Tro jë kowe la alien

Tro jë kowe la itre alien

Ka Hekö Maine Ka Loi Palahi Enehila?

Ka Hekö Maine Ka Loi Palahi Enehila?

SIAS

THA KETRE ITUSI NE SIASI KÖ LA TUSI HMITRÖTR, NGO EJ A QATRENGE LA ITRE MEKUNE KA NYIPICI. HANAWANGE LA ITRE CEITUN.

Hapeu hetre qane kö la itre ewekë ngöne la fene hnengödrai asë?

Ame kowe la itre ka ini sias ekö, tre, ohea. Ame hë enehila tre, angatr a qaja ka hape, hetre qane la fene hnengödrai asë. Nge celë hi hna qaja ha hnei Tusi Hmitrötr.—Genese 1:1.

Ka tune kaa la ihnadro?

Nyimutre la itre atr ka mekun ekö ka hape, tha ka raone kö la ihnadro. Ame ngöne lo itre macatre 400 M.P.K, hnene la angetre Heleni ka inamacan hna qaja, ka hape, ka raone la ihnadro. Ngo ame ngöne lo itre macatre 700 M.P.K, hnei Isaia perofeta hna cinyihan amë hë, ka hape, “exupexupëtene la fene hnengödrai.” Ijije hi tro sa ujëne ka hape, ka “raon” la fene hnengödrai.—Isaia 40:22.

Hapeu tro kö a paatre trootro la hnengödrai?

Ame ngöne lo itre macatre 300 M.P.K., hnei Aristote, ketre atre Heleni ka inamacan hna qaja ka hape, ame la itre ewekë e celë fen tre, ka troa ngazo. Ngo ame la itre ewekë ka ej e koho hnengödrai, tre, itre ka troa cile hut. Nge itre macatre ne angatr a sajuëne la mekune cili. Ngo ame ngöne la itre macatre 1 800, hnene la itre ka ini sias hna eköthe la mekune hna hën, ka hape, entropie. Kola hape, ame la hnengödrai memine la fen hnengödrai, tre, ka troa paatre trootro. Hnei Kelvin, ketre ka inamacan, hna e la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr thatraqane la hnengödrai me fene hnengödrai, lo kola hape, “Tro itʼ ej’ asë a hnyeqete tune la ixet.” (Salamo 102:25, 26) Trotrohnine hë Kelvin laka, ijije hi tro Akötresieti a kuca, matre cile hut la itre hnei Nyidrëti hna xup.—Ate Cainöj 1:4.

Hetre ka ea kö la ihnadro?

Hnei Aristote hna qaja ka hape, ame la ihnadro tre, hna ce qatreng e hnine la itre ewekë ka raon. Ame fe ngöne lo itre macatre 1 700 M.K., hna kapa hnene la itre ka ini sias ka hape, ame la ihnadro tre, ka thip ngöne la pëkö. Ngo ase hë cinyihane ekö hnei Iobu, ngöne lo itre macatre 1 400 M.P.K., laka, hnene la Atre Xup hna “athipe la fene hnengödrai ngöne la pëkö.” —Iobu 26:7.

INYIË

THA KETRE ITUSI NE INYIË KÖ LA TUSI HMITRÖTR, NGO EJ A QATRENGE LA ITRE TREPENE MEKÖT, GÖNE LA AQANE TROA NEËNE LA ITRE MEC.

Troa iananyi memine la itre atr hna tithi hnei mec.

Hna amekötin ngöne la Wathebo i Mose, ka hape, troa ananyi la itre hna tithi hnei mec, tune la lepera. Nge itre macatre thupen, hnene la itre droketre hna anyipicin la eloine la troa drengethenge la trepene meköti cili.—Levitiko mekene 13 me 14.

Troa wasi wanakoim thupene la hna ketr la ketre ngönetrei ka meci hë.

Uti hë lo itre macatre 1 800, hnene la itre droketre hna ketr la ngönetrei ne la itre atr ka mec, matre troa goeëne la pengöne ej. Nge thupene lai, angatr pena a ketr la itre xa atr ka wezipo. Ngazo pe, nyimutre hnei itre atr ka mec, pine laka tha hnei angatre kö hna pane wasi wanakoim. Ngo ase hë qaja ekö e hnine la Trenge Wathebo i Mose, ka hape, ame la atr ka ketr la ngönetrei ne la atr ka mec tre, ka pui ngazo angeic. Celë hi matre hna amekötine laka, loi e troa si ngöne la tim, matre tro hmaca a porop. Ka hetre eloine la itre aqane kuca cili kowe la mele ne la atr.—Numera 19:11, 19.

Nyine kuca ngöne la kola kötrengönë maine troagö.

Ame e nöjei macatre, itre milio lao nekönatr ka meci hnene la meci trohni. Nyudreni a lapa easenyine la itre götrane hnë kötrengönë hnene la itre atr, nge tha hna nyidrawane pena kö. Kola qaja e hnine la Trenge Wathebo i Mose, ka hape, e kola kötrengönë maine troagö ke, loi e troa tro ananyine la hnalapa, nge troa si hnaop me keleme hnyawan e thupen.—Deuteronomi 23:13.

Troa peritomon.

Kola qaja hnene la wathebo i Akötresie ka hape, ame la kola traqa koi eitr lao drai ne malane la nekönatr trahmany ke, troa peritomo nyën. (Levitiko 12:3) Ame kowe la itre medreng, nyipiewekë troa metrötrëne lai, matre tha tro kö a hetre ethane koi nyudren. Ame ekö lo tha tru menu kö hnei droketre, tre, ka inamacan la ka drengethenge la hna amekötine celë.

Egöcatr la ngönetrei, e ka loi la mekun me itre aliene hni.

Önine la itre droketre me itre ka kuci sias, ka hape, maine easa madrin, me hetre mejiun, me hetre hni ne ole, me aja troa nue la ngazo itre xan, haawe tro hë lai a hetre thangane ka lolo kowe la mele së. Öni Tusi Hmitrötr, “Ame la hni ka madin, te, kola ameune hnyawa ; ngo ame la hni ka hleuhleu, te, kola aqaqacilene la ite jun.” —Ite Edomë 17:22.