1. Tuma caaman na, Bibulu be mun lo fɔ kololi koo la?

N’U KO “kololi,” i be miiri mun lo la? N’a sɔrɔ i be miiri ɲangili lo la. Nka, kololi tɛ dan o dɔrɔn ma. Bibulu b’a fɔ ko kololi b’an nafa. Tuma caaman na, Bibulu be min fɔ kololi koo la, o be mɔgɔ jija. A b’a yira tuma dɔw la ko kololi ni kanuya be taga ɲɔgɔn fɛ, ani kololi be mɔgɔ dɛmɛ ka lɔnniya, hakilitigiya ani ɲɛnamaya sɔrɔ (Talenw 1:2-7; 4:11-13). O la, Ala ka kololi b’a yira ko a b’an kanu ani ko a b’a fɛ an ka ɲɛnamaya kɛ fɔɔ abada (Eburuw 12:6). Jehova ka kololi be se ka kɛ ɲangili ye fana. Nka, a t’o kɛ fariya la ani a b’o kɛ k’a dama kɛɲɛ. “Kololi” kɔrɔ fɔlɔ ye ka mɔgɔ kalan i n’a fɔ bangebaga b’a deen kanulen kalan cogo min na.

2, 3. Kɔrɔ juman na kololi be se ka kɛ ladili wala ɲangili ye? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

² An ka ɲɛyirali nin lajɛ: Cɛdennin dɔ tɔgɔ ko Jony ani a be balɔn tanna boon kɔnɔ. A bamuso y’a fɔ a ye ko: “Jony, i b’a lɔn cɔ ko balɔn man kan ka tan boon kɔnɔ! I be se ka fɛɛn dɔ ci.” Nka, a m’a bamuso ka kuma jati ani a bele tora ka balɔn tan. Balɔn ye bɔgɔdaga dɔ gosi ani a cira! A bamuso bena a kolo cogo di do? A be se k’a ladi ani k’a ɲangi. Walisa ka Jony ladi, n’a sɔrɔ a bamuso bena a yira a la fɛɛn min kama a ye min kɛ o man ɲi.  A bena a yira a la ko nafa b’a la ka mɛnni kɛ a bangebagaw fɛ ani k’a ɲɛfɔ a ye ko a bangebagaw ka sariyaw ka ɲi ani u bɛnnin lo. Walisa ka Jony dɛmɛ k’o faamu, a bamuso be se k’a latigɛ k’a ɲangi. N’a sɔrɔ a bena a ka balɔn bɔsi wagati damanin kɔnɔ. O tɛna diya Jony ye. Nka, o bena a dɛmɛ k’a faamu ko n’a ma mɛnni kɛ a bangebagaw fɛ, o be bɔnɛ lase a ma.

³ Komi an ye kerecɛnw ye, an ye Ala somɔgɔ dɔw ye (1 Tim. 3:15). O kama, joo b’an Faa Jehova fɛ ka sariyaw sigi ani k’an kolo ni kanuya ye n’an y’o sariyaw tiɲɛ. Ka fara o kan, n’an be tɔɔrɔla an ka kɛwalew nɔfɛkow kosɔn, a ka kololi be se k’an dɛmɛ k’a faamu fɛɛn min kama a kɔrɔtanin lo an ka mɛnni kɛ a fɛ (Gal. 6:7). Ala b’an kanu kosɔbɛ ani a t’a fɛ an ka tɔɔrɔ.—1 Piyɛri 5:6, 7.

4. a) Jehova b’a fɛ an ka fɔrɔmasɔn di mɔgɔ ma cogo di? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

⁴ N’an be basigi Bibulu ka sariyakolow kan k’an deen wala Bibulu kalanden dɔ kolo, o be se k’a dɛmɛ ka kɛ Krista ka kalanden ye. An be basigi Bibulu kan k’an ka Bibulu kalandenw kalan walisa u k’a lɔn fɛɛn min ka ɲi. Yezu ye cikan minw di, an b’u dɛmɛ fana k’u faamu ani k’u sira tagama (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20). Jehova b’a fɛ an ka fɔrɔmasɔn di u ma o cogo lo la walisa olu fana ka se ka mɔgɔ wɛrɛw dɛmɛ u ka kɛ Krista ka kalandenw ye (Titi 2:11-14 kalan). * An ka ɲiningali saba ka jaabiliw lajɛ minw kɔrɔtanin lo: 1) Jehova ka kololi b’a yira cogo di ko a b’an kanu? 2) Jehova ye mɔgɔ minw kolo, u ka koo be mun lo yira an na? 3) N’an be mɔgɔw kolo, an be se ka Jehova n’a Dencɛ ladegi cogo di?

5. Jehova ka kololi b’a yira cogo di ko a b’an kanu?

⁵ Jehova b’an kolo, k’an ladi ani ka fɔrɔmasɔn di an ma sabu a b’an kanu. A b’o kɛ walisa an ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ n’ale ye ani ka ɲɛnamaya banbali sɔrɔ (1 Zan 4:16). A t’an nɛni abada wala k’a to an b’a miiri ko nafa si t’an na (Talenw 12:18). Nka, a be bonya la an kan, a be sinsin an ka jogo ɲumanw lo kan ani a t’an bali ka koow latigɛ an yɛrɛ ma. A be se k’an kolo Bibulu, an ka gafew, an bangebagaw wala diinan mɔgɔkɔrɔw sababu fɛ. Yala o t’a yira ko Ala b’an kanu wa? Diinan mɔgɔkɔrɔw be se k’a ɲini k’an bila sira ɲuman kan ni dususuman ani kanuya ye, sanni an yɛrɛ ka bɔ a kala ma ko an ye koo jugu kɛ. O b’a yira ko Jehova b’an kanu cogo min na, olu fana b’an kanu ten.—Gal. 6:1.

6. Hali ni dɔ bɔnɛna a ka nɛɛma baaraw la kololi kosɔn, o be Ala ka kanuya yira cogo di?

⁶ Tuma dɔw la, kololi tɛ dan ladili dama ma. Ni dɔ ye jurumuba kɛ, a be se ka bɔnɛ a ka nɛɛma baaraw la kafo kɔnɔ. Hali o koo ɲɔgɔn na, kololi b’a yira ko Ala b’a kanu. Ɲɛyirali fɛ, o kololi bena a dɛmɛ k’a faamu ko a kɔrɔtanin lo a ka Bibulu sɛgɛsɛgɛ, ka miiri a kan ani ka delili kɛ. O bena a dɛmɛ fana k’a ka jɛnɲɔgɔnya sabati ni Jehova ye (Zab. 19:8). Dɔɔni dɔɔni, n’a sɔrɔ a bena a ka nɛɛma baaraw sɔrɔ tugun. Hali ni dɔ gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, o be Jehova ka  kanuya yira. Mun na do? Sabu a tɛna nɔɔ jugu to kafodenw kan (1 Kor. 5:6, 7, 11). Ka fara o kan, Ala be mɔgɔ kolo k’a dama kɛɲɛ. Ni dɔ gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, o bena a dɛmɛ k’a faamu ko a ye jurumuba lo kɛ ani o bena a lasun ka nimisa.—Kɛw. 3:19.

7. Sɛbuna tun ye jɔn lo ye ani jogo jugu juman lo tun b’a la?

⁷ Nafa be kololi la. Walisa k’o faamu, an ka mɔgɔ fila ka koo lajɛ, Jehova ye minw kolo: Sɛbuna ani Graham. Sɛbuna ye ɲɛnamaya kɛ masacɛ Ezekiyasi ka wagati la ani Graham ye Jehova Seere dɔ ye bi. Sɛbuna tun be “masaso kunna,” n’a sɔrɔ o tun ye Ezekiyasi ka masaso lo ye. O tun ye kunkanbaaraba lo ye (Ezayi 22:15). A fɔ man di nka, Sɛbuna ye kuncɛbaya kɛ ani a ye tɔgɔba ɲini a yɛrɛ ye. A y’a kɛ u ye kaburu sɔngɔ gwɛlɛ dɔ sogi a ye ani a tun be “wotoro saramaw” lo boli.—Ezayi 22:16-18, ABM.

8. Jehova ye Sɛbuna kolo cogo di? N’a sɔrɔ o y’a nafa cogo di?

⁸ Komi Sɛbuna ye tɔgɔba ɲini a yɛrɛ ye, Ala y’a ‘gwɛn ka bɔ a ka baara la’ ani ka Eliyakimu bila a nɔɔ na (Ezayi 22:19-21). O kɛra tuma min na Asiri masacɛ Senakeribu tun b’a fɛ ka taga Zeruzalɛmu kɛlɛ. Dɔɔni o kɔ, a y’a ka jamana kuntigi dɔw ci Zeruzalɛmu ni kɛlɛden caaman ye. A tun b’a fɛ ka Yahutuw fari faga ani ka masacɛ Ezekiyasi bagabaga walisa a ka kolo ale ye (2 Mas. 18:17-25). Ezekiyasi ye Eliyakimu, Sɛbuna ani mɔgɔ wɛrɛ ci ka taga kuma n’o cɛɛw ye. Sɛbuna lo tun ye sekeretɛri ye o wagati la. O b’a yira ko Sɛbuna m’a dusu tiɲɛ ani a ma dimi mara a kɔnɔ. Nka, n’a sɔrɔ a y’a faamu ko a ka ɲi k’a yɛrɛ majigi. A tun labɛnnin lo ka sɔn baara dɔ la min lɔyɔrɔ tun man bon ka se fɔlɔ ta ma. An be se ka kalan minw sɔrɔ o koo la, an k’u saba lajɛ.

9-11. a) Sɛbuna ka koo b’an dɛmɛ ka kalan nafamanba jumanw lo faamu? b) Jehova ye Sɛbuna minɛ cogo min na, ele be mun lo miiri o la?

⁹ A fɔlɔ, Sɛbuna bɔnɛna a ka lɔyɔrɔ la minkɛ, o b’a yira ko “yɛrɛboɲa be na ni makosa ye.” (Talenw 16:18). N’a sɔrɔ an be ni kunkanbaaraba ye kafo kɔnɔ ani o kama, dɔw b’a miiri ko an be ni lɔyɔrɔba ye. N’o lo, yala an bena to k’an yɛrɛ majigi wa? Yala an bena a to an hakili la ko setigiya minw b’an fɛ ani an sera ka koo ɲuman minw kɛ, u bɛɛ ye Jehova lo sababu ye wa? (1 Kor. 4:7). Ciden Pol y’a sɛbɛ ko: “Ne b’a fɔ aw bɛɛ ye ko aw kana aw yɛrɛ boɲa k’a dama tɛmɛ, aw k’aw  yɛrɛ majigi ka kɛɲɛ ni jigi ye, Ala ye min di aw ma.”—Ɔrɔm. 12:3.

¹⁰ A filanan ye ko Jehova ye ladili barikaman di Sɛbuna ma. N’a sɔrɔ o b’a yira ko a tun lanin b’a la ko Sɛbuna tun be se k’a sɔɔn yɛlɛma (Talenw 3:11, 12). Minw bɔnɛna u ka nɛɛma baaraw la kafo kɔnɔ, o koo b’olu jija kosɔbɛ! Sanni u dusu ka tiɲɛ ani ka dimi mara u kɔnɔ, u ka to k’u seko bɛɛ kɛ Jehova ka baara la. U ka ɲi k’a jati k’o kololi b’a yira ko Jehova b’u kanu. An k’a to an hakili la ko minw b’u yɛrɛ majigi, an Faa bena olu duga (1 Piyɛri 5:6, 7 kalan). Jehova b’an kolo ni kanuya ye. N’an b’an yɛrɛ majigi a bolo i ko bɔgɔmana dagadilanbaga bolo, Jehova bena an dɛmɛ an b’an sɔɔn yɛlɛma.

¹¹ A sabanan, Jehova ye Sɛbuna minɛ cogo min na, o b’an kalan koo nafaman dɔ la. Jehova be jurumu kɔniya, nka mɔgɔ min ye jurumu kɛ, a bele b’o tigi kanu. Jogo ɲuman minw b’o tigi la, Jehova b’o lo filɛ. N’i ye bangebaga wala diinan mɔgɔkɔrɔ ye, Jehova be mɔgɔ kolo cogo min na, yala i b’o ladegi wa?—Zude 22, 23.

12-14. a) Dɔw be Ala ka kololi jati cogo di? b) Ala ka Kuma ye balimacɛ dɔ dɛmɛ cogo di k’a ka miiriya yɛlɛma? O y’a nafa cogo di?

¹² N’u ye dɔw kolo, u be dimi fɔɔ k’u yɛrɛ mabɔ Ala ni kafodenw na (Eburuw 3:12, 13). Nka, yala o kɔrɔ ko an tɛ se k’u dɛmɛ tugun wa? Ayi. An ka Graham ka koo lajɛ. Ale tun gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ ani kɔfɛ, a kɛra Jehova Seere dɔ ye tugun. Nka o kɔ, a sumana Alako ta fan fɛ. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ banbara ka teriya kɛ n’a ye. A laban, Graham y’a fɔ a ye ko a ka bibulukalan kɛ n’ale ye.

¹³ O diinan mɔgɔkɔrɔ y’a fɔ ko: “Kuncɛbaya tun be Graham na. Diinan mɔgɔkɔrɔ minw tun y’a ka kitiko ɲɛnabɔ, a tun b’olu kɔrɔfɔ. Bibulukalan damanin na, an ye bibulusen dɔw lajɛ minw be kuma kuncɛbaya n’a nɔfɛkow la. Graham y’a daminɛ k’a yɛrɛ ye koɲuman Ala ka Kuma kɔnɔ, o min be komi dugalen. A ye min ye, o ma diya a ye fewu! O y’a dusu sɔrɔ yɛrɛ le! A y’a faamu ko kuncɛbaya tun kɛra i n’a fɔ “lɔgɔkuru” ale ɲɛɛw na k’ale ɲɛɛw fin. A y’a faamu fana ko min yɛrɛ tun ka jugu, o ye ko ale tun be mɔgɔw kɔrɔfɔ. O kama, a y’e yɛlɛmaniw kɛ joona joona. A y’a daminɛ ka taga lajɛnw na tuma o tuma, ka Bibulu sɛgɛsɛgɛ koɲuman ani ka delili kɛ loon o loon. Ka fara o kan, a y’a ka denbaya ɲɛminɛ Alako ta fan fɛ. O y’a muso n’a deenw ninsɔndiya kosɔbɛ.”—Luka 6:41, 42; Zaki 1:23-25.

¹⁴ O diinan mɔgɔkɔrɔ y’a fɔ tugun ko: “Loon dɔ, Graham ye koo dɔ fɔ n’ ye min ye n’ dusukun sɔrɔ. A ko: ‘ N’ ye tiɲɛn lɔn a saan caaman ye nin ye ani n’ yɛrɛ tun ye piyɔniye ye. Nka sisan le n’ be se k’a fɔ tiɲɛn na ko n’ be Jehova kanu.’ Dɔɔni o kɔ, u y’a ɲini a fɛ ko a ka mikro di mɔgɔw ma lajɛnw na. O diyara a ye kosɔbɛ. A ka ɲɛyirali y’a yira n’ na ko ni mɔgɔ b’a yɛrɛ majigi Ala ɲɛɛ kɔrɔ ka sɔn kololi ma, o tigi be duga caaman sɔrɔ o la!”

15. N’an b’a fɛ mɔgɔw ka sɔn an ka kololi ma, an ka ɲi ka mun lo kɛ?

¹⁵ Walisa ka mɔgɔw kalan koɲuman, an ka ɲi ka kɛ Ala ka Kuma kalanbaga ɲumanw ye fɔlɔ (1 Tim. 4:15, 16). O cogo kelen na, Ala be tɛmɛ mɔgɔ minw fɛ k’a sagokɛlaw kolo, olu ka ɲi k’u yɛrɛ majigi ani k’a to Jehova k’u ɲɛminɛ. N’u majiginin lo, tɔɔw bena u bonya ani u  bena sɔn u ka ladiliw la cogo nɔgɔman na. An ka Yezu ka ɲɛyirali lajɛ.

16. Yezu y’a ka kalandenw ladi ani k’u kalan cogo min na, o be mun lo yira an na?

¹⁶ Yezu ye mɛnni kɛ a Faa fɛ tuma bɛɛ, hali n’o tun ka gwɛlɛ kosɔbɛ tuma dɔw la (Mat. 26:39). A y’a yira a lamɛnbagaw la ko a ka kalanw n’a k’a hakilitigiya bɔra Ala lo yɔrɔ (Zan 5:19, 30). Yezu tun be makari sabu a tun b’a Faa ka cikanw labato tuma bɛɛ. Mɔgɔ kɔnɔgwɛw ninsɔn tun ka di ka kɛ n’a ye (Luka 4:22 kalan). Minw fari faganin lo ani minw jigi tigɛnin lo, Yezu ka dususalo kumaw b’olu jija (Mat. 12:20). Yezu ka kalandenw tun be to ka sɔsɔli kɛ k’a lɔn jɔn lo ye ɲɛmɔgɔ ye u cɛma. O bɛɛ n’a ta, Yezu ma dimi u kɔrɔ, nka, a y’u ladi ni kanuya ye.—Mariki 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Jogo jumanw lo bena diinan mɔgɔkɔrɔw dɛmɛ ka kafodenw ɲɛminɛ koɲuman?

¹⁷ Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be basigi Bibulu kan ka mɔgɔ dɔ kolo, u ka ɲi ka Krista ladegi. N’u y’o kɛ, u b’a yira ko u b’a fɛ Ala n’a Dencɛ k’u ɲɛminɛ. Ciden Piyɛri y’a sɛbɛ ko: “Ala y’a ka sagakulu min kalifa aw ma, aw k’o kɔlɔsi ka ɲa ni dusuɲuman ye ka kɛɲɛ ni Ala sago ye. Nga o kana kɛ jagoyako ye. Aw k’o baara nin kɛ ni timinadiya ye, tɔnɔɲini kana sɔrɔ a la. Minw kalifara aw ma, aw kana kuntigiya digi u la dɛ! Nga aw ka siraɲuman yira u la.” (1 Piyɛri 5:2-4). Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be kolo Ala ni Krista ye, a b’olu ni kafodenw nafa.—Ezayi 32:1, 2, 17, 18.

18. a) Jehova be mun lo ɲini bangebagaw fɛ? b) Ala be bangebagaw dɛmɛ cogo di walisa u k’u ka kunkanbaaraw dafa?

¹⁸ An ka kuma kololi ni fɔrɔmasɔn koo la denbaya kɔnɔ. Jehova y’a fɔ denbaya kuntigiw ye ko: “Aw kana fariya aw deenw ma fɔɔ u be muruti, nga aw k’u kolo k’u ladi, ani k’u kalan ka kɛɲɛ ni Matigi sago ye.” (Efɛz. 6:4). Yala o kɔrɔtanin lo denbaya kɔnɔ tiɲɛn na wa? Talenw 19:18 b’a yira ko ni bangebagaw m’u deen kolo ani a sara, olu kunko lo. Jehova ye deenw kololi kalifa olu lo ma. N’u m’o kɛ, a bena u ɲininga o koo la (1 Sam. 3:12-14). Nka, bangebagaw ka ɲi k’u yɛrɛ majigi ka Jehova deli, ani k’a to Jehova k’u ɲɛminɛ Bibulu ani hakili senu sababu fɛ. O la, u mako be hakilitigiya ni jagwɛlɛya min na walisa k’u deenw kolo, Jehova bena o di u ma.—Zaki 1:5 kalan.

19, 20. a) N’an sɔnna Ala ka kololi ma, duga jumanw lo b’a la? b) An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

¹⁹ N’an be sɔn kololi ma ani ka Jehova ni Yezu ka kololi kɛcogo ladegi, duga caamanba b’o la! Denbayaw ani kafow bena to hɛɛrɛ la. Bɛɛ bena a ye k’u b’a kanu, ko nafa b’a la ani ko a latanganin lo. An bena hɛɛrɛ ni ninsɔndiya min sɔrɔ sinima, o ye u la fitinin dɔrɔn lo ye (Zab. 72:7). Jehova ka kololi b’an labɛn ka ɲɛnama kɛ ɲɔgɔn fɛ hɛɛrɛ la fɔɔ abada ani k’a to an be bɛn ka kɛ denbaya kelen ye. An Faa Jehova yɛrɛ lo bena o denbaya ɲɛminɛ (Ezayi 11:9 kalan). N’an be kololi jati o cogo la, an bena a faamu ko kololi ye fɛɛrɛ ɲuman ye Ala be tɛmɛ min fɛ k’a yira ko a b’an kanu.

²⁰ Barokun nata la, an bena a ɲini ka dɔ lɔn tugun kololi koo la denbaya ani kafo kɔnɔ. An bena a filɛ cogo min na an be se k’an yɛrɛ kolo. N’u y’an kolo, o be digi an na, nka fɛɛn dɔ be se ka digi an na ka tɛmɛ o kan. An bena o fana lajɛ.