1. Nje Yehova a boledino̱ wa e?

NE̱NI o timbino̱ Mboṅ a Yehova e? O se̱le̱ nde senga myango ma bwam yen ebe tongwea na bayedi bo̱ngo̱, diko̱m l’ebolo to̱ l’esukulu, to̱ mo̱me̱ne̱ tongwea na dikalo la jo̱mbe̱ na jo̱mbe̱. (Marko 13:10) Ombusa nika na moto a tombise̱ eyek’a ponda, a po̱ngo̱ pe̱ miwe̱n minde̱ne̱ o tombise̱ jokwa lo̱ngo̱ la Bibe̱l. Di jokwa di boli ná o to̱nde Yehova, nde woko pe̱ ná mo̱ pe̱ a to̱ndi wa. Yehova a duti wa o mbale̱, tatan ka mō̱ ńa bokwedi ba Yesu Kristo, o be̱n dipita la longe̱ la bwindea. (Yohane 6:44) Ye̱ke̱i te̱ o matimbise̱le̱ Yehova masoma ná a tute̱le̱ moto mō̱ o lee̱ wa mbale̱, na ná emedi ná o be̱ mō̱ ńa baboledi bao.

2. Nje di me̱nde̱no̱ kwalea o din jokwa e?

² Tatan di mábiano̱ mbale̱, di be̱n edube o jongwane̱ bape̱pe̱ ná ba ye dangwa na biso̱ o nge’a longe̱. Ye ná e be̱ biso̱ lambo di bo̱bi o te̱ dikalo la jo̱mbe̱ na jo̱mbe̱ nde e be̱ biso̱ ndutu o baise̱ moto nga e ná a to̱ndo̱ jokwa Bibe̱l, to̱so̱ o tombise̱ jokwa la Bibe̱l. Mo̱ o be bete̱medi nde wa pe̱ weno̱ e? Ye te̱ nika, yen ebe malea mō̱ ma bolabe̱ o din jokwa ma me̱nde̱ jongwane̱ wa. Di me̱nde̱ kwalea nje e matute̱le̱ biso̱ o jongwane̱ bato ná ba timbe bokwedi. Di me̱nde̱ pe̱ je̱ne̱ ne̱ni je̱no̱ ná di buka mambo ma mabole̱ ná di bwe bo̱ngo̱ o tombise̱ mokwa ma Bibe̱l. Di se̱le̱ kwalea ońola nje di s’angame̱nno̱ be̱ buka te̱ bate̱ dikalo nde na balēdi ba myango ma bwam pe̱.

3. Ońola nje di mate̱no̱ dikalo e?

³ Ponda Yesu a tano̱ o wase, anedi bokwedi bao ná ba bole ebolo e bambe̱ mambo maba. Laboso, a langwedi babo̱ ná ba te̱ dikalo la myango ma bwam ma Janea, nde a lee̱ pe̱ babo̱ ne̱ni bola nika. (Mat. 10:7; Lukas 8:1)  K’eyembilan, Yesu a langwedi bokwedi bao nje bangame̱nno̱ bola ke̱ bato ba kasi myango ma bwam to̱ ke̱m. (Lukas 9:2-5) A bīse̱ pe̱ bokwedi bao ná ebol’abu ya dikalo e me̱nde̱ lańa o wase ńe̱se̱ ponda a kwalane̱no̱ babo̱ ná ba me̱nde̱ bola “mboṅ ońola matumba me̱se̱.” (Mat. 24:14; Bebolo 1:8) E be̱ ná bato ba lambe̱ye̱ mwe̱ndi mabu toi to̱ ke̱m, Yesu anedi bokwedi bao ná ba langweye bato jombwea Janea la Loba na nje di Janea di me̱nde̱no̱ bola.

4. Bupisane̱ Mateo 28:18-20, o sumo te̱ ná jangame̱n te̱ dikalo la myango ma bwam ma Janea, nje epe̱pe̱ jangame̱nno̱ bola e?

⁴ Nje ye lambo di londe̱ maba Yesu anedino̱ bokwedi bao e? A langwedi babo̱ ná ba lee̱ bato o ne̱nge̱ mambo me̱se̱ anedino̱. Nde y’ebol’a belēdi e ta nde e bakabe̱ buka te̱ bokwedi ba Yesu ba ebwe’a mbu yaboso ka nje te̱ bō̱ ba makwalano̱ e? Ke̱m. Yesu a bīse̱ ná y’ebol’a mweńa e me̱nde̱ wala oboso o mińa masu “nate̱na su la wase.” (Langa Mateo 28:18-20.) Yesu a boli nde be byanedi yen ebe ponda a busedino̱ buka 500 ba bokwedi bao. (1 Kor. 15:6) O mambo mena a bīse̱no̱ pe̱ Yohane, Yesu a lee̱le̱ ná bwē ná a mapula ná bokwedi bao be̱se̱ bongwane̱ bato bape̱pe̱ o bia Yehova.—Bbī. 22:17

5. Bupisane̱ 1 Korinto 3:6-9, njik’eyembilan Paulo a bolane̱no̱ o lee̱ mulatako mwe oteten a ebol’a te̱ dikalo na ya lee̱ e?

⁵ Ńamuloloma Paulo a kobisane̱ ebol’a timbise̱ bato bokwedi na ya sa la mbolako. A lee̱ ná di s’angame̱n de̱ mbolako buka te̱. O̱nge̱le̱ bato ba Korinto ná: “Mba na de̱, Apolo pe̱ a kom madiba . . . le nde mōnda ma Loba.” (Langa 1 Korinto 3:6-9.) Ka baboledi ba “mōnda ma Loba,” di s’angame̱n de̱ mbolako buka te̱, nde jangame̱n pe̱ koma madiba, na jombwea pe̱ bońaki ba mbolako ponda na ponda te̱. (Yohane 4:35) O mulemlem ma ponda, di memba ná Loba nde a mabole̱ ná mbolako e ńake.

6. Je te̱ lee̱ bato, nje jangame̱nno̱ jongwane̱ babo̱ o bola e?

⁶ Je nde o muwaso ma bato bena be o “bete̱medi ba mudī be mapule̱ ońola longe̱ la bwindea.” (Bebolo 13:48, nwt-F) Ná ba bato ba timbe bokwedi, jangame̱n jongwane̱ babo̱ (1) o so̱ṅtane̱, (2) o jemea, na (3) o we̱le̱ o ebolo nje ba mokwano̱ o Bibe̱l. (Yohane 17:3; Kol. 2:6, 7; 1 Tes. 2:13) Belongi ba mwemba be̱se̱ be ná bongwane̱ bokwe̱ Bibe̱l yete̱na ba lee̱le̱ babo̱ ndolo, ba kasa pe̱ babo̱ ponda ban ba mukeano̱ o ndongame̱n. (Yohane 13:35) Mutombise̱ jokwa angame̱n pe̱ tombise̱ eyek’a ponda na po̱ngo̱ pe̱ miwe̱n minde̱ne̱ o jongwane̱ mokwe̱ Bibe̱l “o bule̱le̱” belēdi na beboledi be nde ka “bebokedi ba ngińa”. (2 Kor. 10:4, 5) Nika ńe ná e no̱ngo̱ myo̱di jita ná mokwe̱ Bibe̱l a wane man mawengisan o longe̱ lao, na ná yen ebe a be̱ ńai ni dongame̱n ońola dubise̱. Nde a me̱nde̱ tombwane̱ jita yete̱na a wan ma mawengisan.

7. Nje e matute̱le̱ biso̱ o no̱ngo̱ dongo o ebol’a dikalo na ya timbise̱ bato bokwedi e?

⁷ Ońola nje di mate̱ye̱no̱ bato dikalo, na lee̱ pe̱ babo̱ ná ba timbe bokwedi e? Laboso, ońolana di to̱ndi Yehova. O mabola te̱ me̱se̱ ná o sengane̱ byanedi ba lee̱ na timbise̱ bato bokwedi, o malee̱le̱ nde ná o to̱ndi Loba. (1 Yohane 5:3) Dutea te̱: Ndolo o be̱nedino̱ Yehova nde e tute̱le̱ wa o te̱ dikalo la jo̱mbe̱ na jo̱mbe̱. Mo̱ e ta wa lambo di bo̱bi o bupe̱ be byanedi e? Yen ebe ke̱m. Mo̱ o bo bo̱ngo̱ ponda e pulino̱ ná wumbe jo̱mbe̱ lo̱ngo̱ laboso e? Ye̱ke̱i te̱!  Nde o ta o bia ná y’ebolo nde Yesu a mapulano̱ ná o bole, na wa o bupe̱ so̱ be byanedi. O botedino̱ pe̱ busa o dikalo ponda na ponda te̱, yen ebe nik’e timbi be̱ wa lambo di bo̱bi. Tatan, nje pe̱ so̱ o mo̱nge̱le̱no̱ jombwea tombise̱ la jokwa la Bibe̱l e? Mo̱ nik’e mabwese̱ wa bo̱ngo̱ e? Yen ebe. Nde o kane̱ te̱ Yehova, o baise̱ mo̱ ná ongwane̱ wa o be̱ne̱ ngiń’a mulema ná o boteye jokwa la Bibe̱l, Yehova e ná a bola ná o bate be̱ne̱ ńongi o timbise̱ bato bokwedi.

8. Bupisane̱ Marko 6:34, nje epe̱pe̱ ye ná e tute̱le̱ biso̱ o lee̱ bato e?

⁸ Di londe̱ maba, ndolo di be̱nedino̱ bato e matute̱le̱ biso̱ o lee̱ babo̱ mbale̱. K’eyembilan, buńa bō̱ Yesu na bokwedi bao ba ta ba wo̱lo̱ eyeka ońolana ba ta ba tombise̱ ponda jita o te̱ dikalo. Ba ta so̱ ba be̱ne̱ ńo̱ng’a wumse̱, nde dimuti dinde̱ne̱ la bato di so̱i babo̱. Na ndedi e tute̱le̱ Yesu o lee̱ babo̱ mambo “jita.” (Langa Marko 6:34.) Bo buńa, Yesu a po̱ngi miwe̱n minde̱ne̱ to̱ná a tano̱ a wo̱lo̱. Ońola nje e? A we̱le̱ mo̱me̱ne̱ o epol’a ba bato. A puli o jongwane̱ babo̱ ońolana e̱n ná ba mataka jita, na ná ba be̱n pe̱ ńo̱ng’a dipita. O be bete̱medi pe̱ nde bato beno̱ o nin we̱nge̱. Je̱ne̱ne̱ labu l’eboko di si wo̱ndo̱ biso̱. Be nde ka mido̱ngi mi pimbedi, mena mi si be̱n mutatedi. Ńamuloloma Paulo a kwaledi ońol’abu ka bato bena ba si be̱n Loba, ba si be̱n pe̱ to̱ dipita. (Efe. 2:12) Be nde o ngea ni “tindam ni malane̱ o dibumbe”! (Mat. 7:13) Jombwedi te̱ bete̱medi ba mudī ba bato be o mōnda masu ma dikalo, ndolo na ndedi ba me̱nde̱ tute̱le̱ biso̱ o jongwane̱ babo̱. Mbad’a bwam pe̱ ńa jongwane̱ babo̱ ńe nde ná jokwe Bibe̱l na babo̱.

9. Bupisane̱ Filipi 2:13, ne̱ni Yehova eno̱ ná ongwane̱ wa e?

⁹ Yen ebe o mabwa bo̱ngo̱ o tombise̱ jokwa la Bibe̱l la moto ońolana o bi ná boṅsane̱ la di jokwa na tombise̱ la mo̱ ba me̱nde̱ no̱ngo̱ne̱ wa ponda jita. Ye te̱ nika, teleye̱ Yehova mulema mo̱ngo̱. Baise̱ mo̱ ná ongwane̱ wa o be̱ne̱ ńo̱ng’a so̱ moto weno̱ ná o tombise̱ jokwa la Bibe̱l. (Langa Filipi 2:13.) Ńamuloloma Yohane a boli biso̱ mbaki ná Loba a me̱nde̱ jalabe̱ mika me mulatako na jemea lao. (1 Yohane 5:14, 15) We so̱ ná o be̱ mbaki ná Yehova a me̱nde̱ jongwane̱ wa o be̱ne̱ ńo̱ngi o no̱ngo̱ dongo o ebol’a timbise̱ bato bokwedi.

10-11. Nje ye ná yeka biso̱ o tombise̱ moto jokwa la Bibe̱l e?

¹⁰ Di bi ná ye mweńa jita ná di lee̱ bato, nde ye ná e be̱ biso̱ ndutu o bola nika ka nje te̱ di wusano̱ to̱ndo̱. Jombweye mitakisan mō̱ jeno̱ ná di be̱ne̱ na ne̱ni jeno̱ ná di buka mo̱.

¹¹ Bete̱medi basu be ná beka biso̱ o bola ka nje te̱ di wusano̱ to̱ndo̱. K’eyembilan, bate̱ dikalo bō̱ ba mákokwa mimbu, to̱so̱ ba si be̱n ja la bwam. Mo̱ o be bete̱medi nde wa pe̱ weno̱ e? Yete̱na e, jombweye belēdi bō̱ jokono̱ na diboa la Corona. Joko ná je ná di bolane̱ telefo̱n to̱ belongisan bepe̱pe̱ o tombise̱ mokwa ma Bibe̱l! We ná o botea jokwa la Bibe̱l, we pe̱ to̱ ná o tombise̱ mo̱ ke̱ o jai ombo’ango̱ na bo̱bise̱ la ńolo. Nde lambo la bwam dipe̱pe̱ le. Bō̱ be ná ba to̱ndo̱ jokwa Bibe̱l, nde ba walame̱n niponda bonasango na bonańango asu beno̱ te̱ dikalo̱. Nde be ná ba be̱ne̱ ponda mesanedi ma buńa to̱ mo̱me̱ne̱ bulu. Mo̱ we ná wokwa Bibe̱l na moto o yi ponda e? Yesu okwe̱le̱ Nikodemo bulu ebanja ni ponda nde Nikodemo a tano̱ a to̱ndo̱.—Yohane 3:1, 2.

12. Njika mambo ma mabole̱ biso̱ mbaki ná je ná di be̱ balēdi ba bwam e?

¹² Je ná jo̱nge̱le̱ ná di si dongame̱n o  tombise̱ moto jokwa la Bibe̱l. Yen ebe di mo̱nge̱le̱ nde ná jangame̱n bia jita to̱ mo̱me̱ne̱ be̱ mulēd’a bwam obiana di matombise̱ moto jokwa la Bibe̱l. Yete̱na nika nde o mo̱nge̱le̱no̱, dutea ońola man mambo malalo le ná di bola ná o be̱ mbaki ná we ná o tombise̱ moto jokwa la Bibe̱l. Laboso, Yehova a me̱ne̱ ná o dongame̱n o lee̱ bape̱pe̱. (2 Kor. 3:5) Di londe̱ maba, Yesu, ńena ‘ngińa ńe̱se̱ e bolabe̱no̱ o mo̱ń na o wase’ nde anedi wa ná o lee̱. (Mat. 28:18) Di londe̱ malalo, we ná o kusane̱ bape̱pe̱ jongwane̱. Yesu a ta a se̱me̱ye̱ omo̱ń a nje yena Sango ao a tano̱ a kwalane̱ mo̱ ná a langwe, wa pe̱ we ná o bola nika. (Yohane 8:28; 12:49) O sumo te̱ nika, we ná o baise̱ mombwed’epep’ango̱ ya dikalo, paonia ńango to̱ mo̱me̱ne̱ mute̱ dikalo ńou ná bongwane̱ wa ná o boteye nde ná o tombise̱ pe̱ moto jokwa la Bibe̱l. Mbad’a bwam po̱ ńa be̱ mulēd’a bwam ńe nde ná o be̱ na ba bate̱ dikalo niponda beno̱ tombise̱ moto jokwa la Bibe̱l.

13. Ońola nje jangame̱nno̱ be̱ be̱be̱ o po̱ngulane̱ mbad’asu ńa lee̱ e?

¹³ Ye ná e be̱ biso̱ ndutu o bolane̱ mbad’a peńa na belongisan ba peńa. Mbadi di matombise̱no̱ mokwa ma Bibe̱l e mátukwa. Kalati di mabolane̱no̱ o tombise̱ mokwa ma Bibe̱l, be̱ne̱ longe̱ le bonam o bwindea!, e mabaise̱ ná di boṅsane̱ jokwa nde di tombise̱ pe̱ mo̱ o mbadi ńe diwengisan na ne̱ni di tano̱ di bola kwaṅ. Mongo ma langa me bosadi, nde jangame̱n nde makwala jita na mokwe̱ Bibe̱l. Je te̱ lee̱, di mabolane̱ jita la sinima na belongisan ka JW Library^®. Yete̱na o si bi ne̱ni bolane̱ be belongisan bwam, baise̱ moto nupe̱pe̱ nu bi bolane̱ mo̱ ná ongwane̱ wa. Ye biso̱ bato ba benama ndutu o jese̱le̱ mbad’a bola yena di ko̱lo̱ngo̱nno̱. E titi bu ná di ko̱lo̱ngo̱ne̱ mbad’a peńa ya bola mambo. Nde na jongwane̱ la Yehova na la bape̱pe̱, we ná o pomane̱ po̱ngulane̱ mbad’ango̱ ńa tombise̱ jokwa la Bibe̱l, nde o bwane̱ pe̱ mo̱ muńe̱nge̱. Paonia po̱ e kwali ná ni mbad’a jokwa e “mabwese̱ mokwe̱ Bibe̱l na mutombise̱ jokwa muńe̱nge̱.”

14. Nje di s’angame̱nno̱ dimbea ke̱ di mate̱ dikalo o epolo we̱ni bato jita ba si makasano̱ mwe̱ndi masu e, ne̱ni pe̱ 1 Korinto 3:6, 7 e membe̱no̱ biso̱ e?

¹⁴ Je ná di be̱ o epolo we̱ni yeno̱ ndutu o botea mokwa ma Bibe̱l. Bato bō̱ ba si malambe̱ye̱ mwe̱ndi masu toi to̱so̱ ba mate̱nge̱ne̱ biso̱. Nje ye ná yongwane̱ biso̱ ná di benge dube̱ ná ba bato be ná ba tukwa mo̱nge̱le̱ mabu jombwea mwe̱ndi masu e? O si dimbea ná bete̱medi ba bato be ná be pomane̱ tukwa o nin wase ni pungwedi, na ná ba bena ba si makase̱ mwe̱ndi masu be ná ba timba so̱ṅtane̱ ná ba be̱n ńo̱ng’a bete̱sedi ba Loba o longe̱ labu. (Mat. 5:3) Bō̱ bena ba ta be̱ ba banga kalat’asu ponda ye̱se̱ ba timbi jemea o jokwa Bibe̱l. Di bi pe̱ ná Yehova nde e Sango a mumbwa. (Mat. 9:38) Ńo̱ng’ao ńe nde ná di benge de̱ di kome pe̱ madiba, nde mo̱ nde e Nu nu mabole̱ bońaki. (1 Kor. 3:6, 7) Nik’e malo̱ko̱ biso̱ jita o bia ná Yehova a manamse̱ nde biso̱ bupisane̱ miwe̱n masu, se̱to̱ bupisane̱ muso̱ngi ma bato di mate̱ye̱no̱ dikalo to̱ muso̱ngi ma mokwa ma Bibe̱l di matombise̱no̱! *

15. Ne̱ni Yehova a masengano̱ ke̱ moto emedi jokwa la Bibe̱l nde a we̱le̱ pe̱ nje a mokwano̱ o ebolo e?

¹⁵ Yehova a mabwa muńe̱nge̱ ke̱ moto a kasi mbale̱ i maso̱be̱ o Bibe̱l, nde mo̱ pe̱ a botea lee̱ bape̱pe̱. (Min. 23:15, 16) E se̱ muńe̱nge̱ munde̱ne̱ Yehova a mabwano̱ ke̱ a me̱ne̱ nje ye o tombe̱ we̱nge̱ e! K’eyembilan to̱ na diboa di lań o wase ńe̱se̱ o mbu m’ebolo ma 2020, bate̱ dikalo ba tombise̱ 7 705 765 la mokwa ma Bibe̱l, nje e boli ná 241 994 ba bato ba bake̱ Yehova longe̱ labu nde ba dubisabe̱ pe̱. Ban bokwedi ba peńa pe̱ ba me̱nde̱ o tombise̱ mokwa ma Bibe̱l na jongwane̱ jita la bato o timba bokwedi. (Lukas 6:40) Ye̱ke̱i te̱, di mabwese̱ Yehova muńe̱nge̱ ke̱ di mano̱ngo̱ dongo o ebol’a timbise̱ bato bokwedi.

16. Njika lambo la bwam weno̱ ná o te̱se̱ye̱ wame̱ne̱ o bola e?

¹⁶ Ebol’a timbise̱ bato bokwedi ye ndutu, nde na jongwane̱ la Yehova je ná di bola lasu dongo o jongwane̱ bapeńa ná ba to̱nde Sango asu ńe o mo̱ń. Mo̱ we ná o wasa tombise̱ jokwa la Bibe̱l diwo̱ o bosadi bwe̱se̱ e? Je ná di be̱ mańaka jita o je̱ne̱ nje e me̱nde̱ tombe̱ yete̱na di baise̱ be̱se̱ bena di madongame̱nno̱ nga be ná ba to̱ndo̱ jokwa Bibe̱l na biso̱. Je ná di be̱ mbaki ná Yehova a me̱nde̱ namse̱ miwe̱n masu.

17. Ne̱ni di me̱nde̱no̱ senga yete̱na di we̱li o tombise̱ moto jokwa la Bibe̱l e?

¹⁷ E se̱ edube ende̱ne̱ di be̱nno̱ o te̱ dikalo na lee̱ pe̱ bato e! Yen ebolo e mabola ná di be̱ bonam na mbale̱. Ńamuloloma Paulo ńena ńongwane̱ bato jita ba mundi ma Tesalonika o timba bokwedi, a tele̱ye̱ besengedi bao na ben byala ná: “Nja ńe dipita lasu to̱ muńe̱nge̱ to̱ ekot’asu y’edube oboso ba Sango asu Yesu Kristo o bepo̱yedi bao esibe̱ bińo̱ e? Bińo̱ nde le edub’asu na muńe̱nge̱ masu.” (1 Tes. 2:19, 20; Bebolo 17:1-4) Bato jita we̱nge̱ pe̱ ba be̱n nde mulemlem ma besengedi. Munańango mō̱ nu belabe̱ ná Stephanie nu boli ebolo mwemba na mom’ao o jongwane̱ bato jita o dubisabe̱ a kwali ná: “O si be̱n ebolo to̱ ewo̱ epe̱pe̱ yena e mabwesane̱ muńe̱nge̱ buka yen ya jongwane̱ bato o bake̱ Yehova longe̱ labu.”