1-2. A lakali koo minw tun be Yezu kan tuma min na a tun b’a ka kuma labanw fɔra.

AN BE saan 33 Krista tile la, Nisankalo tile 14nan loon na. U bagara Yezu ma ko a ye kojuguba dɔ kɛ ani u ye kiti tilenbali tigɛ kan. O kɔ, u y’a lɔgɔbɔ, k’a tɔɔrɔ kosɔbɛ ani k’a gwengwe yiri kan. Puwɛntiw y’a bolow n’a seenw sɔgɔ ka don yiri la. A mana nɛnɛkiri wala ka kuma, o b’a tɔɔrɔ kosɔbɛ. Nka, a ka ɲi ka kuma sabu koo kɔrɔtanin dɔw b’a fɛ k’a fɔ.

² Yezu ye kuma minw fɔ dɔɔni ka kɔn a saya ɲɛ gwengwenyiri kan, an k’u lajɛ. An k’a filɛ fana an be kalan minw sɔrɔ u la, o kɔrɔ, an ka “mɛnni kɛ” Yezu fɛ.—Mat. 17:5.

3. N’a sɔrɔ Yezu tun kaan be jɔnw lo ma tuma min na a y’a fɔ ko: “N Faa, yafa u ma”?

³ Yezu ye mun lo fɔ? A gwengwenin kɔ yiri kan, a ye delili kɛ ko: “N Faa, yafa u ma.” A tun b’a fɛ a Faa ka yafa jɔnw lo ma? A ka kuma nunu b’an dɛmɛ k’o faamu: “U be min kɛra, u m’o lɔn.” (Luka 23:33, 34). Ɔrɔmu sɔrɔdasi minw ye puwɛntiw kɛ k’a bolow n’a seenw gwengwe, a be komi Yezu tun kaan be olu lo ma. U tun t’a lɔn a ye mɔgɔ min ye tigitigi. N’a sɔrɔ Yezu tun kaan be mɔgɔ dɔw lo ma fana jama cɛma minw y’a ɲini a ka faga. Nka kɔfɛ, u tun bena limaniya a la (Kɛw. 2:36-38). Yezu tɔɔrɔbagaw ye tilenbaliyako minw kɛ a la, a ma dimi mara o kosɔn ani a  ma ban ka yafa u ma (1 Piyɛri 2:23). Nka a ye Jehova deli ko a ka yafa ale fagabagaw ma.

4. Yezu sɔnna ka yafa a kɛlɛbagaw ma. An be kalan jumanw lo sɔrɔ o la?

⁴ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? I ko Yezu, an ka ɲi ka sɔn ka yafa tɔɔw ma (Kɔlɔs. 3:13). An somɔgɔw wala mɔgɔ wɛrɛw be se k’an kɛlɛ sabu u t’an ka lannakow n’an ka kokɛcogow faamu. U be se ka ngalon tigɛ ka la an kan, k’an dɔgɔya tɔɔw ɲɛfɛ, k’an ka sɛbɛw halaki wala k’an bagabaga yɛrɛ ko u bena koo jugu kɛ an na. Sanni an ka dimi mara an kɔnɔ, an be se ka Jehova deli ko a k’an kɛlɛbagaw ɲɛɛw yɛlɛ walisa u ka tiɲɛn lɔn (Mat. 5:44, 45). Tuma dɔw la, a be se ka gwɛlɛya an ma ka yafa u ma, sanko n’u ye kojuguba kɛ an na. Nka n’an ye dimi mara, an be koo jugu kɛra an yɛrɛ lo la. Balimamuso dɔ ko: “N’ y’a faamu ko ni n’ be yafa tɔɔw ma, o kɔrɔ tɛ ko n’ b’a miiri ko u ye min kɛ n’ na, o tɛ koo jugu ye. O kɔrɔ tɛ fana ko n’ b’a to tɔɔw ka koo jugu kɛ n’ na. Nka, o kɔrɔ ko n’ y’a latigɛ ka yafa.” (Zab. 37:8). N’an b’a latigɛ ka yafa, an b’a yira ko koo jugu min kɛra an na, an t’a fɛ ka dimi mara o kosɔn.—Efɛz. 4:31, 32.

5. Yezu ye layidu juman lo ta kojugukɛla dɔ ye min tun gwengwenin lo a gɛrɛfɛ? Mun na Yezu y’o layidu ta?

⁵ Yezu ye mun lo fɔ? Kojugukɛla fila tun gwengwenin lo Yezu gɛrɛfɛ. A daminɛ na, u fila bɛɛ tun b’a nɛnina (Mat. 27:44). Nka kɔfɛ, u la kelen y’o dabila. A y’a faamu ko Yezu ma koo jugu si kɛ (Luka 23:40, 41). A ye koo wɛrɛ kɛ min kɔrɔtanin lo kosɔbɛ: A y’a yira ko ale lanin b’a la ko Yezu bena kunu ka bɔ saya la ani ka kɛ masacɛ ye loon dɔ. A y’a fɔ Yezu ye ko: “Matigi, n’i nana sigi i ka masaya la tuma min na, i k’i hakili to ne la.” (Luka 23:42). O cɛɛ y’a yira ko ale limaniyanin lo yɛrɛ le! Yezu y’a jaabi ko: “Tiɲɛn na, ne b’a fɔ i ye bi ko: ‘I bena kɛ ni ne ye alijɛnɛ na.’” Yezu ko a bena kɛ n’ale ye “alijɛnɛ na,” a m’a fɔ Ala ka Masaya kɔnɔ (Luka 23:43, NW). Yezu y’a yira k’o layidu be ale n’o kojugukɛla lo cɛ, a kɛtɔ k’a fɔ ko “ne” ani “i.” O cɛɛ tun bena sa yanni dɔɔni. Yezu y’o jigiya kumaw fɔ a ye sabu a b’a lɔn ko a Faa be makari.—Zab.103:8.

6. Yezu ye kuma minw fɔ kojugukɛla ye, an be kalan jumanw lo sɔrɔ u la?

⁶ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? Yezu be tigitigi i ko a Faa (Eburuw 1:3). Jehova labilanin lo ka yafa an ma ani ka makari an na. N’an b’a fɛ a k’o kɛ, fɔɔ an ka nimisa sɔbɛ la an ka jurumu na ani an ka limaniya Yezu ka kunmabɔsara koo la (1 Zan 1:7). A ka gwɛlɛ dɔw ma ka la a la ko Jehova be se ka u ka jurumu yafa. N’ele fana b’o lo miiri tuma dɔw la, miiri nin na: Dɔɔni ka kɔn Yezu saya ɲɛ, a makarila kojugukɛla dɔ la min y’a daminɛ ka limaniya a la. O la, an ka la a la ko Jehova sagokɛla kantigi minw b’u seko kɛra k’a ka sariyaw labato, a be yafa u ma.—Zab. 51:3; 1 Zan 2:1, 2.

7. Ka kɛɲɛ ni Zan 19:26, 27 ye, Yezu ye mun lo fɔ a bamuso Mariyamu ani Zan ye? Mun na a y’o fɔ?

⁷ Yezu ye mun lo fɔ? (Zan 19:26, 27 kalan). A be komi Yezu bamuso tun ye firiyamuso ye. O kama, Yezu tun be  jɔrɔla a koo la. N’a sɔrɔ a dɔgɔninw tun be se k’u bamuso mako wasa bololafɛnw ta fan fɛ. Nka, jɔn lo tun bena a janto a la Alako ta fan fɛ? Foyi t’a yira Bibulu kɔnɔ ko Yezu dɔgɔcɛw tun kɛra a ka kalandenw ye ka ban. Nka, Zan tun ye Yezu ka ciden kantigi ani a teri sɔbɛ dɔ ye. Mɔgɔ minw tun be Jehova bato ni Yezu ye, a tun b’olu jati a ka denbaya mɔgɔw ye Alako ta fan fɛ (Mat. 12:46-50). Yezu tun b’a janto a bamuso Mariyamu na ani a tun b’a kanu minkɛ, o lo y’a lasun k’a kalifa Zan ma. A tun b’a lɔn ko Zan bena a janto a la Alako ta fan fɛ. Yezu y’a fɔ a bamuso ye ko: “I deen filɛ nin ye.” Ani a ko Zan ma: “I bamuso  filɛ nin ye.” Kabi o loon, Zan kɛra i n’a fɔ Mariyamu dencɛ ani a y’a janto a la i n’a fɔ a bamuso. Mariyamu y’a janto Yezu la ni kanuya ye kabi a wolotuma ani a tun b’a kɔrɔ a satuma na. A koo tun ka gwɛlɛ Yezu ma ani Yezu y’a yira ko a b’a kanu kosɔbɛ!

8. Yezu ye kuma minw fɔ a bamuso Mariyamu ani Zan ye, an be kalan jumanw lo sɔrɔ u la?

⁸ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? Jɛnɲɔgɔnya min be an n’an kerecɛnɲɔgɔnw cɛ, o barika be se ka bonya ka tɛmɛ jɛnɲɔgɔnya min be an n’an somɔgɔw cɛ. An somɔgɔw be se k’an kɛlɛ wala ka ban an na yɛrɛ. Nka, Yezu ye layidu ta ko n’an magwɛrɛnin tora Jehova n’a ka ɔriganisasiyɔn na, an bɔnɛna fɛɛn minw na, an bena o “ɲɔgɔn kɛmɛ kɛmɛ sɔrɔ.” Mɔgɔ caaman bena kɛ i n’a fɔ an dencɛ kanulenw, an denmusow, an bamusow wala an faaw (Mariki 10:29, 30). Kafo kɔnɔ, an be ni balimaw ye minw kaan bɛnnin lo sabu u limaniyanin lo, u be Jehova kanu ani u be ɲɔgɔn kanu. K’a ye ko i b’o denbaya kɔnɔ, o be mun lo kɛ i la?—Kɔlɔs. 3:14; 1 Piyɛri 2:17.

9. Yezu ka kuma minw be sɔrɔ Matiyo 27:46 kɔnɔ, an be kalan jumanw lo sɔrɔ u la?

⁹ Yezu ye mun lo fɔ? Dɔɔni ka kɔn a satuma ɲɛ, a kulera k’a Faa weele ko: “Ne ka Ala, ne ka Ala, mun na i ye ne bila?” (Mat. 27:46). Bibulu t’a ɲɛfɔ fɛɛn min kama Yezu y’o fɔ. Nka, an k’a filɛ an be kalan minw sɔrɔ o kumaw na. A fɔlɔ, Yezu kɛtɔ k’o kumaw fɔ, a tun be Zaburuw 22:2 kɔnɔkumaw lo dafara. * A filanan, o kumaw b’a yira ko Jehova tun tɛ a Dencɛ latangara (Zɔbu 1:10). Yezu y’a faamu ko a Faa y’a to a juguw y’ale kɔrɔbɔ bɛrɛbɛrɛ fɔɔ taga se saya ma. Adamaden si ma deli ka kɔrɔbɔ o cogo la. Ka fara o kan, Yezu ka kumaw b’a yira ka gwɛ ko a jalakibali tun lo sabu a ma koo jugu si kɛ min b’a fagakun bɔ.

10. Yezu ye kuma minw fɔ a Faa ye, an be kalan jumanw lo sɔrɔ u la?

¹⁰ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? An be kalan minw sɔrɔ, u dɔ ye ko an man ɲi k’a miiri ko Jehova bena an tanga gwɛlɛyaw bɛɛ ma minw b’an ka limaniya kɔrɔbɔ. Yezu kɔrɔbɔra fɔɔ ka taga se saya ma. An fana labɛnnin ka ɲi ka to ka kantigiya kɛ fɔɔ ka taga se saya ma yɛrɛ (Mat. 16:24, 25). Nka, an lanin b’a la ko Ala tɛna a to an be kɔrɔbɔ fɔɔ ka tɛmɛ an barika daan kan (1 Kor. 10:13). An be kalan wɛrɛ min sɔrɔ, o ye ko i ko Yezu, an be se ka tɔɔrɔ tilenbaliyakow kosɔn (1 Piyɛri 2:19, 20). Minw b’an kɛlɛ, u t’o kɛ sabu an ye koo jugu dɔ lo kɛ. Nka, u b’o kɛ sabu an tɛ duniɲa ta ye ani an be waajuli kɛ tiɲɛn koo la (Zan 17:14; 1 Piyɛri 4:15, 16). Yezu y’a faamu fɛɛn min kama Jehova y’a to ale tɔɔrɔla. Nka, tuma min na Jehova sagokɛla kantigi dɔw tun be tɔɔrɔla, u y’u yɛrɛ ɲininga fɛɛn min kama Jehova y’a to koo dɔw ka kɛ (Abak. 1:3). An ka Ala be makari ani a be muɲu minkɛ, a y’a faamu ko a ma kɛ komi o mɔgɔw limaniyanin tɛ le. U mako be dususalo lo la ani ale dɔrɔn lo be se k’o di u ma.—2 Kor. 1:3, 4.

11. Mun na Yezu ye Zan 19:28 kɔnɔkumaw fɔ?

¹¹ Yezu ye mun lo fɔ? (Zan 19:28  kalan). Mun na Yezu ko: “Minnɔgɔ be ne la”? A y’o fɔ walisa ka Zaburuw 22:16 ka kiraya kuma dafa. A fɔra yen ko: “Ne kaan jara i ko dagakolon. N daa jara.” Koo caaman tun kɛra Yezu la. Misali la, a tɔɔrɔla kosɔbɛ gwengwenyiri kan. O bɛɛ y’a to minnɔgɔ y’a minɛ kosɔbɛ. A mako tun b’a la dɔ ka jii di a ma.

12. Yezu ko: “Minnɔgɔ be ne la.” An be kalan jumanw lo sɔrɔ o la?

¹² An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? Yezu tun t’a miiri ko n’a b’a dusukunnakow fɔ, o ye fagobagatɔya lo ye. An fana man ɲi k’o miiri. Kabi wagatijan, n’a sɔrɔ an tɛ sɔn k’a fɔ tɔɔw ye an mako be min na. Nka n’an mako be dɛmɛ na, an man ɲi ka sigasiga k’o ɲini tɔɔw fɛ. Misali la, a be se ka kɛ ko kɔrɔya wala kɛnɛyako b’an kan. N’a sɔrɔ an ka ɲi k’a ɲini an teri dɔ fɛ a k’an bila sira sannikɛyɔrɔ la wala dɔgɔtɔrɔso. N’an fari faganin lo, an be se ka dɛmɛ ɲini diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ wala kerecɛn kolɔnbaga dɔ fɛ. An be se k’a ɲini a fɛ a k’an lamɛn wala a ka “kuma ɲuman” dɔ fɔ an ye (Talenw 12:25). An k’a to an hakili la ko an balimaw b’an kanu ani u b’a fɛ k’an dɛmɛ “waatigwɛlɛnw” na (Talenw 17:17). Nka, u tɛ se k’an kɔnɔnako lɔn. N’a sɔrɔ u tena lɔn an mako be min na n’an m’a fɔ u ye.

13. Yezu ye mun lo dafa sabu a tora kantigiya la fɔɔ ka taga se saya ma?

¹³ Yezu ye mun lo fɔ? Nisankalo tile 14nan loon, wulafɛ 3h fan fɛ, Yezu y’a fɔ ni kaanba ye ko: “Koo bɛɛ dafara.” (Zan 19:30). Dɔɔni ka kɔn a saya ɲɛ, a y’a lɔn ko a ye Jehova sago bɛɛ dafa. Yezu ye koo caaman wɛrɛw dafa sabu a tora kantigiya la fɔɔ ka taga se saya ma. A fɔlɔ, a y’a yira ko Sutana ye ngalontigɛla ye. A y’a yira fana ko adamaden dafanin be se ka kantigiya kɛ cogo dafanin na, Sutana ka kɔrɔbɔliw bɛɛ n’a ta. A filanan, Yezu y’a niin di k’a kɛ kunmabɔsara ye. O kɛra sababu ye mɔgɔ dafabaliw be se ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Ala ye ani ka ɲɛnamaya banbali jigiya sɔrɔ. A sabanan, Yezu y’a yira ko Jehova ye Kuntigi tilennin ye ani a y’a Faa Jehova tɔgɔ saniya ka bɔ ngalon kumaw na.

14. Loon o loon, an ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ ka ɲɛnamaya kɛ cogo di? A ɲɛfɔ.

¹⁴ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? An ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ loon o loon walisa ka to kantigiya la. Balimacɛ Maxwell Friend tun ye kalanfa dɔ ye Gilead lakɔli la. Lajɛnba dɔ la min labɛnna jamana caaman kama, a y’a fɔ a ka forobakalan dɔ la kantigiya koo la ko: “I be se ka min kɛ wala ka min fɔ bi, kana o bila sini kan. I lanin b’a la ko i bena sini sɔrɔ wa? Ɲɛnamaya kɛ loon o loon i n’a fɔ i ka loon laban lo k’a yira ko i labɛnnin lo ɲɛnamaya banbali kama.” An ka ɲɛnamaya kɛ loon o loon, i n’a fɔ an ka loon laban lo ka to kantigiya la. O la, hali n’an ka kan ka sa, an bena se k’a fɔ Jehova ye ko: “Jehova, n’ ye n’ seko bɛɛ kɛ ka to kantigiya la, k’a yira ko Sutana ye ngalontigɛla ye, k’i tɔgɔ saniya ani k’i ka Masabaya lafasa!”

15. Ka kɛɲɛ ni Luka 23:46 ye, Yezu tun lanin be mun lo la?

¹⁵ Yezu ye mun lo fɔ? (Luka 23:46 kalan). Yezu y’a jigi bɛɛ la Jehova kan ani a y’a fɔ ko: “N Faa, ne be n nii segi i  ma.” Yezu tun b’a lɔn ko a ka siniɲasigi be Jehova lo bolo ani a tun lanin b’a la ko a Faa tun bena a hakili to ale la.

16. I be kalan juman lo sɔrɔ balimacɛ Joshua ka koo la?

¹⁶ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kumaw na? Sɔn k’i niin don Jehova bolo. Walisa k’o kɛ, fɔɔ i k’i “jigi la Masaba kan sɔbɛ la.” (Talenw 3:5). An ka balimacɛ Joshua ka koo lajɛ. A saan 15, bana jugu dɔ tun b’a la ani yanni dɔɔni a tun bena sa. A banna dɔgɔtɔrɔw k’a furakɛ cogo dɔ la min bɛnnin tɛ ni Ala ka sariya ye. Dɔɔni ka kɔn a satuma ɲɛ, a y’a fɔ a bamuso ye ko: “N’ maa, n’ be Jehova bolo. . . . N’ maa, n’ lanin b’a la ko Jehova bena n’ lakunu sukununi wagati la, siga t’o la. A be n’ kɔnɔkow lɔn ani a b’a lɔn ko a koo ka di n’ ye tiɲɛn na.” * An kelen kelen bɛɛ ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Ni n’ ka limaniya be kɔrɔbɔra ani n’ niin be se ka to a la do? Yala n’ bena n’ niin don Jehova bolo ani ka la a la ko a bena a hakili to n’ na wa?”

17-18. An ye kalan jumanw lo sɔrɔ? (Koorilen nin fana lajɛ: “ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Yezu ka kuma labanw na?”)

¹⁷ An be kalan barikamanw sɔrɔ Yezu ka kuma labanw na! U b’an hakili jigi ko an ka ɲi ka sɔn ka yafa tɔɔw ma ani ka la a la ko Jehova bena yafa an ma. Nɛɛma lo an fɛ ka kɛ ni balima caaman ye minw ye an ka denbaya mɔgɔw ye Alako ta fan fɛ. U labɛnnin lo k’an dɛmɛ. O kama, n’an mako be dɛmɛ na, an man ɲi ka sigasiga k’o fɔ u ye. An b’a lɔn ko kɔrɔbɔli o kɔrɔbɔli mana an sɔrɔ, Jehova bena an dɛmɛ an k’o muɲu. An b’a faamu ko a kɔrɔtanin lo an ka ɲɛnamaya kɛ loon o loon, i n’a fɔ an ka loon laban lo k’a yira ko an ye kantigiw ye. An b’o kɛ sabu an lanin b’a la ko hali n’an sara, Jehova bena an lakunu.

¹⁸ Tiɲɛn na, Yezu ye kuma minw fɔ a satuma na gwengwenyiri kan, an be kalan caaman sɔrɔ u la. N’an b’o kalanw sira tagama, Jehova ye min fɔ an ye a Dencɛ koo la, an b’o lo kɛra. A ko: “Aw ka mɛnni kɛ a fɛ.”—Mat. 17:5.