Skip to content

Skip to table of contents

SUTUDI-ARTIKEL 9

A Weiti fu Mosesi e soi taki Yehofa e du sani a wan letifasi, a lobi u

A Weiti fu Mosesi e soi taki Yehofa e du sani a wan letifasi, a lobi u

„A lobi te sani e waka a wan letifasi. A lobi te sama e kuutu sani anga leti. Na ala se fu goontapu yu e si taki Yehofa e soi sama bun-ati.”​—PS. 33:5.

SINGI 3 A yu e yeepi wi, yu e gi u kaakiti

SAN WI O LELI *

1-2. (a) San ala sama wani? (b) San u sa biibi?

ALA sama wani taawan lobi den. U wani sama libi bun anga wi tu. Efu ala yuu sama e du sani di e soi taki den á lobi wi efuso e du ogii anga wi, wi o lasi-ati. A libi ná o switi gi u.

2 Yehofa sabi taki u wani sama lobi u. A sabi tu taki u wani sama libi bun anga u (Ps. 33:5). U sa biibi taki Yehofa lobi u tuutuu. A wani sama libi bun anga u tu. Wi e si a sani ya kiin te u luku a Weiti di Yehofa be meke Mosesi gi den Islayelisama. Efi yu e fii booko-saka fu di sama á lobi i efuso nai libi bun anga i, da a artikel ya o yeepi i fu si fa a Weiti * fu Mosesi e soi taki Yehofa e booko en ede anga a foluku fi en.

3. (a) Enke fa Romesama 13:8-10 e soi, da san wi e leli te wi ondoosuku a Weiti fu Mosesi? (b) Sowtu akisi wi o luku aini a artikel ya?

3 Te wi ondoosuku a Weiti fu Mosesi, wi e si taki Yehofa lobi u. (Leisi Romesama 13:8-10.) Wi o luku wantu fu den weiti di Gadu be gi den Islayelisama aini a artikel ya, da wi o piki den akisi ya: Saide u sa taki den weiti ya e soi taki Yehofa lobi u? Saide u sa taki den be e leli sama fu libi bun anga taawan? Fa a Weiti be e yeepi den sama di be e teke fesi te den be e koti kuutu? Sama a Weiti be e kibii? Den piki fu den akisi ya o gi u howpu. Den o meke u fende toosutu. Den o yeepi u fu wi anga u Dda toon moo bun mati tu.​—Toli 17:27; Rom. 15:4.

A WEITI FU MOSESI E SOI TAKI YEHOFA LOBI U

4. (a) Saide u sa taki a di Yehofa be lobi den Islayelisama meke a gi den a Weiti? (b) Enke fa Mateyesi 22:36-40 e soi, da sowtu weiti Yesesi be taki a den moo gaanwan?

4 U sabi taki a di Yehofa be lobi den Islayelisama meke a gi den a Weiti, bika ala sani di Yehofa e du ai du anga lobi (1 Yoh. 4:8). A Weiti ya e leli u tu pelensipali sani: U mu lobi Gadu. Boiti dati u mu lobi taa sama (Lef. 19:18; Deit. 6:5; leisi Mateyesi 22:36-40.) Neen meke ala den moo enke 600 weiti di Gadu be gi den Islayelisama sa leli u wan sani fu a lobi di Yehofa lobi u. Meke u luku wantu fu den weiti ya.

5-6. San Yehofa wani toowpaa du? San Yehofa e si te ai luku toowpaa?

5 Yu á mu waka gi i toowpaa, i mu solugu i pikin. Yehofa wani sama di toow lobi denseefi den hii libi langa (Gen. 2:24; Mat. 19:3-6). Wan fu den moo gaan ogii di wan sama sa du, a te a waka gi en toowpaa. Neen meke du fu seibin fu den Tin Weiti di Gadu be gi den Islayelisama be e soi kiin taki sama di toow á mu waka gi denseefi (Deit. 5:18). Efu wan sama du a sani ya, a „sondu a Gadu fesi”. A wan ogii a du anga en toowpaa tu (Gen. 39:7-9). Son leisi a omen yali langa sama e kusumi fu di en toowpaa waka gi en.

6 Yehofa e si fa toowpaa e libi anga denseefi. A be wani den Islayeliman libi bun anga den uman fu den. Wan man di be e lesipeki a Weiti be mu lobi en uman. A á be o booko toow anga en uman fu iniiwan pikin sani (Deit. 24:1-4; Mat. 19:3, 8). Ma efu a wan gaan sani be pasa neen a booko toow anga en uman, da a be mu gi en wan pampila di e soi taki a toow booko. A pampila ya be o kibii a uman fu sama á lei gi en taki a du ogii neen man osu. Fosi wan man be gi en uman a pampila ya, a be mu taki anga den gaanwan fu a foto fosi. A so den gaanwan fu a foto be abi a okasi fu yeepi a toowpaa fu den á booko a toow. Te wan Islayeliman be booko toow anga en uman fu wan pikin sani, a ná ala yuu Yehofa be e kon aini a toli ya. Ma a be e si fa a uman be e kee fu di en man towe en sosokaali. Yehofa be e fii gi den uman ya.​—Male. 2:13-16.

Yehofa wani pikin fii bun te den mma anga den dda e kiya den (Luku sutudi-artikel 9, paragraaf 7-8) *

7-8. (a) San Yehofa wani mma anga dda du? (Luku a fowtow a fesise fu a Wakititolen.) (b) San a sani ya e leli wi?

7 A Weiti be e soi taki Yehofa e booko en ede anga pikinnengee. Yehofa wani mma anga dda solugu den pikin fu den. A wani den yeepi den pikin fu den anga en toon mati. Mma anga dda be mu koboloiki ala okasi di den fende fu yeepi den pikin fusutan san Yehofa wani den du. Den be mu yeepi den pikin fu den lobi den weiti fu Yehofa tu (Deit. 6:6-9; 7:13). Yehofa be sitaafu a foluku fi en fu di son wan fu den be e du ogii-ati sani anga den pikin fu den (Yel. 7:31, 33). Mma anga dda á be mu si enke den be sa du san den wani anga den pikin fu den, ma den be mu si den enke wan gudu di Yehofa be gi den. Den be mu lobi den pikin fu den.​—Ps. 127:3.

8 San u leli: Yehofa e si fa toowpaa e libi anga denseefi. A wani mma anga dda lobi den pikin. Efu mma anga dda nai libi bun anga den pikin fu den, Yehofa o sitaafu den.

9-11. Saide Yehofa be gi den Islayelisama a weiti di e taki wi á mu abi takuudu?

9 Yu á mu abi takuudu. A lasitiwan fu den Tin Weiti di Yehofa be gi den Islayelisama be taki wan sama á be mu abi takuudu, dati wani taki den á be mu e angii fu abi wan sani di de fu wan taawan (Deit. 5:21; Rom. 7:7). Yehofa be gi en foluku a weiti ya fu leli den taki den mu kibii den ati. Den be mu luku bun fu den á pakisei sani di á fiti. Yehofa sabi taki na a pakisei di sama e pakisei sani di á bun e meke den e sondu (Odo 4:23). Efu wan Islayelisama be bigin pakisei sani di á bun, a á be o libi bun anga taawan. A sani ya be pasa anga Kownu David. David a be wan bun man. Ma wan leisi a luku wan sama uman te neen a angii fu didon anga en. Te fu kaba a sondu (Yak. 1:14, 15). Di David didon anga a uman, a meke moiti fu koli a man fi en. Te fu kaba a meke den kii a man.​—2 Sam. 11:2-4; 12:7-11.

10 Yehofa be e si te wan Islayelisama be pasa a weiti di e taki den á mu abi takuudu, bika ai si wi ati (1 Kolon. 28:9). A weiti ya be e leli a foluku fu Gadu taki den á be mu e pakisei sani di be o meke den du sani di á bun. A sani ya e soi taki u Dda Yehofa koni. A lobi u tu!

11 San u leli: Yehofa nai si san wan sama e taki efuso du namo, ma ai si san de aini wi ati tuutuu (1 Sam. 16:7). Wi á poi kibii den sani di wi e pakisei, a fasi fa wi e fii anga den sani di wi e du gi Yehofa. Ma te ai luku wi, ai poti pakisei a den bun sani di de aini wi ati, da ai gi u taanga-sikin. A wani wi ondoosuku useefi, da u du ala san u man fu wi á pakisei sani di á bun. A sani ya o yeepi u fu wi á sondu.​—2 Kolon. 16:9; Mat. 5:27-30.

A WEITI BE E MEKE SAMA DU SANI A WAN LETIFASI

12. San a Weiti fu Mosesi e leli u?

12 A Weiti fu Mosesi e leli u tu taki Yehofa lobi te sani e waka a wan letifasi (Ps. 37:28; Yes. 61:8). Sama á de di e libi bun anga taawan enke Yehofa. Te den Islayelisama be e du san a Weiti e taki, Yehofa be e belesi den. Te den á be e aliki Yehofa ogii be e miti den. Wi o luku ete tu fu den Tin Weiti di Gadu be gi den Islayelisama.

13-14. San a den tu fosiwan fu den Tin Weiti di Gadu be gi den Islayelisama? Sowtu wini den Islayelisama be e fende te den be e holi den weiti ya?

13 A Yehofa wawan u mu dini. Den tu fosi weiti e soi taki den Islayelisama be mu dini Yehofa wawan, den á be mu dini falisi gadu (Ek. 20:3-6). A ná Yehofa be e fende wini fu den weiti ya, ma na a foluku fi en be e fende wini te den be e du san a weiti e taki. Te a foluku be e dini Yehofa wawan, sani be e waka bun anga den. Ma te den be go dini falisi gadu, a soso ogii be e miti den.

14 Pakisei den Kana-ansama. Den be e dini falisi gadu a peesi fu den be dini a tuu Gadu. Neen meke den be e libi a wan fa ná fiti fasi (Ps. 115:4-8). Te den be e dini den gadu fu den, den be e libi wan molusu libi. Den be e kii den pikin gi den gadu ya tu. Den Islayelisama be e du denseefi sani ya, te den be gwe fika Yehofa go dini falisi gadu. Den be e du ogii anga den osufamii tu (2 Kolon. 28:1-4). Den sama di be e teke fesi seefi á be e du sani a wan letifasi. Den be e pina den pootiman anga taa sama di be abi yeepi fanowdu (Eseik. 34:1-4). Yehofa be taigi den Islayelisama taki a be o sitaafu den sama di be e pina den umansama anga den pikinnengee di á be poi yeepi denseefi (Deit. 10:17, 18; 27:19). Ma te a foluku be e dini Yehofa anga den hii ati, anga te den be e libi bun anga taawan Yehofa be e belesi den.​—1 Kow. 10:4-9.

Yehofa lobi u, ai si te sama nai libi bun anga u (Luku paragraaf 15)

15. San wi e leli fu Yehofa?

15 San u leli: A ná Yehofa abi a fowtu te den sama di taki den e dini en nai holi den weiti fi en anga te den e du ogii anga en foluku. U sabi taki Yehofa lobi u. A sabi te sama nai libi bun anga u. Yehofa e fii gi u moo fa wan mma e fii gi en pikin di de a bobi (Yes. 49:15). Winsi fa Yehofa ná o du wan sani wanten, tokuso efu den sama di e du ogii anga taawan á kengi Yehofa o sitaafu den.

FA DEN SAMA DI BE E TEKE FESI BE MU E KOTI KUUTU?

16-18. Fa a Weiti be e yeepi den Islayelisama? San u leli fu a pisi ya?

16 A Weiti fu Mosesi be e soi den Islayelisama fa den be mu libi. Neen meke den man di be e teke fesi be mu e koti kuutu a wan letifasi. Den be mu yeepi a foluku fu dini Yehofa, boiti dati te wan sama be du wan ogii anga taawan efuso te den be abi toobi den gaanwan fu a foto be mu kuutu a toli tu. Meke u luku wantu toli di den be mu kuutu.

17 Efu wan Islayelisama be kii wan taawan, den á be mu kii en wanten. Den gaanwan fu a foto be mu ondoosuku a toli fosi fu sabi efu den be mu gi a sama dede sitaafu (Deit. 19:2-7, 11-13). Den gaanwan fu a foto be mu koti kuutu tu, te sama be e meke toobi fu gudu anga te toowpaa be abi polobelema (Ek. 21:35; Deit. 22:13-19). Te den be e koti kuutu a wan letifasi anga te den Islayelisama be e du san a Weiti e taki, da sani be e waka bun. A so a foluku be e gi Yehofa gaandi.​—Lef. 20:7, 8; Yes. 48:17, 18.

18 San u leli: Ala sani di wi e du aini u libi pelensipali gi Yehofa. A wani u lobi taawan, da u libi bun anga den. A sabi san wi e taki anga san wi e du winsi a u wawan de a wan peesi.​—Heb. 4:13.

19-21. (a) Fa den gaanwan fu a foto anga den taa sama di be e teke fesi be mu koti kuutu gi a foluku fu Gadu? (b) Fa a Weiti fu Mosesi be e kibii a foluku fu Gadu? San u leli fu a pisi ya?

19 Yehofa á be wani a foluku fi en libi enke den sama fu den taa kondee di á be e du sani a wan letifasi. Neen meke a á be wani den gaanwan fu a foto teke se te den be e koti kuutu. Te den be e kuutu wan toli den á be mu libi ogii anga a foluku. Ma den be mu e du sani a wan letifasi ala yuu.​—Deit. 1:13-17; 16:18-20.

20 Yehofa be e fii gi en foluku, neen meke a be gi den weiti di be e yeepi den fu den á libi ogii anga denseefi. A Weiti be e meke a moo taanga gi sama fu lei gi wan taawan. Wan sama be abi a leti fu sabi sama be taki a du wan ogii (Deit. 19:16-19; 25:1). A te tu efuso moo sama be taki a sama du a ogii fosi den be e leisi sitaafu gi en (Deit. 17:6; 19:15). Ma fa sani be e waka te wan kodo sama be taki wan taawan du wan ogii? A sama di be du a ogii á be mu denki taki a toli be kaba, bika Yehofa be si san a du. A den dda be e teke fesi aini wan osufamii. Den be sa kaasi den pikin fu den, ma toku te den pikin be du son sani, a ná den dda be e kaasi den namo da a kaba. Son leisi den dda be mu tyai den pikin go a den gaanwan fu a foto fu den kuutu a toli.​—Deit. 21:18-21.

21 San u leli: Sama á de di e du sani a wan letifasi enke Yehofa, neen meke neen na a moo bun sama di u sa waka neen baka (Ps. 9:7). Yehofa e belesi den sama di e libi enke fa a wani, ma ai sitaafu den sama di nai koboloiki a faantiwowtu fu den a wan bun fasi (2 Sam. 22:21-23; Eseik. 9:9, 10). Son leisi ai gei enke sani e waka bun anga den sama di e du ogii, ma di a yuu o doo Yehofa o sitaafu den (Odo 28:13). Efu den á kengi a fasi fa den e libi den o sabi san a wani taki fu a „tuu Gadu seefi mu sitaafu i”.​—Heb. 10:30, 31.

SAMA A WEITI BE E MOO KIBII?

Te den gaanwan fu a foto be e koti kuutu, den be mu soi lobi enke Yehofa, da den koti kuutu a wan letifasi (Luku paragraaf 22) *

22-24. (a) Sama a Weiti be e moo kibii? San a sani ya e leli u fu Yehofa? (b) Enke fa Ekisodesi 22:22-24 e soi, da fa Yehofa taki u mu libi anga den sama di á poi yeepi denseefi?

22 A Weiti be e kibii den sama di á be poi yeepi denseefi. Den pikin di á be abi mma anga dda moo, den uman di man be dede kaba anga den taa kondee sama. Yehofa be taigi den sama di be e koti kuutu a Islayeli taki: „Te wi e koti kuutu gi wan taa kondee sama efuso wan pikin di ná abi dda moo, u mu du en a wan letifasi. Wi á mu teke a koosi fu wan uman di man dede kaba enke panti” (Deit. 24:17). Yehofa e booko en ede tuutuu anga den sama di á be poi yeepi denseefi. A be e sitaafu den sama di be e libi ogii anga den.​—Leisi Ekisodesi 22:22-24.

23 A Weiti be e soi kiin taki famii anga famii á be mu didon anga denseefi (Lef. 18:6-30). Winsi fa den sama fu den taa kondee be e si a sani ya enke wan kowownu sani, tokuso a foluku fu Yehofa be mu si a sani ya enke fa Yehofa e si en. Den be mu e buuse a sowtu tyobo libi de.

24 San u leli: Yehofa wani den sama di e teke fesi aini a osufamii anga a kemeente libi bun anga den sama di de a den ondoo. Yehofa e buuse a suwa di man e suwa anga uman, a didon di sama e didon anga famii efuso pikinnengee. Neen meke a wani kibii a foluku fi en, moomoo den sama di á poi yeepi denseefi. Yehofa o sitaafu ala den sama di e du ogii anga den sama ya.

A WEITI A BE „A KAAKA FU DEN BUN SANI DI MU KON ETE”

25-26. (a) Saide u sa taki lobi anga a du di u mu e du sani a wan letifasi de enke a boo di wi e boo fu tan a libi? (b) San wi o luku aini du fu tu artikel di e taki fu a toli ya?

25 Wan sama á poi tan a libi efu a nai boo. A letiso a de anga lobi anga a du di u mu e du sani a wan letifasi. Wi á poi taki u lobi wan sama da u nai libi bun anga en. Efu wi e biibi taki Yehofa e kuutu sani a wan letifasi, wi o moo lobi en. Te u lobi Gadu anga den weiti fi en, a sani ya o yeepi u fu lobi taawan anga fu libi bun anga den.

26 A Weiti fu Mosesi be e meke den Islayelisama kon moo koosube a Gadu. Ma baka di Yesesi dede gi u, a Weiti fu Mosesi nai teli moo. U fende wan moo bun weiti (Rom. 10:4). Pawlesi be taki: „A Weiti na a kaaka fu den bun sani di mu kon ete” (Heb. 10:1). Aini a taa artikel wi o luku wantu fu den bun sani ya. Wi o luku tu saide u mu lobi useefi anga saide u mu du sani a wan letifasi aini a Kelesten kemeente.

SINGI 109 Lobi taawan anga i hii ati

^ paragraaf 5 A artikel ya na a fosiwan fu fo artikel di wi o luku. Wi o si aini den artikel ya saide u sa biibi taki Yehofa lobi u. Den taa dii artikel o kon aini A Wakititolen fu mei 2019. A fosiwan o soi fa Yehofa soi lobi anga fa ai du sani a wan letifasi aini a Kelesten kemeente. Du fu tu o soi fa owluman sa kibii a kemeente anga fa mma anga dda sa kibii den pikin fu sama á du ogii anga den. Du fu dii o soi fa u sa yeepi sama di taawan du ogii anga den di den be yonkuu.

^ paragraaf 2 SAN DEN WOWTU YA WANI TAKI: Gadu be meke Mosesi sikiifi moo enke 600 weiti gi den Islayelisama. Beibel e kai den weiti ya „a Weiti”, „a Weiti fu Mosesi”, „a Weiti di Gadu be gi Mosesi” efuso „den komando”. Boiti dati, sama e si den fosi feifi buku fu Beibel (Genesesi te anga Deitolonomi) enke a Weiti tu. Son leisi te den e taki fu a Weiti, da na ala den Hebrew buku fu Beibel den e taki.

^ paragraaf 60 SAN WI E SI A DEN FOWTOW: Wan Islayeli mma e seeka nyanyan da ai gi toli anga a umanpikin fi en. Te a baka fu a fowtow wi e si fa a dda e leli en boi fa a mu solugu den sikapu.

^ paragraaf 64 SAN WI E SI A DEN FOWTOW: Den gaanwan fu a foto e taki switi anga wan uman te den e yeepi en anga en pikin. Wan bisnis man bidiigi a uman ya di man dede kaba.