N’ WOLOLA saan 1934. Fred ni Edna Molohan ye n’ bangebagaw ye. Olu tun ye Bibulu Kalandenw (Jehova Seerew) ye kabi saan 20. N’ b’u waleɲuman lɔn sabu u ye n’ dɛmɛ ka Jehova kanu. An tun be dugudennin dɔ kɔnɔ min be weele ko Parsɛnz, Kansas mara worodugu ni kɔrɔn cɛ. An ka kafomɔgɔw fanba tun ye kerecɛn mɔlenw ye. An ka denbayamɔgɔw tun tɛ fɔn lajɛnw ni waajuli la. Samedilon wulafɛ, an tun ka teli ka waajuli kɛ siradaw la. Bi, o be weele ko ka waajuli kɛ jamayɔrɔw la. O baara tun b’an sɛgɛn tuma dɔw la, nka papa tun ka teli ka bɔnbɔn galasi san k’a di an ma an tilanin kɔ waajuli la.

An ka kafo tun ka dɔgɔ, nka a ka kiin tun ka bon kosɔbɛ. Dugu den-denninw ni foro caaman tun b’o kiin kɔnɔ. Forow kɔnɔ, mɔgɔw tun mana an ka gafew minɛ, u tun ka teli ka fɛɛn nunu dɔ di an ma: nanfɛnw, faan minw lara kura ye wala sisɛw yɛrɛ. Komi papa tun be kɔn k’an ka gafew sɔngɔ sara, an tun b’o dumunifɛnw kɛ an ka balo ye.

N’ bangebagaw banbara ka turnediski sɔrɔ ani u tun be waajuli kɛ n’a ye. N’ tun ka dɔgɔ kojugu ka baara kɛ n’a ye. Nka viziti kuraw ni bibulukalanw na, a tun ka di n’ ye ka papa ni maman dɛmɛ ka balimacɛ Rutherford ka kalanw don mɔgɔw k’u lamɛn.

Papa tun y’a ka mobili (1936 Ford) kɛ kunnafoni jɛnsɛn mobili ye walisa ka kibaro diiman wangola. O tun ye fɛɛrɛ ɲuman ye ka kibaro diiman jɛnsɛn. Tuma caaman na, an tun be miziki don walisa mɔgɔw k’u tulo malɔ ka lamɛnni kɛ. O kɔ, an tun be kalan dɔ don min basiginin be Bibulu kan. O kalan kɔ, an be gafew di makodonmɔgɔw ma.

 Mɔgɔ caaman tun ka teli ka na lafiɲɛ zaradɛn dɔ kɔnɔ, dugudennin dɔ la min be weele ko Serivale, Kansas mara la. Dimansilon dɔ, papa donna n’a ka mobili ye o yɔrɔ la. Polisicɛ dɔ y’a fɔ a ye ko a daganin tɛ a ka don n’o mobili ye zaradɛn kɔnɔ. A y’a fɔ papa ye ko a be se ka mobili lɔ sirada la. Papa bɔra ka mobili lɔ kɛnɛma, yɔrɔ min na mɔgɔw bele tun be se ka to zaradɛn kɔnɔ ka kalan lamɛn. A tun ka di n’ ye ka waajuli kɛ ni papa ni n’ kɔrɔcɛ Jerry ye o cogo la.

Ka kɔn saan 1940 ɲɛ, an ye waajuli kanpaɲi kɛrɛnkɛrɛnnin dɔw kɛ yɔrɔ minw na mɔgɔw tun b’an kɛlɛ kosɔbɛ an ka baara kosɔn. I ko n’ y’a fɔ cogo min na a daminɛ na, an tun be wuli dugutilama ani ka sɛbɛninw wala gafew don don nɛmɛnɛmɛ mɔgɔw ka bondaw jukɔrɔ. O kɔ, an bɛɛ tun be ɲɔgɔn lajɛn dugu gɛrɛfɛ k’a filɛ ni polisiw m’an dɔ minɛ.

O wagati la, an tun be to ka pankartiw dulon an yɛrɛ la ani ka bɔ ka tagama dugu siraw kan walisa ka piblisite kɛ. N’ hakili b’a la ko loon dɔ, balimaw nana o tagama ɲɔgɔn kɛ an ka dugu la. A tun sɛbɛnin b’u ka pankartiw kan ko: “Diinanko ye jaan ni nanbarako lo ye.” U bɔra an ka soo ka kilomɛtɛrɛ fila ɲɔgɔn tagama dugu kɔnɔ. O kɔ, u kɔsegira an ka soo. O tagama labanna hɛɛrɛ la sabu mɔgɔ si m’u bali k’o kɛ. Mɔgɔ caaman yɛrɛ tun b’a fɛ k’a lɔn min be kɛra.

An ka denbayamɔgɔw tun ka teli ka taga lajɛnbaw kɛ Tɛkzas mara la. Papa tun be baara kɛ tɛrɛn sosiyete dɔ la. O kama, an tun be don tɛrɛn kɔnɔ gwansan ka taga lajɛnbaw la ani ka taga an somɔgɔw filɛ. N’ bamuso kɔrɔcɛ Fred Wismar n’a muso Eulalie tun siginin be Tanple, Tɛkzas mara la. N’ belencɛ Fred ye tiɲɛn lɔn a kanbele tuma ani a batizera saan damanin saan 1900 tɛmɛnin kɔ. A ye min kalan, a y’o fɔ n’ bamuso n’a balima tɔɔw ye. Balima minw tun be Tɛkzas mara cɛmancɛ la, olu tun be n’ belencɛ Fred lɔn koɲuman sabu a tun ye zone kɔrɔsibaga ye (bi, o be weele ko kafokulu kɔrɔsibaga). A tun be ɲumanya kɛ mɔgɔw ye, a ninsɔn tun ka di ani a tun kisɛyanin lo. A kɛra ɲɛyirali ɲuman ye ne fɛ n’ kanbele tuma na.

Saan 1941, an ka denbayamɔgɔw donna tɛrɛn kɔnɔ ka taga lajɛnba dɔ la Sɛn Luwi, Misuri mara la. U tun y’a ɲini denmisɛnw bɛɛ fɛ u ka sigi ɲɛfɛ tintin gɛrɛfɛ walisa ka balimacɛ Rutherford ka kalan nin lamɛn: “Masacɛ deenw.” O kalan kɔ, an denmisɛn 15000 minw bɛɛ tun be yen, koo dɔ kɛra min y’an kabakoya! Balimacɛ Rutherford n’a dɛmɛbagaw ye gafe kura nin di an kelen kelen bɛɛ ma: “Denmisɛnw” (Angilikan na).

Saan 1943 awirilikalo la, an tagara lajɛnba dɔ la Kɔfeyvil dugu la, Kansas mara la. O lajɛnba barokun tun ye ko: “A’ ye dɔ kɛ dɔ ye.” U y’a fɔ kunnafoniw na ko kafow bɛɛ ka ɲi ka lakɔli kura dɔ daminɛ min be weele ko Ala ka Mara cidenyabaara lakɔli. An ye gafenin dɔ sɔrɔ fana. Kalansen 52 lo tun b’a kɔnɔ ani a tun labɛnna o lakɔli lo kama. Kɔfɛ, o saan kelen kɔnɔ, n’ ye n’ ka  kalan fɔlɔ kɛ o lakɔli la. O lajɛnba kɛra lajɛnba kɛrɛnkɛrɛnnin ye fana ne fɛ sabu ne ni mɔgɔ damanin batizera ale lo la. U y’an batize foro dɔ ka dalan kɔnɔ ani jii tun sumanin lo.

N’ tilanin kɔ lise la saan 1951, n’ tun ka ɲi k’a latigɛ n’ bena min kɛ n’ ka ɲɛnamaya kɔnɔ. N’ kɔrɔcɛ Jerry tun be baara kɛ Betɛli la. Ne fana tun b’a fɛ sɔbɛ la ka taga baara kɛ yen. O kama, n’ ye demandi dɔ dafa k’a ɲini ka taga Betɛli la. Dɔɔni o kɔ, u ye n’ weele. N’ ye baara daminɛ Betɛli la saan 1952, marisikalo tile 10. O kɛra desizɔn ɲuman ye min ye n’ dɛmɛ ka baara kɛ Ala ye bɛrɛbɛrɛ.

N’ tun b’a fɛ ka baara kɛ ɛnprimɛri la walisa ka balimaw dɛmɛ ka zurunaliw ni sɛbɛ wɛrɛw dilan. Nka, n’ ma nɛɛma sɔrɔ ka baara kɛ yen. U ko n’ ka baara kɛ dumuni kɛyɔrɔ la ani kɔfɛ, u ye n’ bila gwabugu la. O baara tun ka di n’ ye sabu a ye n’ dɛmɛ ka koo caaman faamu. N’ tun labilanin lo wagati dɔw la tile kɔnɔ. Wagati tun be n’ fɛ ka sɛgɛsɛgɛri kɛ koɲuman Betɛli ka biblotɛkiba kɔnɔ, n’ ka kelenna kalan wagati la. O ye n’ dɛmɛ ka n’ ka limaniya barika bonya ani ka n’ ka teriya sabati ni Jehova ye. O kama, n’ cɛsirinin tun lo ka baara kɛ Jehova ye Betɛli la n’ sii tɔɔ bɛɛ la. Jerry bɔra Betɛli la saan 1949 ani a ye Patricia furu. Nka, u yɔrɔ tun man jan Betɛli la sabu u tun siginin be Buruklyn. Tuma min na n’ nana kura ye Betɛli la, u ye n’ dɛmɛ ani ka n’ jija.

U tun ye Betɛliden dɔw sugandi walisa u ka to ka taga forobakalanw kɛ kafow kɔnɔ ani u y’o balimaw tɔgɔw sɛbɛ lisi dɔ kan. N’ senin Betɛli la, dɔɔni o kɔ, u y’a daminɛ k’a filɛ u be se ka betɛliden minw tɔgɔ fara o lisi kan. O balimaw tun ka ɲi ka taga kalan kɛ kafow kɔnɔ minw ni Buruklyn tɛ tɛmɛ kilomɛtɛrɛ 320 kan. U tun be forobakalan kɛ ani ka waajuli kɛ ni kafodenw ye. N’ tun sugandira ka kɛ o balimacɛw dɔ ye. Tuma min na n’ ye n’ ka forobakalan fɔlɔ kɛ, n’ tun sirannin lo. O wagati la forobakalan tun be mɛɛn lɛri kelen. N’ tun ka teli ka tɛrɛn lo ta ka taga kafow kɔnɔ. Dimansilon dɔ wulafɛ, n’ donna tɛrɛn kɔnɔ walisa ka kɔsegi Niyɔriki. An tun be saan 1954 lo la ani nɛnɛ tuma tun lo. N’ tun ka ɲi ka se Betɛli la fitiri wagati. Nka, k’an to sira kan, fɔɲɔba dɔ daminɛna ani nɛzi tun be benna caaman. Tɛrɛn tiɲɛna. O kama, an ma se Niyɔriki joona. An sera ntɛnɛlon sɔgɔma 5h wagati. N’ ye metoro ta tɛrɛn gari la ka taga Buruklyn. N’ senin dɔrɔn, n’ sinna ka taga baara kɛ gwabugu la. Baarakɛlɛri tun tɛmɛna dɔɔni ani n’ sɛgɛnninba tun lo sabu n’ ye suu kuru bɛɛ kɛ, n’ ma sinɔgɔ. Nka o gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, n’ ninsɔn tun ka di kosɔbɛ sabu n’ sera ka taga bɔ o kafow ye ani ka teri kura caaman sɔrɔ!

O wagati la, balimaw jɛnkulu dɔ tun be to ka bibulukalan kɛ arajo WBBR la lɔgɔkun o lɔgɔkun. U ko n’ ka kɛ o balima dɔ ye k’a sɔrɔ n’ tun ye betɛliden ye a ma mɛɛn. O arajobon tun be 124 Columbia Heights yɔrɔ la, sangaso filanan kɔnɔ. Balimacɛ Alexander H. Macmillan tun ye betɛliden ye kabi wagatijan. Ale fana tun be kuma arajo la. An tun be to k’a weele ko balimacɛ Mac. An minw tun ye kanbelew ye Betɛli la, o balimacɛ tun ye ɲɛyirali ɲuman ye an fɛ sabu a tora kantigiya la gwɛlɛyabaw bɛɛ n’a ta.

Saan 1958, u ye kunkanbaara wɛrɛ kalifa n’ ma. Misɔnden minw tilara Gilead lakɔli la, n’ y’a daminɛ ka baara kɛ n’olu ye. N’ tun b’u dɛmɛ u ka vizaw sɔrɔ walisa u cira jamana minw na, u ka se ka taga yen. O wagati la, awiyɔn sɔngɔ tun ka gwɛlɛ kojugu. O kama, misɔnden minw tilara lakɔli la, u mɔgɔ damanin dɔrɔn lo tun be awiyɔn ta. U fanba minw tun be taga Farafinna ani Azi mara la, olu tun be don batow lo kɔnɔ. Saan damanin o kɔ, awiyɔn sɔngɔ jigira. O la, misɔndenw fanba cira jamana minw na, u be awiyɔn lo ta ka taga yen.

Saan 1960, a ɲinina n’ fɛ n’ ka awiyɔnw luwe walisa Etazini balima dɔw ka se ka taga lajɛnbaw la. O lajɛnbaw tun ka ɲi ka kɛ Erɔpu jamana dɔw la saan 1961 ani u tun labɛnna jamana caaman kama. An ka awiyɔn bɔra Niyɔriki ka taga Amburg, Alemaɲi jamana na. Lajɛnba bannin kɔ, ne ni balimacɛ saba ye mobili luwe ka taga Itali. O balimacɛw fana tun ye betɛlidenw ye. An tagara Betɛli filɛ Ɔrɔmu dugu la. An bɔra yen ka taga Faransi. Kuluyɔrɔ minw be weele ko Pyrénées, an tɛmɛna yen ka taga Ɛsipaɲi. Bali tun sigira an ka baara kan o jamana na. An balima minw be Barselɔni, an y’an ka gafe dɔw meleke papiye kɔnɔ i n’a fɔ kadow ani an y’u di u ma. A diyara n’ ye kosɔbɛ k’o balimaw kunbɛn! An bɔra Barselɔni mobili la ka taga Amstɛrdam, ka sɔrɔ ka kɔsegi Niyɔriki awiyɔn na.

Saan 1962, u y’a fɔ n’ ye ko n’ ka labɛnw kɛ walisa balima 583 ka taga lajɛnba kɛrɛnkɛrɛnnin dɔw la minw labɛnna jamana caaman kama duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ. O lajɛnbaw kɛra saan 1963 ani u kuun tun ye ko: “Kibaro diiman banbali.” O balimaw tun ka ɲi ka taga o lajɛnbaw la yɔrɔ nunu na: Erɔpu ni Azi mara la, Pasifiki mara worodugu fan fɛ, Onolulu (Awayi mara la) ani a laban, Pasadena (Kalifɔrni mara la). U tagara fana Liban ani Zɔrdani walisa ka yɔrɔ dɔw filɛ minw kofɔra Bibulu kɔnɔ. Balima minw tun sugandira ka taga o lajɛnbaw la, an ka biro lo tun ka ɲi ka vizaw ni lotɛliw ɲini u ye ani k’u ka awiyɔn biyew koo ɲɛnabɔ.

Saan 1963 kɛra saan kɛrɛnkɛrɛnnin ye ne fɛ kuun wɛrɛ kama. Zuwɛnkalo tile 29, ne ni Lila Rogers furula. A be bɔ Misuri ani a nana Betɛli la saan 1960. Balima minw tun sugandira ka taga lajɛnbaw kɛ duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ, ne ni Lila farala olu kan lɔgɔkun kelen an furunin kɔ. An tagara Gɛrɛsi, Ezipiti ani Liban. An bɔra o yɔrɔ la ka taga Zeruzalɛmu awiyɔn na. Nka, komi bali tun siginin lo an ka baara kan yen, u y’a fɔ an ye ko faamanw tɛ sɔn ka viza di Jehova Seerew ma. O kama, an tun t’a lɔn min tun bena kɛ n’an sera yen. An senin yen, an ye balima jɛnkulu dɔ ye awiyɔnso kɔnɔ sanfɛyɔrɔ dɔ la, fanijan dɔ tun b’u bolo ani a tun sɛbɛnin b’a kan ko: “Jehova Seerew, aw dansɛ”! Miiri k’a filɛ an kabakoyara cogo min na k’u ye! Yɔrɔ minw kofɔra Bibulu kɔnɔ, a diyara an ye kosɔbɛ ka se k’o yɔrɔ dɔw ye i n’a fɔ Ibrayima, Isiyaka, ni Yakuba ye ɲɛnamaya kɛ yɔrɔ minw na. Yezu ni cidenw ye waajuli kɛ yɔrɔ minw na ani kerecɛn diinan y’a daminɛ ka jɛnsɛn yɔrɔ minw na “ka taga fɔɔ diɲɛ daan na,” an y’o yɔrɔw fana ye.—Kɛw. 13:47.

Saan 55 kɔnɔ, Lila ye n’ dɛmɛ koɲuman kantigiya la n’ ka baaraw bɛɛ la. An tagara Ɛsipaɲi ani Pɔrtigal siɲɛ caaman tuma min na bali tun sigira an ka baara la o jamanaw na. An tun be taga balimaw jija ani k’an ka gafew n’u makoyafɛn wɛrɛw d’u ma. An sera ka taga bɔ an balima dɔw ye minw tun be kaso la Kadis dugu la, Ɛsipaɲi. N’ dusu diyara kosɔbɛ sabu n’ sera ka forobakalan dɔ kɛ k’o balimaw jija.

Saan 1963, n’ ye nɛɛma sɔrɔ ka labɛnw kɛ walisa balimaw ka se ka taga lajɛnba dɔw la  minw labɛnna jamana caaman kama. O lajɛnbaw kɛra Farafinna, Ɔsitarali, Ameriki cɛmancɛ ni Ameriki worodugu fan fɛ, Erɔpu, Azi mara kɔrɔn fan fɛ, Hawayi, Nuvɛli Zelandi, ani Pɔrtoriko. Ne ni Lila ye lajɛnba caaman kɛ an tɛ ɲinɛ minw kɔ, i n’a fɔ an ye min kɛ saan 1989, Varsovi (Polɔɲi). Balima minw be Irisi, u caaman sera ka na o lajɛnba la ani u siɲɛ fɔlɔ tun lo ka na lajɛnba dɔ la! An ye balima minw ye, u fanba tun ye saan caaman kɛ kaso la Soviyetiki mara la, u ka limaniya kosɔn.

Ne ye nɛɛmaba sɔrɔ fana ka taga bɔ betɛlidenw ni misɔndenw ye duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ walisa k’u jija. An ka tagama laban sen fɛ, an tagara Kore worodugu fan fɛ ani an ye balima 50 ye minw tun be kaso la Suwɔn dugu la. O balimaw tun be koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye ani u tun kɔrɔtɔnin lo ka waajuli baara daminɛ kokura. An y’o balimaw ye minkɛ, o y’an jija kosɔbɛ!—Ɔrɔm. 1:11, 12.

N’ y’a ye Jehova y’a ka mɔgɔw duga cogo min na saan caaman kɔnɔ. Tuma min na n’ batizera saan 1943, weleweledala 100000 ɲɔgɔn lo tun be yen. Bi, an ye mɔgɔ miliyɔn seegi ni kɔ ye jamana 240 kɔnɔ. O ɲɛtaga fanba sera ka kɛ Gilead lakɔlidenw sababu lo la. A kɛra ninsɔndiyaba ye ne fɛ ka se ka baara kɛ n’o misɔnden caaman ye ani u cira ka taga yɔrɔ minw na, k’u dɛmɛ ka taga yen.

N’ ninsɔn ka di kosɔbɛ sabu kabi n’ kanbele tuma, n’ y’a latigɛ ka baara kɛ Betɛli la. Kabi n’ b’o baara la, Jehova ye n’ duga kosɔbɛ! Ne ni Lila ye ninsɔndiya sɔrɔ an ka baara la Betɛli la. Ka fara o kan, an ye ninsɔndiya sɔrɔ fana ka waajuli kɛ ni kafo caaman ye Buruklyn saan 50 ni kɔ kɔnɔ ani an ye teri sɔbɛ caaman sɔrɔ.

N’ bele be baara kɛra Betɛli la ani Lila be n’ dɛmɛ loon o loon. N’ be ni saan 84 ni kɔ ye sisan. N’ ninsɔn ka di sabu n’ bele be se ka baara nafamanw kɛ i n’a fɔ ka lɛtɛrɛw ni e-mail koo ɲɛnabɔ Betɛli la.

Jehova ka jɛnkulu ye ɔriganisasiyɔn ɲuman yɛrɛ lo ye! Ninsɔndiyaba lo an fɛ ka kɛ a kɔnɔ. An b’a faamu ko Malasi 3:18 ka kumaw ye tiɲɛn ye. A fɔra yen ko: “Faranfasi min be mɔgɔtilennin ani mɔgɔjugu cɛ, aw bena o lɔn. Min be baara kɛ ne Ala ye, ani min te baara kɛ ne ye, faranfasi min b’u cɛ, aw bena o lɔn.” Loon o loon, an b’a ye ko Sutana ka duniɲa be nagasira ka taga. Mɔgɔw tɛ ni jigiya si ye ani u ninsɔndiyanin tɛ kosɔbɛ. Nka wagati gwɛlɛw bɛɛ n’a ta, minw be Jehova kanu ani u be baara kɛ a ye, olu ninsɔndiyanin lo kosɔbɛ. U be ni jigiya barikaman ye fana siniɲasigi koo la. Tiɲɛn na, nɛɛmaba lo an fɛ ka kibaro diiman fɔ mɔgɔw ye! (Mat. 24:14). Yanni dɔɔni, Ala ka Masaya bena duniɲa juguman nin halaki ani ka alijɛnɛ sigi. An kɔrɔtɔnin lo o loon ka se! O wagati la, Jehova sagokɛla kantigiw bɛɛ bena kɛ hɛɛrɛ ni ninsɔndiya la dugukolo kan ani u bena ɲɛnamaya kɛ fɔɔ abada!