1. Ońola nje jeno̱ ná di kwala ná dipita Abraham a tano̱ a be̱ne̱ di ta di te̱nge̱ne̱ e?

 YEHOVA a ta a kakane̱ diko̱m lao Abraham ná tongwea na mbot’ao matumba ma wase me̱se̱ ma me̱nde̱ namsabe̱. (Bbot. 15:5; 22:18) Kana Abraham a tano̱ a be̱ne̱ dube̱ dinde̱ne̱, a ta mbaki ná kakane̱ lena Loba a bolino̱ mo̱ di me̱nde̱ londa. To̱ na nika, nate̱na ponda Abraham a po̱ino̱ 100 mbu, munj’ao pe̱ 90 ma mbu, ba si ta te̱ nde ba mábe̱ne̱ muna. (Bbot. 21:1-7) Nde to̱ na nika ńe̱se̱ Bibe̱l e makwala ná: “[Abraham] a ta a dube̱, a pite̱, to̱na dipita di si tano̱, na mo̱ a timba sango a matumba jita, kaponda e tano̱ e kwalabe̱.” (Rom. 4:18) Di bi ná nje Abraham a tano̱ a pite̱ e timbi londa. Abraham a timbi be̱ sango a Isak, mun’a dikaki ńena enge̱le̱no̱ pond’a bwaba. Ońola nje Abraham a tano̱ mbaki ná Yehova a me̱nde̱ londise̱ di dikaki e?

2. Ońola nje Abraham a tano̱ mbaki ná dikaki la Yehova di me̱nde̱ londa e?

² Nika Abraham a tano̱ a be̱ne̱ mulatako ma bo̱ibo̱i na Yehova, “a ta mbaki ná nje Loba a kakanno̱” e me̱nde̱ londa. (Rom. 4:21) Yehova a no̱ngi Abraham ka diko̱m lao na mo̱ a langa mo̱ ka nute̱m ná sim ońola dube̱ lao. (Yak. 2:23) Ka nje te̱ Roma 4:18 e malee̱no̱, Abraham a ta a be̱ne̱ dube̱ name̱ne̱ pe̱ na dipita. Jombweye so̱ tatan nje ńamuloloma Paulo a kwalino̱ jombwea dipita o kalat’a Roma bepasi 5.

3. Njika beteledi Paulo a bolino̱ jombwea dipita e?

³ Paulo a tele̱ye̱ ońola nje jeno̱ ná di be̱ mbaki ná “dipita [lasu] di si maso̱lisane̱.” (Rom. 5:5) Ongwane̱ pe̱ biso̱ o so̱ṅtane̱ ne̱ni dipita lasu leno̱ ná di bata be̱ ngińa. Nika  jeno̱ jombwea Roma 5:1-5, dutea ne̱ni dipita lo̱ngo̱ ońola kie̱le̱ ni maye̱ di batino̱ be̱ ngińa na ponda. Din jokwa di me̱nde̱ pe̱ lee̱ nje weno̱ ná o bola ná dipita lo̱ngo̱ di bate be̱ ngińa buka nje leno̱ tatan. Di se̱le̱ so̱ kwalea ońola dipita la betańsedi lena di si maso̱lisane̱ Paulo a kwaledino̱.

4. Nje Roma 5:1, 2 e makwaleano̱ e?

⁴ Langa Roma 5:1, 2. Paulo a tiledi nde mwemba ma Roma be byala. Bonasango na bonańango ba mu mwemba ba se̱le̱ nde jokwa mambo jombwea Yehova na Yesu, ba lee̱le̱ dube̱, na babo̱ ba timba kriste̱n. Loba a te̱se̱ babo̱ ná sim ońola dube̱ nde o̱kise̱ pe̱ babo̱ na mudī musangi. Kana ba “te̱se̱be̱no̱ so̱ na sim ońola dube̱” na Loba ńena ńo̱kise̱ pe̱ babo̱ na mudī musangi, nik’e boli ná ba be̱ne̱ dipita le mbaki, le pe̱ betańsedi.

5. Njika dipita bo̱kisabe̱ ba be̱nno̱ e?

⁵ Paulo a tiledi pe̱ kriste̱n yo̱kisabe̱ ya mwemba ma Efeso ońola dipita lena Loba a bolino̱ babo̱. I ta yangame̱n kusa ‘sango Loba a kombe̱ye̱no̱ basangedi.’ (Efe. 1:18) Paulo a tele̱ye̱ kriste̱n ya Kolose owe̱ni dipita labu di me̱nde̱no̱ londa. A kwali ná di “dipita di ne̱nge̱be̱le̱ [babo̱] o mo̱ń.” (Kol. 1:4, 5) Dipita la kriste̱n yo̱kisabe̱ le nde ná i me̱nde̱ pumbwabe̱le̱ o be̱ longe̱ o bwindea o mo̱ń, owe̱ni i me̱nde̱no̱ janea mwemba na Kristo.—1 Tes. 4:13-17; Bbī. 20:6.

6. Nje munasango mō̱ ńo̱kisabe̱ a kwalino̱ jombwea dipita lao e?

⁶ Kriste̱n yo̱kisabe̱ i mabwane̱ di dipita muńe̱nge̱ jita. Mō̱ ńabu, munasango Frederick Franz, a lango ne̱ni a tano̱ a senga ońola di dipita. O mbu 1991 a kwali ná: “Dipita lasu le mbaki, di me̱nde̱ pe̱ londa ońola bo̱kisabe̱ be̱se̱ bena be o muso̱ngi ma 144 000, o mbadi ńena  di s’o̱nge̱le̱no̱ to̱ mo̱me̱ne̱.” O ni ponda, munasango Franz a ta a mábolea Loba na jemea mimbu jita; a bati pe̱ ná: “Dipita lasu di dia te̱ nde tiki o miso̱ masu. . . . Nika jeno̱ jenge̱le̱ mo̱, di mabata nde bwane̱ mo̱ muńe̱nge̱. Le nde lambo jangame̱nno̱ jenge̱le̱, to̱ nika e baise̱ nde mimbu jita. Di dipita le mba tiki o nin we̱nge̱ buka ponda ni tombi.”

7-8. Njika dipita jita lasu di be̱nno̱ e? (Roma 8:20, 21)

⁷ Jita la baboledi ba Yehova ba nin we̱nge̱ ba be̱n dipita le diwengisan. Di dipita pe̱ nde Abraham a tano̱ a be̱ne̱, di la be̱ne̱ longe̱ la bwindea o wase, owas’a Janea la Loba. (Bon. 11:8-10, 13) Paulo a tili ońola bowe̱n bo menge̱le̱ ba bena ba be̱n di dipita. (Langa Roma 8:20, 21.) Ponda wokono̱ nje Bibe̱l e makakane̱no̱ ońola kie̱le̱ ni maye̱, nje e bwese̱ wa muńe̱nge̱ tobotobo e? Mo̱ e ta nde o bia ná buńa bō̱ o me̱nde̱ te̱se̱be̱ wonja na bobe o be̱ pe̱ ke̱nge̱nge̱ e? Nga e ta nde o bia ná bandolo bo̱ngo̱ ba wedi ba me̱nde̱ pumbwabe̱le̱ o be̱ longe̱ o paradisi o wase e? Kana Loba a bolino̱ biso̱ dipita, o be̱n mambo ma betańsedi jita o menge̱le̱no̱.

⁸ Dipita lasu la betańsedi jangame̱n bwese̱ biso̱ muńe̱nge̱, e be̱ ná le nde la be̱ne̱ longe̱ la bwindea o mo̱ń to̱ o wase. Nde dipita lasu le pe̱ ná di bata be̱ ngińa. Nje Paulo a batino̱ e malee̱ ne̱ni nika ńeno̱ ná e bolane̱. Jombweye so̱ nje a tilino̱ jombwea dipita lasu. Byala bao be me̱nde̱ jongwane̱ biso̱ o bata be̱ mbaki ná nje di pite̱no̱ e me̱nde̱ londa.

9-10. Ka nje te̱ eyembilan a Paulo e malee̱no̱, nje ye ná e po̱ye̱ kriste̱n e? (Roma 5:3) (Ombwa pe̱ maduta.)

⁹ Langa Roma 5:3. Byala ba Paulo be malee̱ ná ponda jeno̱ o ndutu, dipita lasu le ná di bata be̱ ngińa. Nika ńe ná e ńakisane̱ biso̱. Mbale̱ ńe nde ná, ndutu ye ná i ko̱ye̱ bokwedi ba Kristo be̱se̱. Jombweye  eyembilan a Paulo. A langwedi kriste̱n ya Tesalonika ná: “Niponda di tano̱ ombo’ańu, di ta di málangwea bińo̱ ná di me̱nde̱ kusa mitakisan, nika pe̱ nde e timbino̱ bolane̱.” (1 Tes. 3:4) A tiledi pe̱ kriste̱n ya Korinto ná: “A bonate, ońola ndutu ńena di kusino̱ . . . di si mapula ná e be̱ bińo̱ idimbe̱ ná di ta di takisabe̱ bwambi buka dime̱ne̱, kańena di si ta pe̱ di be̱ne̱ dipita la longe̱.”—2 Kor. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ O nin we̱nge̱ pe̱, kriste̱n ye ná i lembe̱ ndutu. (2 Tim. 3:12) Mo̱ wa pe̱ o mátakisabe̱ ońolana o dube̱ Yesu o mabupe̱ pe̱ matanga mao e? Pondapo̱ mako̱m mo̱ngo̱ na belongi ba mbia ba yo̱ye̱ wa. Yen ebe ba sengise̱ na wa sese. Mo̱ bedomsedi bo̱ngo̱ ba be̱ mbale̱ o mambo me̱se̱ be mábola ná ba takise̱ wa o wum’ango̱ y’ebolo e? (Bon. 13:18) Mo̱ go̱bina e mátakise̱ wa ońolana o te̱ye̱ bape̱pe̱ dikalo e? E be̱ to̱ njika ndutu jeno̱ ná di lembe̱, Paulo a kwali ná jangame̱n bwa muńe̱nge̱. Ońola nje e?

11. Ońola nje jangame̱nno̱ be̱ be̱be̱ o we̱lisane̱ to̱ njika ndutu nde e?

¹¹ Je ná di bwa muńe̱nge̱ ke̱ je o ndutu, ońolana nik’e mongwane̱ biso̱ o sa ede̱mo a mweńa. Kalat’a Roma 5:3 e makwala ná “ndutu e maya we̱lisane̱.” Kana kriste̱n ye̱se̱ i me̱nde̱no̱ kusa ndutu, yangame̱n so̱ be̱ne̱ we̱lisane̱. Jangame̱n be̱ be̱be̱ o lembe̱ to̱ njika ndutu ye ná i ko̱ye̱ biso̱. Na nika buka te̱ nde di me̱nde̱no̱ je̱ne̱ belondisedi ba mambo di pite̱no̱. Di si mapula be̱ ka bato bena Yesu a tano̱ o̱nge̱le̱, ponda a kwaledino̱ ońola mbolako yena i kwedi oteten a madale. Ba se̱le̱ kasa eyala na muńe̱nge̱, nde ponda “ndutu to̱ takise̱” ba po̱ino̱, ba so̱nji nde. (Mat. 13:5, 6, 20, 21) Ye mbale̱ ná ndutu to̱ mitakisan ba si mabwesane̱ muńe̱nge̱, nde di lembe̱ te̱ mo̱, di me̱nde̱ tombwane̱. O njika mbadi e?

12. Njika tombwane̱ di makusano̱ ke̱ di we̱lisane̱ ndutu e?

¹² Mokwedi Yakobo a bonde̱ minam di makusano̱ ke̱ di we̱lisane̱ ndutu. A tili ná: “We̱lisane̱ jangame̱n londe̱ ebolo mbom, ná lo be̱ bato ba ke̱nge̱nge̱ na ba si be̱n misan, bena ba si masube̱ to̱ lambo.” (Yak. 1:2-4) Yakobo a tele̱ye̱ so̱ ná we̱lisane̱ di be̱n ebolo jangame̱nno̱ londise̱, to̱ janda. Njika mo̱ e? We te̱ we̱lisane̱, nika ńe ná ńongwane̱ wa o bata be̱ne̱ bede̱mo ka titimbe̱, dube̱, e bola pe̱ ná o bate lakisane̱ Loba. Nde di matombwane̱ pe̱ lambo la mweńa dipe̱pe̱ ke̱ di we̱lisane̱ mitakisan.

13-14. Nje we̱lisane̱ di mayano̱ e, njika mulatako pe̱ nik’e be̱nno̱ na dipita e? (Roma 5:4)

¹³ Langa Roma 5:4. Paulo a tili ná we̱lisane̱ di maya “bebukedi o kekise̱.” O lee̱le̱ te̱ we̱lisane̱, Yehova a mado̱lisane̱ wa. Nik’e si mapula kwala ná Yehova e muńe̱nge̱ ke̱ ndutu i mako̱ye̱ wa. O diwengisan e muńe̱nge̱ ońolana to̱ na ndutu, we mo̱ jemea. Nik’e membe̱ jita o bia ná we̱lisane̱ lasu di mabwese̱ Yehova muńe̱nge̱!—Mye. 5:13.

¹⁴ O si dimbea ná Abraham a se̱le̱ nde lembe̱ mitakisan, obiana Yehova a mado̱lisane̱ mo̱. Yehova a bele̱ mo̱ ná diko̱m lao, a langa pe̱ mo̱ ka nute̱m ná sim. (Bbot. 15:6; Rom. 4:13, 22) Mambo me pe̱ ná ma tomba nika ońol’asu. Loba a si mado̱lisane̱ biso̱ ońolana di mabola mambo jita o ebol’ao, to̱ ońolana di be̱n beto̱ti. Yehova a mado̱lisane̱ nde biso̱ ke̱ je jemea owas’a mitakisan. Mo̱ we o lembe̱  mitakisan na jemea oteten a ponda e? Yete̱na e, bia ná be̱ lo̱ngo̱ la jemea di mabwese̱ Yehova muńe̱nge̱. Di so̱ṅtane̱ te̱ ná Loba a do̱lisane̱ biso̱, dipita di be̱nno̱ ná makaki mao ma me̱nde̱ londa di mabata be̱ ngińa.

15. Nje epe̱pe̱ Paulo a kwalino̱ e, ońola nje pe̱ nik’e wusano̱ pungwa bato bō̱ e?

¹⁵ Paulo a tele̱ye̱ ná di be̱n te̱ mitakisan, na biso̱ di benga be̱ Yehova jemea, di mabwese̱ mo̱ muńe̱nge̱. Maka ne̱ni alane̱no̱ ekwal’ao oboso: “Bebukedi o kekise̱ pe̱ be maya dipita. Nde dipita di si maso̱lisane̱.” (Rom. 5:4, 5) Be byala be wusa pungwa bato bō̱. Ońola nje e? Ońolana o kalat’a Roma 5:2, Paulo a kwali ná yi kriste̱n ya Roma i ta i mábe̱ne̱ dipita, lena di ta nde la “kusa bosangi ba Loba.” Bō̱ ba wusa so̱ baise̱ ná: ‘Ońola nje Paulo a kwaledino̱ pe̱te̱ ońola dipita, yete̱na yi kriste̱n i ta i mábe̱ne̱ mo̱ e?’

16. Ne̱ni moto a maboteano̱ be̱ne̱ dipita e? (Ombwa pe̱ maduta.)

¹⁶ Je ná di so̱ṅtane̱ nje Paulo a pulino̱ kwala ke̱ di si dimbedi ná dipita le nde lambo lena le ná di bata be̱ ngińa na ponda. Ná di so̱ṅtane̱ nika, di no̱nge eyembilan. Mo̱ o dia o mo̱nge̱le̱ nged’a boso o sengino̱ mwe̱ndi ma dipita la betańsedi di maso̱be̱ o Eyal’a Loba e? Yen ebe wo̱nge̱le̱ ná dikaki la be̱ne̱ longe̱ la bwindea o wase ni me̱nde̱ timbe̱ paradisi le bwam, nde o si ta mbaki ná di me̱nde̱ londa. Nde ponda o batino̱ bia mambo jombwea Yehova na makaki mao, o timbi be̱ mbaki ná di dikaki di me̱nde̱ londa.

17. Ne̱ni dipita lo̱ngo̱ di batino̱ be̱ ngińa ombusa wa bake̱ wame̱ne̱ na Loba na dubisabe̱ pe̱ e?

¹⁷ To̱ ombusa wa bake̱ wame̱ne̱ na Loba na dubisabe̱ pe̱, o bati be̱ mbaki na mambo o pite̱no̱, nika o tano̱ o bata bia Yehova na to̱ndo̱ pe̱ mo̱. (Bon. 5:13–6:1) Ye̱ke̱i te̱, we̱n belondisedi ba nje e kwalabe̱ o Roma 5:2-4. O kusi ndutu jita, nde  o we̱lisane̱ mo̱, na nika e bola ná Yehova a do̱lisane̱ wa. Kana o bino̱ ná Yehova a to̱ndi wa a do̱lisan pe̱ wa, o be̱n so̱ njo̱m a bwam o nin we̱nge̱ o jenge̱le̱ mambo a kakane̱no̱. Dipita lo̱ngo̱ di bati be̱ ngińa buka o bebotedi. O bati to̱ndo̱ di dipita, di bati pe̱ be̱ mbale̱ o miso̱ mo̱ngo̱. Nik’e timbi be̱ne̱ ngińa o longe̱ lo̱ngo̱ le̱se̱, e tukwa pe̱ bedangwedi bo̱ngo̱ o mbasanedi ma mbia mo̱ngo̱, name̱ne̱ pe̱ na mbadi o mano̱ngo̱no̱ bedomsedi, o mabolane̱no̱ pe̱ pond’ango̱.

18. Njika mbaki Yehova a bolino̱ e?

¹⁸ Ńamuloloma Paulo a bati lambo la mweńa jombwea dipita lo̱ngo̱, ombusa wa bia ná Loba a do̱lisane̱ wa. A lee̱ ná o mabe̱ mbaki ná dipita lo̱ngo̱ di me̱nde̱ londa. Ońola nje weno̱ ná o dube̱ nika e? Loba a tute̱le̱ Paulo o bola kriste̱n nin mbaki ná: “Nde dipita di si maso̱lisane̱, ebanja ndol’a Loba e komabe̱ o milema masu tongwea na mudī musangi mwena mu bolabe̱ biso̱.” (Rom. 5:5) O be̱n so̱ njo̱m jita o dube̱ dipita Yehova a bolino̱ wa.

19. Njika mbaki weno̱ ná o be̱ne̱ jombwea mambo o pite̱no̱ e?

¹⁹ Dutea ońola dikaki lena Yehova a bolino̱ Abraham, na ne̱ni a tano̱ a do̱lisane̱ mo̱, a bele̱ pe̱ mo̱ ná diko̱m lao. Nje Abraham a tano̱ a pite̱ e timbi londa. Bibe̱l e makwala ná: “Kana [Abraham] a tano̱ enge̱le̱ na titimbe̱, a ta a tombwane̱ dikaki.” (Bon. 6:15; 11:9, 18; Rom. 4:20-22) Na mbale̱, a timbi kusa nje a tano̱ enge̱le̱. Wa pe̱ we ná o be̱ mbaki ná o bengi te̱ be̱ jemea, o me̱nde̱ kusa nje o pite̱no̱. O be̱n so̱ njo̱m o bwa muńenge̱ ońolana o bi ná nje o pite̱no̱ e me̱nde̱ londa! (Rom. 12:12) Paulo a tili ná: “Nde Loba la dipita a londise̱ bińo̱ na muńe̱nge̱ mwe̱se̱ na musango o dube̱ lańu, ná lo be̱ne̱ dipita njoasoa ońola ngiń’a mudī musangi.”—Rom. 15:13.