Skip to content

Skip to table of contents

I be sabi a sani ya?

I be sabi a sani ya?

Wan snoga fu a ten fu den fosi Kelesten: A fowtow ya e soi fa a snoga di den fende a Gamla be sa de. A peesi ya de wan sani fu 10 kilomeiti na a Noord se fu a Se fu Galileya. Den be meke a snoga ya na a ten fu den fosi Kelesten, na a pisi fu a Se fu Galileya. Ai soi fa den snoga fu fosi be meke

On ten sama bigin koboloiki snoga?

A wowtu „snoga” di de aini a Saanantongo Beibel komoto a wan Giiki wowtu di wani taki „kon a makandaa” efuso „kon a wan”. A nen ya fiti bika a snoga a be wan peesi pe sama be e kon makandaa fu teke leli efuso pe den Dyu be e kon makandaa fu dini Gadu a fositen. Den Hebrew buku fu Beibel nai taki kiin fu snoga, ma den Giiki buku fu Beibel e soi kiin taki den peesi ya be de na a ten fu den fosi Kelesten.

Gaanse sabiman e biibi taki den Dyu bigin koboloiki snoga di den be de a katibo a Babilon. Wan buku (Encyclopaedia Judaica) taki: „Di den Dyu be de a katibo den á be abi tempel. Ma den be abi toosutu fanowdu, neen meke den be e kon makandaa, kande a Sabadei fu leisi a Wowtu fu Gadu.” A gei enke di den Dyu komoto a katibo den be gwenti kon makandaa ete fu begi anga fu leisi a Wowtu fu Gadu. A gei enke den be e meke snoga a den peesi pe den be e go tan tu.

A ten fu den fosi Kelesten, den snoga be toon den moo pelensipali peesi pe den Dyu be e go fu dini Gadu. Ala den Dyu di be e libi na a pisi fu a Mindiikondee Se, den kondee koosube fu Islayeli anga Islayeli seefi, be lobi go a den snoga tu fu miti taa Dyu. Wan sabiman fu a Hebrew Universiteit fu Yelusalem di den e kai Lee Levine taki: „A snoga a be wan peesi pe den be e go sutudeli a Wowtu fu Gadu, pe den be e go nyan, pe den be e koti kuutu, pe den be e poti moni di a foluku be tyai kon a wan, pe den be e holi politiki komakandaa anga taa komakandaa.” A man ya taki: „Ma a moo pelensipali sani di den be e du ape, na a dini di den be e dini Gadu.” A nai foondoo wi taki Yesesi be e go a den komakandaa di be e holi aini a snoga (Malik. 1:21; 6:2; Luk. 4:16). Te a be go ape a be e leli den sama di be de ape. A be e gi den taanga-sikin tu. Baka di a Kelesten kemeente sete, Pawlesi be lobi go peleiki aini den snoga tu. Den sama di be wani sabi moo fu Gadu be lobi go a den snoga, neen meke te Pawlesi be go a wan foto, na a snoga na a fosi peesi pe a be e go peleiki.​—Toli 17:1, 2; 18:4.