KA QA NGÖNE ICETRÖN

Itre Iatr Ka Sis—Poizin Maine Ka Pë Pengön?

Ase hë jilapane la fene hnene la itre iatr ka sis. * Itre ej a mama ngöne la itre publicités, me ngöne la itre film, me miuzik, me itre sine itus, me televizio, me itre nyine elo video, me itre mobilis, me Ëternet. Kösë lo ketre ewekë lai hna ajane catrëne hnene la itre atr enehila. Pëkö hna hane tune lai ekö, laka kola elë la etrune la itre atr ka wange la itre iatr ka sis.—Wange ju fe lo itre mekune hna eköhagen, hna hape,  “Itre Iatr Ka Sisi Enehila.”

Ketre kolo fe a ngazo catre trootro enehila la itre iatr ka sis. Kola qaja hnene la ketre ka inamacane ngöne la itus i nyidrë ka hape: “Pine laka, kolo pala hi a sisi catre la itre iatr hna amamane enehila, ame lo itre iatr hna qaja ka hape, ka sisi catre hë, tre kösë lo pëkö.”

Nemene fe la aqane goeëne nyipunieti la ewekë celë? Hapeu, ketre nyine iamadrinë hi ka pë engazon, maine ketre poizin hna mecin, maine akawane hi? Öni Iesu: “Ame la nöjei sinöe ka loi, kola wa loi ; nge ame la sinöe ka ngazo, kola wa ngazo.” (Mataio 7:17) Nemene pengöne ewekë la hna hamëne hnene la itre iatr ka sis? Loi e troa pane sa cahu itre hnyinge ka tru.

 Nemene la thangane koi së isa ala cas?

ÖNI ITRE KA INAMACAN: Maine tro sa ketr la ewekë cili, thatreine hmaca kö tro sa inue memin; goi qaja fe hnei itre xa ka inamacane ka hape, loi ju kö lo itre dorog ka catrehnin, tune lo cocaïne.

Öni Brian, * ketre trahmanyi ka lapaa majemine goeë iatr ka ngazo ngöne Ëternet ka hape: “Pëkö ketre ewekë ka atreine troa sewe ni. Kösë lo eni ha hmengöhmengön, nge goi akötre fe la heng. Hnenge hna isiine troa inue memine la ewekë cili, ngo thupene la itre macatre, eni hmaca a kei kowe lai hna majemine cili.”

Ame la itre atr ka kei kowe la itre iatr ka sis, tre angatr a kuca juetrëne la ewekë cili. Angatr a qene atrekënö me thoi. Celë hi kepine matre, ma tro angatr a mekune laka pë hë ka hane semesinee angatr, nge hmahma ha angatr, me xou, me hace hni, maine elëhni pena. Goi traqa fe koi itre xane la mekune troa hnöjua. Öni Serge, ketre trahmanyi ka lapaa xomi iatr ka ngazo ngöne mobilis i angeic e nöjei drai, ka hape: “Kösë lo casi hë la hnenge hna mekun a eni hi, nge pë hë madrineng. Eni a mekune laka, pëkö ca hnënyengöneng, nge kolo fe a jelengazo ni hnene la hning, nge kösë lo pë hë jëne tro ni a utretre qa ngöne la ewekë cili. Goi hmahma fe eni me xou troa sipo ixatua.”

Ijije hi troa traqa koi ewekë ka ngazo, qa ngöne la hna goeë iatr ka sis, ngacama tha qea ju kö la hna goeën, maine hna asesëkötrë së pena hi. Öni Judith Reisman, ketre ka inamacan, ka hape: “Ame la itre iatr ka amamai ewekë ka sis, tre ka lapa hut ngöne la mekun, nge ka hetre ethan kowe la atuat. Ngacama canga thele hna goe ju hë së, maine tha hne së pena kö hna thë troa goeën, ngo e xome hë hnene la mekuna së, thatreine hmaca kö troa xome trij.” Öni Susan, ketre nekö jajiny ka 19 lao macatre, nge hna lapaa asesëkötrëne hnene la itre iatr ka sis ka mama ngöne ëternet ka hape: “Kösë lo hna pelethe la itre iatr ka sis ngöne la mekunang. Traqa mina pi hi la itre ijine eni hmaca a mekune itre ej. Kösë lo thatreine hmaca kö troa patr la itre iatr cili qa ngöne la mekunang.”

INI KOI SË: Ka ithahluë la itre iatr ka sis, nge kolo fe a angazone la atr.—2 Peteru 2:19.

Nemene la thangane koi itre hnepe lapa?

ÖNI ITRE KA INAMACAN: “Ka thi lapa, nge ka aisane la itre trefën.”—The Porn Trap, hna cinyanyine hnei Wendy me Larry Maltz.

Troa ngazo la mele ne la lue trefën, me mele ne la hnepe lapa, pine laka:

▪ Troa patre trootro la mejiune i ketre koi ketre, me ajolëne la mele me ihnim i nyidro.—Ite Edomë 2:12-17.

▪ Kola upe la atr troa meku angeice hi, me mekune ka hape, pë hë ka hane semesinee i angeic, nge pë hë madrine kowe la föe hmunë.—Efeso 5:28, 29.

▪ Kola ahlëne la itre mekune me akökötrene la aja troa kuca la itre ewekë ka sis.—2 Peteru 2:14.

▪ Kola iup troa uku föe hmunë troa qene tratraijëne la aqane ce meköle trefën.—Efeso 5:3, 4.

▪ Kola iuku troa meku nyixetë, maine nyixetë pena hi.—Mataio 5:28.

Tusi Hmitrötr a wathebone kowe la ka faipoipo troa “iaö” föe hmunë. (Malaki 2:16) E tha nyipici hë ketre koi ketre, celë hi aqane iaö lai ka thë la faipoipo,  me upi lue trefëne troa isa lapa, maine sei hna cile pena. Itre ewekë lai ka troa akötrëne la itre nekö i nyidro.

Itre nekönatre la hna hane angazone catrëne hnene la itre iatr ka sis. Drei la hna qaja hnei Brian, lo hne së hë hna ithanatan: “Ame lo kola treene lao macatreng, eahuni itre nekönatr a elo iqath, nge öhne ju hi ni la ketre itus i kaka, a itusi ne goeë iatr ka sis. Eni pë hë a hane jë goeëne juetrëne la itre iatr cili, nge thatre pena kö ni la kepine matre eni a hane pi goeëne la itre iatr ka tune lai. Qaane ju hi lai, eni ha xome lai hna majemine cili uti hë la eni a thupëtresij.” Kola atrehmekune hnene la itre ka inamacane ka hape, maine tro la ketre thöth a goeëne la itre iatr ka sis, tre canga kökötre jë hi thei angeice la aja ne troa ce meköle trefën, me qene tratraijëne la troa ce meköle trefën, me isi göne lai ewekë cili, nge tro fe a angazone la mekuna i angeic.

INI KOI SË: Kola thë la imelekeu ne la itre atr, me angazone la mele i angatr.—Ite Edomë 6:27.

 Nemene la hnei Tusi Hmitrötr hna qaja?

ÖNINE LA WESI ULA I AKÖTRESIE: “Humutheju hnei nyipunie la ite hnepe ngönetei nyipunie . . . ene la kuci ngazo, me thina ka sis, me qene tratraij, me aja ka ngazo, me meciun, celë hi kola thithi kowe la idola.”—Kolose 3:5.

Kolo lai a hape, methi Iehova * Akötresieti la itre iatr ka sis. Tha hnene kö laka, ka hmitrötr koi Nyidrëti la troa ce meköle trefën. Nyidrëti hi lo ka xupi së cememine la aja ne troa ce meköle trefën, matre tro la lue ka faipoipo a hetre madrin, me cas, me hnaho.—Iakobo 1:17.

Ngo hnauëne kö laka ijije tro sa qaja ka hape, methi Iehova la itre iatr ka sis? Hane hi la itre xa kepin.

▪ Atre hi Nyidrëti laka, jëne gomegome la itre iatr ka sis.—Efeso 4:17-19.

▪ Hnimi së catre hnei Nyidrë, nge tha ajane kö Nyidrë troa traqa koi së la itre ewekë ka akötr.—Isaia 48:17, 18.

▪ Iehova a ajane la loi koi itre ka faipoipo me kowe la itre hnepe lapa.—Mataio 19:4-6.

▪ Nyidrëti a ajane tro sa loi thiina, me metrötrëne la itre xa atr.—1 Thesalonika 4:3-6.

▪ Nyidrëti a ajane tro sa metrötrëne la itre götrane gaa hmitrötr ne la ngönetrei së, me huliwane thenge la itre hna amekötine hnei Nyidrë.—Heberu 13:4.

▪ Atre hi Iehova laka, jëne tro hi së lai a xome la aqane goeëne Satana la pengöne la ce meköle trefën.—Genese 6:2; Iuda 6, 7.

INI KOI SË: Itre iatr ka sis a angazone la aqane imelekeu së me Akötresie.—Roma 1:24.

Ame pe, hnime catre Iehova la itre atr ka thele troa utretr qa ngöne la itre iatr ka sis. Kola qaja hnei Tusi Hmitrötr ka hape: “Ka ihnimi me ka menyike Iehova, ka hmite troa elëhni, nge ka tru la ihnim. Ke ate kö nyidë la aqane tratrau shë ; nyidëti a mekune laka so ne hnadro shë.” (Salamo 103:8, 14) Nyidrëti a upe la itre ka ajane troa drengethenge Nyidrë troa bëeke koi Nyidrë, matre “troa hnimi [angatr], nge troa öhne la ihnimi gufa nyine ixatua ngöne la ijine ka ceitun.”—Heberu 4:16; wange ju fe la itre mekune hna eköhagene hna hape,  “Aqane Troa Utretr.”

Ala nyimu la itre atr ka kapa la ixatua qaathei Akötresie. Ngo hapeu, hetre thangane ju kö? Hanawange la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr göne la itre atr ka trije la itre hna majemine ka ngazo: “Ase hë sië nyipunie, me ahmitötë nyipunie, me jele meköti nyipunie ngöne la atesieti ne la Joxu Iesu Keriso, me ngöne la Ua i Akötesi shë.” (1 Korinito 6:11) Haawe, ijije hi tro angatr a qaja tui Paulo aposetolo ka hape: “Ateine ni troa kuca la nöjei ewekë asëjëihë hnei nyidëti ate aegöcatenyi ni.”—Filipi 4:13.

Öni Susan, lo hna qaja ha, ka hape: “Iehova hmekuje hi la ka aijijë nyipunie troa mel qa ngöne lai ewekë cili. Maine tro nyipunieti a sipone koi Nyidrë troa xatua nyipunie, me eatrongë nyipunie, tro hë Nyidrëti a jele meköti nyipunie. Tha tro jë pi kö Nyidrëti a nuaxöji nyipunie.”

[Ithueamacany]

[Iatr ne la götran 2, 3]

[Iatr ne la götran 4, 5]

[Hna eköhagen ne la götran 5]

 ITRE IATR KA SISI ENEHILA

E CA SECONDE: Traqa koi 30 000 lao atr ka goeë iatr ka ngazo ngöne Ëternet.

E CA MENETR: 1.7 MILIO jë kö la etrune la itre tus me iatr ka sis hna iupifëkeune ngöne Ëternet.

E CA HAWA: LUE video ka amamai iatr ka sisi catr, hna kuca e Etazini.

E CA DRAI: LUE MILIO nge hetre munëne lao film ka ngazo hna loué e Etazini hmekuj.

E CA TREU: Maine 10 lao nekö trahmanyi e Etazini, 9 la ka goeë iatr ka sis, nge maine 10 la itre nekö jajiny, 3 la ka goeë iatr ka sis.

E CA MACATRE: Traqa koi 9 000 MILIAR FCFP la manie hna kapa hnene la itre ka salemëne la itre iatr ka sis.

 [Hna eköhagen ne la götran 6, 7]

 Aqane Troa Utretr

Hapeu, hetre itre atr kö hnei nyipunie hna atre ka isiine troa trije la hna majemine celë ka ngazo? Hane hi cahu hna kuca hnei itre xan, matre utretre trootro pi angatre qa ngöne la ewekë cili.

1. Troa thithi koi Akötresie.

“Ame la pane nyine troa kuca nge ka nyipi ewekë catr, tre ene la troa sipone koi Iehova la ixatua i Nyidrë, jëne la thith.”—Franz.

Tro Iehova a hamëne la uati hmitrötre i Nyidrë, matre atreine la atr troa “ajane me kuca.” (Filipi 2:13) Maine tro la atr a nue la uati hmitrötr troa huliwa thei angeic, tro hë angeic a atreine ngaane “la ite aja [ne la ngönetrei] me itre ka itheitheil.”—Galatia 5:16, 24.

2. Troa sipo ixatua thei itre xan.

“Ame la atr ka majemine goeëne la itre iatr ka sis, jole koi angeice troa sipo ixatua pine laka, angeic a kuca juetrëne la ewekë cili, nge nyine hmahmane pena. Maine jë tro angeic a mekune ka hape, ijiji angeice hi troa ngaane casine lai hna majemine cili. Ngo tha nyipici kö lai. Tro angeic a atreine hun, e tro angeic a sipo ixatua. Celë hi matre, öning, tha tro kö ni a nyi ka catr, ngo eni pë hë a ithanata jë kowe la föeng. Hnenge fe hna sipo ixatua thene la ketre sineeng, ketre thupëtresiji hnenge hna mejiune kow. Nyipici laka, ewekë ka jole catr, ngo ame pe, hetre ixatua.”—Yochi.

Nyipi ewekë troa catre me ajan, matre atreine së troa fe la hni së koi itre xan. Ngo ame pe, nyine hi lai, matre atreine së troa ngaane la hna majemine cili, nge matre iloi hmaca jë së memine la itre atr hne së hna hnim. Öni Susan, lo nekö jajinyi hne së hna ithanatane hë, ka hape: “Ame hë e thupen, kösë lo ehnefe atraqatre la hnenge hna una. Tru pi hë la akötre koi ni, ngo ame pe e thupen, tingetinge hë la hning, nge madrine hmaca ha ni.”—Iakobo 5:16.

3. Troa kötrene la itre ewekë ka troa akeinyi së.

Nemene la itre ewekë, maine itre mekun, maine itre aliene hni ka troa ahlëne hmaca la itre aja ka ngazo? Ene la troa tro koi Ëternet? Maine wai televizio e hnenyipajidr? Maine e zonal? Maine kolo pena a nango ngenu e kuhu hnangöni? Tune kaa göi mecijin, maine elëhni, maine lapa cas, maine kucakuca pena? Öni Sven: “Troa thele la qaan, me kötrene la itre ewekë cili, tune lo easa xoue mec.” Öni Iesu ka hape: “Maine nyi zö eö hnene la alameke maca i ’ö, shea tije pi ej.”—Mataio 5:29.

Öni Franz ka hape: “Ame la kola traqa koi ni la aja ne troa goeë tiline la ketre föe, tre eni mina lai a canga thithi ju koi Iehova, me thele hna goe.” Önine la ketre atr ekö ka thiina ka loi, hna qaja hnei Tusi Hmitrötr ka hape: “Hnenge hna isisinyikeu me lue mekeng, nge tro ni a mekune tune ka kowe la jajiny ?”—Iobu 31:1.

4. Troa acatrene la aqane imelekeu së me Akötresie.

“Öni Franz: “Nyi aliene jë la mekuna i nyipunie hnene la itre mekune ka loi, nge catre jë huliwa i Akötresie.”

Kola qaja hnei Tusi Hmitrötr ka hape: “Ame la nöjei ewekë ka nyipici, me nöjei ewekë hna qaja aloin, me nöjei ewekë ka meköt, me nöjei ewekë ka wië, me nöjei ewekë ka lolo, me nöjei ewekë ka hlemu loi ; nge maine kete thina ka loi, me kete nyine atrun, mekuneju nyipunie la ite ewekë cili . . . , nge tro ha eje thei nyipunie la Akötesieti ine la tingeting.”—Filipi 4:8, 9.

[Iatr]

1

[Iatr]

2

[Iatr]

3

[Iatr]

4