1. Njika mo̱nge̱le̱ baboledi ba Yehova ba jemea bō̱ beno̱ ná ba be̱ne̱ e?

 E SE̱ bwam yeno̱ o bia ná Yehova a do̱lisane̱ tumba lao e! Bibe̱l e makwala ná: “Yehova a to̱ndi tumba lao.” (Mye. 149:4) Nde ponda iwo̱, bō̱ be ná ba baise̱ babo̱me̱ne̱ ná: ‘Mo̱ Yehova a do̱lisane̱ pe̱ mba e?’ Baboledi ba Yehova ba jemea ba ponda ni tombi pe̱ ba ta ba be̱ne̱ yi ńai a mo̱nge̱le̱ ponda iwo̱.—1 Sam. 1:6-10; Hiob 29:2, 4; Mye. 51:13.

2. Nja Yehova a do̱lisanno̱ e?

² Bibe̱l e malee̱ ná bwē ná Yehova e ná a do̱lisane̱ bato ba benama bena ba titi ná ke̱nge̱nge̱. Nde nje jangame̱nno̱ bola e? Jangame̱n dube̱ Yesu Kristo di dubisabe̱ pe̱. (Yohane 3:16) Na nika, di malee̱ bane̱ ná jate̱le̱ na ná di boli Loba kakane̱ o bola jemea lao. (Bebolo 2:38; 3:19) Yehova e muńe̱nge̱ ke̱ di mabola man mambo ná di we̱le̱ be̱ mako̱m mao. Etum te̱ di mabolano̱ me̱se̱ o londise̱ kakane̱ lasu la bolea mo̱, Yehova a mado̱lisane̱ biso̱, di mabe̱ pe̱ mako̱m mao.—Mye. 25:14.

3. Njika myuedi milalo di malano̱ jalabe̱ e?

³ Ońola nje so̱ bō̱ ba yo̱kino̱ jo̱nge̱le̱ ponda iwo̱ ná Loba a si do̱lisane̱ babo̱ e? Ne̱ni Yehova a malee̱no̱ ná a do̱lisane̱ biso̱ e? Ne̱ni pe̱ kriste̱n ńeno̱ ná e be̱ mbaki ná Loba a do̱lisane̱ mo̱ e?

OŃOLA NJE BŌ̱ BA MO̱NGE̱LE̱NO̱ NÁ YEHOVA A SI DO̱LISANE̱ BABO̱

4-5. Yete̱na di mo̱nge̱le̱ ná di titi mweńa, njika mbaki jeno̱ ná di be̱ne̱ e?

⁴ Botea mūtu, jita lasu ba mo̱nge̱le̱ ná ba titi mweńa. (Mye. 88:16) Munasango mō̱ nu mabelabe̱ ná Adrian a kwali ná:  “Botea ná neno̱ mūtu, na me̱ne̱ nde mbame̱ne̱ ná na titi mweńa. Na dia na mo̱nge̱le̱ ná ke̱ ne muna, na ta be̱ na kane̱ ná mbia mam mu we̱le̱ be̱ o paradisi; nde na si ta ne̱ne̱ mbame̱ne̱ ka moto nu ta nu dongame̱n o be̱ oten.” Tony ńena nu kokisabe̱ o mbia mu si maboleye̱ Yehova a kwali ná: “Bayedi bam ba si langwedi mba to̱ buńa ná ba to̱ndi mba to̱ ná ba mabwane̱ mba muńe̱nge̱. Nik’e boli so̱ ná no̱nge̱le̱ ná, to̱ na bola nde to̱ nje, na titi ná na bwese̱ babo̱ muńe̱nge̱.”

⁵ Yete̱na ponda iwo̱ di mo̱nge̱le̱ ná di titi mweńa, di si dimbea ná Yehova mo̱me̱ne̱ nde a duti biso̱. (Yohane 6:44) A me̱ne̱ bede̱mo basu ba bwam to̱ e be̱ nde ná biso̱ mo̱me̱ne̱ di si me̱ne̱ mo̱, a bi pe̱ pat’a moto jeno̱ na mbale̱. (1 Sam. 16:7; 2 Mya. 6:30) Je so̱ ná di dube̱ mo̱ ke̱ a makwala ná je tiki.—1 Yohane 3:19, 20.

6. Ne̱ni ńamuloloma Paulo a tano̱ a senga ońola myobe mao mi tombi e?

⁶ Obiana bō̱ basu ba mokwa mbale̱, ba boli mambo ma mabole̱ ná mulema mu kaise̱ babo̱. (1 Pet. 4:3) Bape̱pe̱ ba be̱n bo̱bo̱ ba manane̱no̱, to̱ná beno̱ po̱ngo̱ miwe̱n o bolea Yehova na jemea. Mo̱ mulema mo̱ngo̱ mu mabe̱ pe̱ mu kaise̱ wa e? Yete̱na e, nika ńe ná e lo̱ko̱ wa o bia ná baboledi ba Yehova ba jemea bape̱pe̱ banane̱ milemlem ma besengedi. K’eyembilan, ńamuloloma Paulo a bele̱ mo̱me̱ne̱ ná mot’a ndenge̱ ońola bo̱bo̱ a tano̱ a be̱ne̱. (Rom. 7:24) Ye mbale̱ ná Paulo a ta a májate̱le̱ a dubisabe̱ pe̱. Nde to̱ na nika, a ta nde e̱ne̱ mo̱me̱ne̱ ka “nusadi buka bamuloloma be̱se̱” na ka “ńaboso” oteten a babobe.—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15.

7. Nje di s’angame̱nno̱ dimbea jombwea myobe masu mi tombi e?

⁷ Sango asu ńe o mo̱ń a kakane̱ o lakise̱ biso̱ yete̱na jate̱le̱. (Mye. 86:5) Jombwe̱ so̱ te̱ myobe masu na mbale̱, je ná di dube̱ ná Yehova a lakise̱ biso̱, ka nje te̱ a kwalino̱.—Kol. 2:13.

8-9. Nje ye ná yongwane̱ biso̱ ná di s’o̱nge̱le̱ pe̱ ná di si dongame̱n bola nje e mapule̱ ná Yehova a do̱lisane̱ biso̱ e?

⁸ Biso̱ be̱se̱ di mapula bolea Yehova na ngud’asu ńe̱se̱. Nde, bō̱ ba mo̱nge̱le̱ ná ba si dongame̱n bola nje e mapule̱ ná Yehova a do̱lisane̱ babo̱. Munańango mō̱ nu mabelabe̱ ná Amanda mo̱ ná: “Na mabe̱ no̱nge̱le̱ ná bolea Yehova na ngud’am ńe̱se̱ nika ńe nde bola buka nje na mabolano̱. Na mabe̱ so̱ nengane̱ mbame̱ne̱ buka nje neno̱ ná na we̱le̱ bola. Na si we̱li te̱ londise̱ nje na te̱se̱no̱ o bola, na mabwa ndutu jita nde no̱nge̱le̱ ná Yehova pe̱ a masenga nde mulemlem.”

⁹ Nje ye ná yongwane̱ biso̱ ná di s’o̱nge̱le̱ pe̱ ná di si dongame̱n bola nje e mapule̱ ná Yehova a do̱lisane̱ biso̱ e? Di si dimbea ná Yehova e muyao. A si mabaise̱ biso̱ tomtom buka nje jeno̱ ná di we̱le̱ bola. A mabwane̱ nje ye̱se̱ di maboleano̱ mo̱ muńe̱nge̱, etum te̱ di mabolano̱ nika na ngud’asu ńe̱se̱. Je pe̱ ná di dutea ońola byembilan ba bato Bibe̱l e makwaleano̱, bena ba boledi Yehova na mulema mabu mwe̱se̱. O̱nge̱le̱ k’eyembilan ńamuloloma Paulo. A boli ebolo na ngińa mimbu jita, alo o bepolo be po̱ti o bokise̱ myemba. Nde ponda bete̱medi bao be si bolino̱ pe̱ mo̱ epolo o te̱ dikalo ka nje te̱ a tano̱ a bola, a si bo̱lo̱ne̱ do̱lisane̱ la Loba. Kana a tano̱ a bola nje e ta o ngud’ao, Yehova a ta a namse̱ mo̱. (Bebolo 28:30, 31) Mulemlem pe̱, nje jeno̱ ná di bola Yehova ye ná e tukwa na ponda. Nde nje ye mweńa ońol’ao ye nde njo̱m i matute̱le̱ biso̱ o bolea mo̱. Tatan di mala jombwea mambo mō̱ Yehova a mabolano̱ o lee̱ ná a do̱lisane̱ biso̱.

 NE̱NI YEHOVA A MALEE̱NO̱ NÁ A DO̱LISANE̱ BISO̱ E?

10. Ne̱ni jeno̱ ná di “senga” Yehova a malangwea biso̱ ná a do̱lisane̱ biso̱ e? (Yohane 16:27)

¹⁰ Tongwea Bibe̱l. Yehova e muńe̱nge̱ o lee̱ ba bena a to̱ndino̱ ná a do̱lisane̱ babo̱. Bibe̱l e makwalea ońola ngedi iba a langwedino̱ Yesu ná e nde Mun’ao ńa ndolo, a do̱lisanno̱. (Mat. 3:17; 17:5) Mo̱ o me̱nde̱ to̱ndo̱ senga Yehova a malangwea wa ná a do̱lisan wa e? Yehova a si makwalisane̱ biso̱ la mo̱ń, nde a makwalisane̱ biso̱ tongwea n’Eyal’ao. Je ná di “senga” doi la ndolo la Yehova ponda di malangano̱ byala Yesu a langwedino̱ bokwedi bao. (Langa Yohane 16:27.) Yesu embilane̱ Sango ao o mbadi ńe ná ke̱nge̱nge̱. Di malanga so̱ te̱ ná Yesu a langwedi bokwedi bao ba jemea bena ba si ta ná ke̱nge̱nge̱ ná a to̱ndi babo̱, je ná di dutea ná Yehova nde e o langweye̱ biso̱ be byala.—Yohane 15:9, 15.

11. Ońola nje di s’angame̱nno̱ jo̱nge̱le̱ ná je te̱ taka, ke̱ Yehova a si do̱lisane̱ pe̱ nde biso̱ e? (Yakobo 1:12)

¹¹ A mabola biso̱ nje e mapule̱. Yehova a le̱le̱m o jongwane̱ biso̱, k’eyembilan a malondise̱ ńo̱ng’asu y’eyobo. Ponda iwo̱, Yehova e ná ese̱le̱ ná di take, ka nje te̱ e tano̱ na nute̱m ná sim Hiob. (Hiob 1:8-11) Je te̱ taka, nik’e si mapula kwala ná Loba a si do̱lisane̱ pe̱ biso̱. Nde nik’e mabola nde biso̱ epolo o lee̱le̱ nate̱na o njika dikala di to̱ndino̱ Loba di lakisanno̱ pe̱ mo̱. (Langa Yakobo 1:12.) Di me̱nde̱ pe̱ je̱ne̱ ndol’ao na jongwane̱ a me̱nde̱no̱ wanea biso̱ ná di lembe̱ mitakisan masu.

12. Nje myango ma Dimitri mi malee̱no̱ biso̱ e?

¹² Jombweye nje e po̱yedi munasango Dimitri nu maje̱ o Asia. A bo̱lo̱ne̱ ebol’ao, nde a jai pe̱ myo̱di jita esibe̱ kusa ebolo epe̱pe̱. Ná a lee̱le̱ ná a lakisane̱ Yehova, a no̱ngi bedomsedi o bata te̱ dikalo. Ombusa myo̱di jita, a si ta te̱ nde a mákusa ebolo. Nde a timbi pe̱ boa kańena a si ta pe̱ a we̱le̱ jasumwe̱ o no̱ngo̱ lao. A botedi so̱ jo̱nge̱le̱ ná a titi pe̱ mome to̱ sango a bana ńa bwam, a ta pe̱ a baise̱ mo̱me̱ne̱ nga Yehova a dia a do̱lisane̱ mo̱. ’Wa nde ebiamu ewo̱ mun’ao ńa muto a tilino̱ o dipapa ben byala be maso̱be̱ o Yesaya 30:15: “O pī na lakisane̱ nde ngud’ańu ńeno̱.” Na mo̱ a po̱ be̱be̱ na sango, a kwala ná: “Papa, ponda o masengano̱ bobe, o̱nge̱le̱ yen epas’a Bibe̱l.”  Dimitri a timbi so̱ so̱ṅtane̱ ná na jongwane̱ la Yehova, mbia mao mu dia mu be̱n da la buńa, mbo̱ti, name̱ne̱ pe̱ na wum’a boja. Mo̱ ná: “Nje na tano̱ nangame̱n bola e ta nde ná na be̱ pī, na benge pe̱ lakisane̱ Loba lam.” O be̱n te̱ milemlem ma mitakisan, be̱ mbaki ná Yehova a mombwea wa na ná a me̱nde̱ pe̱ jongwane̱ wa o lembe̱ mo̱.

13. Ba nja Yehova eno̱ ná a bolane̱ o lee̱ biso̱ ná a do̱lisane̱ biso̱ e, ne̱ni pe̱ e?

¹³ A mabolane̱ mbia masu ma mudī. Yehova a mabolane̱ bonasango na bonańango asu o lee̱ biso̱ ná a do̱lisane̱ biso̱. E ná k’eyembilan a tute̱le̱ babo̱ o langwea biso̱ byala be membe̱ o ponda di be̱nno̱ ńo̱ng’ao. Nika nde e po̱yedi munańango mō̱ ńa Asia. A bo̱lo̱ne̱ ebol’ao na mo̱ a ko̱ pe̱ diboa la ngińa. ’Wa nde mom’ao pe̱ a bolino̱ bobe bonde̱ne̱, na mo̱ a sumwabe̱ mutudu. Munańango asu mo̱ ná: “Na si ta na so̱ṅtane̱ ońola nje man me̱se̱ ma tano̱ ma po̱ye̱ mba. No̱nge̱le̱ ná yen ebe na boli nde lambo la bobe na ná Yehova a si do̱lisane̱ pe̱ mba.” A so̱so̱me̱ye̱ so̱ Yehova ná a bole mo̱ mbaki ná a dia a do̱lisane̱ mo̱. Ne̱ni Yehova a bolino̱ mo̱ ni mbaki e? Mo̱ ná: “Batudu ba mwemba mam ba kwali na mba, bongwane̱ mba o je̱ne̱ ná Yehova a dia a to̱ndi mba.” Ombusa ponda, a baise̱ pe̱te̱ Yehova jongwane̱ lao. Mo̱ ná: “Bo buńa me̱ne̱, na kusi leta lena bonasango na bonańango bō̱ ba mwemba mam ba tiledino̱ mba. Ke̱ ne o langa byala babu ba muyao, na so̱ṅtane̱ ná Yehova a sengane̱ mba.” Na mbale̱, Yehova a yo̱ki lee̱ ná a do̱lisane̱ biso̱, na byala ba muyao ba bane̱.—Mye. 10:17.

14. O njika mbadi nipe̱pe̱ Yehova a malee̱no̱ ná a do̱lisane̱ biso̱ e?

¹⁴ Yehova a malee̱ pe̱ ná a to̱ndi biso̱ ke̱ a mabolane̱ bonasango asu o bola biso̱ malea ponda di be̱nno̱ ńo̱ng’ao. K’eyembilan  o ebwe’a mbu yaboso, Yehova a tute̱le̱ ńamuloloma Paulo o tilea bonasango ao 14 la maleta. O ma maleta, a boli babo̱ malea na iwiye̱, nde na ndolo pe̱. Ońola nje Yehova a tute̱le̱no̱ Paulo o bola yi ńai a malea e? Ońolana e nde Sango a bwam, ńena nu mako̱kise̱ bana bao “a to̱ndino̱.” (Min. 3:11, 12) Di kusi so̱ te̱ malea ma mawe̱ o Bibe̱l, di s’o̱nge̱le̱ ná Loba a lingane̱ biso̱, je̱ne̱ nde nika ka mboṅ ni malee̱ ná a to̱ndi biso̱. (Bon. 12:6) Njika mambo mape̱pe̱ ma malee̱ ná Yehova a do̱lisane̱ biso̱ e?

MAMBO MAPE̱PE̱ MA MALEE̱ NÁ YEHOVA A DO̱LISANE̱ BISO̱

15. Ba nja Yehova a mabolano̱ mudī mao musangi e, ne̱ni pe̱ bia la nika di mongwane̱no̱ biso̱ e?

¹⁵ Yehova a mabola ba bena a do̱lisanno̱ mudī musangi. (Mat. 12:18) Je ná di baise̱ biso̱me̱ne̱ ná: ‘Mo̱ na malee̱le̱ bede̱mo bō̱ be mawe̱ na mudī musangi o longe̱ lam e?’ Mo̱ o maki ná o nin we̱nge̱ we we̱lisane̱ na bane̱ buka nje o tano̱ obiana o mabia Yehova e? Mbale̱ ńe nde ná, ná o mapo̱ngo̱no̱ miwe̱n o lee̱le̱ bepuma ba mudī ma Loba, nika pe̱ nde o mabatano̱ be̱ mbaki ná Yehova a do̱lisane̱ wa.—Ombwa edinge̱le̱ “ Bepuma ba mudī be nde . . . ”

16. Ba nja Yehova a mabolane̱no̱ o langwa myango ma bwam e, ne̱ni pe̱ o masengano̱ o bia nika e? (1 Tesalonika 2:4)

¹⁶ Yehova a mabake̱ ba bena a do̱lisanno̱ ebol’a langwa la myango ma bwam. (Langa 1 Tesalonika 2:4.) Maka nje munańango mō̱ nu mabelabe̱ ná Jocelyn a tombwane̱no̱ o ebol’ao ya dikalo. Idiba iwo̱, mulema mu ta mu yuka mo̱. A kwali ná: “Na ta nde ne̱ne̱ biana na titi ná na bola to̱ lambo. Nde na ta nde paonia, buńa bam ba dikalo pe̱ nde bo ta nika. Na kane̱ so̱ Yehova, na mba na busa o dikalo.” Jocelyn a dongame̱n muto mō̱ nu mabelabe̱ ná Mary, ńena nu ta muyao jita ńemedi pe̱ o jokwa Bibe̱l. Ombusa myo̱di to̱ mininga, Mary a langwedi Jocelyn ná bo buńa umbino̱ jo̱mbe̱ lao, a ta nde a kane̱ Loba ná ongwane̱ mo̱. Nje nik’e lee̱no̱ Jocelyn e? Mo̱ ná: “Na sengi nde biana Yehova a ta nde a langwea mba ná: ‘Na do̱lisan wa.’” Ye mbale̱, seto̱ bato be̱se̱ nde ba me̱nde̱ kase̱ mwe̱ndi masu. Nde je ná di be̱ mbaki ná Yehova e muńe̱nge̱ ke̱ di mabola me̱se̱ o langwea bane̱ myango ma bwam.

17. Nje byala ba Vicky be malee̱no̱ wa jombwea diko̱ti e? (Myenge 5:13)

 ¹⁷ Yehova a mabola ná ba bena a do̱lisanno̱ ba tombwane̱ minam diko̱ti di mawanano̱. (1 Tim. 2:5, 6) Nde nje bola yete̱na di dia di mo̱nge̱le̱ ná Yehova a si do̱lisane̱ biso̱, to̱ná di dube̱no̱ diko̱ti di dubisabe̱no̱ pe̱ e? Di si dimbea ná di titi ná di lakisane̱ mo̱nge̱le̱ masu ponda ye̱se̱, nde je ná di lakisane̱ Yehova. A me̱ne̱ nde ba bena ba dube̱ diko̱ti ka bate̱m ná sim, a kakane̱ pe̱ o namse̱ babo̱. (Langa Myenge 5:13; Rom. 3:26) Munańango mō̱ nu mabelabe̱ ná Vicky a tombwane̱ ponda a dutedino̱ ońola diko̱ti. Buńa bō̱, ombusa mo̱ no̱ngo̱ ponda o dutea ońola diko̱ti, a kwali ná: “Dibokime̱ne̱, na mba no̱nge̱le̱ ná Yehova a we̱lisane̱ mba etum a ponda. . . . E ta nde biana na ta nde na langwea mo̱ ná: ‘Ndol’ango̱ e si kolo ńai e matapano̱ mba. Jabea la diko̱ti la Mun’ango̱ di si dongame̱n o kudumane̱ myobe mam.’” Dutea ońola jabea la diko̱ti di boli ná a boteye so̱ṅtane̱ ná Yehova a to̱ndi mo̱. Biso̱ pe̱ di no̱ngi te̱ ponda o dutea ońola diko̱ti, di me̱nde̱ je̱ne̱ ná Yehova a to̱ndi biso̱, a do̱lisane̱ pe̱ biso̱.

18. Di bengi te̱ to̱ndo̱ Sango asu ńe o mo̱ń, njika mbaki jeno̱ ná di be̱ne̱ e?

¹⁸ To̱ ombusa biso̱ we̱le̱ malea ma din jokwa o ebolo, ye ná e po̱ ná di baise̱ biso̱me̱ne̱ nga Yehova a do̱lisane̱ biso̱. Nik’e po̱yedi te̱ wa, o̱nge̱le̱ ná a do̱lisane̱ “ba bena ba to̱ndi mo̱.” (Yak. 1:12) Benga so̱ sisea be̱be̱ na Yehova, o wase pe̱ je̱ne̱ ne̱ni a malee̱no̱ wa ná a do̱lisane̱ wa. To̱ buńa, o si dimbea ná Yehova ‘a titi etum na to̱ mō̱ ńasu.’—Bebolo 17:27.