1-2. Ońola nje di mukeano̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu mbu te̱ e?

 YE WE̱NGE̱ lambo ka 2 000 la mbu Yesu a bolino̱ longe̱ lao ońol’asu, nje e boli biso̱ epolo o be̱ne̱ longe̱ la bwindea. O bulu bo se̱le̱ na kwed’ao, Yesu a bolane̱ o eye̱me̱k’a ndongame̱n ewolo na wań, na mo̱ anea bokwedi bao ná bo̱nge̱le̱ jabea la ndolo a bolino̱.—1 Kor. 11:23-26.

² Di mabupe̱ ni mbend’a Yesu ońolana di to̱ndi mo̱ jita. (Yohane 14:15) Mbu te̱, o mińa mi se̱le̱ na mi bupe̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, di malee̱le̱ masoma ońola nje a boledino̱ biso̱, na ninka ná di mano̱ngo̱ ponda o dutea o muka ońola janda la kwed’ao. Je pe̱ muńe̱nge̱ o bata tombise̱ ponda o dikalo, ná di bele̱ bato o jukea o ni ndongame̱n a tobotobo. Di mabola pe̱ me̱se̱ ná to̱ lambo di s’eka biso̱ o jukea o Jonge̱le̱ la kwed’a Yesu.

3. Nje di me̱nde̱no̱ je̱ne̱ o din jokwa e?

³ O din jokwa, di me̱nde̱ je̱ne̱ mbadi ilalo baboledi ba Yehova ba po̱ngino̱ miwe̱n minde̱ne̱ o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu: (1) tongwea na bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu ka nje te̱ okwe̱le̱no̱ bokwedi bao, (2) bele̱ bato bape̱pe̱ o jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, na (3) jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu to̱ na mitakisan.

4. Nje di mokwano̱ mbu te̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e, ońola nje pe̱ di s’angame̱nno̱ ye̱use̱ yi mbale e? (Lukas 22:19, 20)

⁴ Mbu te̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, di mabupe̱ ekwali e se̱medi o Bibe̱l yena e mabole̱ jalabe̱ la myuedi jita. Di  maso̱ṅtane̱ ońola nje mbel’a moto e tano̱ e be̱ne̱ ńo̱ng’a diko̱ti, na ne̱ni kwed’a moto mō̱ ńeno̱ ná e bola ná myobe ma bato jita mi lakisabe̱. Di makusa pe̱ beteledi ba nje ye ewolo na wań, na nja ńangame̱n de̱ na ńo̱ pe̱ mo̱. (Langa Lukas 22:19, 20.) Di madutea pe̱ ońola minam mena mi menge̱le̱ ba bena ba be̱n dipita la be̱ longe̱ o wase. (Yes. 35:5, 6; 65:17, 21-23) Di s’angame̱n ye̱use̱ yi mbale̱ ye̱se̱ di mokwano̱. Lodun na lodun la bato ba si bi mo̱, ba si maso̱ṅtane̱ pe̱ to̱ mweńa ma jabea la Yesu. Ba si mabolise̱ pe̱ to̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu ka nje te̱ a baise̱no̱ bokwedi bao ná ba bole. Ońola nje e?

5. Ombusa kwed’a bamuloloma ba Yesu, ne̱ni bato ba botedino̱ bolise̱ kwed’a Yesu e?

⁵ Ponda to̱ ininga buka te̱ ombusa kwed’a bamuloloma ba Yesu, kriste̱n a lobango i so̱li o mwemba. (Mat. 13:24-27, 37-39) Ba to̱pi “mambo ma mpenga o duta bokwedi o mudi mabu.” (Bebolo 20:29, 30) ‘Lambo la mpenga’ diwo̱ ba bokwedi ba lobango ba botedino̱ lee̱, le nde ná Yesu a si boli ńol’ao “ngedi po̱ o bambe̱ myobe ma bato jita.” (Bon. 9:27, 28) Bato jita ba madube̱ be belēdi ba mpoṅ o nin we̱nge̱. Ba mala o mitin ponda ye̱se̱—ponda iwo̱ buńa te̱—o bolise̱ kwed’a Yesu, ńena ba mabele̱no̱ o ebas’abu ná “Jabea la dimuti.” b Bebasi bepe̱pe̱ pe̱ be si mabolise̱ kwed’a Yesu ponda ye̱se̱, nde jita la bembon be si bi nje jabea la Yesu di mawaneano̱ biso̱. Bō̱ be ná ba baise̱ babo̱me̱ne̱ ná, ‘Mo̱ na mbale̱ ná kwed’a Yesu e mabola ná myobe mam mi lakisabe̱ e?’ Ońola nje ba mabaise̱no̱ mi myuedi e? Ońolana ponda iwo̱, ba masengane̱ bato bena ba makwale̱ ná jabea la Yesu di titi ná di bola ná myobe masu mi lakisabe̱. Ne̱ni bokwedi ba Yesu ba mbale̱ bongwane̱no̱ bato o so̱ṅtane̱ mweńa ma jabea la Yesu na ne̱ni bolise̱ la kwed’ao langame̱nno̱ tomba e?

6. O mbu 1872, nje epepa ewo̱ ya bokwe̱ Bibe̱l e so̱ṅtane̱no̱ e?

⁶ O su la mimbu 1800, epepa ewo̱ ya bokwedi ba Bibe̱l yena Charles Taze Russell a tano̱ a die̱le̱ e botedi jokwa Bibe̱l o njiba. Ba ta ba pula bia mbale̱ jombwea jabea la Yesu na ne̱ni kwed’ao ńangame̱nno̱ bolisabe̱. O mbu 1872, ba so̱ṅtane̱ ná bupisane̱ Bibe̱l Yesu a boli nde jabea ońola mbel’a moto ńe̱se̱. Ba si jane̱ nika na babo̱me̱ne̱. O diwengisan, ba langwedi mo̱ bane̱ tongwea na kalati, ńuspepa, na kalat’a mo̱di. Ombusa nika, kapo̱ ka kriste̱n ya ebwe’a mbu yaboso, ba botedi ko̱to̱me̱ ngedi po̱ ońola mbu o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu.

7. Ne̱ni mambo mena kriste̱n iwo̱ i so̱ino̱ mińa mi tombi ma mongwane̱no̱ biso̱ we̱nge̱ e?

⁷ Mambo mena yi kriste̱n i so̱ino̱ ma mongwane̱ bato mimbu jita ombusa ponda. Ne̱ni nika e? Yehova ongwane̱ biso̱ o so̱ṅtane̱ mweńa ma jabea la Yesu na nje di me̱nde̱no̱ wanea bato ba benama be̱se̱. (1 Yohane 2:1, 2) Joko pe̱ ná Bibe̱l e mateleye̱ ná bato ba benama bō̱ bena ba do̱lisane̱ Loba ba be̱n dipita la be̱ longe̱ o mo̱ń o bwindea, na ná lodun la bato bape̱pe̱ pe̱ ba be̱n dipita la be̱ longe̱ o bwindea o wase. Di mabata sisea be̱be̱ na Yehova ke̱ jombwedi nate̱na njika dime̱ne a to̱ndino̱ biso̱, na ne̱ni jabea la Yesu di mawaneano̱ mō̱ ńasu te̱ tombwane̱. (1 Pet. 3:18; 1 Yohane 4:9) Kapo̱ ka bonasango asu ba jemea ba  mińa mi tombi, di mabele̱ bato bape̱pe̱ ná bukeye na biso̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu ka nje te̱ a lee̱no̱ bokwedi bao.

8. Nje baboledi ba Yehova ba bolino̱ o bele̱ bato bape̱pe̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e? (Ombwa duta.)

⁸ Ye mimbu jita we̱nge̱ baboledi ba Yehova ba mabele̱no̱ bato o jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. O mbu 1881, bobia ba tobotobo bo bolabe̱ o Njongo a Betatedi bo ta bome̱le̱ bonasango na bonańango ba Amerika o jukea o ndabo po̱ o Allegheny, o Pennsylvania, ońola ndongame̱n a tobotobo. Ombusa ponda, mwemba te̱ mu botedi bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu na mo̱me̱ne̱. O mo̱di ma So̱ṅe̱ 1940, bate̱ dikalo bomabe̱le̱ ná be ná ba bele̱ to̱ njika moto nu malee̱le̱ ńo̱ngi o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. O mbu 1960, ka nged’a boso, Bete̱l e busise̱ bebeledi ońola myemba. Botea mu mbu nate̱na tatan, lodun na lodun la bebeledi be mábolabe̱ bato. Ońola nje di mapo̱ngo̱no̱ mi miwe̱n me̱se̱ o bele̱ bato bape̱pe̱ e?

9-10. Miwe̱n di mapo̱ngo̱no̱ o bele̱ bato o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu mi mawanea nde nja tombwane̱ e? (Yohane 3:16)

⁹ Njo̱m po̱ ni matute̱le̱ biso̱ o bele̱ bato o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu ńe nde ná di mapula ná ba bie mbale̱ jombwea nje Yehova na Yesu ba bolino̱ ońola biso̱ be̱se̱. (Langa Yohane 3:16.) Di pite̱ ná nje ba me̱nde̱no̱ je̱ne̱ na senga o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu pe̱ e me̱nde̱ tute̱le̱ babo̱ o pula bata bia nje Bibe̱l e mokwe̱le̱no̱, na be̱ pe̱ baboledi ba Yehova. Nde bato bape̱pe̱ pe̱ ba matombwane̱.

 ¹⁰ Di mabele̱ pe̱ ba bena bembe̱ o bolea Yehova ye we̱nge̱ pond’a bwaba. Di mabola nde nika o jo̱nge̱le̱ babo̱ ná Loba a dia a to̱ndi babo̱. Jita labu ba makasa bebeledi basu, je pe̱ muńe̱nge̱ jita o je̱ne̱ babo̱. Jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu di mo̱nge̱le̱ pe̱ babo̱ ne̱ni ba tano̱ muńe̱nge̱ jita mińa mi tombi o bolea Yehova. Jombweye eyembilan a Monika. c A botedi pe̱te̱ te̱ dikalo peńa o pond’a diboa la Corona. Ukedino̱ o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu la 2021, a kwali ná: “Di Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu di ta tobotobo ońol’am. Ombusa 20 ma mbu, na we̱li pe̱te̱ te̱ye̱ bato dikalo na bele̱ pe̱ babo̱ o jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Na boli nika na mulema mam mwe̱se̱, ebanja ne muńe̱nge̱ jita ońola nje Yehova na Yesu ba boledino̱ mba.” (Mye. 103:1-4) Na ko̱di ńe̱se̱, di mabele̱ bato o jukea na biso̱, e be̱ ná ba kasi bebeledi basu to̱ ke̱m, kana di bino̱ ná Yehova a mabwane̱ miwe̱n masu muńe̱nge̱.

11. Ne̱ni Yehova a namse̱no̱ miwe̱n di po̱ngino̱ o bele̱ bato o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e? (Hagai 2:7)

¹¹ Yehova a namse̱ miwe̱n di po̱ngino̱ o bele̱ bato o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. O mbu 2021, to̱ na myekan mi ta o njo̱m a diboa la Corona, bato bena bukedi o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu ba ta 21 ​367 ​603. Nika ńe buka ngedi iba ń’epasi muso̱ngi ma Mboṅ a Yehova ye o wase ńe̱se̱! Mbale̱ ńe nde ná, seto̱ muso̱ngi nde Yebhova a mombwano̱. Nu na nu te̱ nu mukeye̱ e mweńa o miso̱ mao. (Lukas 15:7; 1 Tim. 2:3, 4) Je mbaki ná Yehova a mabolane̱ ebol’asu ya bebeledi o jongwane̱ biso̱ o so̱ bamilema mi sibi.—Langa Hagai 2:7.

12. Njika bete̱medi ba bobe be ná be bola ná e be̱ biso̱ ndutu o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e? (Ombwa duta.)

¹² Yesu a bīse̱ ná o mińa misukan, di me̱nde̱ so̱be̱ o jita la bete̱medi ba bobe—k’eyembilan belongi basu ba mbia be me̱nde̱ takise̱ biso̱, di me̱nde̱ lembe̱ mitusan, bila, maboa, na mambo mape̱pe̱. (Mat. 10:36; Marko 13:9; Lukas 21:10, 11) Ponda iwo̱, be bete̱medi ba bobe be mabola ná e be̱ biso̱ ndutu o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Nje bonasango na bonańango asu ba bolino̱ o buka mi mitakisan e, ne̱ni pe̱ Yehova a namse̱no̱ babo̱ e?

13. Ne̱ni Yehova a namse̱no̱ ngiń’a mulema ńa Artem na miwe̱n a po̱ngino̱ o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e?

¹³ Beboa. Bonasango asu bena be o beboa ońola dube̱ labu ba mawe̱ na ngud’abu ńe̱se̱ o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Jombwe eyembilan a munasango Artem. O mbu 2020, woki to̱ ininga oboso ná Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu di mabolisabe̱, a we̱le̱be̱ o tuṅ a ndabo a beboa ni ta ni sala jita mwemba bato batanu bape̱pe̱. To̱ná a tano̱ o beboa, a we̱li be̱ne̱ ngus’a mambo o po̱ngo̱ ewolo na wań ońola Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, na mo̱ a te̱se̱ pe̱ ná a me̱nde̱ tombise̱ ekwal’a ntelele ońol’ao mo̱me̱ne̱. Nde bato bena ba ta o ni tuṅ a ndado a beboa ba ta ba ńo̱ sika, ba ta pe̱ ba to̱po̱ byala ba bobe. Nje so̱ a bolino̱ e? A baise̱ babo̱ nga be ná ba se̱le̱ o jembe̱ ńo̱ sika na to̱po̱ pe̱ byala ba bobe ońola hawa po̱ buka te̱. O manáka mao me̱se̱, bemedi ná ba si mańo̱ sika to̱ to̱po̱ byala ba bobe o pond’a Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Artem mo̱ ná: “Na langwedi babo̱ ná ne ná na tele̱ye̱ babo̱ nje ye Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu.” To̱ná ba kwalino̱  ná ba si mapula bia to̱ lambo jombwea ni ndongame̱n, be̱nno̱ Artem e o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, ba senga pe̱ ekwal’ao ya ntelele, ba baise̱ mo̱ myuedi.

14. Njika miwe̱n baboledi ba Yehova ba po̱ngino̱ ná ba bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu to̱ na diboa la Corona e?

¹⁴ Diboa la Corona. Ponda din diboa di malańe̱ o wase ńe̱se̱ di botedino̱, baboledi ba Yehova ba si wusa bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu boso na boso. Nde nika e s’eki babo̱ o bolise̱ mo̱. d Myemba mena mi ta mi be̱ne̱ Internet mi we̱li o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu tongwea na Internet. Nde ne̱ni mambo ma tombino̱ ońola lodun la bato bena ba si ta ba be̱ne̱ Internet e? O bekombo bō̱, mikanjo m’ebolo mi boli ná bonasango ba bupe̱ ekwal’a Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu o television to̱so̱ ná ba senge mo̱ o radio. O sumo te̱ nika, mikanjo m’ebolo mi tuko y’ekwali o buka na 500 ba leme, ná to̱ ba bena be o bepolo be po̱ti ba we̱le̱ bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Bonasango ba jemea ba boli ná ba bena ba ta ba be̱ne̱ ńo̱ngi ba we̱le̱ kusa y’ekwali.

15. Nje eyembilan a mokwe̱ Bibe̱l mō̱ nu mabelabe̱ ná Sue e mokwe̱le̱no̱ wa e?

 ¹⁵ Mitakisan ma mbia. Mitakisan mipe̱pe̱ bonasango na bonańango bō̱ ba kusino̱ o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu mi wu nde na belongi babu ba mbia bena be mate̱nge̱ne̱ babo̱. Jombweye eyembilan a mokwe̱ Bibe̱l mō̱ nu mabelabe̱ ná Sue. O mbu 2021, o buńa bo se̱le̱ na Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, Sue a langwedi mutombise̱ mo̱ jokwa la Bibe̱l ná kana belongi bō̱ ba mbia mao be mate̱nge̱ne̱no̱ mo̱, a si me̱nde̱ we̱le̱ jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu. Mutombise̱ mo̱ jokwa a langi Lukas 22:44. Na mo̱ a tele̱ye̱ mo̱ ná di be̱n te̱ mitakisan, jangame̱n bupe̱ eyembilan a Yesu, di kane̱ Yehova, di lakisane̱ pe̱ mo̱ na mulema mwe̱se̱. Buńa bo bupe̱, Sue a boṅsane̱ ewolo na wań, ombwa pe̱ jowe̱ la idiba la buńa ba Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu di mawe̱le̱be̱ o jw.org. Y’ebiamu, ingedi o tuṅ ao, a bupe̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu o telefon ao. Ombusa ponda, a tiledi mutombise̱ mo̱ jokwa la Bibe̱l ná: “Wembe̱ mba jita kie̱le̱ ni tombi. Na boli nje ye̱se̱ na we̱lino̱ ná nukeye o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, Yehova pe̱ ongwane̱ mba. Muńe̱nge̱ mu buki mba, na matimbise̱le̱ pe̱ wa masoma jita!” Mo̱ o mo̱nge̱le̱ ná Yehova e pe̱ ná ongwane̱ wa yete̱na we o mulemlem ma bete̱medi e?

16. Ońola nje jeno̱ mbaki ná Yehova a me̱nde̱ namse̱ miwe̱n masu o jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu e? (Roma 8:31, 32)

¹⁶ Yehova a mabwane̱ miwe̱n di mapo̱ngo̱no̱ o bolise̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu muńe̱nge̱. Je ná di be̱ mbaki ná a me̱nde̱ namse̱ biso̱ yete̱na di matimbise̱le̱ masoma ońola nje a bolino̱ ońol’asu. (Langa Roma 8:31, 32.) Di bole so̱ me̱se̱ mun mbu o jukea o Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu, di po̱nge pe̱ miwe̱n o bata te̱ye̱ bato dikalo o mińa mi se̱le̱ na mi bupe̱ Jo̱nge̱le̱ la kwed’a Yesu.