1. Ońola nje Yehova a wekino̱ e?

PONDA po̱ e ta ńena Yehova a tano̱ nde mo̱me̱ne̱ mō̱. Nde a si ta muso̱lo̱ki. A si ta a be̱ne̱ ńo̱ng’a moto ná a be̱ bonam. Nde Loba a puli ná bape̱pe̱ ba bwane̱ longe̱ muńe̱nge̱. Ndolo nde e tute̱le̱ Yehova Loba o weka.​—Mye. 36:10; 1 Yohane 4:19.

2. Ne̱ni Yesu na ange̱l ba sengino̱ ponda Yehova a wekino̱ mane̱ mambo e?

² Yehova a se̱le̱ nde weka Mun’ao, Yesu. Denge̱, tongwea na nu Mun’ao ńaboso mane̱ ‘mambo me̱se̱ .  . . ma mawekabe̱,’ name̱ne̱ pe̱ na lodun la bewekedi ba mudī be dibie̱. (Kol. 1:16) Yesu a bo muńe̱nge̱ o bola ebolo mwemba na Tet’ao. (Min. 8:30) Ange̱l a Loba pe̱ i bo muńe̱nge̱. Be̱n ponda Yehova na Sango ao ń’ebolo, Yesu, ba po̱ngino̱ mo̱ń na wase. Nje ba bolino̱ e? Na babo̱ ba botea “tomba esimo” ponda wase e wekabe̱no̱, ye̱ke̱i te̱ ba tombi pe̱ esimo ońola lambo te̱ Yehova a wekino̱, name̱ne̱ pe̱ n’ebol’ao ya weka esukan ye nde bato ba benama. (Hiob 38:7; Min. 8:31) Lambo te̱ la man Yehova a wekino̱ di bonde̱ ndol’ao na dibie̱ lao.​—Mye. 104:24; Rom. 1:20.

3. Bupisane̱ 1 Korinto 15:21, 22, nje jabea la diko̱ti la Yesu di mabolano̱ bato epolo o be̱ne̱ e?

³ Mwano ma Yehova mwe nde ná bato ba bwane̱ longe̱ la bwindea muńe̱nge̱ o mudo̱led’a wase a wekino̱. Nde Adam na Eva ba kwe̱m Tet’abu ńa ndolo, ba ko̱ o bobe. Nika nde kwedi e tombedino̱ na bato be̱se̱. (Rom. 5:12)  Nje Yehova a bolino̱ e? Dibokime̱ne̱, a lango ne̱ni a me̱nde̱no̱ sunga mbel’a moto. (Bbot. 3:15) Yehova a lango ná a me̱nde̱ bola diko̱ti lena di me̱nde̱ jongwane̱ bana ba Adam na Eva o te̱me̱ wonja na kwedi na bobe. Moto te̱ a me̱nde̱ so̱ be̱ wonja o po̱so̱ bolea mo̱ ná a kuse longe̱ la bwindea.​—Yohane 3:16; Rom. 6:23; langa 1 Korinto 15:21, 22.

4. Njika myuedi di mombweano̱ o din jokwa e?

⁴ Dikaki Loba a bolino̱ o pumbwe̱le̱ ba bena ba wedi di mawana myuedi jita. K’eyembilan, ne̱ni bepumbwedi be me̱nde̱no̱ tomba e? Mo̱ di me̱nde̱ jemba bandolo basu ke̱ ba po̱i o bepumbwedi e? Ne̱ni bepumbwedi be me̱nde̱no̱ wanea biso̱ muńe̱nge̱ e? Nje pe̱ bepumbwedi be mokwe̱le̱no̱ biso̱ jombwea ndolo, dibie̱, na we̱lisane̱ la Yehova e? Jombweye te̱ min myuedi.

5. Ońola nje e te̱nge̱nno̱ ná di dube̱ ná bato ba me̱nde̱ nde pumbwabe̱le̱ son na son, nde na o̱da e?

⁵ Niponda ńena Yehova a me̱nde̱no̱ pumbwe̱le̱ lodun na lodun la bawedi tongwea na Mun’ao, babo̱ be̱se̱ ba si me̱nde̱ pumbwabe̱le̱ o mulemlem ma ponda. Ońola nje jeno̱ ná di kwala nika e? Ońolana dimuti la bato di komedi te̱ o wase musō mō̱ nika e me̱nde̱ wana mpungu. Yehova a si mabola to̱ lambo o mpungu. A bi ná e mapula o̱da ná musango mu be̱ pond’a bwaba. (1 Kor. 14:33) Yehova Loba a lee̱le̱ dibie̱ na we̱lisane̱ ponda a bolino̱ ebolo na Yesu o boṅsane̱ wase son na son obiana a maweka mot’a benama. Yesu pe̱ a me̱nde̱ nde lee̱le̱ milemlem ma bede̱mo me̱ne̱ o pond’a Janea la ikol’a mbu niponda a me̱nde̱no̱ bola ebolo mwemba  na ba bena bongi o Armagedon o boṅsane̱ wase o kasa ba bena ba mapo̱ o bepumbwedi.

6. Bupisane̱ Bebolo 24:15, ba nja ba me̱nde̱ be̱ o muso̱ngi ma ba bena Yehova a me̱nde̱no̱ pumbwe̱le̱ e?

⁶ Nje ye mweńa buka me̱se̱ ye nde ná, e me̱nde̱ pula ná ba bena bongi o Armagedon bokwe̱le̱ ba bena ba pumbo nje ye Janea la Loba na bete̱sedi bao. Ońola nje e? Ońolana dongo dinde̱ne̱ la ba bena ba me̱nde̱ po̱ o bepumbwedi ba me̱nde̱ nde be̱ o muso̱ngi ma “basite̱m na sim.” (Langa Bebolo 24:15.) E me̱nde̱ pula ná ba po̱nge mawengisan jita ná ba tombwane̱ diko̱ti la Kristo. Dutea te̱ ebolo e me̱nde̱ bolabe̱ o jokwe̱le̱ lodun la bato lo si be̱n so̱ṅtane̱ la Yehova, mbal’a Loba. Mo̱ mō̱ ńabu te̱ a me̱nde̱ nde be̱ne̱ ńao mutombise̱ mo̱ jokwa, mulemlem ka nje te̱ di matombise̱no̱ mokwa ma Bibe̱l we̱nge̱ e? Mo̱ ban bapeńa ba me̱nde̱ lomabe̱ o myemba na longabe̱ pe̱ o jokwe̱le̱ ba bena ba me̱nde̱ pumbwabe̱le̱ ombus’abu e? O was’a peńa nde di me̱nde̱no̱ bia. Nde nje di bino̱ ye nde ná o su la Janea la ikol’a mbu la Kristo, “ekombo e me̱nde̱ londa na so̱ṅtane̱ la Loba na pum.” (Yes. 11:9) E se̱ ebolo ende̱ne̱ na ya muńe̱nge̱ di me̱nde̱no̱ bola o ni pond’a ikol’a mbu e!

7. Ońola nje tumba la Loba di me̱nde̱no̱ lee̱le̱ ndedi o jokwe̱le̱ ba bena ba pumbo e?

⁷ O pond’a Janea la ikol’a mbu la Kristo, bana ba Yehova be̱se̱ be o wase ba me̱nde̱ benga wana mawengisan o longe̱ labu ná ba do̱lisane̱ mo̱. Babo̱ be̱se̱ ba me̱nde̱ lee̱le̱ ndedi na mbale̱ o jongwane̱ ba bena ba pumbo o buka ka ni le̱le̱m o bola bobe, ná ba dangwe kaponda bete̱sedi ba Yehova. (1 Pet. 3:8) Ye̱ke̱i te̱ ba bena ba me̱nde̱ po̱ o bepumbwedi ba me̱nde̱ lata na tumba la Yehova di sibise̱ ńolo, babo̱ pe̱ ba “bolea jongise̱ [labu] na bo̱ngo̱.”​—Fil. 2:12.

8. Ońola nje e te̱nge̱nno̱ o kwala ná di me̱nde̱ jemba bandolo basu ba me̱nde̱ pumbwabe̱le̱ e?

⁸ Njo̱m ye jita ońola nje jeno̱ ná di kwala ná di me̱nde̱ jemba bandolo basu ba me̱nde̱ po̱ o bepumbwedi. K’eyembilan, di se̱medi te̱ o bepumbwedi bena be bolane̱ o mińa mi tombi, di me̱ne̱ ná Yehova a me̱nde̱ nde weka bato peńa ńai ba me̱nde̱no̱ je̱ne̱ne̱, to̱po̱, na dutea ka nje te̱ ba tano̱ obiana ba mawo̱. O̱nge̱le̱ ná Yesu a kobisane̱ nde kwedi na iyo̱, bepumbwedi pe̱ ka jumwe̱le̱ la moto o iyo̱. (Mat. 9:18, 24; Yohane 11:11-13) Moto umwe̱ te̱ o iyo̱, je̱ne̱ne̱ lao na mbadi a mato̱po̱no̱ be nde mulemlem ka nje te̱ e tano̱ obiana a mako̱ iyo̱, a mo̱nge̱le̱ pe̱ mambo me̱se̱. Jombweye eyembilan a Lasaro. A wedi etum a mińa mine̱i, mbimba mao mu ta mu nibo̱. Nde ponda Yesu a pumbwe̱le̱no̱ mo̱, bonańango ba bito bembi mo̱ dibokime̱ne̱, Lasaro pe̱ emba babo̱.​—Yohane 11:38-44; 12:1, 2.

9. Ońola nje bato ba si me̱nde̱no̱ pumbwa na mańolo me ke̱nge̱nge̱ e?

⁹ Yehova a kakane̱ ná owas’a janea la Kristo, to̱ moto a si me̱nde̱ kwala ná: “Na si jai bwam.” (Yes. 33:24; Rom. 6:7) Ba ba me̱nde̱ po̱ o bepumbwedi ba me̱nde̱ so̱ nde wekabe̱ peńa, na mańolo ma jai bwam. Nde ba si me̱nde̱ be̱ ke̱nge̱nge̱ dibokime̱ne̱; ke̱ mbia na mako̱m mabu ba si me̱nde̱ jemba babo̱. Bato ba benama be̱se̱ ba me̱nde̱ nde po̱ o ke̱nge̱nge̱ son na son o pond’a Janea la ikol’a mbu la  Kristo. O su la yi ikol’a mbu nde Yesu a me̱nde̱no̱ timbise̱le̱ Tet’ao Janea. Niponda ke̱ Janea di málonde̱ ebol’ao mbom, name̱ne̱ pe̱ na wana mbel’a moto o ebe̱yed’a ke̱nge̱nge̱.​—1 Kor. 15:24-28; Bbī. 20:1-3.

10. Ne̱ni o me̱nde̱no̱ senga o pond’a bepumbwedi ba bawedi e?

¹⁰ Dutea te̱ ne̱ni nika e me̱nde̱no̱ be̱, ná o sokane̱ pe̱te̱ bandolo bo̱ngo̱. Mo̱ muńe̱nge̱ mu me̱nde̱ nde yo̱ise̱ wa lo̱ nga jeise̱ wa mbembe e? O me̱nde̱ nde lo̱ngea Yehova myenge m’esese ońola muńe̱nge̱ ma jita e? Nje ye mbaki ye nde ná o me̱nde̱ bata to̱ndo̱ Tet’ango̱ ńa ndolo na Mun’ao ndol’a ńo̱ngo̱ńo̱ngo̱ ońola jabea la bepumbwedi.

11. Bupisane̱ byala ba Yesu be o Yohane 5:28, 29, ne̱ni e me̱nde̱no̱ be̱ na ba bena ba me̱nde̱ dangwe̱ kaponda bete̱sedi be te̱m ná sim ba Loba e?

¹¹ Dutea te̱ muńe̱nge̱ ba bena ba pumbo ba me̱nde̱no̱ bwa ke̱ ba songo mudun a moto, ba dangwa kaponda bete̱sedi be te̱m ná sim ba Loba. Ba bena ba me̱nde̱ wane̱ man mawengisan, bepumbwedi babu be me̱nde̱ nde be̱ bepumbwedi ba longe̱; ba ja o paradisi o bwindea. Ba pe̱ bena ba si me̱nde̱ wane̱ man mawengisan, Yehova a si me̱nde̱ jese̱le̱ ná ba je o paradisi o wana mpungu oten.​—Yes. 65:20; langa Yohane 5:28, 29.

12. Ne̱ni Yehova a me̱nde̱no̱ namse̱ be̱se̱ ba me̱nde̱ be̱ o wase e?

¹² Owas’a byanedi ba Janea la Loba, bato be̱se̱ ba me̱nde̱ bwane̱ belondisedi ba ben byala ba Minia 10:22 muńe̱nge̱ be makwale̱ ná: “Bonam ba Yehova nde bo makwesane̱ m’bwaṅ, ntu ma moto mu si mabatea mo̱ to̱ lambo.” Na jongwane̱ la mudī ma Yehova, baboledi ba Loba ba me̱nde̱ be̱ne̱ m’bwaṅ ma mudī, nika ńe nde ná son na son ba me̱nde̱ be̱ ka Kristo, ba ńaka o po̱ o ke̱nge̱nge̱. (Yohane 13:15-17; Efe. 4:23, 24) Mańolo mabu ma me̱nde̱ bata be̱ ngińa buńa na buńa te̱, ba be̱ne̱ ja la bwam. E se̱ muńe̱nge̱ longe̱ di me̱nde̱no̱ be̱ e! (Hiob 33:25) Njika tombwane̱ weno̱ ná o be̱ne̱ tatan yete̱na o dutedi ońola bepumbwedi e?

13. Bupisane̱ Myenge 139:1-4, ne̱ni bepumbwedi be malee̱no̱ nate̱na o njika dime̱ne̱ Yehova a bino̱ biso̱ e?

¹³ Ka nje te̱ di se̱le̱no̱ kwalea omo̱ń, niponda Yehova a me̱nde̱no̱ pumbwe̱le̱ bawedi, a me̱nde̱ bola ná bo̱nge̱le̱ mambo me̱se̱, ba be̱ pe̱ milemlem ma bato ba tano̱ obiana ba mawo̱. Dutea te̱ nje nika e mapulano̱ kwala. Yehova a to̱ndi wa jita kańena a makombe̱ nje ye̱se̱ o mo̱nge̱le̱no̱, o masengano̱, o makwalano̱, na yena o mabolano̱. E titi so̱ mo̱ ndutu o pumbwe̱le̱ wa ka nje te̱ o tano̱ kwaṅ. Kiṅe̱ David a ta a bia ná Yehova a bi mō̱ ńasu te̱ bwambwam. (Langa Myenge 139:1-4.) Ne̱ni di masengano̱ ke̱ di so̱ṅtane̱ nate̱na o njika dime̱ne̱ Yehova a bino̱ biso̱ e?

14. Ne̱ni jangame̱nno̱ senga ke̱ di dutedi ná Yehova a bi biso̱ bwambwam e?

¹⁴ Di s’angame̱n bwa ndutu ke̱ di dutedi ná Yehova a bi biso̱ bwambwam. Ońola nje e? Ońolana Yehova a mombwea biso̱ jita. Mō̱ ńasu te̱ e mo̱ tiki. A bi mambo di makusano̱ o longe̱ lasu. Nika e mabola biso̱ mbaki. Di s’o̱nge̱le̱ to̱ buńa ná je muso̱lo̱ki. Yehova e na biso̱ o ponda ye̱se̱, a mapula pe̱ jongwane̱ biso̱.​—2 Myan. 16:9.

15. Ne̱ni bepumbwedi be mabonde̱no̱ dibie̱ la Yehova e?

¹⁵ Misisan ma kwedi me nde ewesan a ngińa. Ba bena be owas’a byanedi ba Satan ba mabolane̱ mo̱ o ńakisane̱ bato o so̱lise̱ mako̱m mabu, to̱ to̱bo̱ dube̱ labu. Nde mi misisan mi si be̱n ngińa omo̱ń asu. Di bi ná basingedi basu ba bo te̱ biso̱, Yehova a me̱nde̱ pumbwe̱le̱ biso̱. (Bbī. 2:10) Je mbaki ná ba titi ná ba bola to̱ lambo le ná laba biso̱ na Yehova. (Rom. 8:35-39) E se̱ dibie̱ dinde̱ne̱ Yehova a lee̱le̱no̱ ná a boli biso̱ dipita la bepumbwedi e! Tongwea na mo̱, a mabua ewesan a Satan ewo̱ ye ngińa buka be̱se̱, nde a bola biso̱ ewesan a ngińa e si mabueye̱, ye nde ngiń’a mulema.

16. Njika myuedi wangame̱nno̱ baise̱ na wame̱ne̱ e, ne̱ni pe̱ malabe̱ ma mongwane̱no̱ wa o bia nate̱na o njika dime̱ne̱ o lakisanno̱ Yehova e?

¹⁶ Basingedi ba Yehova ba sisi te̱ wa ná ba mabwa wa, o me̱nde̱ lakisane̱ Yehova ná a me̱nde̱ pumbwe̱le̱ wa e? Ne̱ni weno̱ ná o bia nga o me̱nde̱ bola nika e? Mbadi po̱ ńe nde ná o baise̱ na wame̱ne̱ ná, ‘Mo̱ bedomsedi besadi na mano̱ngo̱no̱ buńa te̱ be malee̱ ná na lakisane̱ Yehova e?’ (Lukas 16:10) Myuedi mipe̱pe̱ min, ‘Mo̱ mbadi na madie̱le̱no̱ longe̱ lam e malee̱ ná na lakisane̱ kakane̱ la Yehova ná a me̱nde̱ jombwea ńo̱ng’am ń’eyobo yete̱na na se̱le̱ pulise̱ Janea e?’ (Mat. 6:31-33) Walabe̱ te̱ ná e, ke̱ o lakisane̱ Yehova na mbale̱, we pe̱ o boṅsane̱ wame̱ne̱ ońola to̱ njika kekise̱ le ná di po̱.​—Min. 3:5, 6.

17. (a) Ne̱ni bepumbwedi be malee̱no̱ ná Yehova e we̱lisane̱ e? (b) Ne̱ni jeno̱ ná di lee̱le̱ masoma ońola we̱lisane̱ la Yehova e?

¹⁷ Yehova a te̱se̱ buńa na hawa a mawanano̱ su la yen ebe̱yed’a mambo. (Mat. 24:36) A si me̱nde̱ bo̱lo̱ne̱ we̱lisane̱ lao, a wana su oboso ba ponda. A be̱n ńo̱ngi ninde̱ne̱ o pumbwe̱le̱ bawedi, nde e we̱lisane̱. (Hiob 14:14, 15) E o jenge̱le̱ natē̱ ponda ni te̱se̱be̱ e po̱ denge̱ a mapumbwe̱le̱ babo̱. (Yohane 5:28) Di be̱n njo̱m a bwam o timbise̱le̱ Yehova masoma ońola we̱lisane̱ lao. Dutea te̱: Kana Yehova eno̱ we̱lisane̱, bato jita ba kusi ponda o ‘jate̱le̱,’ name̱ne̱ pe̱ na biso̱. (2 Pet. 3:9) Yehova a mapula ná bato jita ba kuse longe̱ la bwindea. Di lee̱le̱ so̱  ná di masoma mo̱ ońola we̱lisane̱ lao. Ne̱ni e? Di bole me̱se̱ na me̱se̱ o wasa ba bena “ba te̱se̱be̱ ońola longe̱ la bwindea,” jongwane̱ pe̱ babo̱ o to̱ndo̱ Yehova na bolea pe̱ mo̱. (Bebolo 13:48) Babo̱ pe̱ ba me̱nde̱ so̱ tombwane̱ we̱lisane̱ la Yehova kapo̱ ka biso̱.

18. Ońola nje jangame̱nno̱ lee̱le̱ bane̱ we̱lisane̱ e!

¹⁸ Yehova a me̱nde̱ lee̱le̱ we̱lisane̱ o jenge̱le̱ nate̱na o su la ikol’a mbu ná di be̱ ke̱nge̱nge̱. Natē̱ ni ponda e po̱, Yehova e be̱be̱ o lakise̱ mawuse̱ masu. Na mbale̱, di be̱n njo̱m a bwam o soke̱ miso̱ masu o bede̱mo ba bwam ba bane̱ na lee̱le̱ pe̱ babo̱ we̱lisane̱. Jombweye eyembilan a munańango mō̱ ńena mom’ao a botedi boa diboa la mo̱nge̱le̱ na mo̱ ese̱le̱ jukea o ndongame̱n. Mo̱ ná: “Nika e ta mba sese jita. Longe̱ lasu di tuko o mbad’epańpań, di si wusa pe̱ londe̱ myano masu me̱se̱ di tano̱ di be̱ne̱.” Nde nun muto a bengi lee̱le̱ mom’ao ndolo na we̱lisane̱. A se̱medi nde na Yehova, a si wo̱li to̱ buńa. Kapo̱ ka Yehova a si soke̱ mo̱nge̱le̱ mao o mi mitakisan nde o mambo ma bwam mom’ao a tano̱ a bola. Mo̱ ná: “Mom’am a be̱n bede̱mo ba bwam, e pe̱ o jana ná a je bwam son na son.” E se̱ mweńa yeno̱ ná di lee̱le̱ belongi basu ba mbia to̱ bonasango bena be o jane̱ o buka mitakisan ma ngińa we̱lisane̱ e!

19. Njika bedomsedi jangame̱nno̱ no̱ngo̱ e?

¹⁹ Yesu na ange̱l ba bo muńe̱nge̱ ponda wase e wekabe̱no̱. Dutea te̱ muńe̱nge̱ ba me̱nde̱no̱ bwa o je̱ne̱ ná wase e londi na bato be ke̱nge̱nge̱, bena ba to̱ndi Yehova na ba maboleye̱ pe̱ mo̱. Dutea te̱ muńe̱nge̱ mwena ba bena ba no̱ngo̱be̱ o wase o wala o mo̱ń o janea mwemba na Kristo ba me̱nde̱no̱ bwa o je̱ne̱ ná mbel’a moto ńe o tombwane̱ minam m’ebol’abu. (Bbī. 4:4, 9-11; 5:9, 10) Dutea te̱ ne̱ni longe̱ di me̱nde̱no̱ be̱ ke̱ miso̱di ma muńe̱nge̱ mi máno̱ngo̱ epol’a miso̱di ma sese, ke̱ diboa, ndutu, na kwedi ba máńo̱ngo̱ o bwindea. (Bbī. 21:4) Ná ni ponda e maya po̱, no̱ngo̱ bedomsedi o bupe̱ eyembilan a Tet’ango̱ ńe ndolo, dibie̱, na we̱lisane̱. O boli te̱ nika, o me̱nde̱ kombe̱ muńe̱nge̱ mo̱ngo̱, e be̱ to̱ njika makekisan o be̱nno̱. (Yak. 1:2-4) E se̱ masoma jeno̱ ońola kakane̱ Yehova a bolino̱ ná “bepumbwedi . . . be me̱nde̱ be̱” e!​—Bebolo 24:15.