Skip to content

Skip to table of contents

Baala Rutherford e holi wan lezing na a konkelesi a Cedar Point, Ohio, aini 1919

1919​—Wan ondoo yali pasa

1919​—Wan ondoo yali pasa

NA A kaba fu a yali 1918 a Gaan Feti (di sama kon sabi bakaten enke a Fosi Goontapu Feti) be kon a wan kaba. A fo yali langa a feti ya be feti. Den holi wan gaan kuutu a Parijs a 18 yanuari 1919 fu taki san den be sa du fu libi na a wan. Na a kuutu ya, den meke wan kuudei (Vredesverdrag van Versailles) taki Doisilikondee anga den taa kondee á be o feti moo. Den meke a kuudei ya a 28 yuni 1919.

Di den teken a pampila ya, den sete wan olikanisâsi tu di den be e kai a Volkenbond. A olikanisâsi ya be mu yeepi den kondee fu wooko makandaa. A be mu yeepi den fu libi na a wan tu. A omen Kelesten keliki holibaka gi a olikanisâsi ya. Wan olikanisâsi fu omen Kelesten keliki na Ameekankondee be taki a Volkenbond „a ná kowownu wan politiki olikanisâsi, ma na a Kownukondee fu Gadu a goontapu ya”. A keliki olikanisâsi ya sende sama go a Parijs a pe a kuutu be holi fu soi taki den e holibaka gi a Volkenbond. Wan fu den sama di den sende go na a kuutu be taki a kuutu ya na „a bigin fu wan nyun ten a goontapu”.

Wan nyun ten be bigin tuu, ma a ná den man di be holi a gaan kuutu ya be meke a bigin. Aini 1919 Yehofa gi a foluku fi en kaakiti fu peleiki moo enke fa den be e peleiki a fesi. Ma fosi a sani ya pasa, wan gaan kengi be mu kon aini a olikanisâsi fu den Beibel Ondoosukuman.

DEN BE MU TEKE WAN PELENSIPALI BOSOLOITI

Joseph F. Rutherford

Sataa 4 yanuari 1919, den be o sitemu poti wan nyun sama fu teke fesi na a Watch Tower Bible and Tract Society enke fa den be e du ala yali. A ten de a Joseph Franklin Rutherford a be fesiman fu a foluku fu Yehofa. Ma lanti be sooto en anga seibin taa baala na Atlanta, Georgia aini Ameekankondee. Den baala be e akisi denseefi efu den mu poti den nen fu den baala di be de a sitaafu-osu na a sitemu pampila.

Evander J. Coward

Baala Rutherford be e booko en ede anga a olikanisâsi di a be de a sitaafu-osu. A be sabi taki son baala be e si enke a be o moo bun fu poti wan taa sama enke fesiman. Neen meke a sikiifi biifi gi den sama di be kon makandaa fu poti wan nyun fesiman. A soi den taki den be sa poti Baala Evander Joel Coward enke peleisidenti fu a olikanisâsi. Rutherford sikiifi taki a baala ya abi „bun manii”, „a koni”, „ai dini Gadu anga en hii ati” tu. Ma omen fu den baala di be de na a komakandaa ya be fende taki den mu fika a sitemu fosi, da den luku a toli baka sigisi mun baka. Den afukati fu den baala di be de a sitaafu-osu piki taki a bun fu den luku a toli baka sigisi mun. A omen fu den baala di be de na a komakandaa ya ati boon fu di den á be e denki go na a wan se.

Richard H. Barber

Baala Richard Harvey Barber taki di den de na a komakandaa neen wan fu den baala di be de ape taki wan sani di be yeepi den fu losi a polobelema. A baala taki: „Mi a ná afukati, ma mi sabi taki Gadu lobi sama di nai gwe fika en. A moo bun fasi fa u sa soi taki u nai gwe fika Gadu, a fu meke a sitemu go doo, da u poti Baala Rutherford enke peleisidenti baka.”​—Ps. 18:25.

Alexander H. Macmillan

Wan baala den be e kai Alexander H. Macmillan e membee ete taki a taa dei baka di den baala sitemu, Baala Rutherford naki na a se kambaa pe den be sooto en neen a taki, „langa yu ana kon”. Neen Baala Rutherford gi en wan biifi di den baala be sende gi en fu sabi fa a sitemu waka. Di Macmillan si a satu biifi a be fusutan wanten san a wani taki. Den be sikiifi taki a denseefi sama den poti enke dikitoo fu a olikanisâsi baka. Den be poti Baala Joseph Rutherford, Charles Wise, anga William Van Amburgh enke fesiman baka. Dati wani taki Baala Rutherford be o du enke wooko enke peleisidenti fu a olikanisâsi go doo.

DEN PUU DEN A SITAAFU-OSU!

A ten di den aitin baala ya be sooto, Beibel Ondoosukuman be e tyai wan pampila gi sama fu teken. Den be sikiifi a pampila ya fu begi lanti fu losi den baala. A moo enke 700.000 sama be teken a pampila ya. Diidewooko 26 maart 1919, fosi den gi lanti a pampila, neen den puu Baala Rutherford anga den taa baala di be abi faantiwowtu a sitaafu-osu.

Di wantu sama go luku Baala Rutherford baka di a komoto a sitaafu-osu a taigi den taki: „Mi e biibi taki a sani di miti u ya, a fu seeka u gi moo muliki ten di de a u fesi. A feti fu wi a ná fu be puu u baala a sitaafu-osu. Dati a be wan pisi namo. . . . Ma a tuutuu feti di wi e feti, a fu gi a nen fu Yehofa gaandi. Den sama di du a sani ya fende wini.”

Kande a sani di pasa na a pisiten di den sooto den baala ya e soi on se Yehofa be wani a olikanisâsi go. Den baala be tyai a toli fu den go a wan moo gaan kuutu. A kuutu ya be holi 14 mei 1919. Di den kuutubakaa ya luku a toli, neen den taki: „Den taa kuutubakaa á be kuutu a toli fu den Kotoigi anga leti . . . neen meke a sitaafu di den fosi kuutubakaa be leisi gi den, nai teli moo.” A omen ogii den be taki den baala du. Neen meke den a losi den namo, ma den meke sama sabi tu taki den á be du nawan ogii. A sani ya meke Baala Rutherford * be man du en wooko enke afukati ete. A be man taki gi a foluku fu Yehofa na a Moo Gaan Kuutu-osu fu Ameekankondee. A du a sani ya omen leisi baka di den puu en a sitaafu.

DEN BE DE KABAKABA FU DU A PELEIKIWOOKO

Baala Macmillan taki: „Wi á be wani sidon langa futu wakiti a dei di Masaa o teke u tyai go a hemel. U be fusutan taki efu u be wani sabi san Masaa be wani u du, u be abi fu meke moiti.”

Ma den baala na a edekantoo á be poi go doo anga a wooko di den be du omen yali. Saide? Di den be de a sitaafu, sama be poli ala den sani di den be e meke buku. A sani ya be meke den fii booko-saka. Son baala be e akisi denseefi efu a peleikiwooko be o go doo.

Sama be de ete di be wani yee a Kownukondee bosikopu di den Beibel Ondoosukuman be e paati? Baala Rutherford be o holi wan lezing fu fende a piki fu a akisi ya. Den be o kai ala sama fu kon aliki a lezing. Baala Macmillan be taki: „Efu nawan sama kon aliki a lezing, da u sabi taki u sa tapu anga a peleikiwooko.”

A sikiifi aini kolanti taki Baala Rutherford o holi wan lezing a Los Angeles, Kaliforniya, aini 1919. Den e kai a lezing ya „Howpu gi sama di e buuya”

A lezing ya holi a sonde 4 mei 1919. Winsi fa Baala Rutherford be siki, tokuso a holi a lezing di den e kai „Howpu gi sama di e buuya”. A holi a lezing ya a Los Angeles, Kaliforniya. A wan sani fu 3500 sama be kon aliki a lezing ya. Den be abi fu sende omen ondoo sama gwe baka, bika peesi á be sai fu sidon. A taa dei, ete 1500 sama kon. Den baala be si kiin taki sama be wani yee a bun nyunsu fu a Kownukondee.

A sani di den baala du baka dati, kengi a fasi fa Yehofa Kotoigi bigin du a peleikiwooko te anga now.

A WOOKO E GO A FESI

A be sikiifi aini a Ingiisitongo Wakititolen fu 1 augustus 1919 taki wan gaan konkelesi be o holi a Cedar Point, Ohio. Wan yonkuu Beibel Ondoosukuman di den be e kai Baala Clarence Beaty di be e tan a Missouri e membee ete taki „ala sama be wani go na a konkelesi ya”. A moo enke 6000 baala anga sisa be kon na a gaan komakandaa ya. Den baala á be sabi taki a so ipi sama be o kon. A sani di meke a konkelesi ya be moo switi, na a dopu di moo enke 200 sama be dopu a wan liba di be de koosube.

Fesise fu a fosi buku di den be e kai „A Gowtu ten” fu 1 oktober 1919

Du fu feifi dei fu a konkelesi be holi a 5 september 1919. A dei de Baala Rutherford be holi wan lezing di den e kai „Gi ala wookoman” fu gi den baala anga sisa taanga-sikin. A be soi aini a lezing ya taki den be meke wan nyun buku di den e kai „A Gowtu ten”. * A buku ya be o go e taki fu „pelensipali sani di be e pasa a goontapu, anga san Beibel e taki fu den toli ya”.

Den be gi ala den Beibel Ondoosukuman taanga-sikin fu peleiki fayafaya anga a nyun buku ya. Den baala be sende wan biifi gi den di e soi fa a wooko ya be mu du. A biifi ya be taki: „Ala den sama di dopu mu holi a pakisei taki a wan gaandi fu wooko gi Gadu. Neen meke u mu teke a okasi ya, fu du a peleikiwooko na a hii goontapu.” Den baala anga sisa bigin du a peleikiwooko fayafaya. Aini december a 50.000 sama be poti den nen fu den tyai a buku ya gi den te wan nyun wan be kon.

Wantu baala aini Brooklyn, New York. Den de anga wan toloki anga a nyun buku di den be e kai „A Gowtu ten”

Na a kaba fu a yali 1919 a foluku fu Yehofa be e peleiki fayafaya. A omen polofeititoli di e taki fu den lasiti dei be kon tuu. Wan fu den na a polofeititoli a Maleyaki 3:1-4 di e soi fa Gadu be o kiin a foluku fi en. Yehofa be puu a foluku fi en a katibo aini a „Gaan Babilon”. Yesesi be poti a „koni saafu di u sa fitoow” fu tii a foluku fu Gadu * (Openb. 18:2, 4; Mat. 24:45). Den Beibel Ondoosukuman be kaba fu du a wooko di Yehofa be wani den du.

^ paragraaf 13 Baala Rutherford a be wan afukati. A be wan kuutubakaa tu, neen meke sama be sabi en enke „Kuutubakaa Rutherford”.

^ paragraaf 22 Bakaten den be kengi a nen fu a buku ya toon „Toosutu” aini a yali 1937. Te fu kaba a toon Ontwaakt! aini a yali 1946.