1, 2. a) N’an ka koow barila ka yɛlɛma, o be se ka mun lo kɛ an na? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.) b) Ka kɛɲɛ ni Zaburuw 131 ye, mun lo be se k’an dɛmɛ walisa an hakili siginin ka to?

LLOYD ni Alexandra ye baara kɛ Betɛli la saan 25 ni kɔ. Loon dɔ, u y’a fɔ ko u k’u ka baara lalɔ ka taga kɛ piyɔniyew ye. A daminɛ na, u dusu tiɲɛna kosɔbɛ. Lloyd ko: “Ne fɛ, n’ ka Betɛli baara lo tun b’a yira n’ ye mɔgɔ sifa min ye. O yɛlɛmaniw kɛra kuun min kama, o tun ka di n’ ye. Nka lɔgɔkun damanin ani kalo damanin o kɔ, tuma dɔw la, a tun be n’ ɲɛɛ na ko u ye n’ gwɛn le.” Lloyd ko tuma dɔ la, a be koow jati ni ɲɛɛ ɲuman ye ani dɔɔni o kɔ dɔrɔn a dusu be kasi.

² N’an ka koow barila ka yɛlɛma pewu, o be se ka hamiba bila an na ani k’an dusu kasi (Talenw 12:25). A be se ka gwɛlɛya an ma ka sɔn o yɛlɛmaniw ma. O koo ɲɔgɔn na, an be se k’an “ɲamalɔ” cogo di? (Zaburuw 131:1-3 kalan). Galen ani bi, Jehova sagokɛla dɔw ka koow barila ka yɛlɛma. An k’a filɛ u ye min kɛ walisa u hakili siginin ka to.

3. Yusufu ka koow barila ka yɛlɛma cogo di?

³ Yusufu tun koo ka di a facɛ Yakuba ye ka tɛmɛ a balimacɛw kan. Tuma min na a tun be ni saan 17 ɲɔgɔn ye, a kɔrɔcɛw y’a feere jɔnya la ɲangoya kosɔn (Zɛnɛzi 37:2-4, 23-28). Saan 13 ɲɔgɔn kɔnɔ, a tɔɔrɔla Ezipiti jamana na. A daminɛ na, a tun ye jɔɔn ye ani kɔfɛ u y’a don kaso la. Yusufu yɔrɔ tun ka jan a faa kanulen na. Mun lo y’a dɛmɛ a ma dimi ani a jigi ma tigɛ?

4. a) Tuma min na Yusufu tun be kaso la, a tun be miirila mun lo la? b) Jehova ye Yusufu ka deliliw jaabi cogo di?

⁴ Tuma min na Yusufu tun be tɔɔrɔla kaso la, Jehova tun b’a dɛmɛna cogo min na, n’a sɔrɔ a tun be miirila o la (Zɛnɛzi 39:21; Zab. 105:17-19). Yusufu kanbele tuma, Jehova tun ye koo nata dɔw yira a la siko la. N’a sɔrɔ o ye Yusufu hakili sigi ko a koo ka di Jehova ye (Zɛnɛzi 37:5-11). N’a sɔrɔ a y’a ka haminankow fɔ a ye delili la siɲɛ caaman (Zab. 145:18). Jehova y’a ka deliliw jaabi. A y’a hakili sigi ko a bena kɛ ni Yusufu ye a ka tɔɔrɔw bɛɛ la.—Kɛw. 7:9, 10. *

5. “Ala ka hɛrɛ” be se k’an dɛmɛ cogo di walisa an kana Jehova batoli dabila?

⁵ Gwɛlɛya mana kɛ an kan cogo o cogo, “Ala ka hɛrɛ” be se k’an “tanga hamikojugu ma.” (Filipikaw 4:6, 7, kalan). N’a sɔrɔ an be hami ani an hakili ɲagaminin lo gwɛlɛyaw kosɔn. N’o lo, “Ala ka hɛrɛ” be se k’an barika bonya walisa an kana Jehova batoli dabila. Bi, Jehova sagokɛla dɔw ka koo b’a yira k’o kumaw ye tiɲɛn ye. An k’u dɔw ka ɲɛyirali lajɛ.

6, 7. N’an be delili kɛ koo tigitigi dɔw koo la, o be se k’an hakili sigi cogo di? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁶ Ryan ni Juliette tun ye dan na piyɔniyew ye. Tuma min na u y’a fɔ k’u ka o baara lalɔ, u fari fagara kosɔbɛ. Ryan ko: “An sinna k’o fɔ Jehova ye delili la. An tun b’a lɔn k’o tun ye sababu ɲuman ye k’a yira ko an jigi lanin b’a kan. An ka kafo kɔnɔ, mɔgɔ caaman kɛra Jehova Seerew ye a ma mɛɛn. O kama, an tun be to ka Jehova deli a k’an dɛmɛ ka kɛ ɲɛyirali ɲuman ye u fɛ limaniya koo la.”

⁷ Jehova y’u ka delili jaabi cogo di? Ryan ko: “An tilanin kɔ delili la dɔrɔn, an tun be ni miiriya jugu ni haminanko minw ye, u bɛɛ tununa. Ala ka hɛɛrɛ tun b’an dusukunw n’an ka miiriliw tangara o koow ma. An y’a faamu ko n’an tora ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye, Jehova bena to k’a ka baara dɔw kalifa an ma.”

8-10. a) Ni hami b’an kan, Ala ka hakili senu be se k’an dɛmɛ cogo di? b) Jehova be se k’an dɛmɛ cogo di n’a ka baara ye an ɲɛnako fɔlɔ ye?

⁸ Hakili senu be se k’an hakili sigi. A be se fana k’an hakili jigi vɛrise dɔw la minw bena an dɛmɛ k’a faamu fɛɛn min kɔrɔtanin lo kosɔbɛ (Zan 14:26, 27 kalan). An ka balimacɛ Philip n’a muso Mary ka koo lajɛ. Olu tun ye baara kɛ Betɛli la saan 25 ɲɔgɔn kɔnɔ. Kalo naani kɔnɔ, u fila bɛɛ bamusow n’u lɔnbaga dɔ sara. U tun ka kan ka Mary facɛ ladon fana sabu kungolo bana dɔ tun b’a la.

⁹ Philip ko: “N’ tun b’a miiri ko n’ tun be sera k’o koo muɲu. Nka, fɛɛn dɔ tun ye n’ jɛn. N’ ye Kɔlɔsikaw 1:11 sɔrɔ Kɔrɔsili Sangaso ka barokun dɔ la. Tiɲɛn lo ko n’ tun b’o koo muɲuna, nka n’ tun t’o kɛra ka ɲɛ. N’ tun ka ɲi k’o ‘koo bɛɛ muɲu ni ninsɔndiya ye.’ O vɛrise ye n’  hakili jigi ko n’ ka koow cogoya lo t’a to n’ be ninsɔndiya. Nka, Jehova ka hakili senu be min kɛ n’ ye, o lo be n’ ninsɔndiya.”

¹⁰ Jehova ka baara tun ye Philip ni Mary ɲɛnako fɔlɔ ye. O kama, Jehova y’u duga cogo caaman na. Wagati dɔɔni u bɔnin kɔ Betɛli la, u ye Bibulu kalandenw sɔrɔ minw ye ɲɛtaga kɛ. O kalandenw yɛrɛ tun b’a fɛ ka bibulukalan kɛ siɲɛ damanin lɔgɔkun kɔnɔ. Mary ko: “U tun ye ninsɔndiya sababu ye an fɛ ani a tun be komi Jehova b’a fɔra an ye ko koow bena ɲɛ an bolo.”

11, 12. a) Yusufu ye mun lo kɛ Jehova y’a duga min kosɔn? b) Jehova ye Yusufu duga cogo di?

¹¹ N’an ka koow barila ka yɛlɛma, o be se ka hamiba bila an na ani k’a to an be miiri an ka gwɛlɛyaw dɔrɔn na. Sanni Yusufu k’a to o k’a sɔrɔ, a y’a latigɛ k’a seko kɛ n’a dusu bɛɛ ye wagati gwɛlɛ na. O la, a ye fɛɛn dɔ kɛ Jehova y’a duga min kosɔn. A tun y’a jija ka baara kɛ Potifar ye cogo min na, a y’o lo kɛ fana kasobon kɔnɔ. Kasobon kɔrɔsibaga tun mana baara o baara kalifa a ma, a tun b’a jija k’o bɛɛ kɛ.—Zɛnɛzi 39:21-23.

¹² Cɛɛ fila dɔw tun be ni lɔyɔrɔba ye Farahuna ka masaso kɔnɔ ani loon dɔ, u y’u yɛrɛ sɔrɔ kaso la. A ɲinina Yusufu fɛ a k’o cɛɛw ladon. A y’u minɛ ni ɲumanya ye. O kama, u ma sigasiga k’u ka haminankow n’u ka siko fɔ a ye. O siko tun be siranya bila u la (Zɛnɛzi 40:5-8). O wagati la, Yusufu tun t’a kala ma k’u ye baro min kɛ, o tun bena kɛ sababu ye a be bɔ kaso la. Tiɲɛn lo ko a ye saan fila kɛ kaso la o kɔ. Nka, u nana a bɔ kaso la ani o loon yɛrɛ la, a kɛra Ezipiti kuntigiba dɔ ye. Farahuna dɔrɔn ka kuntigiya lo tun tɛmɛna a ta kan.—Zɛnɛzi 41:1, 14-16, 39-41.

13. An ka koow mana kɛ min o min ye, mun lo bena an dɛmɛ ka fɛɛn dɔ kɛ Jehova bena an duga min kosɔn?

¹³ I ko Yusufu, koo dɔ be se k’an fana sɔrɔ an tɛ se ka min yɛlɛma. Nka, n’an muɲuna ani k’an seko kɛ o wagati gwɛlɛ na, Jehova bena an duga o kosɔn (Zab. 37:5). Tuma dɔw la, “an hakili ɲagaminin be.” Nka, an ‘jigi tɛ tigɛ’ abada i ko ciden Pol y’a fɔ cogo min na (2 Kor. 4:8). N’an ye waajuli baara kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye, Jehova bena kɛ n’an ye.

14-16. Filipu ka koow tun mana yɛlɛma cogo o cogo, a tun be waajuli baara kɛ a ɲɛnako fɔlɔ ye cogo di?

¹⁴ Filipu ye ɲɛyirali ɲuman ye an fɛ. A ka koow tun mana yɛlɛma cogo o cogo,  waajuli baara tun ye a ɲɛnako fɔlɔ ye. Wagati dɔ la, a tun be ni kunkanbaara kura ye Zeruzalɛmu (Kɛw. 6:1-6). Koow barila ka yɛlɛma. U y’a daminɛ ka kerecɛnw tɔɔrɔ kosɔbɛ Zeruzalɛmu ani u dɔw bolila. O wagati lo la u ye Etiyɛni faga. * Nka Filipu tun b’a fɛ ka to ka baara kɛ Jehova ye bɛrɛbɛrɛ. O kama, a tagara Samari. Mɔgɔw mako tun b’a la ka kibaro diiman mɛn o dugu la.—Mat. 10:5; Kɛw. 8:1, 5.

¹⁵ Hakili senu tun mana Filipu ɲɛsin yɔrɔ o yɔrɔ, a tun labɛnnin lo ka taga yen. O kama, Jehova y’a ci ka taga waajuli kɛ yɔrɔ minw na mɔgɔw tun ma kibaro diiman mɛn fɔlɔ. Yahutu caaman tun be Samarikaw mafiɲɛya. Nka, Filipu tun tɛ ten. A sɔnna ka kibaro diiman fɔ u ye ani “u bɛɛ jɛnna k’a lamɛn kosɔbɛ”!—Kɛw. 8:6-8.

¹⁶ O kɔ, hakili senu ye Filipu ɲɛsin Azɔti ani Sezare duguw la. Siya wɛrɛ mɔgɔw tun ka ca yen (Kɛw. 8:39, 40). Filipu y’a daminɛ ka waajuli kɛ Samari, a saan 20 ɲɔgɔn ye nin ye ani a ka koow yɛlɛma tugun. A tagara waajuli kɛ dugu minw na, a sigira u dɔ la ani a ye muso furu ka deenw sɔrɔ. Nka Filipu ka koow tun mana yɛlɛma cogo o cogo, a tun be waajuli baara kɛ a ɲɛnako fɔlɔ ye. O kama, Jehova ye ale n’a ka denbayamɔgɔw duga kosɔbɛ.—Kɛw. 21:8, 9.

17, 18. N’an ka koow yɛlɛmana, n’an be waajuli baara kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye, o b’an dɛmɛ cogo di?

¹⁷ Balima minw be kudayi cidenya baara la, u caaman k’olu ninsɔndiyanin lo ani u be koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye hali n’u ka koow yɛlɛmana. Mun na do? Sabu u be waajuli baara kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye. Osborne n’a muso Polite be Afirikidisidi. Tuma min na u bɔra Betɛli la, u tun b’a miiri k’u tɛna mɛɛn ka siyɔrɔ ani baara sɔrɔ, u be se ka min kɛ tuma kelen kelen. Osborne ko: “An ma baara sɔrɔ joona i ko an tun b’a miiri cogo min na.” A muso ko: “An ye kalo saba bɛɛ kɛ an ma baara sɔrɔ ani wari foyi tun t’an fɛ. Koow tun man nɔgɔ hali dɔɔni.”

¹⁸ Mun lo y’u dɛmɛ o wagati gwɛlɛ na? Osborne ko: “Ka to ka waajuli kɛ ni  kafodenw ye, o y’an dɛmɛ ka Alakow kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye ani ka koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye. An y’a latigɛ k’an seen don bɛrɛbɛrɛ waajuli baara la sanni ka sigi ka to ka jɔrɔ. An ye ninsɔndiyaba sɔrɔ o la. An y’an jija ka baara ɲini ani a laban, an ye dɔ sɔrɔ.”

19-21. a) Mun lo bena an dɛmɛ walisa an hakili siginin ka to? b) N’an ka koow cogoya yɛlɛmana, n’an ye koow kɛ ka kɛɲɛ n’o ye, o b’an nafa cogo di?

¹⁹ I ko an y’a ye cogo min na, n’an b’an seko kɛ gwɛlɛya wagati la ani n’an b’an jigi bɛɛ la Jehova kan, an hakili siginin bena to (Mise 7:7 kalan). An ka koow cogoya be se ka yɛlɛma. N’an ye yɛlɛmaniw kɛ ka kɛɲɛ n’o ye, an bena a ye ko an ni Jehova ka jɛnɲɔgɔnya bena sabati. Polite ko olu bɔra Betɛli la minkɛ, o y’ale dɛmɛ k’a faamu a kɔrɔ ye min ye tiɲɛn na k’i jigi la Jehova kan hali ni koow man nɔgɔ fewu. A y’a fɔ fana ko: “N’ be jɛnɲɔgɔnya min kɛ n’a ye, o sabatira.”

²⁰ Mary min kofɔra ka tɛmɛ, ale bele be a facɛ ladonna sabu a kɔrɔla. Mary ye piyɔniye ye fana. A ko: “N’ y’a faamu ko ni hami be n’ na, n’ ka ɲi ka koow bɛɛ lalɔ dɔɔni, ka delili kɛ ani ka lafiɲɛ. N’ y’a faamu fana ko fɛɛn min kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye ka koow to Jehova bolo. Ni n’ be to k’o kɛ, o bena n’ dɛmɛ sini ma.”

²¹ Lloyd ni Alexandra sɔnna a ma ko u ka koow yɛlɛmana minkɛ, o ye u ka limaniya kɔrɔbɔ cogo dɔw la u yɛrɛ tun ma miiri minw na. Nka, u y’a faamu k’o kɔrɔbɔli y’u dɛmɛ. Sisan, u b’a lɔn k’u ka limaniya barika ka bon ani k’o be se k’u dɛmɛ ka dusu saalo sɔrɔ gwɛlɛya wagati la. Olu fɛ, o yɛlɛmani y’u jogow fisaya.

22. An be se ka la mun lo la, n’an b’an seko fisaman kɛ ka kɛɲɛ n’an ka koow cogoya ye?

²² An ka koow be se ka bari ka yɛlɛma. A be se ka kɛ kɛnɛyako, kunkanbaara wɛrɛ Jehova ka baara la wala denbaya kɔnɔ. I ka koow mana yɛlɛma cogo o cogo, la a la ko Jehova b’a janto i la ani a bena i dɛmɛ wagati bɛnnin na (Eburuw 4:16; 1 Piyɛri 5:6, 7). Kabi sisan yɛrɛ, i seko bɛɛ kɛ ka kɛɲɛ n’i ka koow cogoya ye. I magwɛrɛ i sankolola Faa Jehova la delili la ani i jigi bɛɛ la a kan. O la, i ka koow mana yɛlɛma cogo o cogo, i fana hakili siginin bena to.