1, 2. Ni gwɛlɛya be furu dɔ kɔnɔ, yala o b’a yira ko o furu tɛ se ka ɲɛ wa? A ɲɛfɔ.

FURU ye Jehova ka nilifɛn dɔ ye. Furu be se ka kɛ sababu ye dɔ be fara mɔgɔ ka ninsɔndiya kan. Nka, gwa kelen kelen bɛɛ be n’a ka gwɛlɛyaw ye. A yɛrɛ be se ka kɛ cɛɛ n’a muso ɲɛɛ na ko u ka gwɛlɛyaw tɛ se ka ban ani k’u magwɛrɛnin tɛ ɲɔgɔn na tugun.

² A man kan ka bari an na k’a ye ko gwɛlɛyaw b’an ka furu kɔnɔ tuma dɔw la. Nka, ni gwɛlɛyaw b’an ka furu kɔnɔ, o t’a yira ko an ka furu tɛ se ka ɲɛ. Gwɛlɛyabaw tun be dɔw ka furu kɔnɔ. Nka, u ye fɛɛrɛ dɔw kɛ walisa ka se ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ tugun ani k’u ka furu barika bonya. Cogo di do?

3, 4. Mun lo be se ka kɛ furu kɔnɔ tuma dɔw la?

³ Mɔgɔ sifa fila lo be jɛn ka furu: u diyanyekow, u ka miiriyaw, n’u ka kokɛcogow tɛ kelen ye. A fana be se ka kɛ ko cɛɛ lamɔcogo wala a bɔyɔrɔ tɛ kelen ye n’a muso ta ye. Walisa cɛɛ n’a muso ka se ka ɲɔgɔn lɔn ka ɲɛ ani ka ɲɔgɔn faamu, o be wagati ta ani o tɛ ɲɛ jijali kɔ.

 ⁴ Ni wagati be tɛmɛna, cɛɛ n’a muso be se ka to u ka boli boli la fɔɔ u ka jɛnɲɔgɔnya be yɔgɔyɔgɔ. A yɛrɛ be se ka kɛ i n’a fɔ u siginin tɛ ɲɔgɔn fɛ tugun. Mun lo be se k’u dɛmɛ u k’u magwɛrɛ ɲɔgɔn na?

5. a) Mun lo be se ka kerecɛn dɔ dɛmɛ a k’a magwɛrɛ a furuɲɔgɔn na? b) Ka kɛɲɛ ni Eburuw 13:4 ye, an ka ɲi ka furu jati cogo di?

⁵ Jehova ye ladili ɲuman dɔw di minw be se ka ele n’i furuɲɔgɔn dɛmɛ aw k’aw magwɛrɛ ale la ani k’aw magwɛrɛ ɲɔgɔn na (Zaburuw 25:4; Ezayi 48:17, 18). Jehova b’a fɔ an ye ko: “Mɔgɔ bɛɛ ka furu boɲa.” (Eburuw 13:4). I be fɛɛn min bonya, a koo ka gwɛlɛ i ma ani a nafa ka bon i ɲɛɛ na. I b’a latanga ani i b’a ladon ka ɲɛ. Jehova b’a fɛ an ka furu jati o cogo kelen na.

6. Jehova be furuko jati cogo min na, Matiyo 19:4-6 be mun lo yira o koo la?

⁶ Jehova lo ye furu fɔlɔ siri. A dencɛ Yezu y’a fɔ ko: “Aw m’a mɛn Ala ka kuma na, ko Ala ye diɲɛ dan tuma min na, a ye cɛɛ ni muso dan wa? A y’a fɔ fana k’o le kosɔn cɛɛ ben’a faa n’a baa to yen ka nɔrɔ a muso la, u fila bɛɛ bena jɛn ka kɛ kelen ye. A kɛra ten, u tena kɛ mɔgɔ fila ye tugu, fɔɔ kelen. Ala ye min jɛn ka kɛ kelen ye, mɔgɔ si kana o faran.” (Matiyo 19:4-6). Kabi koow daminɛ tuma na, Jehova tun b’a fɛ furu ka kɛ furututuko lo ye. A tun b’a fɛ denbayamɔgɔw k’u magwɛrɛ ɲɔgɔn na ani u ka ɲɛnamaya diyabɔ hɛɛrɛ la ɲɔgɔn fɛ.

7. Cɛɛ n’a muso be se k’u ka furu barika bonya cogo di?

⁷ Nka fɛɛn caaman be furuɲɔgɔnw niin degun bi ka tɛmɛ sanga ni wagati bɛɛ kan. Tuma dɔw la, gwɛlɛyaw b’u niin degun fɔɔ u yɛrɛ b’a miiri ko u ka furu tɛ se ka ɲɛ tugun, ani u b’u fari faga. Nka, Jehova be furuko jati cogo min na, n’an b’o faamu, o be se k’an dɛmɛ.—1 Zan 5:3.

8, 9. a) Tuma juman lo la an ka ɲi ka Jehova ka ladiliw sira tagama furu koo la? b) An be se k’a yira cogo di ko an ka furu koo ka gwɛlɛ an ma?

⁸ Jehova ka ladiliw b’an nafa tuma bɛɛ. I ko an y’a ye cogo min na, a b’an ladi ko: “Mɔgɔ bɛɛ ka furu boɲa.” (Eburuw 13:4; Waajulikɛla 5:3). Hali ni koow man nɔgɔ, n’an ye Jehova ka ladiliw sira tagama, o b’an nafa yɛrɛ le!—1 Tesalonikaw 1:3; Eburuw 6:10.

 ⁹ Komi an ka furu koo ka gwɛlɛ an ma, an t’a fɛ ka koo si kɛ wala ka kuma si fɔ min bena a nagasi. Nka, jɛnɲɔgɔnya min be an n’an furuɲɔgɔn cɛ, an b’a fɛ o ka barika sɔrɔ. An be se k’o kɛ cogo di?

10, 11. a) Gwɛlɛyaba juman lo be furuw kɔnɔ? b) An be kuma an furuɲɔgɔn fɛ cogo min na, mun na an ka ɲi k’an yɛrɛ kɔrɔsi o la?

¹⁰ Mɔgɔ be se ka a furuɲɔgɔn dusu kasi cogo caaman na. An b’a lɔn ko kerecɛn man kan abada k’a furuɲɔgɔn bugɔ wala k’a mandimi cogo si la. Nka, an ka kumaw be se ka digi an furuɲɔgɔn na sabu kumaw be se ka digi mɔgɔ la i ko kɛlɛkɛminan. Muso dɔ y’a fɔ ko: “ N’ cɛɛ be to ka n’ nɛni. A be to k’a fɔ n’ ye ko: ‘E ye doni yɛrɛ lo ye mɔgɔ kun’ ani ‘E tɛ foyi yɛrɛ lo ɲɛ!’ Na sɔrɔ a ka nɛnini kumaw nɔɔ tɛ ye ɲɛɛ na. Nka, a ka kuma gomanw ye n’ dusu bɛɛ halaki.” Furucɛ dɔ y’a fɔ ko a muso ka kumaw be to k’a dusu kasi ani a muso be to ka tɔgɔ juguw la a kan. A y’a fɔ ko: “A ye nɛnini kuma minw fɔ n’ ma, n’ tɛ se k’u fɔ mɔgɔ ɲɛɛ na. O kama, n’ tɛ se ka kuma n’a ye ani n’ be to baarakɛyɔrɔ la ka suu ko. O ka fisa n’ ma sanni n’ ka taga soo.” Bi, mɔgɔw ka teli ka nɛnini kumaw ni kuma juguw fɔ minw be mɔgɔ dusu kasi.

¹¹ Ni cɛɛ n’a muso be kuma gwɛlɛw fɔ ɲɔgɔn ma, o b’u dusu kasi. O dusukasi tɛ ban joona. Tiɲɛn na, Jehova t’a fɛ cɛɛ n’a muso ka ɲɔgɔn minɛ o cogo la. Nka i be se k’i furuɲɔgɔn dusu tiɲɛ i yɛrɛ tɛ bɔ o kala ma. N’a sɔrɔ i b’a miiri ko i b’i furuɲɔgɔn minɛ ka  ɲɛ. Nka ale yɛrɛ be mun lo miiri o koo la? N’i ye kuma dɔ fɔ min digira i furuɲɔgɔn na, yala i bena i majigi k’i kumacogo yɛlɛma wa?—Galatikaw 5:15; Efɛzikaw 4:31 kalan.

12. Jɛnɲɔgɔnya min be mɔgɔ furunin ni Jehova cɛ, mun lo be se k’o nagasi?

¹² I be kuma i furuɲɔgɔn fɛ cogo min na jama yɔrɔ la wala n’aw fila dama lo, Jehova t’o jati koo gwansan ye (1 Piyɛri 3:7 kalan). Zaki 1:26 b’an hakili jigi ko: “Ni min y’a miiri ko ale be Alasira tagama k’a sɔrɔ a t’a kumacogo kɔlɔsi, o tigi b’a yɛrɛ nigɛ, kuun te o tigi ka Alasira koo la.”

13. Mɔgɔ be se k’a furuɲɔgɔn dusu kasi cogo wɛrɛ juman na?

 ¹³ Furuɲɔgɔnw be se k’u janto ɲɔgɔn na cogoya wɛrɛw la. Ɲɛyirali fɛ, i furuɲɔgɔn bena mun lo miiri n’i y’a daminɛ ka wagati caaman kɛ ni mɔgɔ wɛrɛ ye? A be se ka kɛ ko i be waajuli kɛra n’a tigi ye wala i b’a dɛmɛna ka koo dɔ ɲɛnabɔ. N’a sɔrɔ i b’o kɛra ni kɔnɔgwɛ ye. Nka yala o b’i furuɲɔgɔn dusu kasi wa? Kerecɛn furumuso dɔ y’a fɔ ko: “Ni n’ b’a ye ko n’ cɛɛ be wagati caaman kɛ ni balimamuso dɔ ye ani a b’a janto a la, o be n’ dusu kasi. O b’a to ne b’a miiri k’o balimamuso ka fisa ni ne ye.”

14. a) Zɛnɛsi 2:24 b’an dɛmɛ ka tiɲɛnko juman lo faamu? b) An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la?

¹⁴ An kerecɛnw ka ɲi k’an janto an bangebagaw n’an balimaw la kafo kɔnɔ. Nka n’an furula, an ka ɲi k’an janto tigi min na fɔlɔ, o ye an cɛɛ wala an muso lo ye. Jehova y’a fɔ ko furucɛ bena “nɔrɔ a muso la.” (Zɛnɛzi 2:24). An ka furuɲɔgɔn dusukunnako ye min ye, an ka ɲi k’an janto o la kosɔbɛ. I yɛrɛ ɲininga ko: “Ne furuɲɔgɔn mako b’a la n’ ka wagati kɛ n’a ye, n’ ka n’ janto a la ani n’ k’a kanu. A yɛrɛ ka kan n’o ye. Nka, yala n’ b’o lo kɛra wa?”

15. Kerecɛn minw furula, mun na u man kan ka deli kojugu mɔgɔ wɛrɛ la min t’u furuɲɔgɔn ye?

¹⁵ N’an delila kojugu mɔgɔ dɔ la min t’an cɛɛ wala an muso ye, o bena gwɛlɛya lase an ka furu ma. N’a sɔrɔ an bena ɲɛbɔ a tigi fɛ ani an yɛrɛ bena a daminɛ ka jarabi a la (Matiyo 5:28). O koo be se ka juguya fɔɔ k’an lasun ka koo dɔ kɛ min tɛ bonya la furu kan.

16. Bibulu be cikan juman lo di an ma furu koo la?

¹⁶ Bibulu y’a fɔ ko: “Mɔgɔ bɛɛ ka furu boɲa.” O kɔ  a fɔra fana ko: “Kakalaya kana kɛ furu kɔnɔ. Bari Ala bena ɲamɔgɔyakɛlaw ni kakalaw kiti.” (Eburuw 13:4; Talenw 5:18). An be se k’a yira cogo di ko an be furu bonya ani ko an tɛ an n’an furuɲɔgɔn wala furuɲɔgɔn wɛrɛw ka layɔrɔ nɔgɔ?

17. a) Mɔgɔ caaman be ɲamɔgɔya koo jati cogo di bi? b) Kerecɛnw ka kan ka ɲamɔgɔya koo jati cogo di?

¹⁷ Bi, mɔgɔ dɔw b’a miiri ko koo jugu tɛ ka cɛnimusoko kɛ ni mɔgɔ dɔ ye min t’u furuɲɔgɔn ye. An man kan k’a to o miiriya ɲɔgɔn k’an kuun yɛlɛma. Jehova y’a yira ka gwɛ ko a be kakalaya ni ɲamɔgɔya haramuya (Ɔrɔmukaw 12:9 kalan; Eburuw 10:31; 12:29). N’an ye cɛnimusoko kɛ ni mɔgɔ dɔ ye min t’an furuɲɔgɔn ye, an b’an ka furu nɔgɔ. N’an y’o kɛ, an b’a yira ko an tɛ Jehova ka sariyaw jati. O la, jɛnɲɔgɔnya min b’an ni Jehova cɛ, o be nagasi. O kama, koo o koo be se k’a to an be kakalaya kɛ, an kana an seen don o la. O be se ka kɛ miiriya bɛnbali ye mɔgɔ dɔ koo la.—Zɔbu 31:1.

18. a) Ka ngalon alaw bato ani ka ɲamɔgɔya kɛ, mun na o koo fila be jati kelen ye? b) Jehova be ɲamɔgɔya jati cogo di?

¹⁸ Israɛldenw ka wagati la, Musa ka sariya tun y’a yira ko ɲamɔgɔya ye jurumuba lo ye. A be i n’a fɔ ka ngalon alaw bato. Mɔgɔ min tun y’o koo fila dɔ kɛ, a tun ka kan ka faga (Levitiki 20:2, 10). Ka ngalon alaw bato ani ka kakalaya kɛ, mun na o koo fila be jati kelen ye? Ni Israɛlden dɔ tun ye ngalon alaw bato, a tun ye layidu min ta ko a bena kantigiya kɛ Jehova ye, a tun b’o tiɲɛ. N’a tun ye ɲamɔgɔya kɛ, a tun b’a furuɲɔgɔn janfa sabu a tun y’a daa di ko a  bena kantigiya kɛ a ye (Ɛkizɔdi 19:5, 6; Deteronɔmu 5:9; Malasi 2:14 kalan). Tiɲɛn na, Jehova tun be ɲamɔgɔya jati jurumuba yɛrɛ lo ye.

19. Mun lo be se k’an dɛmɛ an k’an jija an kana ɲamɔgɔya kɛ?

¹⁹ Nka bi do? Hali n’an tɛ Musa ka sariya kɔrɔ tugun, Jehova be min miiri ɲamɔgɔya koo la, o ma yɛlɛma. An tɛna sɔn fewu ka ngalon alaw bato! O cogo kelen na, an man kan k’an furuɲɔgɔn janfa abada (Zaburuw 51:3, 6; Kɔlɔsikaw 3:5). N’an y’o kɛ, an bena an ka furu ani an ka Ala Jehova mafiɲɛya.—Kunnafoni wɛrɛw lajɛ, a 26nan.

20. Hakilitigiya nafa ye mun lo ye furu kɔnɔ?

²⁰ I be se k’i ka furu barika bonya cogo di? Ala ka Kuma b’a fɔ ko: “Mɔgɔ be soo lɔ lɔnniya barika la. Hakilitigiya le b’a to mɔgɔ ka soo sigicogo be ɲa.” (Talenw 24:3). Boon be se ka kɛ yɔrɔ sumanin ye min lakolon lo. A fana be se ka kɛ yɔrɔ ye dusudiya be min kɔnɔ, mɔgɔw lafiyanin lo ani u latanganin lo. O kelen lo fana ni furu ye. Mɔgɔ hakilitigi ben’a janto ko a ka furu latanganin lo, ani ko lafiya ni ninsɔndiya b’a kɔnɔ.

21. Lɔnniya be se ka mɔgɔ ka furu barika bonya cogo di?

²¹ Bibulu b’a fɔ o soo koo la fana ko: “Soo be fa lɔnniya sababu la, dakamanaminanw, ni minanɲumanw be sɔrɔ a kɔnɔ.” (Talenw 24:4). I be min kalan Ala ka Kuma kɔnɔ, o be se k’i ka furu cogoya fisaya (Ɔrɔmukaw 12:2; Filipikaw 1:9). Ele n’i furuɲɔgɔn be min kalan ɲɔgɔn fɛ Bibulu n’an  ka gafew kɔnɔ, a’ y’a filɛ aw be se k’o sira tagama cogo min na. A’ y’a filɛ aw be se ka ɲɔgɔn kanu ani ka ɲɔgɔn bonya cogo min na. A’ ye fɛɛrɛ dɔw ɲini ka ɲumanya kɛ ɲɔgɔn ye ani ka ɲɔgɔn faamu. Jehova deli a k’i dɛmɛ ka kɛ ni jogo dɔw ye minw bena i ka furu barika bonya ani k’a to i koo be diya i furuɲɔgɔn ye kosɔbɛ.—Talenw 15:16, 17; 1 Piyɛri 1:7.

22. Mun na an ka kan k’an furuɲɔgɔn kanu, k’a bonya, ani ka nɔɔrɔ la a kan?

²² An ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ k’an cɛɛ wala an muso kanu, k’a bonya, ani ka nɔɔrɔ la a kan. N’an y’o kɛ, dusudiya bena kɛ an ka furu kɔnɔ ani a barika bena bonya. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo, o ye ko an bena Jehova ninsɔndiya.—Zaburuw 147:11; Ɔrɔmukaw 12:10.