O bulu bo se̱le̱ na kwed’ao, Yesu a boli bamuloloma bao malea ná ba si wasa be̱ne̱ bepolo b’edube oteten a bonasango abu. Mo̱ na babo̱ ná: “Kiṅ’a matumba i manea mo̱, babe̱ne̱ doi omo̱ń abu pe̱ ba mabelabe̱ ná babole̱ bwam. Nde bińo̱ lo si be̱ nika.”​—Lukas 22:25, 26.

Ba nja ba ta ba babole̱ bwam Yesu a kwaledino̱ e? Edinge̱dinge̱ na matila ma we̱le̱be̱ k’eyemban o dale, mo̱ni, na kalati ba mabola mboṅ ná o bekombo ba Grikia na ba Roma, bato ba ta ba ko̱lo̱ngo̱ne̱ bola bato bande̱ne̱ na manea mina m’edube, ka Euergetes, nika e mapula nde kwala mubole̱ bwam. Y’edube e ta nde e bolabe̱ babo̱ ońola bebolo ba bwam ba boledino̱ bato to̱ ekombo.

Jita la kiṅe̱ di ta di be̱ne̱ di dina la mubole̱ bwam. O muso̱ngi mabu o ta o be̱ne̱ kiṅ’a Egipto Ptolemeo III Euergetes (o lambo ka. 247-222 B.P.A.) na Ptolemeo VIII Euergetes II (o lambo ka. 147-117 B.P.A.). Badiedi ba Roma ka Kaisa Yulio (48-44 B.P.A.) na Augusto (31 B.P.A.–14 P.A.) pe̱ ba ta ba bolabe̱ di dina, mulemlem pe̱ na Herode Nunde̱ne̱, kiṅ’a Yudea. O nje e mombweye̱ Herode, yen ebe a kusi nde y’edube ponda andino̱ mbasi o bo̱le̱ njai o tumba lao, a bo̱tise̱ pe̱ ba bena ba ta ba be̱ne̱ ńo̱ng’a mbo̱ti.

Bupisane̱ mubied’a Bibe̱l mō̱ ńa Jaman, Ado̱lf Deissman, bolane̱ la dina l’edube la Mubole̱ bwam di ta di lańa jita. Mo̱ ná: “E si ta ndutu ná o pambo a ponda ni wuto moto a ko̱te̱le̱ buka ebwe’a mambo we̱ni din dina l’edube di tilabe̱no̱.”

Nje so̱ Yesu a pulino̱ kwala ponda a kwalisanno̱ bokwedi bao ná: “Nde bińo̱ lo si be̱ nika” e? Mo̱ Yesu a ta nde a langwea babo̱ ná ba s’ongwane̱ bato bape̱pe̱, to̱ jombwea bwam ba ba bena ba dinge̱le̱ babo̱ e? Tomtom. Yesu a ta nde a kwalea nje yangame̱n tute̱le̱ bebolo ba sanga la mulema.

O mińa ma Yesu, mpuli ma bato ba m’bwaṅ mu ta nde ná ba buse dina, ba ta so̱ ba sue̱le̱ ńai na ńai a maloko o mandabo ma maloko mande̱ne̱, ba longa bepolo ba maloko na tempe̱l, ba sue̱le̱ pe̱ beboledi bepe̱pe̱ ka be. Ba ta nde ba bola ma me̱se̱ ná bato ba sese babo̱, ba buse dina, ba po̱so̱be̱ pe̱. Kalat’a dibie̱ po̱ mo̱ ná, “to̱ná o be̱nno̱ byembilan bō̱ ba sanga la mulema la mbale̱ la babole̱ bwam, janda la y’eboledi di ta nde ońola mambo ma politik.” Be bepuledi b’edube na ka ni si mombweye̱ bane̱ nde Yesu ome̱le̱no̱ bokwedi bao ná ba si be̱ne̱.

Mimbu to̱ mininga ombusa ponda, ńamuloloma Paulo pe̱ a kiki mweńa ma ni mbale̱ jombwea nje yangame̱n tute̱le̱ biso̱ o lee̱le̱ sanga la mulema. A tiledi bonasango ba Korinto ná: “Nde moto te̱ a bole nde kaponda jo̱nge̱le̱ la mulema mao, seto̱ na pidi to̱ ońola mińakisan; ebanja Loba a to̱ndi nu nu mabole̱ na muńe̱nge̱.”​—2 Kor. 9:7.