Yenda kuvikaramo

Yenda kulikukwamo lyakuvikaramo

SHIRONGWA 39

Ovyo a ghamba ko Karunga kuhamena honde

Ovyo a ghamba ko Karunga kuhamena honde

Honde mulyo. Ntjeneshi kwato honde, nakuvhurashi tu paruke. Karunga ndje a tu tantero ashi weni tu rughanita honde mbyovyoshi ndje a tu shito. Nke a ghamba ko kuhamena honde? Kuvhura kuyilya ndi va yi tu ture ndi? Ntani weni u tura po matokoro ghamawa kuhamena honde?

1. Nke a ghamba ko Jehova kuhamena honde?

Pa kare, Jehova kwa tantelire vakareli vendi ashi: “Liparu lyakehe shinamonyo kwa kara muhonde.” (Levitikus 17:14) Jehova kumona honde ashi liparu. Pa kumona ashi liparu ushwi wakupongoka wakutunda kwaKarunga, honde nayo kwa pongoka.

2. Nke a shweneka Karunga kuhamena honde?

Kunyima yaruhandjo Jehova kwa tapire mpangera ashi kapishi valye honde ntani aya vyukurukire mpangera yino kuVaisrael va kare. (Varura Genesis 9:4 ntani Levitikus 17:10.) Jehova kwa tapire mpangera kuVakriste kupitira mumbungayenditi ashi, “mwa sha kuhameka . . . kuhonde.”—Varura Virughana 15:28, 29.

Nke vina kutanta kupira kukuhameka kuhonde? Ntjeneshi ndokotora a ku tantere u pire kukuhameka mumarovhu, ove kapi ngau ghanwa. Ngoli ngau tokora kulya ndya dakaro marovhu ndi walye va kuvendwe marovhu muntipa ndi? Hawe. Vino vyakufana, mpangera yaKarunga ashi kapishi kukuhameka kuhonde kwa tanta ashi kapishi tu lye ndi tu nwe honde ndi tu lye nyama yashikorama shina piro kupita honde. Ndi tu lye ndya vana tura honde.

Weni kuhamena uhaku wahameno mo honde? Mauhaku ghamwe kutjora po mpangera yaKarunga. Evi kwa kwatera mo kukutura honde ndi maruha ghamuhonde ghano, vyavigeha (red cells), vyavikenu (white cells), vyakukankita honde (platelets) ntani mema ghamuhonde (plasma). Mauhaku ghamwe kapi va vyukilira kughashweneka mumpangera yaKarunga. Pashihonenito, mauhaku ghamwe kwa hamena mo kurughanita turuhaghonaghona twa tundo mumaruha ghahonde. Mauhaku ghamwe kwa hamena mo kurughanita honde yamuntu mwene. Pa kukona-kona mauhaku ghano, kehe uno ana hepa kutura po litokoro lyamwene. aGalati 6:5.

TEDA KO

Kona-kona omo u tokora ashi uhaku munke u tambura wa hameno mo honde.

3. Tura po litokoro kuhamena uhaku olyo lihafito Jehova

Weni u tura po litokoro kuhamena uhaku olyo likuwo nevi a ghamba Karunga kuhamena honde? Kengera VIDIYO, makura timwitirenu ovyo vya karera mulyo kukwama vitwa vino:

  • Raperera u wane ndunge.—Jakobus 1:5.

  • Papara mpango damuBibeli nomo u di tura pashirughana.—Vishegho 13:16.

  • Wana ko maukenu kuhamena mauhaku ghamweya ghakaro po oko watunga.

  • Nongonona mauhaku u shwenena po.

  • Yivilita ashi litokoro lyoye kulikuyitira liywi lyaliwa lyakutjima.—Virughana 24:16. b

  • Koneka ashi naumweshi a kutantere ashi litokoro munke u tura po vi kare ashi mulikwali woye, mukuronambunga ndi mushongi woye waBibeli.—Roma 14:12.

  • Tjanga matokoro ghoye mposhi vapeke ngava gha yive.

4. Mbangi daJehova kushana uhaku wauwa po

Kuvhura vi tu tompoke kukwama veta yaJehova kuhamena honde ntani nakuwana uhaku wauwa wapiro kuhamena mo honde. Kengera VIDIYO.

Varura Titusa 3:2, makura timwitirenu lipuro lino:

  • Morwanke tu ruwanena kumwe navandokotora ntani nakuneyeda nkalito yakughomoka?

Nakutambura shi

Litokoro lyaMukriste mwene

A. Mema ghamuhonde (Blood plasma)

Turuhaghona twa kutunda mumema ghamuhonde

B. Vyavikenu (White cells)

Turuhaghona twa kutunda mwevi vyavikenu

C. Vyakukankita honde (Platelets)

Turuhaghona twa kutunda kwevi vyakukankita honde

D. Vyavigeha (Red cells)

Turuhaghona twa kutunda kwevi vyavigeha

 5. Ntjene muna hamene turuhaghona twamuhonde

Honde kwa kara namaruha mane—vyavigeha (red cells), vyavikenu (white cells), vyakukankita honde (platelets) ntani mema ghamuhonde (plasma). Maruha ghano kwa kara naturuhaghona twa tudidi va twenyanga ashi turuhaghona twamuhonde (blood fractions). c Turuhaghona tumwe kwa turughanita mudimutondo dakuvatera namauvera ndi kuvatera honde yipire kupita.

Kuhamena turuhaghona twamuhonde, kehe uno Mukriste ana hepa kutura po litokoro kukuyenda naliywi lyakumushima olyo a deura kukuyenda nampango damuBibeli. Vamwe kuvhura kushwena uhaku wahameno mo turuhaghona twamuhonde. Ngoli vamwe kukuyuvha ashi liywi lyavo lyakumushima kuvapulitira kutambura turuhaghona twamuhonde.

Kumeho yakutura po matokoro, kona-kona lipuro lino:

  • Weni ni fatwilira ndokotora ashi konda munke nashwenene ndi ovyo ni tambwira turuhaghona tumwe twamuhonde?

UMWE KUVHURA A KUPURE ASHI: “Vinke vya karera lipuko kutambura va kuture honde?”

  • Vinke una kughayara ko?

LIKAMO

Jehova kapi ana shana tu rughanite honde mulipuko.

Livyukuruko

  • Morwanke Jehova a kengeranga honde ashi yapongoka?

  • Weni wa viyiva ashi mpangera yaJehova yakupira kukuhameka ku honde kwa kwateramo kukutura honde?

  • Weni u tura po matokoro ghamawa kuhamena kurughanita honde muuhaku?

Shitambo u kutulirapo

YIVAKO VYAVINGI

Vinke vi kuvatero u ture po litokoro lyaliwa kuhamena uhaku wahameno mo kurughanita honde yanaumoye?

Questions From Readers” (The Watchtower, October 15, 2000)

Vinke u kengurura kumeho yakutokora ntjeneshi kuutambura turuhaghona twamuhonde?

Questions From Readers” (The Watchtower, June 15, 2004)

Vinke vya renkitiro ndokotora a pure ashi ovyo a ghamba Karunga kuhamena honde ushiri?

“I Accepted God’s View of Blood” (Awake!, December 8, 2003)

Mona omo vakuronambunga va muHospital Liaison Committees va vateranga vanavanyokwetu.

Jehova kuvatera vakuvera (10:23)

a Kenga shirongwa 35 ashi, “Omo tu tura po matokoro ghamawa.”

b Kenga  shitwa 5, “Ntjene muna hamene turuhaghona twamuhonde,” ntani Maukenu 3, “Mauhaku a hameno mo honde.”

c Vandokotora vamwe kumona maruha mane gha honde ashi turuhaghona twamuhonde. Mpo ngoli ashi, una hepa kufatwilira ndokorota litokoro lyanaumoye ashi nakutamburashi honde ndi vyavigeha (red cells), vyavikenu (white cells), vyakukankita honde (platelets) ndi mema ghamuhonde (plasma).