1, 2. Njika jabea la Loba le mweńa tobotobo we̱nge̱ e, na ońola nje e?

SANGO asu ńe o mo̱ń a boli biso̱ jabea la tiki​—longe̱ ka bato ba benama ba be̱n so̱ṅtane̱, na bena be ná ba we̱le̱ jembilane̱ bede̱mo bao. (Bebotedi 1:27) Tongwea na di jabea la tiki nde jeno̱ ná di bola ná dutea lasu di se̱me̱ye̱ o bete̱sedi ba Bibe̱l. Je ná di ńaka o mudī na be̱ pe̱ bato boú ba to̱ndi Yehova na bena “bangwe̱le̱ dibie̱ labu o jemba bwam na bobe,” yete̱na di we̱le̱ be bete̱sedi o ebolo.​—Bonahebe̱r 5:14.

² Be̱ la ńai dutea lasu jeno̱ ná di se̱me̱ye̱ o bete̱sedi ba Bibe̱l le mweńa tobotobo we̱nge̱, ońolana wase ńā bobe nate̱na o dime̱ne̱ lena yeno̱ ndutu o be̱ne̱ mambenda moto eno̱ ná a we̱le̱ o ebolo o to̱ njika lambo le ná di po̱ye̱ mo̱ o longe̱. Dibie̱ la po̱ngo̱ la myanga di bonde̱ di to̱ti, tobotobo jombwea myanga na beboledi be mombweye̱ maya. Nika ńe nde to̱ti la mweńa ońola be̱se̱ ba mapule̱ sengane̱ Yehova. Nde, di so̱ṅtane̱ te̱ bete̱sedi ba Bibe̱l be makwaleye̱ ońola nika, je ná di we̱le̱ no̱ngo̱ bedomsedi ba bwam be matate̱ doi lasu la mulema, na bola ná di je o ndol’a Loba. (Minia 2:6-11) Jombweye bete̱sedi bō̱ oteten a be.

3, 4. Njika ponda Betiledi be langono̱ be̱ la bosangi la maya ka nged’a boso e, o njika bete̱sedi pe̱ di se̱medino̱ e?

³ Ombusa Kain bwa Abel nde Yehova ka nged’a boso a tele̱ye̱no̱ mulatako ma bo̱ibo̱i mwe oteten a longe̱ na maya,  nikame̱ne̱ pe̱ na be̱ labu la bosangi, to̱so̱ nje e be̱ne̱be̱. Loba a kwalane̱ Kain ná: “Misea ma maya ma munańo̱ngo̱ mi mawe̱ la mińangadu mi po̱i nate̱n’o matoi mam.” (Bebotedi 4:10) O miso̱ ma Yehova, maya ma Abel ma ta nde longe̱ lao, lena di ńamsabe̱ na njo. Ye so̱ ná e kwalabe̱ ná, maya ma Abel ma ta mate̱ misea ná ma kunabe̱ na Loba.​—Bonahebe̱r 12:24.

⁴ Ombusa Mpupe ma mińa ma Noa nde Loba a bolino̱ moto wonja o da ńama, nde seto̱ na maya. Loba mo̱ ná: “Nde lo si da nde ńama ni dian mudī mao ma longe̱ [longe̱], nika ńe nde ke̱ maya ma dia mo̱ o ńolo. Ebanja bia ná na mapula maya ma longe̱ lańu.” (Bebotedi 9:4, 5) Nin mbenda ńe nde ońola mbot’a Noa ńe̱se̱, nate̱na o nin we̱nge̱. E mabamse̱ nde jo̱nge̱le̱ la byala Loba a se̱le̱no̱ kwalisane̱ Kain​—ná longe̱, to̱so̱ mudī, ma bewekedi be̱se̱ mwe nde o maya. Be bete̱sedi be lee̱le̱ pe̱ ná Yehova, Tongo a longe̱, a me̱nde̱ ko̱kise̱ bato be̱se̱, bena ba si mabole̱ longe̱ na maya edube.​—Myenge 36:10.

5, 6. Ne̱ni Mbend’a Mose e malee̱le̱no̱ ná maya me tiki na ná ma be̱ne̱be̱ pe̱ e? (Ombwa pe̱ edinge̱le̱ “ Be̱ne̱ edube ońola longe̱ la ńama ye̱se̱.”)

⁵ Mbend’a Mose e ta e lee̱le̱ ná maya me nde longe̱, na ná ma be̱ne̱be̱ pe̱. Levitiko 17:10, 11 e makwala ná: “To̱ njika moto . . . nu made̱ to̱ njika ńai a maya, na mate̱se̱ boso bam te̱nge̱ne̱ nu moto nu made̱ maya na bo̱le̱ mo̱ na tumba. Ebanja mudī ma ńolo [longe̱] mwe nde o maya; na boli nde bińo̱ mo̱ ońola diyo̱ o te̱ ebula ońola midī mańu [ońol’ańu]; ebanja tongwea na mudī [longe̱] nde maya ma mate̱no̱ ebula.” *​—Ombwa edinge̱le̱ “ Ngińa maya ma be̱nno̱ o te̱ ebula.”

 ⁶ Maya ma ńama ni bwabe̱ ma ta nde mangame̱n o bolane̱ ońola diyo̱ to̱so̱ komabe̱ owase. Y’eyemban e ta so̱ nde o lee̱ ná longe̱ di matimba na Mbondo ao. (Ndimbisedi 12:16; Hesekiel 18:4) Maka ná Bonaisrael ba si ta bangame̱n tuse̱ ńolo o pula sumwa maya o mison ma ńama ná bambam, ńai ńena to̱ to̱n di si madiano̱. Etum te̱ ńama e ke̱be̱no̱ ńingo o ńai ńangame̱n ni mabusise̱ maya na popolopopolo  o dibokime̱ne̱ e bwabe̱no̱, mun’a Israel a wusa so̱ da mo̱ na doi la mulema la bwam, ońolana bola la nika di lee̱le̱ edube ońola Mubole̱-Longe̱.

7. Ne̱ni David a lee̱le̱no̱ edube ońola be̱ la bosangi la maya e?

⁷ David, “moto ka ponda mulema ma [Loba],” a so̱ṅtane̱ bete̱sedi be masue̱le̱ mbend’a Loba jombwea maya. (Bebolo 13:22) Ngedi po̱, ke̱ ńo̱ng’a madiba ńaledi mo̱, bato bao ba ngińa balalo ba ta ba tuba o mulo̱ṅ ma basingedi, ba toa madiba o tongo ekukudu, ba wanea mo̱ mo̱. Nje David a bolino̱ e? A baise̱ nde ná: “Na ńo̱ maya ma ban bato bena ba swe̱ ńolo o wala oten e?” O miso̱ ma David, ma madiba ma ta nde ka maya ma bato bao. To̱ná a tano̱ ńo̱ngi, a “komedi nde mo̱ Yehova.”​—2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Mo̱, mbadi Loba a me̱ne̱no̱ longe̱ na maya e tuko ombusa bokisabe̱ la mwemba ma Kriste̱n e? Bola beteledi.

⁸ Lambo ka 2 400 ba mbu ombusa mpupe ma mińa ma Noa, na lambo ka 1 500 ba mbu ombusa ńo̱be̱ la male ma Mbenda, Yehova a tute̱le̱ tongwea na mudī mao musangi dibe̱le̱ di madie̱le̱ la mwemba ma Kriste̱n a ńo̱ṅo̱n a boso o tila ná: “Ebanja mudī-musangi na biso̱ pe̱ je̱n mo̱ bwam ná di si bambe̱le̱ bińo̱ mūna mupe̱pe̱ buka te̱ man mambo mena ma titi ná mesabe̱le̱, ná liye mada ma losango, maya, ńama i tim na musonje.”​—Bebolo 15:28, 29.

⁹ E me̱ne̱ne̱ na bwē ná, dibe̱le̱ di madie̱le̱ la ńo̱ṅo̱n a boso di so̱ṅtane̱ ná maya ma be̱ne̱be̱, na ná bolane̱ la mo̱ o ńai ni si te̱nge̱n le bobe kapo̱ na no̱ngo̱ la dongo o jowe̱ la losango, na musonje. Kriste̱n a mbale̱ we̱nge̱ i makasa be bete̱medi. Omo̱ń a nika, kana dutea labu di se̱medino̱ nde o bete̱sedi ba Bibe̱l, bena ba we̱le̱ do̱lisane̱ Yehova ke̱ ba mano̱ngo̱ bedomsedi jombwea bolane̱ la maya.

10, 11. (a) Ne̱ni Mboṅ a Yehova i me̱ne̱no̱ tombe̱le̱ la maya o mususu, na tombe̱le̱ la mongo mande̱ne̱ e? (b) O njika múdi pe̱ Kriste̱n te̱ ńangame̱nno̱ no̱ngo̱ bedomsedi jombwea maya e?

¹⁰ Mboṅ a Yehova i memba ná “jiya la . . . maya” di  mapula nde kwala banga tombe̱le̱ la maya, bola la mo̱, to̱so̱ kombe̱ la maya ma moto mo̱me̱ne̱ o tombe̱le̱ mo̱ ombusa ponda. Ońol’a edub’a mbend’a Loba, ba si memea pe̱ to̱ mongo mande̱ne̱ mane̱i ma maya: no̱ki i masange̱, no̱ki i mole̱, no̱k’a m’bo̱ndo̱, na madibadiba.

¹¹ We̱nge̱, tongwea na ńai a beboledi ipe̱pe̱, dongo te̱ la man mande̱ne̱ le ná lababe̱ o busise̱ mongo masadi ma mabolane̱ o ńai na ńai a mbadi. Mo̱, Kriste̱n ńena ńemea ma mongo masadi e? E me̱ne̱ nde mo̱ ka “maya” e? Mō̱ ńasu te̱ nde angame̱n no̱nge̱ bedomsedi. Nika e mombwea pe̱ na beboledi ba do̱kita be mabolane̱ maya ma moto mo̱me̱ne̱ ka, se̱ngwe̱ la maya, pulisane̱ la maya, na le̱nge̱ la maya, yete̱na ma si se̱le̱ kombabe̱.​—Ombwa Beteledi ba mbata “Mongo masadi ma maya na beboledi ba doma.”

12. Ne̱ni je̱ne̱ na no̱ngea mambo ma mombweye̱ doi la mulema e?

 ¹² Mo̱, wonja di be̱nno̱ o no̱ngo̱ bedomsedi, e mapula nde kwala ná mpo̱so̱ko masu mu titi mweńa o miso̱ ma Yehova e? Ke̱m, a mombwea ná pe̱ńe̱pe̱ńe̱ mo̱nge̱le̱ masu na nje e matute̱le̱ biso̱. (Langa Minia 17:3; 24:12.) Ombusa kane̱ Yehova ná a die̱le̱ muwaso masu jombwea bwanga to̱so̱ eboled’a do̱kita, jangame̱n o sengane̱ doi lasu la mulema lokwabe̱le̱ na Bibe̱l. (Roma 14:2, 22, 23) Seto̱ bane̱ nde bangame̱n no̱nge̱ bedomsedi ońol’asu, to̱so̱ ńakisane̱ biso̱ o bola ka nje te̱ ba mapulano̱, to̱ biso̱ pe̱ di si baise̱ bane̱ ná, “Mo̱, o epol’am, nje o wusano̱ bola e?” Kriste̱n te̱ ńangame̱n o “bambe̱ mao mūna” ke̱ e mano̱ngo̱ i ńai a bedomsedi. *​—Galatia 6:5; Roma 14:12; ombwa edinge̱le̱ “ Mo̱, na me̱ne̱ maya ka lambo di be̱ne̱be̱ na Loba e?”

13. Nje mambenda na bete̱sedi ba Yehova be malee̱le̱no̱ jombwea mo̱ e? Bola eyembilan.

¹³ Mambenda na bete̱sedi be o Bibe̱l ba malee̱le̱ Yehova ka Mute̱se̱ mambenda na Sango a bana ńe ndolo, nu mombweye̱ jita ja la bwam la bana bao. (Myenge 19:8-12) To̱ná byanedi ba “jiya la . . . maya” be si tano̱ be bolabe̱ ka mbend’a ońola ja la bwam, be matata biso̱ na mitakisan mi mawe̱ na tombe̱le̱ la maya. (Bebolo 15:20) Jita la mado̱kita di me̱ne̱ doma esibe̱ maya ka “mbad’a bola ni peti” ńa bo̱lise̱ la diboa o nin pond’asu. Ońola Kriste̱n a mbale̱, nin mbad’a bola e mabamse̱ nde dibie̱ di pakapakan la Yehova na ndol’ao ńa sango a bana.​—Langa Yesaya 55:9; Yohane 14:21, 23.

14, 15. (a) Njika mambenda ma lee̱le̱ ndol’a Loba ońola tumba lao e? (b) Ne̱ni weno̱ ná o bupe̱ bete̱sedi be masue̱le̱ ben byanedi be matate̱ longe̱ e?

¹⁴ Jombwea la ja la bwam la tumba lao la Israel di ta le̱ne̱ne̱ o jita la mambenda ma Loba. K’eyembilan, anedi  ná mandabo ma Bonaisrael ma be̱ne̱ edim’a ko̱to̱ omo̱ń a muńua, ná ba si kusise̱ moto njo̱m a maya, kana ba tano̱ be̱ ba bolane̱ mińua ponda ye̱se̱. (Ndimbisedi 22:8; 1 Samuel 9:25, 26; Nehemia 8:16; Bebolo 10:9) Loba anedi pe̱ ná ńak’a mboma i kombabe̱. (Bebusedi 21:28, 29) Banga la bupe̱ ben byanedi di ta nde di lee̱le̱ si be̱ne̱ l’edube ońola longe̱ la bane̱, di wusa pe̱ wanea moto pū a maya.

¹⁵ Ne̱ni weno̱ ná o bupe̱ bete̱sedi be eyot’a man mambenda e? Ońola nje o titino̱ ná o dutea jombwea mutoa mo̱ngo̱, mbad’ango̱ ńa duane̱, byembe bo̱ngo̱, ndabo ango̱, epol’ango̱ y’ebolo, na longe̱le̱ lo̱ngo̱ la ńolo e? O bekombo bō̱, domane̱le̱ la mitoa nde le njo̱m a boso ńa kwed’a jita la beso̱mbe̱, ońolana ponda iwo̱ ba titi ye̱ne̱. Nde, beso̱mbe̱ be mapule̱ je̱ o ndol’a Loba, be no̱ngi longe̱ mweńa, be si mabwane̱ beboledi be ná be̱nse̱ babo̱ sese muńe̱nge̱. Be si mabolane̱ pe̱ to̱ jo̱nge̱le̱ l’elemā ná, be̱ l’eso̱mbe̱ di meka mbeu a ńolo. O diwengisan, be mabwane̱ be̱ labu l’eso̱mbe̱ muńe̱nge̱ tongwea na samba la beboledi ba mbeu a ńolo.​—Mulangwedi 11:9, 10.

16. Njika bete̱sedi ba Bibe̱l be makwaleye̱ ońola kwese̱ la deme̱ e? (Ombwa pe̱ maki owas’a dipapa.)

¹⁶ Nate̱na longe̱ la muna nu si yabe̱ le mweńa o miso̱ ma Loba. O Israel ńa kwaṅ, moto a ta be̱ a kusise̱ te̱ mut’a deme̱ sese, nde ebe̱ mo̱me̱ne̱ to̱so̱ mun’ao a wo̱, muwanse̱ ni mbeu ńolo a ta nde mot’ebwan oboso ba Loba, a ta pe̱ angame̱ne̱ sawa “longe̱ ońola longe̱.” * (Langa Bebusedi 21:22, 23.) Dutea te̱ ndutu Yehova a mabwano̱ ke̱ a me̱ne̱ mbu te̱ jita la meme̱ ma makwesabe̱, jita la bana ba mabwabe̱ ońola banga la bambe̱ m’bē̱, bane̱ pe̱ ońolana ba wu nde o bepuledi ba musonje.

17. Ne̱ni weno̱ ná o lo̱ko̱ moto nu kwese̱ deme̱ oboso ná a mokwa mambenda ma Loba e?

 ¹⁷ Nje so̱ jeno̱ ná di kwala jombwea muto nu se̱le̱ kwese̱ deme̱ oboso ná a mabe̱ne̱ so̱ṅtane̱ la mbale̱ la Bibe̱l e?  Mo̱, e ná a kusane̱ Loba ndedi e? E! Moto ńate̱le̱ na mbale̱ e ná a be̱ mbaki o kusa lakise̱ la Yehova di se̱medi o maya ma Yesu ma komabe̱. (Myenge 103:8-14; Efeso 1:7) Nde Kristo mo̱me̱ne̱ a kwali ná: “Na si po̱i o bele̱ bate̱m na sim o jate̱le̱, nde babobe.”​—Lukas 5:32.

18. Njika njo̱m ńe mom ńa jita la koma la maya Bibe̱l e mato̱peano̱ e?

¹⁸ O sumo te̱ banga lasu la je̱nse̱ moto sese, Yehova a mapula pe̱ ná di dubwe o milema masu myanga ma njo̱m a tobotobo ni mawane̱ jita la koma la maya​—bosinga. Ńamuloloma Yohane a tili ná, “to̱ nja nu singe̱ munasango e nde mot’ebwan.” (1 Yohane 3:15) Nink’a moto e si singe̱ munasango buka te̱, e mapulea pe̱ mo̱ kwedi. Bosinga bao bwe ná bwe̱ne̱ne̱ o njongi a mato̱po̱no̱ te̱nge̱ne̱ mo̱, to̱so̱ o njo̱m a manumano̱ mo̱ ńangame̱n beko̱kisedi ba Loba yete̱na e so̱be̱ ná ńe mbale̱. (Levitiko 19:16; Ndimbisedi 19:18-21; Mateo 5:22) Ye so̱ mweńa jita ná di we̱ ná di dubwe o milema masu myanga ma to̱ njika muse̱se̱le̱ ma bobe mwe oten!​—Yakobo 1:14, 15; 4:1-3.

19. Ne̱ni moto nu mese̱le̱ ná bete̱sedi ba Bibe̱l be die̱le̱ longe̱ lao a me̱ne̱no̱ bepasi ba Bibe̱l ka Myenge 11:5 na Filipi 4:8, 9 e?

¹⁹ Ba bena ba no̱ngi longe̱ mweńa kana Yehova, ba mapule̱ pe̱ je̱ o ndol’ao ba mabanga pat’a mańakisan ye̱se̱ to̱so̱ njo. Di malanga o Myenge 11:5 ná: “Yehova a . . . singe̱ nu nu to̱ndi mańakisan.” Be byala be si makwalea buka te̱ ońola njika pat’a moto Loba eno̱, be nde bete̱sedi be madie̱le̱ longe̱ lasu. Be madie̱le̱ bato̱nde̱ Loba o banga to̱ njika pat’a longe̱le̱ la ńolo di matute̱le̱ o njo. Mulemlem pe̱ nde ben byala ná Yehova e “Loba la musango” be matute̱le̱no̱ baboledi bao o londise̱ mo̱nge̱le̱ mabu na milema mabu na to̱ njika lambo di to̱ndo̱be̱, le ede̱mo a bwam, di mawe̱le̱ sesabe̱, na di mawane̱ musango.​—Langa Filipi 4:8, 9.

20-22. Njika bete̱medi Kriste̱n i mano̱ngo̱no̱ jombwea wase e, na ońola nje e?

²⁰ O miso̱ ma Loba, was’a Satan ńe̱se̱ e be̱n pū a maya. Bebokedi ba politik bena Betiledi be makwaleano̱ ka ńama i kwań, be mábwa lodun na lodun la bato, nate̱na mo̱me̱ne̱ baboledi ba Yehova. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Bebīsedi 13:1, 2, 7, 8) Bańunga na bamabie̱ ba nin wase ba lati ngoto na yi ngińa ye ka ńama i kwań o lule̱ bewesan ba bila be mańamse̱ o dime̱ne̱ lasam, nika e mawanea babo̱ muse̱ṅ munde̱ne̱. Na mbale̱ “wase ńe̱se̱ ńe owas’a ngiń’a [“ńabobe,” NW]”!​—1 Yohane 5:19.

²¹ Kana bokwedi ba Yesu ba “titino̱ ba wase,” ba si maso̱lo̱no̱ pe̱ to̱ o politik na bila, nika e mabola ná mō̱ ńabu te̱ a sangi na maya, babo̱ be̱se̱ pe̱ mwemba ba sangi na maya. *  (Yohane 15:19; 17:16) Kana ba membilane̱no̱ pe̱ Kristo, ba si mabolane̱ njo o jalabe̱ ba ba matakise̱ babo̱. O diwengisan, ba to̱ndi basingedi babu, ba makane̱ pe̱ na mo̱me̱ne̱ ońol’abu.​—Lukas 6:27; Roma 12:17-21.

²² Omo̱ń a me̱se̱, Kriste̱n a mbale̱ i mabanga mulatako na “Babilon ninde̱ne̱,” nika ńe nde bebokedi ba ebasi e kwedi na bena be be̱n pū a maya buka bebokedi ba matumba be̱se̱. Eyal’a Loba e makwala ná, “ombo’ao,” nde ‘maya ma bato̱pedi ba mudī na ma basangedi na ma be̱se̱ ba kusi kwed’a konjo o wase ma tano̱ ma so̱be̱.’ Ońola nika nde din jome̱le̱ di bolabe̱no̱ biso̱ ná: “Bińo̱ busa oten, a tumba lam.”​—Bebīsedi 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Busa o Babilon ninde̱ne̱ di mapula nde kwala na nje e?

²³ Busa o Babilon ninde̱ne̱ di titi buka te̱ sumwa la dina o mapi m’ebasi. Nika e mabaise̱ pe̱ ná di singe̱ beboledi ba bobe bena ebasi e kwedi e makasano̱ to̱so̱ bena e masue̱le̱no̱ o nte̱le̱le̱​—mambo ka musonje, so̱lo̱ o politik, na bepuledi ba mukubo ba m’bwaṅ. (Langa Amos 5:15; Bebīsedi 18:7, 9, 11-17) O ponda iwo̱ ben beboledi be die̱le̱ bato o koma maya!

24, 25. (a) O nje nded’a Loba e se̱medino̱ ońola nu nu kom maya ńate̱le̱ e? (b) Njika bete̱sedi o pond’a Bibe̱l nika e mo̱nge̱le̱no̱ biso̱ e?

²⁴ Oboso ná di mabotea jowe̱ la mbale̱, mō̱ ńasu te̱, o mbadi po̱ to̱ nine̱, a sue̱le̱ bebokedi ba Satan, lambo di boli ná a be̱ne̱ njo̱m a maya o dime̱ne̱ diwo̱ te̱nge̱. Nde, ońolana di tuko bedangwedi basu, di longa dube̱ di se̱medi o jabea la diko̱ti la Kristo, di bake̱ pe̱ Loba longe̱ lasu, di tombwane̱ nded’a Loba, na betatedi ba mudī. (Bebolo 3:19) Be betatedi be mo̱nge̱le̱ biso̱ mindi ma diwutamea o mińa ma Bibe̱l.​—Miso̱ngi 35:11-15; Ndimbisedi 21:1-9.

²⁵ Ne̱ni be bete̱sedi be tano̱ be dangwa e? Mot’a Bonaisrael nu bo moto o mbangisan, a ta angame̱n ńa mīla o mundi ma diwutamea mō̱. Ombusa bakaisedi wase̱le̱ bwambo, mukome̱ maya o mbangisan a ta eto̱m o ja o mundi ma diwutamea natē̱ kwed’a prisi ninde̱ne̱; denge̱ a mabe̱ wonja o ja wuma ipe̱pe̱ a to̱ndino̱. A se̱ eyembilan a betańsedi ya nded’a  Loba, na y’epol’a mweńa a we̱le̱no̱ longe̱! Jabea la diko̱ti la Kristo, Loba a bolino̱ o tata biso̱ na pū a maya di komno̱ o mbangisan ońolana di kwe̱m mbend’ao jombwea be̱ la bosangi la longe̱ na maya, le nde ka mi mindi ma diwutamea ma kwaṅ. Mo̱, o no̱ngi di jabea mweńa e? Ne̱ni o malee̱le̱no̱ nika e? Mbadi po̱ ńe nde tongwea na bele̱ bape̱pe̱ ná ba ye na wa o “mundi ma diwutamea,” tobotobo so̱ tatan “ndenge̱ ninde̱ne̱” ńāno̱ be̱be̱.​—Mateo 24:21; 2 Korinto 6:1, 2.

26-28. O njika mbadi bete̱medi basu beno̱ kapo̱ na ba muto̱ped’a mudī Hesekiel e, ne̱ni pe̱ jeno̱ ná di ja o ndol’a Loba e?

²⁶ Bete̱medi ba tumba la Loba we̱nge̱ be mo̱nge̱le̱ biso̱ ba muto̱ped’a mudī Hesekiel, ńena Yehova a bolino̱ ndaki o bolea ka mutated’a mudī ńa ndabo a Israel. Loba mo̱ na mo̱ ná: “O sengi te̱ eyal’a mudumbu mam, o bīse̱ mo̱ babo̱ o dina lam.” Hesekiel a si no̱nge te̱ ndak’ao mweńa, a wusa bambe̱ pū a maya ma ba bena ba bwabe̱ ponda Yerusalem e ko̱kisabe̱no̱. (Hesekiel 33:7-9) Nde Hesekiel a sengane̱, a si bambe̱ pū a maya ma to̱ moto.

²⁷ O nin we̱nge̱, jā be̱be̱ na su la was’a Satan. Mboṅ a Yehova i mano̱ngo̱ te̱ la dikalo la “buńa ba makunako” ba Loba mwemba na myango ma Janea ka eto̱m n’edube. (Yesaya 61:2; Mateo 24:14) Mo̱, o mano̱ngo̱ dongo o mususu o y’ebol’a mweńa e? Ńamuloloma Paulo a ta a no̱ngo̱ ni ndaki mweńa jita. A timbi o kwala ná: “Na sangi na maya ma bińo̱ be̱se̱. Ebanja na si wuti to̱ lambo, kańena na si langweye bińo̱ mwano ma Loba mwe̱se̱.” (Bebolo 20:26, 27) A se̱ eyembilan a bwam jeno̱ ná jembilane̱!

²⁸ Ye mbale̱ ná, ná di je o mbidimbidi ma wea ma ndol’a Yehova ńa sango a bana, di s’angame̱ne̱ buka te̱ je̱ne̱ longe̱ na maya ka nje te̱ Yehova a me̱ne̱no̱ mo̱. E mapula pe̱ ná di be̱ bosangi, o miso̱ mao, ka nje te̱ di me̱nde̱no̱ je̱ne̱ o jokwa di bupe̱.