1, 2. Tɔɔrɔ sugu jumanw lo be mɔgɔw kan bi ani o b’a to mɔgɔ caaman be ɲiningali jumanw kɛ?

JAMANA dɔ la, musow ni denmisɛn waa caaman fagara marifakɛlɛ fariman dɔ sen fɛ. U ye dingɛn kelen sɔgɔ k’u bɛɛ suuw don yen ani ka kuruwa fitinin dɔw turu k’o kaburu lamini. U y’a sɛbɛ o kuruwaw kan ko: “Mun na sa?” O ye ɲiningali ye min be mɔgɔ kɔnɔ gwan tuma dɔw la ka tɛmɛ ɲiningali tɔɔw bɛɛ kan. Mɔgɔw dusukasilen b’o ɲiningali kɛ ni marifakɛlɛ, balawo, bana wala kojugukɛ ye u ka mɔgɔ sɔbɛ dɔ faga, ka u ka soo ci wala ka tɔɔrɔ wɛrɛ lase u ma min tɛ se ka lakali. U b’a ɲini k’a lɔn mun na o gwɛrɛgwɛrɛko ye u sɔrɔ.

² Mun na Ala b’a to tɔɔrɔw ka kɛ? Ni Jehova Ala ye sebagayabɛɛtigi ye, kanutigi, hakilitigi ani a tilennen lo, mun na duniɲa falen be kɔniya ani tilenbaliya koow la? I ma deli k’i yɛrɛ ɲininga o koo la wa?

3, 4. (a) Ka ɲiningali kɛ ko mun na Ala b’a to tɔɔrɔw ka kɛ, mun lo b’a yira ko o tɛ kojugu ye? (b) Jehova be mun lo miiri juguya ni tɔɔrɔw koo la?

³ Ka ɲiningali kɛ ko mun na Ala b’a to tɔɔrɔw ka kɛ, yala o ye koo jugu ye wa? Dɔw b’a miiri ko ka nin ɲiningali ɲɔgɔn kɛ o b’a yira ko limaniya tɛ u la wala k’u tɛ Ala  bonya. Nka n’i be Bibulu kalan, i bena a ye ko mɔgɔ kantigimanw, Ala ɲɛsiranbagaw ye o ɲiningali ɲɔgɔnw kɛ. Ɲɛyirali fɛ, kira Abakuki ye Jehova ɲininga ko: “Mun na i b’a to ne ɲaa be la tilenbaliyakow kan? Mun na i be sɔn kojugu ka kɛ i ɲana? Ne te foyi yera ni benkanni ani fariyakow dama tɛ! Kɛlɛw be kɛra, bɛnbaliya ka ca.”—Abakuki 1:3.

⁴ Yala Jehova ye kira kantigiman Abakuki kɔrɔfɔ ko mun na a y’o ɲiningali ɲɔgɔnw kɛ wa? Ayi. Abakuki y’a kɔnɔgwɛ ka kuma minw fɔ, Ala yɛrɛ y’a to u sɛbɛra Bibulu senuman kɔnɔ. Ala y’a dɛmɛ fana a ye koo caaman faamu ani ka limaniya barikaman sɔrɔ. Jehova b’a fɛ k’o ɲɔgɔn lo kɛ e fana ye. I hakili to a la ko Bibulu b’a fɔ ko “a be janto aw la.” (1 Piyɛri 5:7). Juguya n’a nɔfɛ tɔɔrɔw ka gwo Ala ye ka tɛmɛ adamadenw bɛɛ kan (Ezayi 55:8, 9). Nka, mun na tɔɔrɔ ka ca duniɲa kɔnɔ ten?

5. Tuma dɔw la mɔgɔw be adamadenw ka tɔɔrɔ koow ɲɛfɔ cogo di, nka Bibulu be mun lo fɔ?

⁵ Diinan caaman ka mɔgɔw b’u ka diinan kuntigiw ani  karamɔgɔw ɲininga ko mun na tɔɔrɔ ka ca ten. Tuma caaman na u b’a fɔ ko tɔɔrɔw ye Ala nɔɔ ye ani ko ale lo kɔnna ka koo bɛɛ latigɛ hali gwɛrɛgwɛrɛko minw be mɔgɔw sɔrɔ. A fɔra mɔgɔ caaman ye ko mɔgɔ si tɛ se ka Ala ka koɲɛw faamu, ko Ala be mɔgɔ niin bɔ, hali denmisɛnw taw walisa u ka kɛ ale fɛ sankolo la. Nka komi i y’a kalan ka tɛmɛ cogo min na, Jehova Ala tɛ kojugu kɛ fewu. Bibulu b’a fɔ ko: “Ka kojugu kɛ, o miiriya ka jan Ala la. Ka kodagabali kɛ, o miiriya ka jan Setigi la.”—Zɔbu 34:10.

6. Mun na mɔgɔ caaman be fili ka Ala jalaki ko duniɲa nin ka tɔɔrɔw ye ale lo nɔɔ ye?

⁶ Yala i b’a lɔn mun na mɔgɔ caaman be fili ka Ala jalaki ko duniɲa nin ka tɔɔrɔw bɛɛ ye ale nɔɔ ye wa? Tuma caaman na, u be Sebagayabɛɛtigi Ala jalaki sabu u b’a miiri ko ale lo ye duniɲa nin kuntigi ye. U tɛ tiɲɛnko dɔ lɔn min be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ, a ka nɔgɔ nka a kɔrɔtalen lo. I y’o tiɲɛnko kalan gafe nin kalansen sabanan kɔnɔ. Mɔgɔ min be duniɲa nin marala tiɲɛn-tiɲɛn na, o ye Sutana Naafigi lo ye.

7, 8. (a) Duniɲa nin ka koow be a kuntigi sɔɔn yira cogo di? (b) Cogo di, adamadenw ka dafabaliya ani ‘barinankow’ ye tɔɔrɔw sababu dɔw ye?

⁷ Bibulu b’a yira ka gwɛ ko: “Diɲɛ bɛɛ bɛ Sitanɛ fanga kɔrɔ.” (1 Zan 5:19, ABM ). I ka miiri k’a filɛ, yala o tɛ tiɲɛn ye wa. Danfɛn yebali min be “dugukolo kan mɔgɔw bɛɛ lafili,” duniɲa nin ka koow be ale lo sɔɔn yira ( Yirali 12:9, ABM ). Sutana tɛ foyi si kɛ kɔniya, nanbara ani fariya kɔ. O lo y’a to a be duniɲa min kun na o falen be kɔniya, nanbara ani fariya koow la. O ye sababu dɔ ye min kosɔn tɔɔrɔw ka ca ten.

⁸ Sababu filanan min kosɔn tɔɔrɔw ka ca ten, o ye ko adamadenw ye mɔgɔ dafabaliw ni jurumutɔw ye kabi murutili wagati la Edɛn nankɔ kɔnɔ. An ye baro kɛ o kan ka tɛmɛ kalansen 3nan kɔnɔ. Adamaden jurumutɔw  ka teli ka kuntigiya ɲini fanga la. O kɛra marifakɛlɛw ni tɔɲɔli ani tɔɔrɔw sababu ye (Waajulikɛla 4:1; 8:9). Tɔɔrɔw sababu sabanan ye ko “barinako” be bɛɛ sɔrɔ (Waajulikɛla 9:11). Komi Jehova lo tɛ duniɲa nin mara ani k’a tanga, o lo kosɔn mɔgɔw be tɔɔrɔ sabu u be se ka kɛ yɔrɔ jugu ani wagati bɛnbali dɔ la.

9. Mun na an be se ka la a la ko ni Jehova ye tɔɔrɔw to u ka kɛ, kuun b’o la?

⁹ K’a lɔn ko Ala tɛ tɔɔrɔw sababu ye, o b’an jigi tugu dɛ! Marifakɛlɛw, fariya, nintɔɔrɔ ani hali balawo koo minw be mɔgɔw tɔɔrɔ, u si tɛ Ala nɔɔ ye. O bɛɛ n’a ta, an mako b’a la k’a lɔn mun na Jehova b’a to tɔɔrɔ nunu bɛɛ ka kɛ? N’a ye Sebagayabɛɛtigi ye, see b’a ye ka daan sigi u la. Nka, mun na a t’o kɛ do? An be kanutigi Ala min lɔn, n’a m’o kɛ, i k’a lɔn ko kuun b’o la.—1 Zan 4:8.

10. Sutana ye sɔsɔli kɛ mun lo koo la, ani cogo di?

¹⁰ Walisa k’a faamu fɛɛn min kama Ala b’a to tɔɔrɔw ka kɛ fɔɔ an ka segi tɔɔrɔ daminɛ tuma yɛrɛ la. Tuma min na Sutana ye Adama ni Awa lasun u ka Jehova kaan bila, sɔsɔlikoba dɔ wulila. Sutana ma Jehova ka sebagaya sɔsɔ. A yɛrɛ b’a lɔn ko daan tɛ Jehova ka sebagaya la. Nka, Jehova be ni joo min ye ka kuntigiya kɛ, Sutana ye o lo sɔsɔ. Sutana ye Jehova jalaki ko a ye kuntigi jugu ye sabu a ye Jehova kɛ ngalontigɛla ye min be a ka mɔgɔw jɛn fɛɛn ɲumanw na (Zɛnɛzi 3:2-5). Sutana ye min fɔ, o kɔrɔ tun ko adamadenw bena kɛ hɛɛrɛ la hali ni Ala lo tɛ u marala. O cogo la, a ye Jehova ka masabaya lo kɛlɛ, o kɔrɔ, joo min b’a fɛ ka kuntigiya kɛ.

11. Mun na Jehova ma mɔgɔ murutilenw halaki dɔrɔn Edɛn nankɔ kɔnɔ?

¹¹ Adama ni Awa murutira Jehova ma. Tiɲɛn na, u ka murutili kɔrɔ tun ko: ‘An mako t’a la Jehova k’an mara. An  be se ka koo ɲuman ni koo jugu latigɛ an yɛrɛ ma.’ Jehova tun be se ka o sɔsɔliko ɲɛnabɔ cogo di? A tun be se k’a yira mɛlɛkɛw ni adamadenw na cogo di ko joo tɛ Adama ni Awa fɛ ani ko ale ka kuntigiya kɛcogo lo ka fisa? Mɔgɔ dɔw be se k’a fɔ ko Ala tun ka kan ka mɔgɔ murutilen nunu halaki dɔrɔn ani ka segi ka koow daminɛ kokura. Nka, Jehova tun y’a fɔ ko ale ka laɲinita ye ko dugukolo ka fa Adama ni Awa bɔnsɔnw na ani a tun b’a fɛ u ka ɲɛnamaya kɛ alijɛnɛ kɔnɔ dugukolo kan (Zɛnɛzi 1:28). Jehova b’a ka laɲinitaw dafa tuma bɛɛ (Ezayi 55:10, 11). Faan wɛrɛ fɛ, n’a tun ye murutilenw halaki Edɛn nankɔ kɔnɔ, o tun tɛna sɔsɔliko nin ɲɛnabɔ min ɲɛsinna a ka jootigiya ma ka kuntigiya kɛ.

12, 13. A ɲɛyira fɛɛn min kama Jehova y’a to Sutana ka kɛ duniɲa nin kuntigi ye ani mun na a y’a to adamadenw k’u yɛrɛ mara?

¹² An ka ɲɛyirali dɔ ta. Kalanfa dɔ be jatiɲini gwɛlɛ dɔ ɲɛnabɔcogo ɲɛfɔ a ka lakɔlidenw ye. U la kelen hakili ka di nka deen murutilen lo. A b’a fɔ ko kalanfa ka ɲɛfɔli tilennen tɛ. A ko kalanfa tɛ koo lɔn ani ko ɲɛfɔcogo wɛrɛ be ale fɛ min ka fisa. Lakɔliden dɔw b’a miiri ko tiɲɛn  b’a fɛ ani olu fana be muruti. Kalanfa ka kan ka mun lo kɛ do? N’a ye lakɔliden murutilenw gwɛn ka bɔ, lakɔliden tɔɔw bena mun lo miiri do? Yala u tɛna a miiri ko joo be o lakɔliden murutilen n’a tɔɲɔgɔnw fɛ wa? U fana be se k’a miiri ko kalanfa be siran k’a to u k’a yira ko joo tɛ ale fɛ. O be se k’a to lakɔliden tɔɔw bɛɛ tɛna kalanfa bonya tugun. Nka, miiri k’a filɛ, ni kalanfa y’a to deen murutilen k’a yira bɛɛ ɲɛɛ na cogo min na ale bena o jatiɲini ɲɛnabɔcogo ɲɛfɔ.

¹³ Jehova ye koow kɛ i ko kalanfa y’a kɛ cogo min na. I hakili to a la ko murutiliko min kɛra Edɛn kɔnɔ, o tun ma ɲɛsin Adama ni Awa dɔrɔn ma. Mɛlɛkɛ miliyɔn caaman tun be filɛri kɛra (Zɔbu 38:7; Daniyɛli 7:10). Jehova ye o murutiliko ɲɛnabɔ cogo min na, o tun bena nɔɔba to o mɛlɛkɛw bɛɛ kan ani a laban, a ka danfɛn hakilimanw bɛɛ kan. O la do, Jehova ye mun lo kɛ? A y’a to Sutana k’a yira a bena duniɲa mara cogo min na. Ala y’a to fana adamadenw k’u yɛrɛ mara k’u to Sutana ka fanga kɔrɔ.

14. Jehova kɛtɔ k’a latigɛ ko adamadenw k’u yɛrɛ mara, nafa juman lo bena sɔrɔ o la?

¹⁴ An ka ɲɛyirali kɔnɔ, kalanfa b’a lɔn ko joo tɛ deen murutilen n’a tɔɲɔgɔnw fɛ. Nka, a fana b’a lɔn ko n’a y’a to u ka jatiɲini ɲɛfɔ u yɛrɛ cogo la, o bena lakɔlidenw bɛɛ nafa. Ni lakɔliden murutilenw dɛsɛra, lakɔliden tɔɔ minw kɔnɔ gwɛnen lo olu bena a ye ko see be kalanfa kelenpe lo ye k’u ɲɛminɛ. Siɲɛ wɛrɛ, u bena a faamu fɛɛn min kama kalanfa be lakɔliden murutilenw gwɛn ka bɔ kalanso kɔnɔ. O cogo kelen na, Jehova b’a lɔn ko mɛlɛkɛw ni adamaden kɔnɔ gwɛnenw bɛɛ bena nafa sɔrɔ k’a ye ko Sutana ni mɔgɔ murutilenw dɛsɛra ani ko adamadenw tɛ se k’u yɛrɛ mara. I ko kira Zeremi galen, u bena tiɲɛn kuma nin faamu min kɔrɔtalen lo: “Masaba, ne y’a lɔn ko see te adamaden ye ka se k’a yɛrɛ ka koo latigɛ, o t’a ka koo ye.”—Zeremi 10:23.

15, 16. (a) Mun na Jehova y’a to tɔɔrɔw be kɛra kabi wagati jan? (b) Mun na Jehova ma kojugubaw bali u ka kɛ?

¹⁵ Nka, mun na Jehova y’a to tɔɔrɔw be kɛra kabi wagati jan? Ani mun na a tɛ kojuguw bali u ka kɛ? Ayiwa, an ka ɲɛyirali kɔnɔ, an ka miiri koo fila la kalanfa tɛna minw kɛ. A fɔlɔ, ni lakɔliden murutilen y’a daminɛ k’a ka ɲɛfɔli kɛ, kalanfa tɛna a lalɔ. A filanan, kalanfa tɛna a dɛmɛ fana a ka ɲɛfɔli la. O cogo kelen na, an k’a lajɛ Jehova y’a latigɛ ko a tɛna koo fila minw kɛ. A fɔlɔ, Jehova ma Sutana n’a tɔɲɔgɔnw bali u k’a ɲini k’a yira ko joo be olu fɛ. Waajibi tun lo a ka wagati labila u ye. Saan waa caaman kɔnɔ, adamadenw ye gofɛrɛnɛman sifaw bɛɛ kɛ k’a filɛ. U ye ɲɛtaga sɔrɔ lɔnniko ani koo wɛrɛw la, nka tilenbaliya, fantanya, kojugukɛ, ani marifakɛlɛ juguyara sisan ka tɛmɛ fɔlɔ kan. A yirala ka gwɛ ko adamadenw dɛsɛra k’u yɛrɛ mara.

¹⁶ A filanan, Jehova ma Sutana dɛmɛ ka duniɲa nin mara. Ɲɛyirali fɛ, ni Ala tun be kojugubaw bali u ka kɛ, yala a tun tɛna kɛ i ko a be mɔgɔ murutilenw dɛmɛna wa? Yala a tun tɛna a to mɔgɔw k’a miiri ko u be se k’u yɛrɛ mara ani bɔnɛ foyi tɛ bɔ o la wa? Ni Jehova tun y’o kɛ, a tun bena kɛ u jɛnɲɔgɔn ye ngalonko la. Nka, “Ala te se ka galon tigɛ.”—Eburuw 6:18.

17, 18. Sutana ani adamadenw ka mara ye bɔnɛ minw lase an ma, Jehova bena mun lo kɛ o koo la?

¹⁷ Nka, Ala kaan bilali nana ni kojugu minw bɛɛ ye, an be se ka mun lo miiri olu koo la do? An kana ɲina ko Jehova ye sebagayabɛɛtigi ye. O kama, see b’a ye ka adamadenw ka tɔɔrɔw nɔfɛkow lalaga, ani a yɛrɛ bena o lo kɛ. I ko an y’a kalan ka tɛmɛ, tiɲɛni minw bɛɛ kɛra an ka dugukolo la, u bɛɛ bena lalaga tuma min na a bena yɛlɛma ka kɛ alijɛnɛ ye. Jurumu nɔfɛkow bena bɔ mɔgɔ tilennenw na u ka limaniya sababu fɛ Yezu ka kunmabɔ saraka la.  Ani, saya nɔfɛkow bena lalaga suu kununni sababu fɛ. O cogo la, Ala bena tɛmɛ Yezu fɛ ka “Sutana ka kɛwaliw cɛn.” (1 Zan 3:8). Jehova bena o lo kɛ cɔ, ani a bena o bɛɛ kɛ wagati bɛnnen na. An be se ka ninsɔndiya ko Jehova ma kɔrɔtɔ k’o koow ɲɛnabɔ katuguni a ka muɲuli kɛra sababu ye an ye tiɲɛn lɔn ani an be baara kɛ a ye (2 Piyɛri 3:9, 10). Sanni o ka kɛ, Ala jijalen lo ka batobaga sɔbɛw ɲini ani k’u dɛmɛ ka duniɲa ɲagaminen nin ka tɔɔrɔw muɲu.—Zan 4:23; 1 Korɛntikaw 10:13.

¹⁸ Dɔw be se k’a miiri ko yala Ala tun tɛna an kisi o tɔɔrɔw bɛɛ ma n’a tun ye Adama ni Awa dan cogo dɔ la walisa u kana se ka muruti wa? Walisa k’o ɲiningali jaabi, i ka kan k’i hakili to nilifɛn nafamanba dɔ la Jehova ye min di i ma.

19. Jehova ye nilifɛn nafamanba juman di an ma, ani mun na an ka kan k’a jati fɛɛnba ye?

¹⁹ I ko kalansen duurunan y’a ɲɛfɔ, Ala ye adamadenw dan ka see di u ma u ka koow latigɛ u yɛrɛ ma. Yala i b’a lɔn ko o ye nilifɛn nafamanba ye wa? Ala ye bɛgɛn caaman dan, olu be tagama u kun fɛ (Talenw 30:24). Adamadenw ye mansin sifa dɔw dilan minw be se ka baara tigitigi sifa bɛɛ kɛ u labɛnna minw kama. Yala a tun bena diya an ye ni Ala tun ye an dan i ko mansin wa? Ayi, a ka di an ye an ka se k’a latigɛ an bena kɛ mɔgɔ sifa minw ye, an bena an ka ɲɛnamaya kɛ cogo min na, mɔgɔ minw bena kɛ an teriw  ye ani a ɲɔgɔnnaw. A ka di an ye ka koo dɔw latigɛ an yɛrɛ ma, ani Ala fana b’a fɛ an k’o lo kɛ.

20, 21. See min dira an ma ka koow latigɛ an yɛrɛ ma, an be se ka baara fisaman juman lo kɛ n’o ye, ani mun na an ka kan k’o kɛ?

²⁰ Ka baara kɛ Jehova ye diyagoya la, o man di a ye (2 Korɛntikaw 9:7). An ka ɲɛyirali dɔ ta: Mun lo ka di faa wala baa ye? Deen k’a bɔ a yɛrɛ la k’a fɔ ko “i ni ce baba” wala “i ni ce maman,” walima mɔgɔ wɛrɛ k’a lasun k’o fɔ? O kama, i k’i yɛrɛ ɲininga ko: ‘Jehova ye see min di i ma ka koow latigɛ i yɛrɛ ma, ele bena baara juman lo kɛ n’o ye?’ O see min dira Sutana, Adama ani Awa ma, u ma baara ɲuman kɛ n’a ye fewu. U banna Jehova Ala la. Ele do, e bena mun lo kɛ?

²¹ See min dira i ma ka koow latigɛ i yɛrɛ ma, i be se ka baara ɲuman kɛ n’o nili nafamanba ye. I be se k’i yɛrɛ fara mɔgɔ miliyɔn caaman kan minw tugura Jehova kɔ. U be Ala dusu diya sabu u b’a yira ni kisɛya ye ko Sutana ye ngalontigɛla ye ani ko a ka mara dɛsɛra pewu-pewu (Talenw 27:11). E fana be se k’o kɛ i kɛtɔ ka sira ɲuman ta. Kalansen nata bena o lo ɲɛfɔ.