AN BƐƐ b’a fɛ u k’a fɔ ko an ye mɔgɔ ɲuman ye. Nka, a man nɔgɔ ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye bi. Mun na do? Sabu “koɲuman” man di mɔgɔ caaman ye (2 Tim. 3:3). U be ban ka Jehova ka sariyaw labato. A ko min ka ɲi, u b’o jati “kojugu ye” ani a ko min man ɲi, u b’o jati “koɲuman ye” (Ezayi 5:20). A man nɔgɔ fana ka ɲuman kɛ sabu an ye dafabaliw ye ani an ka koo tɛmɛninw be se ka nɔɔ jugu to an kan. O kama, n’a sɔrɔ an be ni balimamuso dɔ ka miiriya ɲɔgɔn ye. Ale be baara kɛra Jehova ye kabi saan caaman, nka a ko: “A ka gwɛlɛ ne ma kosɔbɛ ka la a la ko n’ be se ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye.”

An dusu ka di k’a lɔn ko an bɛɛ be se ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye sabu ɲumanya ye hakili senu deen faan dɔ lo ye. An ka dafabaliya, an ka koo tɛmɛninw ani duniɲa ka koo si tɛ se k’an bali ka kɛ n’o jogo ye sabu hakili senu barika ka bon ka tɛmɛ u kan. Ɲumanya kɔrɔ ko di? An be se k’a yira bɛrɛbɛrɛ ko an be n’o jogo ye cogo di? An k’o lajɛ.

Ɲumanya ye jogo ye min be mɔgɔ lasun ka ɲuman kɛ ani ka mɔgɔw minɛ ni ɲumanya ye. Ɲumanya be mɔgɔ min na, a sɔɔn ka ɲi, kɔnɔnajuguya t’a la. A be cogoyaw ɲini tuma bɛɛ ka tɔɔw dɛmɛ ani ka ɲuman kɛ u ye.

Ka koo ɲuman kɛ an somɔgɔw n’an teriw ye, ɲumanya tɛ dan o dɔrɔn ma. An b’a faamu ko an si tɛ se ka koo ɲuman kɛ tuma bɛɛ. Bibulu yɛrɛ b’a fɔ ko: “Mɔgɔ te dugukolo kan min tilennin lo, n’a be koɲuman dama kɛ, n’a te kojugu kɛ ka ye.” (Waaj. 7:20). Ciden Pol sɔnna a ma ko: “Ne y’a lɔn ko fɛɛn min be ne dusu la, o ma ɲi.” (Ɔrɔm. 7:18). A gwɛnin lo ko n’an b’a fɛ ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye, an ka ɲi ka Jehova ladegi sabu ɲumanya be bɔ ale lo yɔrɔ.

Jehova Ala ye sariya sigi ɲuman koo la. Bibulu b’a fɔ Jehova koo la ko: “E ka ɲi, i be koɲuman kɛ, ne kalan i ka kolatigɛninw na.” (Zab. 119:68). Ka kɛɲɛ n’o vɛrise ye, an ka Jehova ka ɲumanya faan fila lajɛ.

Jehova ka ɲi. A be koo bɛɛ kɛ ni ɲumanya ye ani ɲumanya n’a ka jogo tɔɔw bɛɛ be taga ɲɔgɔn fɛ. An k’a filɛ min kɛra tuma min na Jehova y’a fɔ Musa ye ko: “Ne bena tɛmɛ i ɲakɔrɔ, ka n ka ɲumanya bɛɛ yira i la.” Ɲumanya ye Jehova ka nɔɔrɔ faan dɔ lo ye. Musa ye kuma nunu mɛn tuma min na Jehova tun b’a ka nɔɔrɔ yirala a la: “Masaba, Masaba, makaritigi, hinɛbaga Ala. A te dimi joona, a ka ɲumanya n’a ka kantigiya ka bon. A b’a ka ɲumanya yira adamadenw kɔmɔgɔw la fɔɔ filankuru caaman. A be tilenbaliyako, ni murutili, ani hakɛ yafa. Nga a te tiɲɛ di mɔgɔ ma, ni tiɲɛ t’a fɛ.” (Ɛkiz. 33:19; 34:6, 7). O b’a yira ka gwɛ ko Jehova ka ɲi koo bɛɛ la. Adamaden si ka ɲumanya ma se Yezu ta ma. Nka a y’a fɔ ko: “Mɔgɔɲuman si te yen ni Ala kelen tɛ.”—Luka 18:19.

 Jehova be koo ɲuman kɛ. Jehova be fɛɛn o fɛɛn kɛ, o ka ɲi. A “ka ɲumanya be se bɛɛ ma. A ka makari be se a ka danfɛnw bɛɛ ma.” (Zab. 145:9). Jehova ka ɲi ani a tɛ mɔgɔ bɔ mɔgɔ la. O kama, a be niin di adamadenw bɛɛ ma ani a b’u makoɲɛfɛnw di u ma (Kɛw. 14:17). Jehova ka ɲumanya kosɔn, a be yafa an ma. Zaburu sɛbɛbaga dɔ y’a fɔ ko: “Matigi, e ka ɲi, e be yafa.” (Zab. 86:5). An ka la a la ko Jehova “te ban ka mɔgɔ jalakibali ta ɲa.”—Zab. 84:12.

An danna Ala jaa la. O kama, an be se ka kɛ mɔgɔ ɲumanw ye ani an be se ka to ka ɲuman kɛ (Zɛnɛzi 1:27). Nka, an tɛ wolo ni ɲumanya ye. O kosɔn, Bibulu b’an jija ko: “Aw ka koɲumankɛ degi.” (Ezayi 1:17). An be se ka ɲumanya degi cogo di? An ka cogo saba lajɛ minw bena an dɛmɛ k’o kɛ.

A fɔlɔ, an ka hakili senu deli Ala fɛ. Hakili senu be se k’an dɛmɛ ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye Ala ɲɛɛ kɔrɔ (Gal. 5:22). Tiɲɛn na, hakili senu be se k’a to koo ɲuman be diya an ye ani an be koo jugu kɔniya (Ɔrɔm. 12:9). Bibulu b’a fɔ ko Jehova be se ka ‘barika don an na koo bɛɛ la’ walisa an ka to ka ɲuman kɛ kɛwalew ni kumaw fɛ.—2 Tes. 2:16, 17.

A 2nan, an ka Bibulu kalan o min sɛbɛra hakili senu barika la. N’an b’o kɛ, Jehova bena an kalan sira ɲumanw bɛɛ la ani k’an labɛn walisa an ka se “ka koɲuman sifa bɛɛ kɛ.” (Talenw 2:9; 2 Tim. 3:17). N’an be Bibulu kalan ani ka miiri a kan, an bena an dusukun fa ni fɛɛn ɲumanw ye Ala n’a sagonata koo la. O la, an bena fɛɛn kuraw fara an ka nafolofɛnw kan, o minw be se k’an nafa kɔfɛ.—Luka 6:45; Efɛz. 5:9.

A 3nan, an k’an seko bɛɛ kɛ “ka koɲuman” degi (3 Zan 11). Ɲɛyirali caaman be Bibulu kɔnɔ an be se ka minw ladegi. Tiɲɛn lo ko Jehova ni Yezu ka ɲɛyirali ɲɔgɔn tɛ yen. Nka, an be se ka miiri fana mɔgɔ dɔw koo la i n’a fɔ Tabita ni Barinabasi (Kɛw. 9:36; 11:22-24). U ka maana lajɛtɔ i ka kelenna kalan na, a kɔrɔsi u ye min kɛ ka tɔɔw dɛmɛ. A filɛ i be se ka min kɛ k’i somɔgɔw wala i ka kafomɔgɔ dɔw dɛmɛ. A kɔrɔsi fana Tabita ni Barinabasi ye nafa minw sɔrɔ u ka ɲumanya la. Ele fana be se k’o ɲɔgɔn sɔrɔ.

An be se ka miiri fana mɔgɔ wɛrɛw koo la minw be koo ɲuman kɛ bi. Ɲɛyirali fɛ, diinan mɔgɔkɔrɔw be baara gwɛlɛ kɛ kafo kɔnɔ ani ‘koo ɲuman ka di u ye.’ An kana ɲinɛ  an balimamuso kantigiw kɔ. Olu be mɔgɔw “dege koɲuman kɛli la,” u ka kumaw n’u ka kɛwalew fɛ (Titi 1:8; 2:3). Balimamuso dɔ tɔgɔ ko Roslyn ani a ko: “N’ terimuso be jijaliba kɛ ka kafomɔgɔw dɛmɛ ani k’u jija. A be miiri u ka koow cogoya la ani tuma caaman na, a be kado den-dennin dɔw di u ma. A b’u dɛmɛ fana cogo nafaman wɛrɛw la. Ne fɛ, mɔgɔ ɲuman yɛrɛ lo.”

Jehova b’a sagokɛlaw jija u ka “koɲuman kɛ.” (Amɔsi 5:14). N’an y’o kɛ, Jehova ka sariyaw koo bena diya an ye. O bena an jija sɔbɛ la fana an ka to ka koo ɲuman kɛ.

Walisa ka ɲuman kɛ, waajibi tɛ an ka kobabaw kɛ tɔɔw ye wala ka kado sɔngɔ gwɛlɛw di u ma. Ɲɛyirali fɛ, walisa yiri ka wuli ka ɲɛ, an t’a sɔn jii caaman na siɲɛ kelen. Nka, an b’o kɛ dɔɔni dɔɔni siɲɛ caaman. N’an be koo den-dennin nafaman caaman kɛ tɔɔw ye fana, o lo bena a yira ko an ye mɔgɔ ɲuman ye.

Bibulu b’an jija ko an “labɛnnin” ka to ka koo ɲuman kɛ tɔɔw ye (2 Tim. 2:21; Titi 3:1). N’an b’an janto tɔɔw la, an bena cogoyaw sɔrɔ ka dɔ dɛmɛ a barika ka bonya (Ɔrɔm. 15:2). An be se k’o kɛ cogo di do? Min b’an fɛ, an be se k’o dɔ di u ma (Talenw 3:27). Ɲɛyirali fɛ, an be se ka dɔ weele ka na fɛɛn dennin dɔ dumu wala ka wagati ɲuman kɛ n’an ye. Ni dɔ man kɛnɛ, an be se ka taga bɔ a ye, k’a weele wala ka sms ci a ma. An be se ka sababu wɛrɛw sɔrɔ ka kuma ɲuman fɔ “min be se k’a mɛnbagaw dɛmɛ ani k’u mako ɲa cogo dɔ la.”—Efɛz. 4:29.

An b’a ɲini ka ɲuman kɛ bɛɛ ye i ko Jehova b’a kɛ cogo min na. An tɛ mɔgɔ bɔ mɔgɔ la. O kɛcogo fisaman dɔ ye ka Masaya kibaro diiman fɔɔ bɛɛ ye. Ka kɛɲɛ ni Yezu ka cikan ye, an b’a ɲini ka koo ɲuman kɛ hali an kɔniyabagaw ye (Luka 6:27). Koo jugu tɛ ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye ani ka ɲuman kɛ tɔɔw ye sabu “sariya t’o koo nunu kɛlɛ.” (Gal. 5:22, 23). An ka to ka ɲuman kɛ, hali n’u b’an kɛlɛla wala ni gwɛlɛyaw b’an kan. O be se ka kɛ sababu ye mɔgɔ wɛrɛw be sɔn tiɲɛn batoli ma ani u be nɔɔrɔ la Ala kan.—1 Piyɛri 3:16, 17.

“Mɔgɔɲuman fana bɛna a ta tɔnɔ sɔrɔ.” (Talenw 14:14, Biblu Ala ta Kuma). O tɔnɔ wala duga dɔw ye jumanw ye? N’an be ɲumanya kɛ tɔɔw ye, olu fana ka teli k’an minɛ ni ɲumanya ye (Talenw 11:25). Hali ni mɔgɔw t’an minɛ ni ɲumanya ye, an bele ka ɲi ka to ka ɲumanya kɛ u ye. O la, n’a sɔrɔ u bena u ka miiriya yɛlɛma an koo la ani k’an minɛ ni ɲumanya ye.—Ɔrɔm. 12:20.

N’an ye koo jugu dabila ka to ka ɲuman kɛ, o b’an nafa. Balima caaman y’o lo kɔrɔsi. An ka Nancy ka koo lajɛ. Ale ko: “N’ sunguru tuma na, n’ mako tun tɛ mɔgɔ la, n’ tun be kakalayakow kɛ ani n’ tun tɛ bonya la mɔgɔ si ani fɛɛn si kan. Nka, n’ tora ka Ala ka sariyaw faamu ɲuman koo la ani k’u labato minkɛ, n’ ye ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ. Sisan, n’ be danbe ni bonya la n’ yɛrɛ kan.”

Kuun jɔnjɔn min kama an ka ɲi k’a ɲini ka kɛ ni ɲumanya ye, o ye k’o be Jehova dusu diya. An be ɲuman min kɛ, hali ni mɔgɔ caaman ɲɛɛ t’o la, Jehova kɔni ɲɛɛ b’o la. Tuma o tuma n’an be ɲuman kɛ ani n’an be ni miiriya ɲumanw ye, a b’o lɔn (Efɛz. 6:7, 8). Nafa jumanw lo b’o la? Bibulu b’a fɔ ko “mɔgɔɲuman koo [ka di] Masaba ye.” (Talenw 12:2). O la, an k’a ɲini tuma bɛɛ ka kɛ mɔgɔ ɲuman ye. Jehova ye layidu ta ko: “Minw be koɲuman kɛ, . . . olu bɛɛ bena boɲa ni kunkɔrɔta ani hɛrɛ sɔrɔ.”—Ɔrɔm. 2:10.