A tun fɔra saan 1918, zanwiye tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso daminɛ na ko: “Mun lo bena kɛ saan 1918 la?” Kɛlɛba fɔlɔ bele tun be kɛra Erɔpu. Nka, a be komi koo ɲuman dɔ tun bena kɛ Bibulu Kalandenw na ani duniɲa yɛrɛ kɔnɔ. Koo minw tun kɛra saan daminɛ na, u tun b’o lo yira.

Saan 1918, zanwiye tile 8, Etazini ka faamanw ye ɲɔgɔnyeba dɔ kɛ. Peresidan, Woodrow Wilson ye miiriya 14 kofɔ yen. Ale fɛ, a kɔrɔtanin lo k’o miiriyaw sira tagama walisa ka “hɛɛrɛ sɔbɛ sigi tilenninya la.” A ko jamanaw ɲɛmɔgɔw ka ɲi k’u kɔnɔ gwɛ ka jɛnɲɔgɔnya kɛ u ni ɲɔgɔn cɛ, ka dɔ bɔ u ka kɛlɛkɛminanw na ani “ka jɛn ka jɛnkulu dɔ sigi.” A k’o lo bena “jamana denninw ni jamanabaw nafa.” Kɔfɛ, jamanaw basigira o “miiriya 14” lo kan ka Société des Nations sigi. Fɔkabɛn min kɛra Vɛrsayi, o fana basigira o miiriyaw lo kan. O lo ye daan sigi kɛlɛba fɔlɔ la.

A be komi Bibulu Kalandenw fana tun bena ɲɛsuma sɔrɔ saan tɛmɛnin ka ɲagamininw bɛɛ n’a ta. * Koo minw kɛra Watch Tower tɔɔn ka saan o saan ɲɔgɔnyeba la, olu b’o lo yira.

O ɲɔgɔnye kɛra saan 1918, zanwiye tile 5. Balima minw tun be ni lɔyɔrɔba ye ani u gwɛnna ka bɔ Betɛli la, olu caaman y’a ɲini ka ɲɛmɔgɔya kɛ ɔriganisasiyɔn kɔnɔ. Richard H. Barber tun ye kɔrɔsibaga tagamakɛla kantigi ye. A y’o ɲɔgɔnye daminɛ ni delili ye. A ye saan tɛmɛnin ka waajuli baara rapɔɔri fɔ. O kɔ, vote min tun be kɛ saan o saan walisa ka ɔriganisasiyɔn ɲɛmɔgɔw sugandi, o kɛra. Balimacɛ Barber ye Joseph Rutherford ni balimacɛ 6 sugandi. Avoka dɔ tun be ni mɔgɔ murutininw ye, ale fana ye mɔgɔ 7 sugandi. Minw gwɛnna ka bɔ Betɛli la, olu tun b’u cɛma. Watch Tower tɔndenw fanba ye balimacɛ Rutherford ni balimacɛ kantigi 6 lo sugandi.

Balimacɛ minw tun b’o ɲɔgɔnye la, u fanba k’u ye duga minw sɔrɔ o la, u tun ma deli k’o ɲɔgɔn sɔrɔ ka ye. Nka, u ka ninsɔndiya tun tɛ mɛɛnta ye.

Kabi kalo caaman, Bibulu Kalandenw tun b’a la ka gafe nin tilantilan: Le mystère accompli. Bibulu ka tiɲɛnkalan minw tun b’o gafe kɔnɔ, mɔgɔ kɔnɔgwɛw sɔnna o ma.

Balimacɛ Edward F. Crist tun ye kɔrɔsibaga tagamakɛla ye Kanada. A ko furuɲɔgɔnma dɔw ye gafe Le mystère accompli kalan lɔgɔkun duuru dɔrɔn kɔnɔ ani u sɔnna tiɲɛn ma! Edward ko: “O cɛɛ n’a muso y’u yɛrɛkun di Ala ma ani u be ɲɛtaga kɛra kosɔbɛ Alako ta fan fɛ.”

Cɛɛ dɔ y’o gafe sɔrɔ ani a sinna k’a kɔnɔkow fɔ a teriw ye. O gafe kɔnɔkow y’o cɛɛ dusukun sɔrɔ. A y’a lakali ko: “N’ tun be tagamana Avenue 3nan kan [ani] fɛɛn dɔ ye n’ gaman gosi. N’ tun b’a miiri ko biriki lo, nka gafe ‘Le mystère accompli’ tun lo. N’ y’a ta ka taga n’a ye soo ani n’ y’a bɛɛ kalan. . . . Kɔfɛ n’ y’a mɛn ko pastɛricɛ . . . dɔ lo tun dimina kosɔbɛ k’o gafe fili a ka finɛtiri fɛ . . . N’ lanin b’a la ko a y’o gafe fili minkɛ, o kɛra sababu ye a ye mɔgɔ caaman dɛmɛ ka jigiya sɔbɛ sɔrɔ. A ma deli  k’o ɲɔgɔn kɛ a sii bɛɛ la. . . . Pastɛricɛ ka dimiya kɛra sababu ye an be Ala tandora bi.”

O gafe ma o pastɛricɛ dɔrɔn lo kɔnɔ gwan. Saan 1918, feburukalo tile 12, faamanw ye bali sigi o gafe kan Kanada. U k’o gafe be mɔgɔw fari faga marifakɛlɛ koo la ani k’u lasun ka muruti faamanw kama. Dɔɔni o kɔ, Etazini faamanw fana ye bali sigi o gafe kan. Faamanw tagara Betɛli n’an ka birow fuye Niyɔriki, Pɛnsilvani ani Kalifɔrni maraw la. U tun be daliluw lo ɲinina walisa ka ɔriganisasiyɔn ɲɛmɔgɔw jalaki. Saan 1918, marisikalo tile 14, minisiriso min be kitikow kun na Etazini, ale ye bali sigi gafe Le mystère accompli kan. U ko k’o gafe dilan ani k’a tilantilan, o be mɔgɔ fari faga marifakɛlɛ koo la ani k’o bɛnnin tɛ ni Etazini ka sariya nin ye: Loi sur l’espionnage.

Saan 1918, mɛkalo tile 7, minisiriso min be kitikow kun na, sira dira o ma ka balimacɛ nunu minɛ k’u don kaso la: Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh ani Clayton Woodworth. U y’u jalaki k’u be “janfanciya, tugubanciya ani koo bɛnbaliw kɛra ka mɔgɔw lasun u ka muruti” ani u ka ban ka mɛnni kɛ Etazini sɔrɔdasiw fɛ. Saan 1918, zuwɛn tile 3, u y’a daminɛ k’o balimaw kiti. Nka a tun gwɛnin lo k’u bena u don kaso la. Mun na do?

U tun ye balimaw jalaki k’u ye Etazini ka sariya min tiɲɛ, minisiri min be kitikow kun na, ale y’a fɔ k’o sariya ye “fɛɛrɛ barikaman ye walisa ka mɔgɔw bali ka miiriya juguw jɛnsɛn” jamana koo la. A tun ɲinina sariya sigibagaw fɛ u k’o sariya yɛlɛma. Mɔgɔ minw be “tiɲɛnkow jɛnsɛn ni ŋaniya ɲuman ye ani u b’o kɛ kuun dɔ kosɔn,” o yɛlɛmani tun bena olu latanga. Nka, saan 1918, mɛkalo tile 16, sariya sigibagaw banna k’o sariya tɛ yɛlɛma. Kititigɛyɔrɔ la, u kumana siɲɛ caaman gafe Le mystère accompli koo la. Etazini ka sariya sigibagaw y’a fɔ u ka rapɔɔri kɔnɔ ko: “Fɛɛn minw b’o miiriya jugu ɲɔgɔn jɛnsɛn ani faratiba b’o la, u bɛɛ la juguman ye gafe min be weele ko ‘Le mystère accompli’. . . A kuun ye ka sɔrɔdasiw fari faga marifakɛlɛ koo la ani ka sɔrɔdasiya koo gwoya denbayamɔgɔw ye.”

U tun y’o balima 8 nunu jalaki koo minw bɛɛ la, saan 1918, zuwɛnkalo tile 20, kititigɛso y’a fɔ ko joo tɛ balimaw fɛ u si la. O loon dugusagwɛ, kititigɛla ye jalaki ben balimaw kan. A ko: “Mɔgɔ jalakinin nunu be diinanko minw lafasa ni kisɛya ye ani k’u jɛnsɛn . . . o ka jugu ni Alemaɲi ka kɛlɛbolo dɔ ye. . . . U ka kan ka ɲangi kosɔbɛ.” Lɔgɔkun fila o kɔ, u y’o balima seegi nunu don kaso la Atilanta, Zɔrzi mara la. U tun ka ɲi ka wagati minw kɛ kaso la, o be ta saan 10 ka taga se saan 20 ma.

O wagati la, mɔgɔw ye Bibulu Kalandenw kɛlɛ kosɔbɛ. Etazini polisisoba min be sɛgɛsɛgɛri koow kun na (FBI), ale ye sɛgɛsɛgɛri kɛ Bibulu  Kalandenw ka baara koo la ani ka rapɔɔri waa caaman sɛbɛ. O rapɔɔriw b’a yira ko balimaw tun jijanin lo waajuli la.

Floride mara la, Ɔrilando dugu ka lapɔsi ɲɛmɔgɔ ye lɛtɛrɛ ci FBI ma ko: “[Bibulu Kalandenw] be dugu bɛɛ yaalayaala soo ni soo ani u b’u ka baara fanba kɛ sufɛ. . . . A be komi u t’a fɛ ka mɔgɔw nintɔɔrɔ dabila.”

Frederick W. Franz tun jijanin lo waajuli la. Kɔfɛ, a nana kɛ Koow Ɲɛnabɔla Jɛnkulu mɔgɔ dɔ ye. Minisiriso min be kɛlɛkow kun na, kolonɛli dɔ tun be baara kɛ o yɔrɔ la. A ye sɛbɛ ci FBI ma Frederick ka baara koo la. A y’a sɛbɛ ko: “Baaraba min kɛra ka gafe ‘Le mystère accompli’ deen waa caaman feere, Frederick Franz . . . seen b’o la.”

U ye Charles Fekel fana tɔɔrɔ kosɔbɛ. Kɔfɛ, ale fana nana kɛ Koow Ɲɛnabɔla Jɛnkulu mɔgɔ dɔ ye. Faamanw y’a minɛ sabu a tun be gafe Le mystère accompli tilantilanna. A tun be lɛtɛrɛ minw bɛɛ sɛbɛ wala a tun be minw sɔrɔ, faamanw tun b’olu kɔrɔsi. U y’a minɛ ka don kaso la kalo kelen Baltimɔr dugu la, Mariland mara la. U y’a jati “Otirisi jamana jugu ye.” Mɔgɔ minw tun b’a ɲiningara kititigɛso la, a y’a jaa gwɛlɛya ka seereya kɛ u ye. A hakili jigira ciden Pol ka kumaw na minw be sɔrɔ 1 Korɛntikaw 9:16 kɔnɔ ko: “Bɔnɛ ye ne ta ye ni ne ma kibaru diman fɔ.” *

Bibulu Kalandenw tun kisɛyanin lo waajuli la. Ka fara o kan, u y’a ɲini mɔgɔw k’u bolonɔ bila sɛbɛ dɔ kan k’a yira k’u b’a fɛ balimaw ka bɔ kaso la Atilanta. Anna Gardner ko: “An bolo tun degunnin lo tuma bɛɛ. Ka balimaw to kaso la, an ka baara tun ye k’a ɲini mɔgɔw fɛ u k’u bolonɔ bila sɛbɛ kan. An y’o kɛ soo ni soo ani mɔgɔ waa caaman sɔnna k’o kɛ! An y’a fɔ u ye k’o cɛɛw ye kerecɛn sɔbɛw ye ani k’u bagara u ma k’u don kaso la.”

O wagati gwɛlɛw la, lajɛnba caaman kɛra walisa ka balimaw sabati Alako ta fan fɛ. A tun fɔra Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ ko: “Saan kɔnɔ . . . lajɛnba binaani ni kɔ kɛra . . . Koo diiman caaman fɔra o lajɛnbaw bɛɛ koo la.” A fɔra yen fana ko fɔlɔ la, lajɛnbaw bɛɛ tun be kɛ kalo damanin dɔrɔn lo la (kalo fila wala saba) saan kɔnɔ. Nka sisan, u be kɛ kalo o kalo.

Mɔgɔ kɔnɔgwɛw bele tun be sɔnna kibaro diiman ma. Lajɛnba dɔ kɛra Kleveland dugu la, Ohio mara la. Mɔgɔ 1200 ɲɔgɔn tun be yen ani mɔgɔ 42 batizera. Mɔgɔ batizeninw cɛma, kanbelenin dɔ tun be yen. “A tun be Ala kanu ani a tun masirinin lo a la cogo min na, o tun be se ka maloya bila mɔgɔkɔrɔba caaman na.”

Saan 1918 laban wagati la, Bibulu Kalandenw tun t’a lɔn u ka koow bena laban cogo min na. An ka biro minw tun be Buruklyn, olu tun feerela ani an ka sigiyɔrɔsoba tun yɛlɛmana Pitsbɛrg, Pɛnnsilvani. Minw tun b’an ka baara ɲɛminɛ, olu bele tun be kaso la. Watch Tower tɔɔn ka saan o saan ɲɔgɔnye dɔ tun bena kɛ saan 1919, zanwiyekalo tile 4. Mun lo tun bena kɛ do?

An balimaw tun jijanin lo u ka baara la. U tun lanin b’a la ko koow bena fisaya. O kama, u ye kuma nunu sugandi k’u kɛ saan 1919 ka kalankun ye: “Kɛlɛkɛminan fɛɛn o fɛɛn dilanna i kama, o si tena foyi ɲa.” (Ezayi 54:17). Koow tun bena yɛlɛma pewu! O tun bena balimaw ka limaniya barika bonya ani baaraba min tun b’u kɔnɔna, u tun bena fanga sɔrɔ ka se k’o kɛ.