Skip to content

Skip to table of contents

Yonkuuwan, meke moiti fi i biibi taanga

Yonkuuwan, meke moiti fi i biibi taanga

„Biibi a te wan sama abi a fitoow taki den sani di ai howpu, o kon tuu.”​—HEBREWSAMA 11:1.

SINGI: 41, 69

1, 2. Anga san son yonkuu Kotoigi e booko den ede son leisi? Sowtu taanga-sikin a Beibel e gi u?

WAN sikoo pikin taigi wan yonkuu sisa fu Ingiisikondee taki: „I koni tumisi fu biibi taki Gadu de.” Wan baala a Doisilikondee sikiifi taki: „Den muneli anga den yefolow fu mi fende taki den pisi fu Beibel di e soi fa Gadu meke hemel anga goontapu na anainsitoli. Ai bigi gi den te den sikoo pikin nai biibi taki a Gadu meke ala sani.” Wan yonkuu sisa fu Faansikondee taki: „Wantu fu den muneli anga den yefolow fu mi sikoo, e foondoo te den miti wan sikoo pikin di e biibi a Beibel.”

2 A omen sama fu a ten ya, nai biibi taki a Gadu meke u. Efu yu a wan yonkuuwan di e dini Yehofa efuso di e leli sabi en, da kande yu e akisi iseefi fa i sa soi sama taki a Yehofa meke u. Beibel e yeepi u fu teke ten pakisei efu den sani di u yee efuso leisi, a tuu. A Wowtu fu Gadu taki: „I fusutan o de enke wan wakitiman gi i.” Fa a sani de o de enke wan wakitiman gi i? A o yeepi i fu yu á biibi sani di á tuu. A o yeepi i fu biibi Yehofa tu.​—Leisi Odo 2:10-12.

3. San wi o luku aini a artikel ya?

3 Efu u wani biibi Yehofa anga u hii ati, u mu sabi en bun (1 Timotiyesi 2:4). Neen meke te wi e leisi Beibel efuso wan buku fu a olikanisâsi, u mu meke moiti fu fusutan san u leisi (Mateyesi 13:23). Efu yu e sutudeli na a fasi ya, yu o leli omen sani di e soi taki a Yehofa meke ala sani. Yu o si omen sani di o yeepi i fu biibi taki neen gi wi a Beibel (Hebrewsama 11:1). Meke u luku fa u sa du a sani ya.

SAN O YEEPI I FU TAANGA I BIIBI?

4. Saide u sa taki den sama di nai biibi taki a Gadu meke ala sani, e biibi wan sani di den á si tu? San ala u mu du?

4 Kande son sama o taigi i taki: „Mi e biibi taki ala sani kon fu denseefi, bika a omen koniman e biibi a sani ya. Fa yu o biibi taki Gadu de efu noiti yu á si en?” A omen sama e denki so. A tuu, noiti sama si Gadu. Nawan sama si fa den sani di de a goontapu meke tu (Yohanisi 1:18). Ma fa fu den sama di nai biibi taki a Gadu meke ala sani? Denseefi e biibi wan sani di den á si noiti. Nawan koniman efuso taa sama si fa wan meti kengi toon wan taa sowtu meti. Nawan sama si fa wan mongii kengi toon libisama (Yopu 38:1, 4). Neen meke ala u mu luku den buweisi. U mu ondoosuku den bun, fu kon sabi a tuu. A omen sama di poti pakisei a den sani di de a goontapu, kon si taki a wan sama musu meke den sani ya. Den be man „si kelle” taki a Gadu meke den. Den si taki Gadu taanga tuutuu. Den si tu taki a abi bun fasi.​—Romesama 1:20.

Den buku fu u sa yeepi i fu taigi taawan san yu e biibi (Luku paragraaf 5)

5. San o yeepi u fu sabi moo fu den sani di Gadu meke?

5 Efu wi e luku den sani di de a goontapu, da u teke ten pakisei den, wi o si taki a wan koni sama meke den. „Wi e biibi” taki a Gadu meke ala sani, winsi wi á poi si en (Hebrewsama 11:3, 27). Te wi e leisi den sani di den koniman taki fu den sani di Gadu meke, wi e fusutan den moo bun. Wi abi a felon di den e kai De wonderen van de schepping onthullen Gods heerlijkheid, anga den bolosilo Is het leven geschapen?, anga Vijf belangrijke vragen over het ontstaan van het leven. Wi abi a buku di den e kai Is er een Schepper die om u geeft? Son leisi ondoofenitoli fu koniman anga taa sama di e taki saide den e biibi taki Gadu de, e de aini den Ontwaakt! Wantu artikel di den e kai „Toeval of ontwerp?” de aini tu. Den artikel ya e taki fu wantu meti anga taa sani. Den e soi fa koniman e ondoosuku meti efuso taa sani, da den e puubei fu meke sani di e wooko enke den sani ya.

6. Fa i sa fende wini fu den sani di a olikanisâsi gi u fu ondoosuku sani?

6 Wan baala fu Ameekankondee di abi 19 yali taki fa a fende wini fu den tu bolosilo di u kai a tapu. A taki: „Mi lobi den bolosilo ya. A wan sani fu twalufu leisi mi sutudeli den kaba.” Wan sisa fu Faansikondee sikiifi taki: „Mi e foondoo te mi e leisi den artikel fu a Ontwaakt di den e kai ’Toeval of ontwerp?’ Den artikel ya e soi taki libisama e puubei fu meke sani di e wooko enke den sani di de a goontapu, ma nawan sama poi meke wan sani di e wooko pilisisi enke wan meti, foo efuso taa sani.” Wan meisyo di abi 15 yali, di e tan a Zuid-Afiikan mma anga dda taki: „A fosi sani di a umanpikin fu wi e leisi te a fende a Ontwaakt, a den ondoofenitoli fu ondoosukuman efuso dataa di toon Yehofa kotoigi.” Den artikel ya sa yeepi i fu biibi taki a Gadu meke ala sani. Yu o si on du fu den sani di sama e taki tuu anga sowtu wan a ná tuu. I biibi o taanga enke wan bon di lutu beli dipi aini a doti. Winsi gaan winta wai, a nai kai.​—Yelemiya 17:5-8.

A BIIBI DI YU E BIIBI A BEIBEL

7. Saide Gadu wani i koboloiki i fusutan?

7 A fowtu fu akisi iseefi taki: ’Saide mi e biibi den sani di sikiifi aini Beibel?’ Nono. Yehofa á wani u biibi wan sani fu di taawan e biibi en. A wani u koboloiki u „fusutan” fu luku efu den sani di wi e leli tuu. A wani u fende buweisi tu di e soi u taki neen gi wi a Beibel. O moo i sabi den sani di sikiifi aini a Beibel, o moo yu o biibi taki a Gadu gi wi en. (Leisi Romesama 12:1, 2; 1 Timotiyesi 2:4.) Efi i wani sabi a Beibel bun, da i mu teke ten sutudeli en.

8, 9. Sowtu toli son baala anga sisa e ondoosuku? (b) Fa son sama fende wini di den teke ten pakisei den sani di den leisi?

8 Son sama e sutudeli den polofeititoli di de aini Beibel. Taawan lobi luku efu den sani di sikiifi aini Beibel e kai anga den sani di koniman e ondoosuku. Wan fu den sani di Yehofa be taki a fesi, sikiifi aini Genesesi 3:15. Yehofa taki a sani ya, baka di Adan anga Efa sondu. Di den ná aliki Yehofa, den soi taki den á be wani a taki gi den moo. Na a sani ya na a fosi polofeititoli di e yeepi u fu fusutan fa a Kownukondee fu Gadu o tyai kon a kiin taki Gadu na a moo bun tiiman. A Kownukondee fi en o puu pina gi libisama. Fa i sa sutudeli den sani di sikiifi aini Genesesi 3:15? I sa sikiifi wantu tekisi di e soi fa a sani di Yehofa taki aini Genesesi 3:15 be o pasa. Baka dati luku aini sowtu yali den sikiifi den tekisi, da i poti den baka makandaa. Bigin na a fosiwan te enke a lasitiwan. Yu o si taki den man di sikiifi den tekisi á be e libi na aseefi ten. Tokuso den sani di den sikiifi e yeepi u fu fusutan a sani di sikiifi a Genesesi 3:15 moo bun. A sani ya o yeepi i fu si taki a Yehofa santa yeye tii den man ya.​—2 Peitilisi 1:21.

9 Wan baala a Doisilikondee be e akisi enseefi efu na ala den Beibelbuku e taki fu a Kownukondee. A taki: „Winsi fa na 40 man sikiifi a Beibel, tokuso ala den Beibelbuku e taki wan sani fu a Kownukondee. Gaanse fu den man di sikiifi Beibel á be e libi na aseefi ten. A omen fu den á sabi denseefi tu. Wan sisa fu Australiya be e leisi wan Wakititolen di e soi fa a Paskafesa e holibaka gi a sani di sikiifi a Genesesi 3:15 anga san a abi fu du anga a Mesiyas. [1] (Luku a pisi: Ete wan pelensipali sani.) A sisa ya sikiifi taki: „Di mi leisi a artikel, mi kon si taki a ná pikin koni Yehofa koni. A meke den Islayelisama du wan sani di e soi san be o pasa di Yesesi be o kon a goontapu. A sani de foondoo mi. Di mi leisi a artikel, mi teke ten pakisei fa den sani di den be e nyan na a Paskafesa be e soi go a wan sani di be o pasa bakaten.” Saide a sisa foondoo? A teke ten pakisei den sani di a be e leisi, neen a kon fusutan den. A sani ya taanga en biibi. En anga Yehofa toon bun mati tu.​—Mateyesi 13:23.

10. Sowtu taanga-sikin wi e fende te u luku fa den sikiifi a Beibel?

10 Wan taa sani di e taanga u biibi, a te wi e luku fa den sikiifi a Beibel. Den man di sikiifi en, á be e feele fu sikiifi den sani enke fa den pasa tuutuu. Moo gaanse, te wan sama e sikiifi wan buku, a soso den bun sani fi en kondee anga den tiiman fi en ai sikiifi. A ná soso den bun sani di den Islayelisama be e du den polofeiti fu Yehofa be e sikiifi, ma den sikiifi den ogii di den Islayelisama anga den kownu fu den du tu (2 Koloniki 16:9, 10; 24:18-22). Den sikiifi den fowtu di denseefi meke anga den fowtu di taa sama di be e dini Yehofa meke (2 Samuweli 12:1-14; Malikisi 14:50). Wan yonkuu baala a Ingiisikondee taki: „A foondoo mi taki den sikiifi den sani enke fa den pasa tuutuu. A sani ya e taanga mi biibi. A Yehofa gi wi a Beibel tuu.”

11. Fa den sani di sikiifi aini Beibel sa yeepi u fu biibi taki a Gadu meke sama sikiifi Beibel?

11 Te wan sama e du san Beibel taki, ai fende wini. A sani ya e soi taki a Gadu meke sama sikiifi a Beibel. (Leisi Psalm 19:7-11.) Wan yonkuu sisa a Yapan sikiifi taki: „Di mi osufamii bigin du san Beibel taki, u libi e waka moo bun. Wi e libi na a wan, fu di u kon moo lobi useefi.” A Beibel yeepi omen sama fu si taki den sani di den be e biibi a ná be tuu (Psalm 115:3-8). Ai yeepi sama fu fitoow Yehofa, A Moo Taanga Gadu. Ai yeepi den tu fu biibi taki Yehofa o meke sani go bun aini a ten di e kon, enke fa a paamisi. Den sama di taki Gadu á de, e si den sani di de a goontapu enke wan sowtu gadu. Taawan e taki, libisama poi meke sani go bun aini a ten di e kon. Ma te u luku san libisama du te anga now, da wi e si taki den á poi losi den polobelema fu a goontapu.​—Psalm 146:3, 4.

TAKI ANGA SAMA FU BEIBEL EFUSO DEN SANI DI GADU MEKE

12, 13. Fa u sa taki anga sama fu Beibel efuso den sani di Gadu meke?

12 Fosi i soi wan sama taki a Gadu meke ala sani efuso taki neen gi wi a Beibel, puubei fu sabi san a sama e biibi. Ná feegete, son sama e biibi taki wan Gadu de, ma den nai biibi taki neen meke ala sani. Den e biibi taki a wantu fu den sani di Gadu meke, kengi toon libisama anga omen taa sowtu sani. Taawan e biibi taki a sani ya musu fu de tuu, bika den e leli pikin den sani ya a sikoo. Son sama be e biibi taki Gadu de, ma di den si den somen ogii di den keliki e du, den á wani yee sani fu Gadu moo. Neen meke i mu akisi a sama san ai biibi, anga saide ai biibi a sani de. Baka dati aliki bun san ai taki. Efi i aliki en, kande a o aliki i tu.​—Titesi 3:2.

13 Efu wan sama taki a di i don, meke yu e biibi taki Gadu de, san i sa taigi en? Akisi a sama anga lesipeki fa a denki libi bigin a goontapu. I sa taigi en taki, efu a tuu taki a wan sani di be de a libi kengi toon wan taa sani, da a sani de be mu man meke taawan enke enseefi tu. Wan koniman taki a be o abi wantu sani fanowdu. A be o abi (1) wan sikin fanowdu fu kibii en, (2)  a be o abi kaakiti fanowdu fu du sani, (3) a be mu sabi san a mu du fu goo (4) a be mu man meke kopi fu den sani di a sabi tu. A koniman ya taki tu taki: „Mi foondoo di mi si fa ala den pisi fu wan meti efuso wan bon e fiti a denseefi, winsi den nyoni.”

14. Fa u sa soi sama a wan makiliki fasi taki a wan sama meke ala sani?

14 I sa koboloiki san Pawlesi be taki fu soi wan sama taki, wan sama musu de di meke ala sani. A be taki: „Ala osu abi wan sama di meke en, ma a sama di meke ala sani a Gadu” (Hebrewsama 3:4). Ala osu di de, a sama meke den. A so den sani di de a goontapu di kofaliki moo osu, musu abi wan sama di meke den tu. I sa koboloiki den buku fu u fu yeepi a sama tu. Wan sisa taki anga wan yonkuman di á be e biibi taki Gadu de. A gi a yonkuman den bolosilo di u be kai a tapu. Baka wan wiki, a yonkuman taki: „Now mi e biibi taki Gadu de.” A yonkuman bigin sutudeli. Nownow a toon wan baala fu u.

15, 16. San u mu du fosi u taigi wan sama taki Beibel na a Wowtu fu Gadu? San wi á mu feegete?

15 Fa i sa taki anga wan sama di nai biibi taki Beibel na a Wowtu fu Gadu? Enke fa u be taki kaba, a bun fu akisi a sama san ai biibi. Baka dati, puubei fu sabi san a lobi (Odo 18:13). Efu a lobi den sani di koniman e ondoosuku, da i sa soi en tekisi di e soi taki te Beibel taki wan sani, ai kai anga san koniman ondoosuku. Efu a lobi fositen toli, i sa soi en den Beibel buku di e soi san pasa fositen. Soi en fa den sani di Beibel taki omen yali a fesi, pasa tuu enke fa a be taki. Son sama e aliki te i soi en fa a sa fende wini fu wan sani di sikiifi aini Beibel. I sa soi en wantu sani fu a takimakandaa di Yesesi be holi na a mongo.

16 Ná feegete, wi á wani sitee anga sama. U wani den aliki wi anga piisii. U wani leli den wan sani fu Beibel tu. Neen meke i mu poti akisi gi den a wan lesipeki fasi. Baka dati aliki anga pasensi te den e taki. Te yu e taigi wan sama san yu e biibi, i mu taki anga lesipeki, moomoo efu a sama gaandi moo yu, da den o foondoo. Den o si taki i sabi san yu e biibi winsi fa i yonkuu. Efu wan sama wani sitee anga i efuso soso i, da i ná abi fu piki en.​—Odo 26:4.

TE I SABI A BEIBEL BUN, I BIIBI O MOO TAANGA

17, 18. (a) San o yeepi i fu biibi den sani di sikiifi aini Beibel? (b) San wi o luku aini a taa artikel?

17 Kande u sabi den pelensipali sani di de aini Beibel. Ma efu u wani u biibi taanga, u mu du moo. U mu meke moiti fu fusutan a Beibel moo bun. U mu meke moiti enke fa wan sama di e suku gowtu e wooko taanga fu fende en (Odo 2:3-6). Wan fasi fa i sa taanga i biibi, a te yu e leisi Beibel ala dei. Kande i sa puubei fu leisi a hii Beibel aini wan yali. Na a sani de yeepi wan kelen owluman fu toon Yehofa mati di a be yonkuu. A taki: „A sani di yeepi mi fu si a Beibel enke a Wowtu fu Gadu, a di mi leisi en. Di mi leisi a hii Beibel, mi kon fusutan den Beibel toli di mi be e yee di mi be moo nyoni.” Wooko anga den sani di yu abi aini a tongo fi i fu fusutan den sani di yu e leisi moo bun. Kande yu abi a Saanantongo Watchtower Library di de a CD, a Watchtower ONLINE LIBRARY a internet efuso a Ondrosuku Bijbel moro fini​—Gi Yehofa Kotoigi.

18 Mma anga dda, a wi a den moo bun sama di sa yeepi u pikin fu sabi Yehofa. Fa u sa yeepi den fu den biibi taanga? Wi o luku a toli ya aini a taa artikel.

^ [1] (paragraaf 9) A Waktitoren fu 15 december 2013.