Skip to content

Skip to table of contents

„A foluku di abi Yehofa enke Gadu”

„A foluku di abi Yehofa enke Gadu”

„A foluku di abi Yehofa enke en Gadu o de koloku!” ​—PSALM 144:15.

1. Enke fa son sama e taki, da fa Gadu e pakisei fu den bun sama aini den keliki?

AINI a ten ya, somen sama e taki den moo gaan keliki fu goontapu nái meke moiti fu yeepi sama. Son sama e taki Gadu nái si den keliki ya fu bun keliki, bika den e du ogii, te go taki den nái leli sama tuu sani fu Gadu. Ma tokuso den e si enke aini ala keliki bun sama de di Gadu o teke. Ma a sani ya tuu? A de so taki den sama di e dini Gadu enke fa a wani be o de aini falisi keliki tu? Wi o sabi a piki te wi o luku san Beibel e taki fu den tuutuu diniman fu Gadu fu fositen.

A KUUDEI DI GADU MEKE ANGA A FOLUKU FI EN

2. Sama be toon a foluku fu Gadu? Sowtu sani be o soi taki a den be o de a foluku fu Gadu? (Luku a fowtow na a bigin.)

2 A wan sani fu 4000 yali kaba di Yehofa be teke wan guupu sama fu toon a foluku fi en a goontapu. Beibel e kai Abalaham „a dda fu ala biibiman.” A be de a edeman fu wan gaan famii. A be abi omen ondoo saafu tu (Romesama 4:11; Genesesi 14:14). Den be e lesipeki en aini Kana-an enke wan „pelensipali man fu Gadu” (Genesesi 21:22; 23:6). Yehofa be meke wan kuudei anga Abalaham anga den bakapikin fi en (Genesesi 17:1, 2, 19). Gadu be taigi Abalaham taki: „A sani ya o de enke wan maiki taki mi anga i meke wan kuudei” (Genesesi 17:10, 11). Abalaham anga ala den manengee di be de aini en osufamii be mu besnei (Genesesi 17:24-27). Na a besnei di den bakapikin fu Abalaham be besnei be o soi taki a den be o de a foluku fu Gadu.

3. Fa den bakapikin fu Abalaham toon wan foluku?

3 A galanpikin fu Abalaham di den be e kai Yakopu efu Islayeli be abi 12 manpikin (Genesesi 35:10, 22b-26). Bakaten a den 12 manpikin ya toon afo fu den 12 lo fu Islayeli (Toli 7:8). Den be tyai a manpikin fu Yakopu di den e kai Yowsefu go a Egepte. Bakaten Farao be meke a toon wan man di be abi makiti. Di angiiten be kon na a kondee, a Yowsefu be abi a wooko fu gi ala den sama fu a kondee nyanyan. Na a angiiten ya meke Yakopu anga en osufamii foloisi go a Egepte (Genesesi 41:39-41; 42:6). Den bakapikin fu Yakopu be kon ipi. Beibel e taki den be de „wan gaan foluku.”​—Genesesi 48:4; leisi Toli 7:17.

YEHOFA FII A FOLUKU FI EN

4. Fa den Islayelisama anga den sama fu Egeptekondee be e libi anga denseefi na a bigin?

4 A moo enke 200 yali den bakapikin fu Yakopu tan na a pisi fu Egeptekondee di den e kai Gowsen (Genesesi 45:9, 10). Fu di Farao be sabi Yowsefu anga fu di a be e lesipeki en, meke a kai den Islayelisama fu kon tan a Egeptekondee (Genesesi 47:1-6). A wan sani fu 100 yali den Islayelisama anga den sama fu Egeptekondee be e libi bun anga makandii. Den Islayelisama be e tan aini pikin foto e kiya meti. Aladi den sama fu Egeptekondee be e buuse sama di be e kiya sikapu, tokuso den be meke den Islayelisama tan aini a kondee fu den bika den be abi fu aliki Farao.​—Genesesi 46:31-34.

5, 6. (a) Fa sani be kengi gi a foluku fu Gadu aini Egeptekondee? (b) Fu saide meke Mosesi á dede? San Yehofa be du gi a foluku fi en?

5 Baka wan pisi ten, neen den Egeptesama meke den Islayelisama toon saafu. Beibel e taki: „Bakaten neen wan taa kownu bigin tii Egeptekondee. A kownu ya á be sabi Yowsefu. Neen meke a taigi a foluku fi en taki: ’Luku! Den Islayelisama kon ipi moo wi. Den taanga moo wi.’” A so den Egeptesama bigin dwengi den Islayelisama fu meke siton, fu paandi goon, anga fu du taa sowtu taanga wooko enke saafu. Den be e libi a wan ogii-ati fasi anga den Islayelisama.​—Ekisodesi 1:8, 9, 13, 14.

6 A kownu ya be taki den mu kii ala den manpikin di den Islayelisama be o meke (Ekisodesi 1:15, 16). Na a ten de wan uman fu Islayeli di den e kai Yokeibet be meke Mosesi. Di Mosesi tapu dii mun, neen en mma kibii en aini den hei gaasi di be e goo aini a Nijl liba. A á teke langa fosi a umanpikin fu Farao fende Mosesi. A teke en enke en eigi pikin. Ma a be meke a mma fu Mosesi kiya en. Bakaten Mosesi toon wan sama di be e dini Yehofa anga en hii ati (Ekisodesi 2:1-10; Hebrewsama 11:23-25). Yehofa be si taki a foluku fi en be e pina. Neen meke a sende Mosesi fu puu den a Egeptekondee (Ekisodesi 2:24, 25; 3:9, 10). A so Yehofa „fii” den Islayelisama.​—Ekisodesi 15:13; leisi Deitolonomi 15:15.

DEN DINIMAN FU YEHOFA TOON WAN GAAN FOLUKU

7, 8. San den Islayelisama be mu du fu toon wan santa foluku?

7 Yehofa á be gi den Islayelisama den weiti fi en ete. A á be sete a pilisite wooko gi den tu, ma a be teke den kaba enke a foluku fi en. Neen ede meke a be sende Mosesi anga Aron fu taigi Farao taki: „Disi a san Yehofa, a Gadu fu den Islayelisama taki: ’Sende a foluku fu mi gwe, fu den sa holi wan fesa gi mi aini a sabana.’”​—Ekisodesi 5:1.

8 Ma Farao á be wani sende den Islayelisama gwe. Yehofa be meke tin sani miti den Egeptesama fu fii a foluku fi en. Baka dati a kii Farao anga den suudati fi en aini a Lebi Se (Ekisodesi 15:1-4). Dii mun a baka, neen Yehofa meke wan kuudei anga den Islayelisama na a Sinai Mongo. A taigi den Islayelisama taki: „ Efu wi á booko a kuudei di mi meke anga u, efu u du ala san mi taigi u, da wi o toon wan apaiti gudu gi mi a den taa foluku mindii.” Den Islayelisama be o toon „wan santa foluku.”​—Ekisodesi 19:5, 6.

9, 10. (a) Enke fa Deitolonomi 4:5-8 e soi, da fa a Weiti be e meke den Islayelisama de taa fasi? (b) San den Islayelisama be mu du fu tyai denseefi „a wan santa fasi enke fa Gadu wani”?

9 A famii edeman be e tii den futuboi fu Gadu omen ondoo yali langa. Den be e de enke kuutuman anga pilisite. A so den Islayelisama be e du sani tu fosi den be toon saafu aini Egeptekondee (Genesesi 8:20; 18:19; Yopu 1:4, 5). Baka di Yehofa fii den Islayelisama, a gi den wantu weiti di be o meke den á de enke den taa foluku. (Leisi Deitolonomi 4:5-8; Psalm 147:19, 20.) A Weiti be e soi tu taki „owluman” be o de, di be o wooko enke kuutuman. Sama be e lesipeki den man ya fu di den be sabi sani fu a libi. Den be koni tu (Deitolonomi 25:7, 8). A Weiti be e soi a foluku fa den be mu dini Yehofa anga fa den be mu tyai denseefi.

Yehofa be gi den Islayelisama weiti di be o meke den á de enke den taa foluku

10 Fosi den Islayelisama go aini a Paamisi Kondee, neen Yehofa membee den baka a den weiti fi en. Mosesi be taigi den taki: „Tide Yehofa meke u piki taki wi o toon a foluku fi en. U piki tu taki wi o aliki den weiti fi en. A so wi o de enke wan apaiti gudu gi en, leti enke fa a paamisi u. A paamisi u taki a o hei u moo ala den taa foluku di a meke. Te wi e tyai useefi a wan santa fasi enke fa Gadu wani, da Yehofa i Gadu o fende balinen, den o gi en gaandi, den o gafa en.”​—Deitolonomi 26:18, 19.

TAA NASI SAMA BE SA DINI YEHOFA MAKANDAA ANGA DEN ISLAYELISAMA

11-13. (a) Sama be bigin dini Gadu makandii anga a foluku fi en? (b) San wan taa nasi sama be mu du efu a be wani dini Yehofa?

11 Aladi a den Islayelisama Yehofa be teke enke a foluku fi en a goontapu ya, tokuso taa nasi sama be abi a okasi tu fu tan a den Islayelisama mindii. Beibel e taki wan gaan guupu taa nasi sama be go anga den Islayelisama di den be gwe fika Egeptekondee. Egeptesama seefi be go makandii anga den (Ekisodesi 12:38). Son wan fu den futuboi fu Farao be du san Mosesi be taki di Yehofa be meke a du fu seibi sani miti den Egeptesama. Den futuboi ya be gwe fika Egeptekondee makandii anga den Islayelisama.​—Ekisodesi 9:20.

Taa nasi sama be abi a okasi fu toon diniman fu Yehofa. Ma a soso anga a foluku fu Gadu den be poi du a sani ya

12 Fosi den Islayelisama be abaa a Yordan Liba fu go aini Kana-an, Mosesi taigi den taki den mu lobi den taa nasi sama di e tan anga den. Dati a den sama di á be de Islayelisama (Deitolonomi 10:17-19). Efu wan taa nasi sama be wani wooko anga den pelensipali weiti di Yehofa be gi Mosesi, da den Islayelisama be mu meke a sama de tan a den ini (Lefitikesi 24:22). Son wan fu den taa nasi sama seefi toon diniman fu Yehofa. Wan fu den a be Rut, wan uman fu Moabkondee. A be wani dini Yehofa. Neen meke a be taigi wan uman fu Islayeli di den e kai Naomi taki: „A foluku fi i o de mi foluku, a Gadu fi i o de mi Gadu” (Rut 1:16). Den sama ya be teke a biibi fu den Islayelisama. Den manengee be mu besnei (Ekisodesi 12:48, 49). Anga piisii Yehofa be e gi den taa nasi sama a okasi fu toon wan pisi fu a foluku fi en.​—Numeri 15:14, 15.

Den Islayelisama be lobi den taa nasi sama di be e tan a den ini (Luku paragraaf 11-13)

13 Wan fu den begi fu Salomo e soi taki Yehofa ná abi toobi fu teke taa nasi sama fu toon diniman fi en. Di den Islayelisama be e gi Yehofa a tempel di den be meke gi en, neen Salomo begi taki: „Mi e begi i tu fu aliki iniiwan taa nasi sama di á de wan Islayelisama. Mi e begi i fu aliki den sama ya, di komoto a wan faawe kondee fu di den yee den gaan sani di i du, fu di den kon sabi a gaan nen fi i anga a taanga di i taanga. Da efu den begi gi fesi kon na a osu ya, da gaantangi, aliki den a pe i de a hemel anda. Mi e begi i fu du ala den sani di den taa nasi sama e akisi i fu du gi den. Da ala sama a goontapu sa sabi a nen fi i, a so den o lesipeki en tu leti enke fa den Islayelisama e lesipeki i. Den o sabi tu taki a osu di mi meke ya e tyai a nen fi i” (2 Koloniki 6:32, 33). Aini a ten fu Yesesi, taa nasi sama seefi be abi a okasi fu toon diniman fu Yehofa. Ma a soso anga a foluku fu Gadu den be poi du a sani ya.​—Yohanisi 12:20; Toli 8:27.

WAN FOLUKU DI BE O DE EN KOTOIGI

14-16. (a) Fa den Islayelisama be de wan foluku di e kotoigi gi Yehofa? (b) San Yehofa wani a foluku fi en du aini a ten ya?

14 Den Islayelisama be e dini Yehofa, a Gadu fu den. Ma den taa foluku be e dini den eigi gadu. Neen meke sama be mu kon sabi sowtu gadu na a tuutuu Gadu. Aini a ten fu Yesaya da Yehofa be o meke sama kon sabi sama na a tuu Gadu, fu di a be o kai den gadu a kuutu leti enke fa sama e kai taawan a kuutu fu luku sama abi leti. Yehofa be taki den gadu fu den taa foluku be mu tyai sama kon fu kotoigi gi den efu den a tuutuu gadu. A be taki: „Meke den tyai kotoigi kon di man soi taki den e du sani a wan leti fasi. Meke den aliki da den taki: ’A tuu!’”​—Yesaya 43:9.

15 Den gadu fu den taa foluku á be poi du sani fu soi taki a den na a tuu Gadu. Den be de pobiki di á poi taki. Den be abi sama fanowdu fu diki den poti a wan taa peesi (Yesaya 46:5-7). Ma Yehofa be taigi den Islayelisama taki: „A wi a mi kotoigi, . . . A wi a den sama di mi teke enke mi futuboi, fu u sa sabi mi, fu u sa biibi mi, ma soseefi fu u fusutan taki noiti mi e kengi. Fosi mi nawan Gadu be de. Nawan o de baka mi tu. A mi​—Eeye, a mi a Yehofa. Nawan fuulusuman de boiti mi. . . . Neen meke wi a mi kotoigi, . . . A mi a Gadu.”​—Yesaya 43:10-12.

16 Leti enke wan kotoigi di de a kuutu bangi, a leti so a foluku fu Yehofa abi a gaandi fu soi sama taki a Yehofa na a tuu Gadu. Yehofa e kai den „a foluku di miseefi meke fu gafa mi” (Yesaya 43:21). Sama be sabi den enke a foluku fu Yehofa. Fu di Yehofa be fii den Islayelisama puu a Egeptekondee, meke a be wani den dini en anga den hii ati. A be wani den holibaka gi en tu enke a sama di abi a leti fu tii. Na aseefi sani Yehofa wani a foluku fi en du aini a ten ya. A polofeiti Mika be soi fa den Islayelisama be mu tyai denseefi. A be taki: „Ibii foluku o tyai a nen fu a gadu fu den. Den o du san a gadu fu den wani. Ma wi dati o tyai a nen fu Yehofa fu alaten. Wi o du san a wani tu. Eeye, fu tego.”​—Mika 4:5.

DEN DAAI BAKA GI YEHOFA

17. Saide Yehofa be e si den Islayelisama enke wan bon di á bun?

17 A wan tyali sani taki den Islayelisama daai baka gi Yehofa. Den be bigin libi enke den taa nasi sama di be e dini gadu di meke anga siton efu udu. Den be meke omen altari gi den gadu ya. A wan sani fu 2.800 yali kaba di a polofeiti Hoseya be sikiifi taki Islayeli de enke wan doloifi bon di nái meke bun sii. A be taki tu: „Den na bidiigiman, neen meke den o fende sitaafu” (Hoseya 10:1, 2). Baka wan sani fu 150 yali, neen Yelemiya seefi be taki den Islayelisama di be daai baka gi Yehofa de enke wan doloifi bon. A be taki den de enke wan bun bon di be kengi kon toon wan bon di á bun. Yehofa be meke Yelemiya sikiifi taki: „Pe den gadu di i meke de? Meke den kon yeepi i te ogii miti I, efu den poi.” A be taki tu: „Mi eigi foluku feegete mi.”​—Yelemiya 2:21, 28, 32.

Den sama di be de aini a nyun kuudei be o abi a okasi fu toon wan pisi fu a nyun foluku fu Gadu

18, 19. (a) Fa Yehofa be taki a fesi taki a be o teke taa sama fu toon a foluku fi en a goontapu ya? (b) Fu sowtu toli wi o taki aini a taa artikel?

18 Den Islayelisama be de enke wan doloifi bon di nái meke bun sii, bika den á be e dini Yehofa enke fa a wani. Pe fu den Islayelisama be de enke kotoigi gi Yehofa, neen a falisi gadu den go dini. Neen meke Yesesi be taigi den ogii-ati fesiman fu a Dyu biibi taki: „Gadu o puu a Kownukondee fi en a wi ana, da a o gi wan taa foluku en, wan foluku di e libi enke fa a wani” (Mateyesi 21:43). A soso den sama di Yehofa seefi be o teke puu a den mindii be o abi a okasi fu toon wan pisi fu a nyun foluku fu Gadu. A be o meke „wan nyun kuudei” anga den. Yehofa be taki: „Mi o toon den Gadu, da den o toon mi foluku.”​—Yelemiya 31:31-33.

19 Baka di den Islayelisama be daai baka gi Yehofa, neen a teke a nyun Islayeli fu toon a foluku fi en. Na a ten fu den apostel a du a sani ya. Ma sama na a foluku fu Gadu aini a ten ya? Fa den sama di wani dini Gadu o sabi sama a den tuutuu diniman fi en? Wi o taki fu den toli ya aini a taa artikel.