SUTUDI-ARTIKEL 38
Tyai iseefi bun fu sama sa fitoow i
‘Wan sama di taawan sa fitoow poi holi wan kibii toli.’—Odo 11:13.
SINGI 101 Wi e wooko makandaa
SAN WO LELI a
1. Fa yo sabi efi i sa fitoow wan sama?
WAN sama di i sa fitoow, a wan sama di e du san a paamisi. Ai taki a tuu ala yuu (Ps. 15:4). U wani den baala anga sisa fu u fii taki den sa fitoow u. Ma san u mu du efu u wani den fitoow u?
2. San u mu du efu u wani taawan fitoow u?
2 Ya poi dwengi taawan fu fitoow i. Efii wani taawan fitoow i, i mu e tyai iseefi bun. I sa maiki a sani ya anga moni. Fu man fende moni, yu abi fu wooko taanga. Ma a gawgaw i sa lasi en baka. A so a de anga a fitoow di we fitoow taawan tu. U sa fitoow Yehofa anga u hii ati. Noiti aw du wan sani di o hati u, ‘bika u sa biibi den san di ai du’ (Ps. 33:4). A wani u tyai useefi bun fu taawan sa fitoow u tu (Efe. 5:1). Wo luku wantu toli fu sama di be e waka a den Dda Yehofa baka. Den sani di den sama ya du, e soi taki taawan be sa fitoow den. Wo luku feifi manii tu di u mu abi efu u wani taawan fitoow wi.
SAMA BE SA FITOOW DEN
3-4. Saide sama be sa fitoow Daniyeli? San u mu akisi useefi?
3 Polofeiti Daniyeli a wan sama di taawan be sa fitoow. Di a be yonkuu, den be tyai en go enke katiboman a Babilon. Ma a fasi fa a be tyai enseefi, be meke sama kon sabi en aini a foto ya, enke wan sama di taawan be sa fitoow. Bakaten sama be e moo fitoow en di a be taigi Kownu Nebukadnesar san den deen fi en wani taki (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Wan leisi Daniyeli be mu taigi a kownu ya taki Yehofa ati boon neen. A be mu abi deki-ati fu taigi a kownu a sani ya. Bika efu a kownu ati be boon, a be sa du ogii anga en (Dan. 5:5, 25-29). Bakaten Dariyus, a Mediyasama anga den heiheiman fi en be kon si tu taki Daniyeli be koni. Den be kon si taki ‘sama be sa fitoow en’, bika aa be e bidiigi sama. A be e du sani a wan letifasi (Dan. 6:3, 4). Den tiiman di be e dini falisi gadu seefi be poi si taki, i be sa fitoow den sama di e dini Yehofa.
4 Te ye pakisei a toli fu Daniyeli, akisi iseefi taki: ‘Fa den sama di nai dini Yehofa sabi mi? Den sabi mi enke wan sama di e du en wooko bun?’ Saide u mu akisi useefi den sani ya? Bika te we tyai useefi a wan bunfasi sama o fitoow u. A sani ya o meke den gafa Yehofa.
Nehemiya e poti wantu man di taawan e fitoow a wooko (Luku paragraaf 5)
5. Saide sama be e fitoow Hananiya?
5 Di Nehemiya kaba meke a sikotu aini 455 Fosi Kelestesi, a be e suku man di sama be sa fitoow fu teke fesi aini a foto. Wan fu den man ya, a be Hananiya. Beibel e taki sama be sa fitoow Hananiya. ‘A be e lesipeki Gadu moo den taawan’ (Neh. 7:2). Fu di Hananiya be e lesipeki Yehofa, meke a be e meke moiti fu du den wooko di den be e gi en bun. Efu we lesipeki Gadu, useefi o du u wooko bun leti enke Hananiya.
6. Saide apostel Pawlesi be e fitoow Tikikus?
6 Meke u luku a toli fu Tikikus, wan baala di apostel Pawlesi be e fitoow. Wan pisiten, den be gi Pawlesi sitaafu taki aa mu komoto a osu. A ten de, a Tikikus be e yeepi en a sani. A be kai en wan baala di e ‘dini masaa anga en hii ati’ (Efe. 6:21, 22). Neen be e tyai den biifi di Pawlesi be e sikiifi go gi den baala anga sisa a Efeise anga Kolose. Boiti dati, a be e gi den baala anga sisa ya taanga-sikin. A be e toosutu den tu. A toli fu Tikikus e meke we pakisei den baala di e teke fesi aini a ten ya.—Kol. 4:7-9.
7. San u sa leli fu den owluman anga den dinali aini den kemeente?
7 Aini a ten ya, we teke en fu bigi taki u sa fitoow den owluman anga den dinali. Leti enke Daniyeli, Hananiya, anga Tikikus, a so den baala ya e meke moiti fu du den wooko bun. Te we go na a mindii wiki komakandaa u nai booko wi ede, bika u sabi taki den o seeka ala den paati di mu holi a dei de. Den owluman e teke en fu bigi tu, te den baala anga sisa di abi wan paati na a komakandaa e seeka denseefi fu holi a paati fu den. Boiti dati, u nai feele fu kai den sutudi fu u fu kon a komakandaa sataa efuso sonde. Bika u sabi taki wan sama o de namo fu holi a publiki taki. Den baala di e tii a wooko seefi, a sama di u sa fitoow. Ala yuu we abi nyun buku fu peleiki. We gi Yehofa daa taki a gi u den baala ya. Ma faw sa soi taki wa sama di taawan sa fitoow?
EFU U WANI TAAWAN FITOOW U, WA MU E TAKI SANI DI WA MU TAKI
8. San u mu holi a pakisei te we taki anga taawan?
8 U lobi den baala anga sisa fu u, neen meke we wani sabi fai go anga den. Ma wa mu e akisi den sani di o meke den fii wan fasi. Efu den á wani taigi u wan sani, wa mu dwengi den fu taigi u. Son wan fu den fosi Kelesten be e taki sama sani. Beibel taki ‘den be e gongosa, den be e taki sani di den á mu taki’ (1 Tim. 5:13). Wa wani de enke den sama ya. Ma meke u taki wan sama taigi i wan sani di aa wani taa sama sabi. Kande wan sisa taigi i wan siki di a abi efuso wan taa polobelema fi en. Ma a taigi i taki ya mu taigi taa sama. Sai mu du? I mu holi a fii fu a sisa ya a pakisei. Ya mu taigi taa sama. b (Leisi Odo 11:13.) Now wo go luku wantu taa okasi pe u mu luku bun fu wa taki sani di wa mu taki.
9. Fa ala sama aini a osufamii sa meke taawan fitoow den?
9 Den sama aini yu osufamii mu man fitoow i. Ala sama aini a osufamii mu luku bun fu den nai taigi taa sama sani fu den osufamii di den á mu sabi. Wan man á mu poti en uman wisiwasi fu di a wani taawan lafu. Efu a be o du a sani de, a be o meke a uman fii wan fasi. A be o hati a uman fu yee fa en man e poti en gi taawan fu lafu. Wan man di lobi en uman naw du a sani de. Bika a sabi taki en uman o fii wan fasi (Efe. 5:). Te wan pikin e kon moo bigi, ai wani taawan lesipeki en. Mma anga dda mu holi a sani ya a pakisei. Neen meke den á mu e taigi taa sama den fowtu di den pikin fu den e meke ( 33Kol. 3:21). Pikinnengee seefi mu leli taki den á mu e taki den osufamii toli a taa sama ini. Bika a sani ya sa meke sen kisi den taa sama ini a osufamii (Deit. 5:16). Efu ala sama aini a osufamii e meke moiti fu den nai taki a osufamii toli a ganda, a sani ya o yeepi den fu den moo fende en anga denseefi.
10. On ten wan sama a wan tuutuu mati? (Odo 17:17)
10 Son yuu ye wani taigi den mati fii fa ye fii tuutuu. Ma ná ala yuu a sani ya makiliki. Bika kande ya gwenti taigi taawan fa ye fii. Efii yee taki wan mati fii taigi sama wan sani di i be taigi en taki aa mu taigi taa sama, a sani ya o meke a moo taanga gii fu fitoow taawan baka. Ma we teke en fu bigi taki wi ‘abi tuutuu mati’ di u sa fitoow. U sa taigi den fa we fii tuutuu, bika u sabi taki den naw gi taa sama a toli.—Leisi Odo 17:17.
Owluman nai taigi den osufamii den toli di den á mu sabi (Luku paragraaf 11) c
11. (a) Saide u sa fitoow den owluman anga den uman fu den? (b) San we leli fu a owluman di we si na a fowtow? (Luku a fowtow)
11 Den baala anga sisa aini a kemeente mu man fitoow i. Owluman di nai taki sani di taawan naafu sabi, de enke wan ‘peesi pe sama sa go kibii gi gaan winta’ (Yes. 32:2). U sabi taki u sa taigi den baala ya ala sani, bika we fitoow den. Den nai taigi taa sama den sani di u taigi den. Wa mu akisi den sani di u ná a leti fu sabi tu. Boiti dati, we teke en fu bigi taki den uman fu den baala ya nai akisi den sani di den á mu sabi. Te wan uman fu wan owluman á sabi sani fu taa baala anga sisa di á naafu sabi, a sani ya e tyai wini gi en. Wan sisa taki: ‘Mi man nai taigi mi sani fu den sama di den owluman e yeepi aini a kemeente. A nai taigi mi sama den e yeepi tu. A sani ya e bigi gi mi, bika efu a be e taigi mi, mi be o go e booko mi ede anga sani di mia poi kengi. A sani ya e yeepi mi fu taki anga ala sama aini a kemeente anga piisii. Boiti dati, mi sabi taki te mi taigi mi man den polobelema fu mi efuso fa mi e fii, a naw taigi taa sama.’ Ala u wani taawan fitoow wi. Kow luku feifi manii di o yeepi u fu du a sani ya.
DEN MANII DI I MU ABI EFII WANI TAAWAN FITOOW I
12. Saide u sa taki a lobi e yeepi u fu fitoow taa sama?
12 A tei lobi wan sama fosi yo poi fitoow en. Yesesi be taki den tu moo gaan weiti, a fu lobi Yehofa anga taa sama (Mat. 22:37-39). A fu di u lobi Yehofa meke u wani de enke en. Neen meke u wani taawan fitoow u. U lobi u baala anga sisa tu. Neen meke u nai taigi taa sama sani fu den, di den á wani taa sama sabi. Wa mu taki sani di sa meke sen kisi den efuso di sa meke sama si den wan fasi.—Yoh. 15:12.
13. Fa sakafasi o yeepi u fu taawan fitoow wi?
13 Te wi abi sakafasi taa sama o fitoow u. Wan Kelesten di abi sakafasi nai wani de a fosi wan di e taigi taawan sani (Filip. 2:3). Wan baala efuso wan sisa á mu e meke taawan fii enke a pelensipali moo den. Aa mu e du enke a sabi kibii toli di taa sama á mu sabi. Boiti dati, te wi abi sakafasi, u naw go e taigi taawan fa we denki fu wan toli di á sikiifi aini Beibel efuso den buku fu u.
14. Fa koni o yeepi u fu taawan fitoow u?
14 Te we du sani anga koni wo sabi ‘on ten u mu taki anga on ten u mu de pii’ (Peleik. 3:7). Wan nongo e taki: ‘Taki a solufu, tan pii a gowtu.’ A sani ya wani taki son yuu a moo bun fi ya taki. Neen meke Odo 11:12 e taki: ‘Wan sama di koni e de pii.’ Luku a toli fu wan owluman di lobi go yeepi taa kemeente anga den polobelema fu den. Wan owluman fi en kemeente taki: ‘A baala ya e luku bun san ai taki. A nai taigi taa sama sani fu den kemeente di ai go yeepi.’ A fasi fa a baala ya e du sani, meke den taa owluman fi en kemeente e lesipeki en. Den sabi taki a naw go taigi taawan sani di den á mu sabi.
15. Gi wan toli di e soi saide a pelensipali fu e taki a tuu ala yuu efu u wani taawan fitoow u.
15 Efii wani taawan fitoow i, i mu e taki a tuu ala yuu. Te u sabi taki wan sama e taki a tuu ala yuu, ai moo makiliki gi u fu fitoow en (Efe. 4:25; Heb. 13:18). Meke u taki i wani toon wan moo bun leliman. Kande i be o akisi wan sama fu yeepi i luku efu ye holi den paati fii a komakandaa bun. I be o wani a sama taigi i tu sai sa du moo bun. Ma sama i be o akisi fu luku gii? I be o akisi wan sama di be o gafa i naamo, sondee fu soi i sai sa du moo bun? Efuso i be o akisi wan sama di e taigi i a tuu? Beibel taki: ‘A moo bun fu puu kaasi gi wan sama a taawan fesi, pe fu ye du enke i lobi en. Wan mati di lobi yu o du sani di e hati i, bika a bun fi yu ai feti’ (Odo 27:5, 6). Son yuu u nai fii bun te wan mati fu u e poti wa pasi. Ma bakaten we fende wini te wi aliki en.
16. Fa Odo 10:19 e soi taki u mu e dwengi useefi?
16 Efu u wani taawan fitoow u, u mu e dwengi useefi. A sani ya o yeepi u fu wa taki sani di taawan á mu sabi. (Leisi Odo 10:19.) U mu e dwengi useefi moomoo te u de a internet. Efu wa luku bun, u sa poti sani a internet di taawan á mu sabi. Tei poti wan sani a internet kaba, ya sabi san taa sama o du anga en anga sowtu polobelema a sa tyai kon gii. Efu we dwengi useefi, u naw taki sani di o poti den baala anga sisa fu u aini polobelema te den feyanti fu u e akisi u sani fu den. A sani ya e pasa aini den kondee pe lanti tapu a wooko fu u. Te den sowtu sani ya e pasa, ‘u mu tei u mofu tapu’ enke fa Beibel e taki (Ps. 39:1). Efu we dwengi useefi, den sama aini wi osufamii, den mati fu u, den baala anga sisa, anga taa sama o man fitoow u.
17. San o yeepi u fu fitoow useefi aini a kemeente?
17 Ai bigi gi u taki Yehofa hali u kon aini wan osufamii pe sama lobi denseefi anga pe den e fitoow denseefi. Na ala u mu meke moiti fu e du sani di o meke taawan fitoow u. Efu ala sama e meke moiti fu dwengi denseefi, fu soi lobi, fu abi sakafasi, fu du sani anga koni, fu e taki a tuu ala yuu, da ala sama aini a kemeente o man fitoow denseefi. Na ala yuu u mu e du sani di sa meke taawan fitoow u. Te we waka aw Gadu Yehofa baka, we soi taawan taki den sa fitoow u.
SINGI 123 Aliki den baala di Yehofa poti
a Efii wani taawan fitoow i, i mu e tyai iseefi bun. Aini a artikel ya, wo si saide a pelensipali fu fitoow useefi. Wo luku tu sowtu manii u mu abi efu u wani taawan fitoow wi.
b Efii sabi taki wan sama aini a kemeente du wan gaan sondu, i mu taki anga en fu a go a den owluman. Ma efu aa wani go, a lobi di i lobi Yehofa anga a kemeente mu yeepi i fu go taki anga den baala ya.
c SAN WE SI A DEN FOWTOW: Wan owluman nai taigi en osufamii fa sani waka na a taki makandaa di en anga wan taa owluman be abi anga wan sisa.