Yehova a langwedi bana ba Israel ná ba be̱ bosangi. O bwam ba jongwane̱ babo̱, a langwedi babo̱ ná: “O si dangwane̱ minda oteten a bona bo̱ngo̱. O si te̱me̱ mboṅ a lobango te̱nge̱ne̱ maya ma munaso̱ngo̱. Mba nde ne Yehova.”—Lev. 19:2, 16.

Byala ná “te̱me̱ mboṅ a lobango te̱nge̱ne̱” be mabonde̱ bwam byala ba mbondo ba eyem’a Bonahebe̱r, nde nje nik’e mapulano̱ kwala e? Kalat’a Baju po̱ ni makwaleye̱ ońola kalat’a Levitiko e makwala ná: “Be byala be ndutu o so̱ṅtane̱ ońolana ye ndutu o bia ná te̱ite̱i jo̱nge̱le̱ lena be byala be bambe̱no̱ na eyem’a Bonahebe̱r; betukwedi bao eyala mo̱ń’eyala be nde ná ‘o si te̱me̱ omo̱ń a, be̱be̱, be̱be̱.’”

Bamabie̱ bō̱ ba nin wase ba mo̱nge̱le̱ ná mulatako mwe oteten a be byala na myemba 15 mi makwale̱ ná: “Lo si bola ka ni si te̱m na sim o busise̱ la mbako; o si swele̱ mutuedi to̱ tembea nunde̱ne̱, kaise̱ nde munaso̱ngo̱ kaponda te̱me̱ la sim.” (Lev. 19:15) Byanedi be maso̱be̱ o myemba 16 be makwale̱ ná moto a si “te̱me̱ mboṅ te̱nge̱ne̱” moto nupe̱pe̱ be ta so̱ nde be pula kwala yen ebe ná bana ba Israel ba si ta bangame̱n bola to̱ lambo di si te̱nge̱n o nje e mombweye̱ bekwali ba bekaisedi, ba ńunga, to̱ ba mbia, na ná ba si ta pe̱ to̱ bangame̱n yue̱le̱ mambo ońola muse̱ṅ ma babo̱me̱ne̱. Ye mbale̱ ná di s’angame̱n bola ma mambo, nde je ná di so̱ṅtane̱ be byala ba myemba 16 mbadi nipe̱pe̱.

Jombweye bebotedi ba myemba 16. Loba anedi baboledi bao ná ba si dangwane̱ minda. Di si dimbea ná moto nu madangwane̱ minda e bobe buka mot’a miso̱si, to̱ ná miso̱si pe̱ meno̱ ná mi wana bekwali. (Min. 10:19; Mul. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Yak. 3:6) Mudangwane̱ minda a maboṅsane̱ nde kwala mambo ma mpoṅ jombwea bato bape̱pe̱ o bwam ba ńamse̱ dina labu. E ná a wo̱ndo̱ te̱nge̱ne̱ moto, to̱ e be̱ nde ná nika ńe ná e bola ná nu moto a bwabe̱. O̱nge̱le̱ ná bato ba kwali mambo ma mpoṅ te̱nge̱ne̱ Nabot, na nik’e bola ná angwabe̱ madale. (1 Ki. 21:8-13) Na mbale̱, mudangwane̱ minda e ná a te̱me̱ mboṅ a lobango te̱nge̱ne̱ longe̱ la moto nupe̱pe̱, ka nje te̱ dongo di londe̱ maba la Levitiko 19:16 di makwalano̱.

O sumo te̱ nika, moto e ná a dangwane̱ minda te̱nge̱ne̱ nupe̱pe̱ ońolana a singe̱ nu moto. O 1 Yohane 3:15 di malanga ná: “To̱ nja nu masinge̱ munasango e nde mot’ebwan; nde lo bi ná mot’ebwan a si be̱n longe̱ la bwindea di jai mo̱ oteten.” E titi so̱ mańaka ná ombusa Loba kwala ná, “O si te̱me̱ mboṅ a lobango te̱nge̱ne̱ maya ma munaso̱ngo̱,” a bati pe̱ ná: “O si singe̱ munaso̱ngo̱ o mulema mo̱ngo̱.”—Lev. 19:17.

Byala ba Levitiko 19:16 bena be son a ndutu o so̱ṅtane̱ be bambe̱ jome̱le̱ la ngińa ońola kriste̱n. Jangame̱n panga mo̱nge̱le̱ ma bobe, di s’angame̱n pe̱ to̱ dangwane̱ minda te̱nge̱ne̱ bato bape̱pe̱. O pe̱m n’esungu, di ‘te̱m te̱ mboṅ a lobango te̱nge̱ne̱’ moto, nika ńe nde ná di dangwane̱ te̱ minda te̱nge̱ne̱ moto ońolana di si to̱ndi mo̱ to̱so̱ ońolana di mako̱no̱ne̱ mo̱, nik’e malee̱ nde ná di singe̱ nu moto. Kriste̱n i s’angame̱n singe̱ to̱ moto.—Mat. 12:36, 37.