Skip to content

Skip to table of contents

I be sabi a sani ya?

I be sabi a sani ya?

Fa sama aini Beibel ten be e paati den mun anga den yali?

DEN Hebrewsama di be e tan aini a Paamisi Kondee be e bigin teli wan yali a paandi goon yuu. Te den be bigin daai a doti fu paandi den sii da a yali be bigin. Nownow u sabi a pisi ten ya enke den mun september anga oktober.

Den be e teli a bigin fu wan nyun mun, go miti a bigin fu wan taa nyun mun enke wan mun. Te a mun opo, ai teke wan sani fu 29 efuso 30 dei fu wan taa mun opo. Ma te den be paati wan yali aini 12 mun, da a yali be e moo satu moo fa wi e teli en nownow. Neen meke den be e poti wantu dei efuso wan mun a tapu fu a be sa doo wan hiihii yali. Te den be du en so, da a yali be e kai anga a ten di den be e paandi efuso puu nyanyan a goon.

Aini a ten fu Mosesi, Gadu be poti a mun Abib efuso Nisan enke a fosi mun fu a yali gi den Islayelisama (Ek. 12:2; 13:4). A mun ya e kai na a pisiten fu maart anga april te den be e bigin koti alisi a goon. Den Islayelisama be mu holi wan fesa aini a mun ya.​—Ek. 23:15, 16.

Wan koniman taki aa be taanga gi den Islayelisama fu sabi on ten den be mu poti ete wan mun gi a yali. A be taki tu taki: ‘A Paskafesa be mu holi na a ten fu a fuu mun aini a mun Nisan (14 Nisan). Ala yuu na a pisiten fu den mun maart anga april a sani ya be e pasa. A ten de, dei anga neti be e langa aseefi. Efu a yali be kaba neen den be si taki dei anga neti á be langa aseefi, da den be sabi taki a mun Nisan á be bigin ete. Te den be si so, da den be e poti ete wan mun a tapu. (A so a be e kon 13 mun).’

Yehofa Kotoigi e holi a sani ya a pakisei te den e luku on ten den mu membee a dede fu Yesesi. Den e du a sani ya na a ten fu maart anga april. A dei mu de aseefi enke 14 Nisan na a Hebrew kalender. Den kemeente a hii goontapu e sabi a fesi sowtu dei ao de. *

Ma fa den Hebrewsama be e sabi on ten wan mun be e kaba anga on ten wan nyun mun be e bigin? Aini a ten ya, a kalender wi e luku fu sabi a sani ya. Nownow kalender de aini u telefon seefi. Ma aini Beibel ten a sani ya á be taanga fu sabi tu.

Na a ten fu a Fuudu, den mun be abi 30 dei (Gen. 7:11, 24; 8:3, 4). Ma bakaten den mun fu den Hebrewsama á be e doo 30 dei ala yuu. Solanga den be si wan nyun mun a tapu, da den be e bigin teli den dei fu a mun de. A be e teke 29 efuso 30 dei fu wan taa mun opo baka.

Wan leisi David anga Yonatan be taki fu wan nyun mun. Den ben taki: ‘Loekoe tamara de da njoeng moen” (1 Sam. 20:5, 18, Da Bijbel). A sani ya e soi taki a ten fu den man ya, den sama be e sabi a fesi on ten wan nyun mun be o opo. Ma fa de be e du sabi a sani ya? Yu abi wan buku den e kai Misina. Aini a buku ya, wantu gwenti anga wantu weiti fu den Dyu sikiifi. A buku ya e soi taki baka di den Dyu komoto aini katibo a Babilon, na a moo hei kuutu osu fu den Dyu be taki fiti on ten den be o bigin teli wan nyun mun. Aini du fu seibin mun te den Dyu be holi den fesa fu den, da den kuutuman be o kon makandaa fuuku mamanten na a du fu 30 dei fu a mun. A den man ya be e taki on ten den be o bigin teli a nyun mun. Fa den be e du a sani ya?

Den be e poti wakitiman a den mongo lontu Yelusalem fu luku efu den be e poi si a nyun mun a neti. Te den be si a nyun mun, da den be e go taigi a den kuutuman. Te den man fu a moo hei kuutubangi be fusutan taki a be wan nyun mun tuu, da den be e meke a foluku sabi taki wan nyun mun be bigin. Ma den á be e poi sabi taki wan nyun mun be opo, te woluku efuso dow be tapu a peesi. Te a sani ya be pasa, da den be e piki a foluku taki a mun di den be de aini be o kaba na a du fu 30 dei, da a taa mun be o bigin a taa dei.

A buku e soi taki sama be e leti wan faya na a Oleifimongo koosube fu Yelusalem, fu soi a foluku san den kuutuman be taki fiti. Den be e meke udufaya a taa hei peesi a Islayeli tu fu piki den taa sama. Bakaten den be e sende bosikopuman fu tyai a nyunsu ya gi a foluku. A so den Dyu aini Yelusalem anga taa peesi be e sabi taki wan nyun mun bigin. A sani ya be e yeepi den fu holi den fesa di den be mu holi ala yali na aseefi dei.

A kaita aini a artikel ya e yeepi u fu sabi den mun, den fesa, den koo ten fu a yali anga den waan ten fu a yali. A so sani be de a den kalender fu den Hebrewsama.

^ Luku a Saanantongo Wakititolen fu 15 februari 1990, blz. 15.