1, 2. Mun na an ka ɲi k’an janto n’an b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ kɛ?

MIIRI k’a filɛ, i b’a fɛ ka yiriden dɔ dumu ani i b’a kɔrɔsi ko a faan dɔ tolinin lo. I bena mun lo kɛ do? I bena i ɲɛɛ tugu k’a bɛɛ dumu wa? I bena a fili wa? Wala i bena a yɔrɔ tolinin tigɛ k’a bɔ yen ani k’a tɔɔ dumu wa?

² Ɲɛnagwɛkow be i n’a fɔ o yiriden. U dɔw ka ɲi, nka u caaman man ɲi sabu u fanin be kakalayakow, fariyakow ani jinamoriyakow la. O la, n’i b’a fɛ ka  ɲɛnagwɛko dɔ kɛ, yala i b’a fɔ ko: “O ye ne yɛrɛ ka koo lo ye. Ɲɛnagwɛko min ka di n’ ye, n’ b’o lo kɛ.” Wala i b’a fɔ ko: “Ɲɛnagwɛko si man ɲi.” Wala i b’i ka ɲɛnagwɛkow woloma, k’i yɛrɛ tanga a juguman ma ani k’a ɲumanman diyabɔ wa?

3. N’an b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ kɛ, an ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la?

³ An bɛɛ mako b’a la ka lafiɲɛ ani ka ɲɛnagwɛ dɔɔni. Nka, an ka ɲi ka hakili sɔrɔ o koo la. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga n’an ka ɲɛnagwɛko bena an dɛmɛ wala n’a bena an bali ka Jehova ka baara kɛ a ɲɛɛ ma.

4. Bibulu ka sariyakolo dɔ fɔ min be se k’an dɛmɛ n’an b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ kɛ.

⁴ An y’an yɛrɛkun di Jehova ma tuma min na, an y’an daa di ko an bena baara kɛ a ye an sii bɛɛ la (Waajulikɛla 5:3 kalan). An y’an daa di ko an bena koo “bɛɛ kɛ ka boɲa la Ala kan.” (1 Korɛntikaw 10:31). O kɔrɔ ko an ye Ala ta ye hali n’an be lafiɲɛna wala n’an be ɲɛnagwɛko dɔ kɛra. O b’a yira ko an ka yɛrɛkundili koo ma ɲɛsin lajɛnw ni waajuli baara koo dɔrɔn ma.

5. Jehova ka kan ni batoli sifa juman lo ye?

⁵ An be koo o koo kɛ an ka ɲɛnamaya kɔnɔ, o ɲɛsinna an ka batoli koo ma. Ciden Pol y’o lo ɲɛfɔ ko: “Aw k’aw yɛrɛ kɛ saraka ɲanaman ye, min saniyanin lo, n’a ka di Ala ye.” (Ɔrɔmukaw 12:1). Yezu y’a fɔ ko: “I ka Matigi i ka Ala kanu n’i dusu bɛɛ ye, an’i kɔnɔ bɛɛ ye, n’i hakili bɛɛ ye, an’i barika  bɛɛ ye.” (Mariki 12:30). An b’a fɛ k’an seko bɛɛ kɛ Jehova ka baara la tuma bɛɛ. Galen, ni Israɛlden dɔ tun b’a fɛ ka bɛgɛn dɔ saraka Jehova ye, fiyɛn tun man kan ka sɔrɔ a la. Ni fiyɛn tun b’o bɛgɛn na, Ala tun tɛ sɔn a la (Levitiki 22:18-20). O cogo kelen na, Jehova be se ka ban an ka batoli la. Cogo di do?

6, 7. An ka ɲɛnagwɛkow be se k’a to Jehova b’an ka batoli jati cogo di?

⁶ Jehova b’a fɔ an ye ko: “Aw ka kɛ mɔgɔ senumanw ye bari ne ka senu.” (1 Piyɛri 1:14-16; 2 Piyɛri 3:11). N’an ye mɔgɔ senuman ye, o kɔrɔ mɔgɔ saniyanin, o dɔrɔn lo ben’a to Jehova be sɔn an ka batoli la (Deteronɔmu 15:21). An ka batoli tɛ se ka jati batoli senuman ye n’an be koo dɔw kɛ Jehova be minw kɔniya, i n’a fɔ kakalayakow, fariyakow wala jinakow (Ɔrɔmukaw 6:12-14; 8:13). An ka batoli tɛna diya Jehova ye fana n’an be ɲɛnagwɛ n’o koo ɲɔgɔnnaw ye. O be se k’a to Jehova b’a jati ko an ka batoli nɔgɔnin lo, ani a be ban a la. O la, jɛnɲɔgɔnya min be an ni ale cɛ, o be tiɲɛ.

⁷ O la do, an be se k’an ka ɲɛnagwɛkow sugandi ni hakilitigiya ye cogo di? Bibulu ka sariyakolo jumanw lo bena an dɛmɛ k’a lɔn ni ɲɛnagwɛko dɔ ka ɲi wala n’a man ɲi?

8, 9. An be ban ɲɛnagwɛko sifa jumanw na? Mun na do?

⁸ Bi, ɲɛnagwɛko sifaw ka ca. U dɔw bɛnnin lo an kerecɛnw ma, nka u fanba bɛnnin tɛ an ma. An k’a lajɛ fɔlɔ an ka ɲi k’an yɛrɛ tanga ɲɛnagwɛko sifa minw ma.

 ⁹ Kakalayakow, fariyakow ani jinakow be sɔrɔ filimuw, site web, telewisɔn, videwow ani dɔnkiliw la. Tuma caaman na, u b’o ɲɛnagwɛkow yira i n’a fɔ koo jugu tɛ, ko tulonko yɛrɛ lo. Ɲɛnagwɛko minw be Jehova ka sariyaw kɛlɛ, kerecɛnw be banba ka ban u la (Kɛwaliw 15:28, 29; 1 Korɛntikaw 6:9, 10). N’an be ban o ɲɛnagwɛko sifaw la, an b’a yira Jehova la ko an be koo jugu haramuya.—Zaburuw 34:15; Ɔrɔmukaw 12:9.

10. N’i ka ɲɛnagwɛko man ɲi, mun lo be se ka sɔrɔ o la?

¹⁰ Nka, mɔgɔ dɔw b’a miiri ko koo jugu tɛ k’i yɛrɛ ɲɛnagwɛ ni kakalayakow, fariyakow wala jinakow ye. U b’a miiri ko: “Basi juman lo b’o la! Ne tɛna o koow ɲɔgɔn kɛ ka ye yɛrɛ yɛrɛ la do!” N’an be n’o miiriya ɲɔgɔn ye, an b’an yɛrɛ lafilila le. Bibulu b’a fɔ ko: “Mɔgɔ dusukun bɛ filibanciya kɛ ka tɛmɛn fɛn bɛɛ kan.” (Zeremi 17:9, ABM). Fɛɛn minw ka gwo Jehova ye, n’an b’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ n’u ye, an be se k’a fɔ cogo di ko an b’u haramuya? N’an be to k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ n’o ɲɔgɔnnakow ye, dɔɔni dɔɔni a bena kɛ an ɲɛɛ na i n’a fɔ u ka ɲi. A laban, an dusukun tɛna an lasɔmi tugun n’an b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ kɛ min man ɲi.—Zaburuw 119:70; 1 Timote 4:1, 2.

11. Galatikaw 6:7 be se k’an dɛmɛ cogo di ka ɲɛnagwɛko dɔ sugandi?

¹¹ Ala ka Kuma b’a fɔ ko: “Mɔgɔ o mɔgɔ mana fɛɛn min dan, a bena o le tigɛ.” (Galatikaw 6:7). Tiɲɛn na, n’an tora k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ ni fɛɛn juguw ye, a laban, an ka teli k’o koow kɛ. Ɲɛyirali fɛ,  dɔw tora k’u yɛrɛ ɲɛnagwɛ ni kakalayako ye fɔɔ u labanna ka kakalaya kɛ. Nka, an mako be dɛmɛ min na walisa ka ɲɛnagwɛko ɲumanw sugandi, Jehova b’o di an ma.

12. Mun lo be se k’an dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta ɲɛnagwɛkow la?

¹² A gwɛnin lo ko ɲɛnagwɛko dɔw ka gwo Jehova ye ani an b’a lɔn ko an ka kan ka ban u la. Nka, an bena mun lo kɛ ni koow gwɛnin tɛ an ɲɛɛ na do? An be se, wala an tɛ se ka min filɛ, ka min lamɛn wala ka min kalan, Jehova ma cikan caaman di an ma o koo la. Nka, a b’a fɛ an dusukun min kolola ni Bibulu ye, o k’an dɛmɛ (Galatikaw 6:5 kalan). Jehova ye sariyakolow di an ma, o minw ye miiriya jɔnjɔnw ye. O sariyakolow b’an dɛmɛ ka Jehova ka miiriya lɔn koo dɔw la. U b’an dɛmɛ k’an dusukun kolo. U b’an dɛmɛ k’a lɔn Jehova “sago” ye min ye ani k’a lɔn desizɔn minw bena Jehova ninsɔndiya.—Efɛzikaw 5:17.

13. Kerecɛnw be min latigɛ ɲɛnagwɛkow la, mun na o tɛ kelen ye? Nka mun lo kɔrɔtanin lo kerecɛnw bɛɛ fɛ?

¹³ Tuma caaman na, kerecɛnw be min latigɛ ɲɛnagwɛko ta fan fɛ, o tɛ kelen ye. Mun na do? Sabu an diyanankow tɛ kelen ye. Ka fara o kan, a be se ka kɛ ko ɲɛnagwɛko dɔ bɛnnin lo kerecɛn dɔ ma nka a bɛnnin tɛ kerecɛn wɛrɛ ma. O n’a ta bɛɛ, kerecɛnw bɛɛ ka ɲi k’a to Bibulu ka sariyakolow k’u dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta (Filipikaw 1:9). O sariyakolow  lo bena an dɛmɛ ka ɲɛnagwɛkow sugandi, Ala be sɔn minw ma.—Zaburuw 119:11, 129; 1 Piyɛri 2:16.

14. a) An be wagati min ta k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ, mun na an ka ɲi k’an janto o la? b) Ciden Pol ye ladili kuma juman lo di kerecɛnw ma?

¹⁴ An be wagati min ta k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ, an ka ɲi k’an janto o la fana. An be wagati min kɛ ɲɛnagwɛkow la, o b’a yira an be ɲɛnagwɛkow jati cogo min na. An be baara min kɛ Jehova ye, o lo kɔrɔtanin lo an kerecɛnw fɛ ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan (Matiyo 6:33 kalan). Ɲɛnagwɛkow be se k’an ka wagati caaman ta dɔɔni dɔɔni sanni an yɛrɛ ka bɔ a kala ma. Ciden Pol ye kerecɛnw ladi ko: “Aw k’aw yɛrɛ kɔlɔsi kosɔbɛ, aw kana kɛ nalomanw ye, nga  hakilitigiw. Waati min b’aw bolo, aw ka banba ka koɲuman kɛ.” (Efɛzikaw 5:15, 16). An be wagati min ta k’an yɛrɛ ɲɛnagwɛ, an ka ɲi ka daan sigi o la. An k’an janto tuma bɛɛ ko Jehova ka batoliko lo y’an ɲɛnako fɔlɔ ye.—Filipikaw 1:10.

15. Ɲɛnagwɛko minw be se ka an ni Jehova ka jɛnɲɔgɔnya tiɲɛ, an be se k’an yɛrɛ tanga u ma cogo di?

¹⁵ Ɲɛnagwɛko minw ka gwo Jehova ye, an ka ɲi ka ban u la, siga t’o la. Nka an be sigasigara ɲɛnagwɛko minw na do? An ka ɲi k’an janto olu fana na wa? Miiri k’a filɛ: N’i be yɛlɛla kulu dɔ kan, i bena tagama jigijigiw gɛrɛfɛ wa? Ayi! N’i niin koo ka gwɛlɛ i ma, i bena i yɔrɔ janya farati ma. O kelen lo ni ɲɛnagwɛkow ye. Ala ka Kuma b’a fɔ ko: “I ka i sen mabɔ ko jugu la.” (Talenw 4:25-27, ABM). O la, an b’a lɔn ko ɲɛnagwɛko minw man ɲi, an b’an yɛrɛ tanga u ma. Nka o dɔrɔn tɛ. An be sigasigara ɲɛnagwɛko minw na, ani an b’a miiri ko u be se ka an ni Jehova ka jɛnɲɔgɔnya tiɲɛ, an ka ɲi k’an yɛrɛ tanga olu fana ma.

16. a) Jehova be koo minw kɔniya, u dɔw fɔ. b) Jehova be koo minw kɔniya, an b’a yira cogo di ko an fana b’u kɔniya?

¹⁶ Zaburu 97 sɛbɛbaga y’a fɔ ko: “Aw minnu bɛ Matigi kanu, aw ka ko jugu koniya.” (Zaburuw 97:10, ABM). Bibulu b’an dɛmɛ ka Jehova ka miiriyaw n’a dusukunnakow lɔn. I ye min kalan Bibulu kɔnɔ, a filɛ o be se k’i dɛmɛ ka koow jati i ko Jehova b’a jati cogo min na. Ɲɛyirali fɛ, an y’a kalan Bibulu kɔnɔ ko “galontigɛ, mɔgɔ jalakibali fagali,  kojugu labɛnni, ka teliya kojugukɛ la,” o man di Jehova ye (Talenw 6:16-19). An y’a kalan ko an ka ɲi k’an yɛrɛ tanga “kakalaya, . . . josɔn, ni subagaya, . . . keliya, dimi ni sɔsɔli, . . . wasabaliya, dɔrɔtɔya, ni nugubatɔya, ani o ɲɔgɔnna koow” ma (Galatikaw 5:19-21). Yala i b’a faamu o sariyakolow be se k’i dɛmɛ ka ɲɛnagwɛko ɲumanw sugandi cogo min na wa? An be ni mɔgɔw ye wo, an b’an kelen wo, an b’a fɛ ka Jehova ka sariyakolow sira tagama an ka ɲɛnamaya faan bɛɛ la (2 Korɛntikaw 3:18). Tiɲɛn na, an b’a latigɛ ka min kɛ n’an b’an kelen, o b’a yira tuma caaman na an ye mɔgɔ sifa min ye tigitigi.—Zaburuw 11:4; 16:8.

17. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la ka sɔrɔ ka ɲɛnagwɛko dɔ sugandi?

¹⁷ O la, n’i b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ sugandi, i yɛrɛ ɲininga ko: “Jɛnɲɔgɔnya min be ne ni Jehova cɛ, o bena kɛ cogo di ni n’ sɔnna ɲɛnagwɛko nin na? O bena nɔɔ juman lo to n’ dusukun kan?” An ka Bibulu ka sariyakolo wɛrɛw lajɛ minw be se k’an dɛmɛ n’an b’a fɛ ka ɲɛnagwɛko dɔ sugandi.

18, 19. a) Ciden Pol ye ladili juman lo di kerecɛnw ma? b) Sariyakolo jumanw lo bena an dɛmɛ ka ɲɛnagwɛko ɲumanw sugandi?

¹⁸ N’an ye ɲɛnagwɛko dɔ sugandi, o kɔrɔ ko an b’a fɛ k’an hakili fa n’o koo lo ye. Ciden Pol ko: “Koo minw kɛra tiɲɛko ye, boɲa be sɔrɔ min na, ni tilenninya, ni koo gwɛnin, ni koo diman, ani kunkɔrɔtako, ni sɔnɲuman min be na ni tɔgɔɲuman ye, o dama ka kɛ aw ka miiri ye.” (Filipikaw 4:8). N’an b’an hakili fa n’o koo ɲuman  ɲɔgɔnw ye, an bena se k’a fɔ ko: “E ka sɔn ne ka kuma ni n ka miiri ma, Masaba.”—Zaburuw 19:15.

¹⁹ I yɛrɛ ɲininga ko: “Ne be n’ hakili fara ni mun lo ye? Filimu dɔ filɛnin kɔ, yala n’ be ni miiriya ɲuman ye min be n’ barika bonya wa? N’ dusukun be n’ jalaki wa? (Efɛzikaw 5:5; 1 Timote 1:5, 19). N’ be sigasiga ka Jehova deli wa? N’ dusu tiɲɛnin lo wa? O ɲɛnagwɛko b’a to n’ be miiri kakalayakow wala fariyakow la wa? O ɲɛnagwɛko b’a yira ko n’ be koow kɛ ka ‘kɛɲɛ ni bii diɲɛ’ ka kokɛcogo ye wa?” (Ɔrɔmukaw 12:2; Matiyo 12:33; Mariki 7:20-23). N’an gwɛra an yɛrɛ ye, an ben’a lɔn an ka kan ka min kɛ walisa jɛnɲɔgɔnya min be an ni Jehova cɛ, o kana nagasi. I ko Zaburu sɛbɛbaga, an ka Jehova deli a ka an “ɲɛ mabɔ fɛn fufafuw filɛli la.” *—Zaburuw 119:37, ABM.

20, 21. Mun na an ka ɲi k’an janto tɔɔw dusukunnakow la n’an be ɲɛnagwɛko dɔ sugandira?

²⁰ A kɔrɔtanin lo an ka sariyakolo nin to an hakili la fana: “Tiɲɛ lo, fɛɛn bɛɛ be se ka kɛ. Nga o bɛɛ te se ka mɔgɔ dɛmɛ. Mɔgɔ si kan’a yɛrɛ nafa ɲini, nga mɔgɔ kelen kelen bɛɛ k’a tɔɲɔgɔn ta le ɲini.” (1 Korɛntikaw 10:23, 24). Hali ni joo b’an fɛ ka koo dɔ kɛ, o kɔrɔ tɛ ko an ka ɲi k’o kɛ. An ka kan ka miiri koɲuman k’a filɛ an ka desizɔnw bena nɔɔ min to an balimaw kan.

 ²¹ An bɛɛ dusukun t’an lasun ka koow jati cogo kelen na. Ɲɛyirali fɛ, i be se ka koo dɔ filɛ telewisɔn na ani i dusukun t’i jalaki o kosɔn. Nka n’i y’a ye k’o ɲɛnagwɛko b’i balima dɔ dusukun kɛlɛ, i bena mun lo kɛ do? Hali ni joo b’i fɛ k’o filɛ, i be se k’a latigɛ ko i tɛna a filɛ. Mun na do? Bari i t’a fɛ k’i “balimaw hakɛ ta,” wala ka ‘Krista yɛrɛ hakɛ ta.’ (1 Korɛntikaw 8:12). An t’a fɛ ka koo si kɛ min bena an kerecɛnɲɔgɔn kunnatiɲɛ.—Ɔrɔmukaw 14:1; 15:1; 1 Korɛntikaw 10:32.

22. An be se k’a yira cogo di ko an sabarinin lo n’an kerecɛnɲɔgɔnw be koow latigɛ cogoya wɛrɛ la?

²² Faan wɛrɛ fɛ, n’i dusukun tɛ sɔn i ka fɛɛn dɔ filɛ, i ka fɛɛn dɔ kalan wala i ka koo dɔ kɛ, nka mɔgɔ wɛrɛ dusukun t’a kɛlɛ o la do? Komi i b’i balima kanu, ani i b’a bonya, i tɛna a waajibiya a ka koow kɛ i ko ele b’a kɛ cogo min na. Mobili bolibaga b’a lɔn ko mɔgɔ dɔw be mobili boli dɔɔni dɔɔni, nka dɔw b’a boli joona joona. Nka u bɛɛ ye sofɛri ɲumanw ye. O cogo kelen na, a be se ka kɛ ko ele ni balima wɛrɛ be Bibulu ka sariyakolow sira tagama. Nka aw tɛ ni miiriya kelen ye ɲɛnagwɛkow koo la.—Waajulikɛla 7:16; Filipikaw 4:5.

23. Mun lo bena an dɛmɛ ka ɲɛnagwɛkow sugandi ka ɲɛ?

²³ O la, mun lo bena an dɛmɛ k’an ka ɲɛnagwɛkow sugandi ka ɲɛ? N’an b’an dusukun kolo ni Bibulu ka sariyakolow ye ani n’an b’an janto an balimaw na kosɔbɛ, an bena se ka ɲɛnagwɛko ɲumanw sugandi. Ka fara o kan, an bena ninsɔndiya k’a ye ko an be koo “bɛɛ kɛ ka boɲa la Ala kan.”