Jehova b’an dɛmɛ cogo caaman na. A be se k’i dɛmɛ i hakili siginin be to ni dɔ b’i kɛlɛla waajuli la. A be se k’i dɛmɛ fana i hakili be jigi bibulusen bɛnnin dɔ la k’a kalan makodonmɔgɔ dɔ ye. Ka fara o kan, a be fanga di i ma, i be to ka waajuli kɛ, hali ni mɔgɔw t’a fɛ k’i lamɛn (Zer. 20:7-9). Jehova b’a ka ɲumanya yira an na fana, a kɛtɔ ka fɔrɔmasɔn di an ma waajuli baara kama. An be barokɛcogo modɛli ɲumanw lamɛn lajɛn na min be kɛ lɔgɔkun kɔnɔ. U b’an jija fana an ka baara kɛ n’o barokɛcogo modɛliw ye waajuli la. A daminɛ na, n’a sɔrɔ an be siran ka barokɛcogo modɛli kuraw kɛ k’a filɛ. Nka n’an y’o kɛ, n’a sɔrɔ an bena a ye ko o ka di an ka kiinmɔgɔw ye. Lajɛnw ni lajɛnbaw la, u b’an jija an ka waajuli kɛcogo wɛrɛw kɛ k’a filɛ, an ma minw kɛ ka ye. O fana be se ka siranya bila an na. Nka n’an y’o kɛ, Jehova bena an duga. w21.08 27 § 5-6

Ciden Pol ye lɛtɛrɛ min ci Korɛntikaw ma, a ye ladili barikamanw di u ma a kɔnɔ. O lɛtɛrɛ sɛbɛnin kɔ, a ye Titi ci u fɛ. Miiri k’a filɛ a ninsɔn diyara cogo min na k’a mɛn ko u sɔnna o ladiliw ma koɲuman! (2 Kor. 7:6, 7). Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka Pol ladegi, u kɛtɔ ka wagati kɛ n’u kerecɛnɲɔgɔnw ye. Misali la, u be se ka na kafo ka lajɛnw na joona walisa ka jijali kumaw fɔ tɔɔw ye. Walisa ka balima dɔ jija ni kanuya ye, tuma caaman na o tɛ wagati caaman ta (Ɔrɔm. 1:12). Diinan mɔgɔkɔrɔ min be Pol ladegi, ale be basigi Ala ka Kuma kan k’a balimaw jija ani k’u hakili sigi ko Ala b’u kanu. A be sababuw ɲini k’u tando. N’o diinan mɔgɔkɔrɔ ka ɲi ka ladili di mɔgɔ dɔ ma, a be basigi Ala ka Kuma lo kan. A be ladili tigitigiw di ani a b’o kɛ ni ɲumanya ye sabu a balimaw bena o ladili ta cogo min na, a b’a janto o la.—Gal. 6:1. w22.03 29 § 11-12

Bi tile la, Jehova be “sebagaya kabakoman” di a sagokɛlaw ma walisa u ka to k’a sago kɛ kantigiya la. Jehova be tɛmɛ fɛɛrɛ minw fɛ k’an barika bonya, u dɔ ye delili lo ye. Efɛzikaw 6:18 kɔnɔ, ciden Pol b’an jija ko an ka to ka Ala deli “tuma bɛɛ.” N’an y’o kɛ, Ala bena an jaabi a kɛtɔ ka barika don an na. N’a sɔrɔ tuma dɔw la, an b’a jati ko an tɛ se k’an ka gwɛlɛyaw muɲu ani an t’a lɔn an bena min fɔ an ka deliliw la. Nka, Jehova b’a ɲini an fɛ an k’ale deli hali n’a ka gwɛlɛ an ma k’an ka miiriyaw n’an dusukunnakow fɔ (Ɔrɔm. 8:26, 27). Jehova be tɛmɛ Bibulu fɛ fana k’an barika bonya. Pol tun be Ala ka Kuma kalan walisa ka fanga ni jigitugu sɔrɔ. An fana ka ɲi k’o ɲɔgɔn lo kɛ (Ɔrɔm. 15:4). N’an be Ala ka Kuma kalan ani ka miiri a kan, Jehova be se ka tɛmɛ a ka hakili senu fɛ k’an dɛmɛ an k’a faamu Bibulu be se k’an nafa cogo min na.—Eburuw 4:12. w21.05 22 § 8-10

An b’a lɔn ko a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an ka mɔgɔw kalan. Nka, a be se ka gwɛlɛya an ma ka caaman kɛ o baara la i ko an b’a fɛ cogo min na. An ka koow cogoya be se k’a to an tɛ se ka caaman kɛ. Misali la, balima dɔw kɔrɔla wala u man kɛnɛ. Yala o koo ɲɔgɔn lo b’i kan wa? N’o lo, a to i hakili la ko an be se ka bibulukalanw kɛ telefɔni, tablɛti n’a ɲɔgɔnnaw sababu fɛ! O cogo la, i be se ka bibulukalan daminɛ ni mɔgɔ dɔ ye ani k’a kɛ k’i to i ka soo. O ka nɔgɔ i ma sabu i be i ka soo. Nafa wɛrɛ be yen. A tun bena diya dɔw ye ka bibulukalan kɛ. Nka, u tɛ sɔrɔ u ka soo tuma min na balimaw ka teli ka waajuli kɛ. O mɔgɔw labilanin lo sɔgɔma joona wala sufɛ. Yala i be se ka bibulukalan kɛ ni mɔgɔ dɔ ye o wagatiw la wa? Yezu ye Nikodɛmu kalan sufɛ, sabu o wagati lo tun bɛnnin lo Nikodɛmu ma.—Zan 3:1, 2. w21.07 5 § 10-11

Zan Batizelikɛla ka kalandenw kabakoyara k’a ye ko Yezu ka kalandenw tɛ suun don. Yezu y’a ɲɛfɔ ko k’ale to sii la, kuun t’a la a ka kalandenw ka suun don (Mat. 9:14-17). Nka, Fariziɲɛw ani Yezu kɛlɛbaga wɛrɛw y’a jalaki sabu a t’u ka landakow sira tagama. U dimina tuma min na Yezu ye banabagatɔw kɛnɛya lafiɲɛlon na (Mariki 3:1-6; Zan 9:16). Faan wɛrɛ fɛ, u tun be waso ko olu be lafiɲɛlon labato k’a sɔrɔ u tun be jagokow kɛ Alabatosoba kɔnɔ. U dimina kosɔbɛ tuma min na Yezu y’u jalaki o kosɔn (Mat. 21:12, 13, 15). Yezu ye mɔgɔ dɔw waaju kalanso la Nazarɛti. O mɔgɔw dimina kosɔbɛ tuma min na a basigira Yahutuw ka tarikiko dɔw kan k’a yira ko u be miiri u yɛrɛ nafa dɔrɔn lo la ani ko u limaniyanin tɛ (Luka 4:16, 25-30). Mɔgɔw tun b’a fɛ Yezu ka min kɛ, a m’o kɛ. O kama, u caaman banna a la.—Mat. 11:16-19. w21.05 5-6 § 13-14

Jehova b’an lasɔmi cogo caaman na kuncɛbaya ni wasabaliya koo la. Misali la, a b’an jija ko an k’a ɲini ka kalan sɔrɔ a sagokɛla dɔw ka koo la. N’an be miirila wasabaliya koo la, an hakili ka teli ka jigi Sutana Naafigi koo la. Komi Sutana tun ye Jehova ka mɛlɛkɛ dɔ ye, siga t’a la, nɛɛma baara caaman tun kalifara a ma. Nka o m’a ɲɛɛ fa. Jehova kelenpe ka kan ni batoli min ye, a ɲɛbɔra o fɛ. Sutana b’a fɛ an ka kɛ i ko ale. O kama, min b’an fɛ, a b’an lasun an k’a jati ko o tɛ bɔri kɛ. A y’a daminɛ k’o kɛ ni Awa lo ye. Jehova tun be Awa n’a cɛɛ kanu. O kama, a ye dumunifɛn ɲuman caaman di u ma. U tun be se ka Edɛn nankɔ “yiriw bɛɛ deen dumu” fɔɔ kelenpe dama (Zɛnɛzi 2:16). Nka, Sutana ye Awa lafili a y’a miiri ko a ka ɲi ka o yiri kelen nin deen dumu. Min tun be Awa fɛ, o m’a ɲɛɛ fa. An b’a lɔn min kɛra o kɔ. A ye jurumu kɛ ani a laban, a sara.—Zɛnɛzi 3:6, 19. w21.06 14 § 2-3; 17 § 9

Adama ni Awa tun ka ɲi ka deenw sɔrɔ ani ka dugukolo ladon koɲuman. Jehova ye min ɲini Adama ni Awa fɛ, n’u tun y’o kɛ, olu n’u deenw tun bena to a ka denbaya kɔnɔ fɔɔ abada. Adama ni Awa tun be ni lɔyɔrɔba ye Jehova ka denbaya kɔnɔ. Zaburuw 8:6 kɔnɔ, Dawuda y’a fɔ Jehova ye adamaden koo la ko: “I y’a kɛ a lɔyɔrɔ ma se [mɛlɛkɛw, NW] ta ma. I ye nɔɔrɔ ni karama la a kan.” Tiɲɛn lo ko mɛlɛkɛw ka setigiya, u ka hakilitigiya ani u ka lɔnniya ɲɔgɔn ma di adamadenw ma (Zab. 103:20). Nka, bɛrɛ tɛ adamadenw n’o mɛlɛkɛ barikamanw cɛ. A fɔ man di nka, Adama ni Awa ma mɛnni kɛ Jehova fɛ. O kama, nɛɛma min tun dira u ma ka kɛ a ka denbaya mɔgɔ dɔw ye, u bɔnɛna o la. Nka, Jehova ka laɲinita ma yɛlɛma. Adamaden minw be mɛnni kɛ a fɛ, a bele b’a fɛ olu ka kɛ a deenw ye fɔɔ abada! w21.08 2-3 § 2-4

Bi u be Jehova sagokɛla caaman kɛlɛla. Misali la, an dɔw be jamana minw na, bali sigira an ka baara kan ani u be balima dɔw ‘minɛ ka taga n’u ye faamaw ni masaw fɛ.’ O be kɛ sababu ye u be seereya kɛ o mɔgɔw ye (Mat. 10:17, 18). Kɔrɔbɔli sifa wɛrɛ be Jehova Seere dɔw kan. U be jamana min na, u be sera ka Jehova bato bɛrɛbɛrɛ. Nka, u somɔgɔ dɔw be u kɛlɛ, u kɛtɔ ka koo bɛɛ kɛ walisa k’u bali k’u ka Ala bato (Mat. 10:32-36). An somɔgɔ minw b’an kɛlɛ, tuma caaman na, olu b’a faamu ko u be jijali minw bɛɛ kɛra k’an bali ka Jehova sago kɛ, o ye fuu lo ye. O kama, u b’an to ɲɛsuma na. Dɔw fana tun ka fari an ma ani kɔfɛ, u kɛra Jehova Seerew ye minw kisɛyanin lo. N’u b’i kɛlɛla, kana i fari faga, i jaa gwɛlɛya! Jehova b’i dɛmɛna  n’a ka hakili senu barikaman ye. O la, kana siran foyi ɲɛ! w22.03 15 § 8

Bibulu b’a yira ko Jehova be koo nunu kɔniya: “Yɛrɛboɲa ni galontigɛ [ani] mɔgɔ jalakibali fagali.” (Talenw 6:16, 17). ‘Mɔgɔfagala ni namaramɔgɔ koo man d’a ye’ fana (Zab. 5:7). Jehova be o kɛcogow kɔniya yɛrɛ le. O lo kama, a ye mɔgɔ juguw bɛɛ halaki Nuhun ka tile la. A y’o kɛ sabu u tun ye dugukolo fa ni fariyakow ye (Zɛnɛzi 6:13). Jehova tɛmɛna kira Malasi fɛ fana k’a fɔ ko minw be u furumuso jalakibali janfa u kɛtɔ k’a furu sa, a be olu kɔniya. Ala tɛ sɔn u ka batoli la ani a bena u kiti u ka kɛwalew kosɔn (Mal. 2:13-16; Eburuw 13:4). Jehova b’a fɛ an ka “kojugu haramuya.” (Ɔrɔm. 12:9, Biblu Ala ta Kuma). Ka fɛɛn dɔ “haramuya,” o kɔrɔ ko k’o fɛɛn tɔgɔla kɔniya kosɔbɛ wala ka ɲigi a la. O la, ka koo dɔ kɛ min man di Jehova ye, o miiriya dama ka ɲi ka gwoya an ye. w22.03 4-5 § 11-12

Yanni dɔɔni, an sankolola Faa bena duga caaman lase an ma a ka Masaya sababu la. Minw be Jehova makɔnɔ, olu bena duga caaman sɔrɔ kabi sisan ani duniɲa kura nata kɔnɔ. Gwɛlɛya minw be Ala sagokɛlaw kan bi, o gwɛlɛyaw bena ban duniɲa kura kɔnɔ. Tilenbaliyakow ni tɔɔrɔkow fana bena ban (Yir. 21:4). An tɛna jɔrɔ an makoɲɛfɛnw koo la sabu an bena u bɛɛ sɔrɔ (Zab. 72:16; Ezayi 54:13). O bena kɛ dugaba yɛrɛ lo ye! Kabi sisan, Jehova b’an labɛnna walisa an ka se ka ɲɛnamaya kɛ a ka Masaya kɔrɔ. A b’o kɛra, a kɛtɔ k’an dɛmɛ an ka see sɔrɔ delinanko juguw kan ani an ka kɛ n’a ka jogow ɲɔgɔn ye. An kana an fari faga ani ka Jehova sago kɛli dabila. An bena ɲɛnamaya min kɛ sini ma, o bena diya yɛrɛ le! O kama, an ka to ka muɲu ka Jehova makɔnɔ ninsɔndiya la a k’a sago dafa! w21.08 13 § 17-19

Ciden Pol ka lɛtɛrɛ sɔrɔnin kɔ a ma mɛɛn, Zude balimaw tun ka ɲi k’u ka soow, u ka baara n’u somɔgɔ dannabaliw to yen ani “ka boli ka taga kuluyɔrɔw la.” (Mat. 24:16). O wagati la, siga t’a la a tun kɔrɔtanin lo kosɔbɛ o balimaw ka ɲɔgɔn dɛmɛ. Pol tun ye ladili di u ma ko u ka u bololafɛnw tilan ni ɲɔgɔn ye. Ka kɔn kɔrɔbɔli ɲɛ, n’u tun be o ladili sira tagamana, a tun tɛna gwɛlɛya u ma ka deli u ka ɲɛnamaya kɛcogo kura la. N’a sɔrɔ an balimaw tɛna a fɔ an ye tuma bɛɛ ko u mako be dɛmɛ na. O la, kana a to tɔɔw ka siran ka dɛmɛ ɲini i fɛ. N’a sɔrɔ i be balima dɔw lɔn i ka kafo kɔnɔ minw labilanin lo tuma bɛɛ ka tɔɔw dɛmɛ. U t’a to an b’a miiri fewu ko an b’u sɛgɛnna. An b’a lɔn ko an be se k’an jigi la u kan gwɛlɛyaw wagati la ani an b’a fɛ k’u ladegi. w22.02 23-24 § 13-15

Kɔsa la kafo dɔw fara farala ɲɔgɔn kan ani o y’a to kafo dɔw farala kafokulu wɛrɛ kan. N’u y’a ɲini an fɛ ko an ka yɛlɛma kafo wɛrɛ kɔnɔ, a be se ka gwɛlɛya an ma ka taga k’an somɔgɔw n’an teriw to yen. Yala Jehova lo be cikanw di diinan mɔgɔkɔrɔw ma k’a yira u ka ɲi ka weleweledala kelen kelen bɛɛ bila ka taga kafo min kɔnɔ wa? Ayi dɛ! O be se k’a to a be gwɛlɛya an ma k’u ka cikanw labato. Nka ni Jehova b’a to diinan mɔgɔkɔrɔw ka o desizɔnw ɲɔgɔn ta, o b’a yira ko a lanin b’u la. An fana ka ɲi ka la u la. An ka ɲi ka kolo diinan mɔgɔkɔrɔw ye ani k’u ka desizɔnw labato. Mun na an ka ɲi k’o kɛ hali n’o desizɔnw bɛnnin tɛ an ma? An ka ɲi k’o kɛ sabu o be Ala sagokɛlaw ka kelenya sabati. Ni kafodenw bɛɛ be diinan mɔgɔkɔrɔw jɛnkulu ka desizɔnw labato, kafo be yiriwa (Eburuw 13:17). Jehova ko mɔgɔ minw k’u janto an na, n’an be kolo olu ye, an b’a yira ko an lanin lo a la. O yɛrɛ lo kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.—Kɛw. 20:28. w22.02 4-5 § 9-10

N’i ye balimacɛ batizenin ye, i be se k’i jija k’i kumacogo ani mɔgɔw kalancogo fisaya. Mun na do? Sabu n’i b’i jija ka se kumacogo, kalangwɛ ni mɔgɔw kalancogo la, i bena se k’i lamɛnbagaw dɛmɛ koɲuman (1 Tim. 4:15). Ladili ɲumanw be sɔrɔ o koo la kitabunin nin kɔnɔ: I jija kalangwɛ ni mɔgɔw kalancogo la. A latigɛ k’o kitabunin ka kalansen kelen kelen bɛɛ sɛgɛsɛgɛ ani k’a ka ladiliw sira tagama. N’i ye kalansen dɔ sɛgɛsɛgɛ, ladili minw dira yen, o kɛ k’a filɛ i ka soo. O kɔ, ni kalan dɔ dira i ma kafo ka lajɛn na, o ladiliw sira tagama. Ladiliw ɲini fana ladili dibaga kankɔrɔsigi wala diinan mɔgɔkɔrɔ wɛrɛw fɛ minw b’u jija ka “mɔgɔw kalan” (1 Tim. 5:17). I jija ka kumacogo fɛɛrɛw faamu. A ɲini fana k’i lamɛnbagaw ka limaniya barika bonya ani k’u lasun u ka kalan sira tagama. N’i b’o kɛ, i bena dɔ fara ele n’i lamɛnbagaw ka ninsɔndiya kan. w21.08 24 § 17

N’an b’a jati ko tɔɔw ka fisa n’an ye, mɔgɔ minw be ni setigiya ye ka tɛmɛ an kan, an tɛna a ɲini ka sanga n’u ye. Nka, an bena ninsɔn diya n’u ye. An bena ninsɔn diya kosɔbɛ sanko n’u be o setigiya kɛra ka baara kɛ Jehova ye walisa k’a tando. O la, an bɛɛ bena kafo ka hɛɛrɛ n’a ka kelenya sabati. An tɛna ɲɛbɔ an balima dɔ fɛ, n’an be sɔn a ma ko an tɛ se koo bɛɛ la koɲuman. N’an b’an seko daan lɔn, an tɛna a ɲini k’a yira ko an be se koo dɔw la ka tɛmɛ tɔɔw kan. Nka, mɔgɔ minw be se koo dɔw la ka tɛmɛ an kan, an bena a ɲini ka kalan sɔrɔ u fɛ. Miiri k’a filɛ ko balima dɔ be kalan diimanw kɛ kafo kɔnɔ. An be se k’a ɲininga a b’a ka kalanw labɛn cogo min na. Ni balimamuso dɔ be se gwa la, an be se ka ladiliw ɲini a fɛ walisa an fana ka se gwa la koɲuman. w21.07 15 § 8; 16 § 9

A fɔra Nɔnburuw ka kitabu kɔnɔ ko Jehova ye jalaki ben Israɛlden dɔ kan  ko a ka kan ka faga sabu a ye lɔgɔ cɛ lafiɲɛlon na. Saan kɛmɛkulu caaman o kɔ, a yirala Samuyɛli ka kitabu filanan kɔnɔ ko masacɛ Dawuda ye kakalaya kɛ ani ka mɔgɔ faga, nka Jehova yafara a ma (Nɔnb. 15:32, 35; 2 Sam. 12:9, 13). Nka cɛɛ min ye lafiɲɛlon sariya tiɲɛ, a be komi ale ka jurumu ma se Dawuda ta ma. O kama, an be se k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Mun na Jehova yafara Dawuda ma, nka a ye jalaki ben o cɛɛ kan ko a ka kan ka faga?” Bibulu tɛ kunnafoniw bɛɛ di maana dɔw kɔnɔ. Ɲɛyirali fɛ, an b’a lɔn ko Dawuda tun nimisara kosɔbɛ a ka jurumuw kosɔn (Zab. 51:4-6). Nka cɛɛ min ye lafiɲɛlon sariya tiɲɛ, ale tun ye mɔgɔ sugu juman lo ye? Yala a nimisara a ka jurumu kosɔn wa? Yala wagati tɛmɛninw na, a ye Jehova ka sariyaw tiɲɛ ka ye wa? Yala u tun ye kangari la a ye ani a m’a janto o la wala a banna o la wa? Bibulu t’o fɔ. Nka an be an ka Ala lɔn kosɔbɛ minkɛ, an be se ka la a la ko a “ka koo bɛɛ tilennin lo.”—Zab. 145:17. w22.02 2-3 § 3-4

Mɔgɔ min b’a seko daan lɔn, a t’a ɲini ka koo dɔw kɛ a tɛ se minw na. O la, o tigi ninsɔndiyanin be to ani a be to k’a seko kɛ. Mɔgɔ min b’a seko daan lɔn, an be se k’o tigi suma ni mɔgɔ dɔ ye min be mobili bolila ka yɛlɛ kuru dɔ kan. A be dɔ bɔ witɛsi la walisa ka to ka yɛlɛ. N’a sɔrɔ a tɛna yɛlɛ joona joona, nka a kɔni bena to ka yɛlɛ. O cogo kelen na, mɔgɔ min b’a seko daan lɔn, ale b’a lɔn wagati min na a ka ɲi ka “dɔ bɔ witɛsi la” walisa a ka to ka baara kɛ Jehova ye ani ka tɔɔw dɛmɛ (Filip. 4:5). An ka Barizilayi ka koo lajɛ. Tuma min na a tun be ni saan 80 ye, masacɛ Dawuda y’a ɲini a fɛ ko a ka na to masaso kɔnɔ. Komi Barizilayi tun b’a lɔn ko ale tɛ se ka koo caaman kɛ tugun, a y’a fɔ masacɛ ye ko a k’a to kanbele Kimuyamu ka taga ale nɔɔ na (2 Sam. 19:36-38). I ko Barizilayi, a ka di mɔgɔkɔrɔbaw ye ka sababu di kanbelew ma u ka baara kɛ kafo kɔnɔ. w21.09 10 § 6-7

Yala a ka gwɛlɛ i ma ka Jehova jati Faa kanutigi ye wa? O ka gwɛlɛ an dɔw ma. An denmisɛn tuma, n’a y’a sɔrɔ ko an facɛ tun t’an minɛ ni ɲumanya ye, a be se ka gwɛlɛya an ma k’a miiri ko faa kanutigi dɔ be yen. Nka, dususalo lo an fɛ k’a lɔn ko Jehova b’a faamu bɛrɛbɛrɛ an dusukunnakow ye min ye ani fɛɛn min kama an be n’o miiriya ye. A b’a fɛ k’a magwɛrɛ an na. O lo kama, a ka Kuma b’an jija ko: “Aw ye gwɛrɛ Ala la, ale fana bena gwɛrɛ aw la.” (Zaki 4:8). Jehova b’an kanu ani a ko a bena kɛ an Faa ye min ɲɔgɔn tɛ yen. Yezu be se k’an dɛmɛ an k’an magwɛrɛ kosɔbɛ Jehova la. A be Jehova lɔn koɲuman ani a b’a ladegi cogo dafanin na, fɔɔ a y’a fɔ ko: “Ni mɔgɔ min ɲaa lara ne kan, o tigi ye n Faa fana ye.” (Zan 14:9). I ko an kɔrɔcɛ, Yezu b’a yira an na cogo min na an be se k’an Faa bonya ani ka mɛnni kɛ a fɛ. A b’a yira an na fana an be se k’an Faa dusu diya cogo min na ani an be se ka min kɛ walisa an kana a dusu tiɲɛ. Nka, Yezu ye ɲɛnamaya kɛ cogo min na dugukolo kan, o yɛrɛ lo b’a yira kosɔbɛ ko Jehova b’a sagokɛlaw minɛ ni ɲumanya ani kanuya ye. w21.09 21 § 4-5

Jehova sagokɛlaw kaan bɛnnin lo ani u be tiɲɛn Ala kelenpe lo bato ɲɔgɔn fɛ. Jehova ye kunkanbaaraba dɔ kalifa diinan mɔgɔkɔrɔw ma. O ye ko u ka ɲi k’u janto walisa kafo saniyanin ka to. Ni kerecɛn dɔ ye jurumuba kɛ, Jehova b’a fɛ diinan mɔgɔkɔrɔw k’a filɛ n’o tigi be se ka to kafo kɔnɔ wala n’a tɛ se. Misali la, u ka ɲi k’a ɲini k’a lɔn n’o tigi nimisanin lo tiɲɛn na. O tigi be se k’a kɛ komi a nimisanin lo. Nka a ye min kɛ, yala o ka gwo a ye tiɲɛn na wa? Yala a cɛsirinin lo walisa a kana o jurumu kɛ tugun wa? Ni jɛnɲɔgɔn juguw lo y’a lasun k’o jurumu kɛ, yala a labɛnnin lo k’a ka teriya lasa n’o mɔgɔw ye wa? Diinan mɔgɔkɔrɔw be delili kɛ, ka daliluw lajɛ ani ka Bibulu sɛgɛsɛgɛ. U b’a filɛ fana jurumukɛla be min miiri a ka jurumu koo la. O kɔ le, u b’a latigɛ n’a se ka to kafo kɔnɔ. Tuma dɔw la, jurumukɛla ka ɲi ka gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ.—1 Kor. 5:11-13. w22.02 5 § 11-12

N’a sɔrɔ an batizera a tile damanin wala a saan caaman ye nin ye. A mana kɛ min o min ye, jogo minw ka di Jehova ye, an kelen kelen bɛɛ b’a fɛ ka kɛ n’u ye. Walisa ka kɛ n’o jogow ye, an ka ɲi k’an miiricogo kɔrɔsi. Mun na do? Sabu an miiricogo lo ka teli ka nɔɔ to an sɔɔn kan. N’an be to ka miiri farisogo negelakow la, an bena kuma juguw fɔ ani ka koo juguw kɛ (Efɛz. 4:17-19). Nka n’an be to ka miiri koo ɲumanw na, an ka kumaw n’an ka kɛwalew ka teli k’an Faa Jehova dusu diya (Gal. 5:16). An tɛ se ka miiriya juguw bɛɛ bali u ka don an hakili la. Nka, an be se k’a latigɛ ka ban ka koow kɛ ka kɛɲɛ n’o miiriya juguw ye. Kumaw ani kɛwale minw ka gwo Jehova ye, an ka ɲi k’olu dabila ka sɔrɔ ka batize. O ye koo fɔlɔ ani koo kɔrɔtaninba ye an ka ɲi ka min kɛ walisa k’an jogo kɔrɔ dabila. Walisa k’an koo diya Jehova ye bɛrɛbɛrɛ, an ka ɲi fana ka jogokura ta. w22.03 8 § 1-2

Mɔgɔ min ye jurumuba kɛ, a man nɔgɔ diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ k’a lɔn n’a tigi nimisanin lo sɔbɛ la. Mun na do? Sabu diinan mɔgɔkɔrɔw tɛ se k’a lɔn min be mɔgɔ dusukun na. O kama, u b’u jija ka daliluw ɲini minw b’a yira ko jurumukɛla ye koo jugu min kɛ, a b’o kɔniya sisan. U mako be daliluw la minw b’a yira ko jurumukɛla ye yɛlɛmani don a miiricogo, a dusukunnakow ani a ka kokɛcogow la. Walisa o tigi k’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la, o be se ka wagati ta. Mɔgɔ min gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, o tigi b’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la n’a be na lajɛnw na tuma o tuma. A fana be diinan mɔgɔkɔrɔw ka ladiliw sira tagama a kɛtɔ ka delili kɛ ani ka kelenna kalan kɛ tuma o tuma. Koo o koo be se k’a lasun ka jurumu kɛ tugun, a ka ɲi k’a jija kosɔbɛ k’a yɔrɔ janya o la. N’a b’a jija sɔbɛ la ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye kokura, a be se ka la a la ko Jehova bena yafa a ma kosɔbɛ. Diinan mɔgɔkɔrɔw bena a kɛ kafoden dɔ ye tugun. w21.10 6 § 16-18

Yezu be Jehova kanu kosɔbɛ. O kama, a tun be ale kelenpe dɔrɔn lo bato. A tun b’o lo kɛ k’a to sankolo la ani tuma min na a nana dugukolo kan (Luka 4:8). A y’a fɔ a ka kalandenw ye ko olu fana ka Jehova kelenpe lo bato. Yezu wo, a ka kalanden kantigiw wo, u si ma baara kɛ ka ye ni jaaw ye u ka batoli la. Mɔgɔ tɛ se ka Ala ye. O kama, mɔgɔ si tɛ se ka fɛɛn dɔ dilan min bɔnin lo Ala ma! (Ezayi 46:5). Nka, mɔgɔw b’a miiri ko dɔw ye senumanw ye ani u be u jaaw dilan ka tɛmɛ o fɛ ka delili kɛ. An be se ka mun lo fɔ o koo la? Jehova tun ye cikan tan minw di Israɛldenw ma, u filanan lo la a ye bi ka vɛrise kɔnɔkumaw fɔ. Minw b’a fɛ k’u koo diya Ala ye, olu b’a faamu ko Ala t’a fɛ an ka tɛmɛ jaaw fɛ k’ale bato. Minw be tarikikow sɛgɛsɛgɛ olu ko cidenw ka wagati la, kerecɛnw tun be Ala kelenpe lo bato. Bi, Jehova Seerew be kerecɛn fɔlɔw lo ladegi. w21.10 19-20 § 5-6

Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, Yezu tun ye Zude kerecɛnw lasɔmi ko wagati dɔ bena se, u juguw ka kɛlɛbolo bena Zeruzalɛmu “dugu lamini.” (Luka 21:20-24). N’o tun kɛra, u tun ka ɲi ka “boli ka taga kuluyɔrɔw la.” O tun bena kɛ sababu ye k’u niin kisi, nka u tun bena bɔnɛ fɛɛn caaman na. A saan damanin ye nin ye, Kɔrɔsili Sangaso dɔ y’a fɔ ko: “U y’u ka forow n’u ka soow to yen ani u yɛrɛ ma se k’u bololafɛnw ta. U tun lanin b’a la ko Jehova bena u latanga ani k’u dɛmɛ. O kama, u ye Jehova batoli kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye ani ka fɛɛn dɔw to yen hali n’a tun be komi o fɛɛnw tun kɔrɔtanin lo.” A tun fɔra o Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ fana ko: “Sini ma, n’a sɔrɔ an bena kɔrɔbɔliw sɔrɔ minw bena a yira an be bololafɛnw jati cogo min na. Yala bololafɛnw lo kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an fɛ wa? Wala an ka kisili lo kɔrɔtanin lo sabu an be kantigiya kɛra Ala ye? Tiɲɛn na ka boli, n’a sɔrɔ o be se ka gwɛlɛya dɔw lase an ma ani k’a to an be bɔnɛ fɛɛn dɔw la yɛrɛ. I ko kerecɛn fɔlɔ minw bolila ka bɔ Zude dugu la, an ka ɲi k’an yɛrɛ labɛn ka koo bɛɛ lajɛnnin kɛ walisa ka kisi.” w22.01 4 § 7-8

Dɔɔni Israɛldenw bɔnin kɔ Ezipiti, Jehova ye koo dɔw fɔ Musa ye a yɛrɛ tɔgɔ n’a ka jogow koo la. A ko: “[Jehova, Jehova, NW] makaritigi, hinɛbaga Ala. A te dimi joona, a ka ɲumanya n’a ka kantigiya ka bon. A b’a ka ɲumanya yira adamadenw kɔmɔgɔw la fɔɔ filankuru caaman. A be tilenbaliyako, ni murutili, ani hakɛ yafa.” (Ɛkis. 34: 6, 7). Jehova tɛmɛna o kuma ɲumanw fɛ ka koo kɛrɛnkɛrɛnnin dɔ fɔ Musa ye a yɛrɛ ka kanuya kantigiman koo la. O ye mun lo ye do? Jehova m’a fɔ dɔrɔn ko ale be ni kanuya kantigiman ye dɛ! Nka a ko ale ka “ɲumanya [wala kanuya kantigiman] ka bon” kosɔbɛ. Vɛrise caaman b’o yira (Neemi 9:17; Zab. 86:15; 103:8; Zowɛli 2:13). Jehova kɛtɔ ka kuma a ka kanuya kantigiman koo la siɲɛ caaman Bibulu kɔnɔ, o b’an kabakoya yɛrɛ le! w21.11 2-3 § 3-4

Furuɲɔgɔnw be se ka kalan sɔrɔ ciden Piyɛri n’a muso ka koo la. Ciden Piyɛri siɲɛ fɔlɔ ka Yezu kunbɛn, kalo 6 wala saan kelen ɲɔgɔn o kɔ, a tun ka ɲi ka desizɔnba dɔ ta. Piyɛri tun be mɔni lo kɛ walisa k’a ka denbaya mako wasa. O kama, tuma min na Yezu y’a ɲini a fɛ ko a ka tugu ale kɔ kudayi, n’a sɔrɔ Piyɛri miirila a muso koo la ka sɔrɔ ka desizɔn ta (Luka 5:1-11). Piyɛri y’a latigɛ ka tugu Yezu kɔ waajuli baara la. Siga t’a la, a muso sɔnna o desizɔn ma. Bibulu b’a yira ko a ye Piyɛri bila sira a ka voyazi dɔw la Yezu suu kununin kɔ (1 Kor. 9:5). Siga t’a la, kerecɛn furumuso ɲuman tun lo. O kama, Piyɛri tun be se ka ladiliw di kerecɛn furucɛw ni furumusow ma ani a tɛ maloya (1 Piyɛri 3:1-7). Jehova ye layidu min ta ko n’an y’a ka Masaya ɲini fɔlɔ a bena an makoɲɛfɛnw di an ma, a gwɛnin lo ko Piyɛri n’a muso tun lanin be o layidu la.—Mat. 6: 31-34. w21.11 18 § 14

Ciden Pol tun b’a balimaw kanu ani a tun be baara gwɛlɛ kɛ k’u dɛmɛ (Kɛw. 20:31). O kama, a balimaw fana tun b’a kanu kosɔbɛ. Tuma min na Efɛzi ka diinan mɔgɔkɔrɔw y’a mɛn ko u tɛna Pol ye tugun, “u kasira kosɔbɛ.” (Kɛw. 20:37). An ka diinan mɔgɔkɔrɔw fana be baara gwɛlɛ kɛ, u b’u balimaw kanu kosɔbɛ ani u b’u seko bɛɛ kɛ k’u dɛmɛ (Filip. 2:16, 17). Nka tuma dɔw la, a ka gwɛlɛ diinan mɔgɔkɔrɔw ma k’u ka kunkanbaaraw bɛɛ dafa. Mun lo be se k’u dɛmɛ? An ka diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka miiri Pol ka ɲɛyirali la. Pol tun tɛ ni setigiya kabakoman ye. Mɔgɔ dafabali tun lo ani tuma dɔw la, a tun be bondori kɛ walisa ka koo ɲuman kɛ (Ɔrɔm. 7:18-20). Gwɛlɛya caaman tun b’a kan fana. Nka, a m’a fari faga ani a ka ninsɔndiya ma nagasi. Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be Pol ladegi, u bena se ka to ka Jehova sago kɛ ninsɔndiya la gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta. w22.03 26 § 1-2

Levitiki 19:3 be kuma lafiɲɛlon labato koo la. An kerecɛnw tɛ Musa ka sariya kɔrɔ. O kama, an tɛ lafiɲɛlon ka sariya labato. Nka, Israɛldenw tun be lafiɲɛlon labato cogo min na ani u tun be nafa minw sɔrɔ o la, n’an b’o lajɛ, an bena kalan caaman sɔrɔ o la. Lafiɲɛlon na, mɔgɔw tun ka ɲi ka lafiɲɛ ani ka Ala bato. O lo kama lafiɲɛlon na, Yezu tun be taga Kalanso kɔnɔ a wolodugu la ani a tun be Ala ka Kuma kalan (Ɛkiz. 31:12-15; Luka 4:16-18). Ala ye cii di Levitiki 19:3 kɔnɔ ko: “Aw ka ne ka lafiɲɛlonw bato.” O cikan ka ɲi k’an lasun an ka wagati ta loon o loon walisa ka Ala bato. Yala i b’a jati ko i ka ɲi ka yɛlɛmani dɔw kɛ o koo la wa? N’i be wagati ta tuma o tuma ka Alakow kɛ, ele ni Jehova ka jɛnɲɔgɔnya bena sabati. O jɛnɲɔgɔnya barikaman ye waajibi ye, n’i b’a fɛ ka kɛ mɔgɔ senuman ye. w21.12 5 § 13

Tuma min na Yezu tun be dugukolo kan, a tun be jɛn ni  mɔgɔ sifa bɛɛ ye. A ye dumuni kɛ ni nafolotigiw ani kuntigiw ye. Nka, a y’a ka wagati caaman kɛ ni fantanw ani barikantanw fana ye. Ka fara o kan, mɔgɔw tun be minw jati “hakɛkɛlaw ye,” a tun be makari olu la. Mɔgɔ minw tun b’u yɛrɛ jati mɔgɔ tilenninw ye, olu dɔw banna Yezu la a ka kɛtaw kosɔn. U ye a ka kalandenw ɲininga ko: “Mun na aw be dumuni kɛ ka minni kɛ ni lɛnpominɛlaw ani hakɛkɛlaw ye?” Yezu ye u jaabi ni bi ka vɛrise kɔnɔ kumaw ye (Luka 5:29-31). Wagatijan ka kɔn Masiya nali ɲɛ, kira Ezayi tun y’a fɔ ko mɔgɔw bena ban a la. A y’a sɛbɛ ko: “A koo tun ka go mɔgɔw ye, u bann’a la. . . . A yetɔ, a te se ka filɛ! A koo goyara mɔgɔw ye fɔɔ an tun t’a jati.” (Ezayi 53:3). A tun fɔra o kiraya kuma kɔnɔ ko “mɔgɔw” tun bena ban Masiya la. O la, saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, Yahutuw tun ka ɲi k’a lɔn ko mɔgɔw tun bena ban Yezu la. w21.05 8-9 § 3-4

Saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛn dɔw tun be ladili minw sɔrɔ, u tun t’o sira tagama joona joona (Zaki 1:22). Dɔw tun be nafolotigiw fisaya fantanw ye (Zaki 2:1-3). Dɔw fana tun tɛ sera k’u kumacogo kɔrɔsi (Zaki 3:8-10). O tun ye sɔɔn kolonw lo ye. Nka Zaki tun b’a lɔn ko a balimaw be se ka yɛlɛma. A ka ladiliw tun gwɛnin lo ani a y’o kɛ ni ɲumanya ye. Ani fana, minw barika ka dɔgɔ Alako ta fan fɛ, a y’u jija u ka dɛmɛ ɲini diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ. (Zaki 5:13, 14). An be kalan min sɔrɔ o la: A to i hakili la gwɛlɛya min be tɔɔw kan ani u ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. A ka gwɛlɛ an ka Bibulu kalanden caaman ma ka Bibulu ka ladiliw sira tagama (Zaki 4:1-4). N’a sɔrɔ u mako be wagati la walisa ka u sɔɔn kɔrɔ dɔw dabila ani ka kɛ ni kerecɛn jogow ye. An ka ɲi k’an jaa gwɛlɛya k’a fɔ an ka Bibulu kalandenw ye u ka ɲi ka yɛlɛmani minw kɛ. An ka ɲi ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. An ka la a la ko Jehova bena mɔgɔ majigininw sama ale ma ani ka fanga di u ma walisa u ka yɛlɛmaniw kɛ.—Zaki 4:10. w22.01 11 § 11-12

Kerecɛnw bɛɛ b’a ɲini ka Jehova ka makari ladegi. Mun na do? O kuun dɔ ye ko minw tɛ makari tɔɔw la, Jehova tɛ sɔn k’olu ka deliliw lamɛn. An si t’a fɛ Jehova ka ban k’an ka deliliw lamɛn. O kama, an t’a fɛ ka kɛ mɔgɔ dusu gwɛlɛw ye minw tɛ makari. N’an kerecɛnɲɔgɔn dɔ be tɔɔrɔla, an t’a fɛ ka ban k’a dɛmɛ. Nka, an labilanin lo ka “dɛsɛbagatɔ kasikan” lamɛn. O cogo kelen na, an b’an seko bɛɛ kɛ k’an janto vɛrise nin kɔnɔnakuma na: “Mɔgɔ min te makari tɔw la, kiti tigɛlon na, Ala fana tena makari o tigi la.” (Zaki 2:13). N’an y’an majigi ka sɔn a ma ko an mako b’a la kosɔbɛ u ka makari an na, an ka teli ka makari tɔɔw la. An b’a fɛ k’a yira ko an be makari sanko ni jurumukɛla dɔ nimisara ani a kɔsegira kafo kɔnɔ. Bibulu kumana mɔgɔ dɔw koo la minw tun be ɲumanya kɛ ani u be makari. Olu ka ɲɛyirali be se k’an dɛmɛ ka makari ani k’an yɛrɛ tanga dusugwɛlɛya ma. w21.10 12 § 16-17

Yezu ka suu laban na dugukolo kan, a ye yɔrɔ dɔ ɲini, yɔrɔ min mankan tɛ yen walisa ka miiri ani ka delili kɛ. O y’a sɔrɔ a ka cidenya baara tun be sera a daan na. A y’o yɔrɔ sɔrɔ Zɛtisemane nankɔ lo kɔnɔ. O sen fɛ, a ye ladili kɔrɔtanin dɔ di a ka kalandenw ma delili koo la. Tuma min na Yezu n’a ka kalandenw sera Zɛtisemane nankɔ kɔnɔ, suu tun janfara. N’a sɔrɔ miniwi tun tɛmɛna. Yezu y’a fɔ a ka cidenw ye ko u “kana sinɔgɔ” ani ale yɛrɛ y’a yɔrɔ janya u la walisa ka delili kɛ (Mat. 26:37-39). Nka tuma min na Yezu tun be delili kɛra, a ka cidenw sinɔgɔra. Yezu nana u sɔrɔ u be sinɔgɔra minkɛ, a y’u jija tugun ko u ka “to ɲana ka Ala daari” tuma o tuma (Mat. 26:40, 41, Biblu Ala ta Kuma). Yezu tun b’a lɔn ko u hakili ɲagaminin lo ani u sɛgɛnnin lo. U makari y’a minɛ ani a y’a fɔ u ye ko “farisogo baraka ka dɔgɔ.” Yezu segira ka taga siɲɛ fila walisa ka delili kɛ tugun. Nka tuma o tuma n’a tun segira ka na, a tun be na a sɔrɔ ko a ka kalandenw be sinɔgɔra sanni ka delili kɛ.—Mat. 26:42-45. w22.01 28 § 10-11