1, 2. a) Tuma min na Piyɛri y’a fɔ Yezu ye ko a kana kɛ a yɛrɛ ma jugu ye, Yezu y’a jaabi cogo di? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.) b) Mun na Yezu y’a jaabi o cogo la?

YEZU ka kumaw y’a ka kalandenw kabakoya! U jigi tun b’a la ko a bena Israɛl ka masaya sigi kokura. Nka, Yezu y’a fɔ ko yanni dɔɔni mɔgɔw bena ale tɔɔrɔ ani k’a faga. Ciden Piyɛri y’a fɔ ko: “Matigi, kana kɛ i yɛrɛ ma jugu ye. O tɛna i sɔrɔ.” (Mat. 16:22, NW). Yezu y’a jaabi ko: “E Sutana nin, taga ka bɔ n kɔrɔ. E be ne ka koow cɛnyɔrɔ le ɲinina. I ka miiriya ni Ala ta te kelen ye, i be miiri i n’a fɔ adamaden tɔw.”—Mat. 16:21, 23; Kɛw. 1:6.

² Yezu ye min fɔ Piyɛri ye, o b’a yira ko Jehova ka miiriya ni duniɲa ta tɛ kelen ye, o min be Sutana fanga kɔrɔ (1 Zan 5:19). Piyɛri ye Yezu jija a ka miiri a yɛrɛ dɔrɔn na i ko duniɲamɔgɔw fanba b’a kɛ cogo min na. Nka Yezu tun b’a lɔn ko tɔɔrɔ ni saya min tun b’a kɔnɔna yanni dɔɔni, Jehova tun b’a fɛ a k’a yɛrɛ labɛn o kama. Yezu ye min fɔ Piyɛri ye, o b’a yira ko a sɔnna Jehova ka miiriya ma ani ko a banna pewu duniɲa ta ma.

3. Mun na, a ka gwɛlɛ ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye, nka a ka nɔgɔ ka kɛ ni duniɲa ka miiriya ye?

 ³ Anw do? An ka miiriya ni jɔn ta lo ye kelen ye? Ala wala duniɲamɔgɔw? N’a sɔrɔ an b’an jijara ka Ala ka sariyaw sira tagama. Nka, an ka miiriya be cogo di? Yala an b’an seko kɛra walisa ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye, o kɔrɔ ka koow jati i ko ale wa? Walisa k’o kɛ, fɔɔ an k’an jija kosɔbɛ. A kɔni ka nɔgɔ ka kɛ ni duniɲa ka miiriya ye. Mun na do? Sabu duniɲa ka miiriya be yɔrɔ bɛɛ (Efɛz. 2:2). Ka fara o kan, o ka teli k’an lasun an k’an yɛrɛ dɔrɔn nafa lo ɲini ani o miiriya be se ka diya an ye. Tiɲɛn na, ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye, o man nɔgɔ fewu! Nka, a ka nɔgɔ ka kɛ ni duniɲa ka miiriya ye.

4. a) N’an y’a to duniɲamɔgɔw y’an ka miiriya yɛlɛma, mun lo be se ka kɛ? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

⁴ N’an y’a to duniɲamɔgɔw y’an ka miiriya yɛlɛma, an bena to ka miiri an yɛrɛ dɔrɔn koo lo la. An bena a ɲini fana k’a latigɛ min ka ɲi ani min man ɲi (Mariki 7:21, 22). O la, a kɔrɔtanin lo an ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye sanni ka “miiri i n’a fɔ adamaden tɔw.” An be se k’o kɛ cogo di? N’an be koow jati i ko Jehova, mun na o t’an niin degun kojugu, nka, o yɛrɛ b’an nafa le? An be se ka mun lo kɛ walisa duniɲa nin kana an ka miiriya yɛlɛma? An bena o lo lajɛ. Barokun nata la, an bena a ye cogo min na an be se ka Jehova ka miiriya lɔn koo dɔw la ani ka sɔn o ma.

5. Dɔw t’a fɛ mɔgɔ si k’u ka miiriya yɛlɛma. Mun na do?

⁵ Dɔw t’a fɛ mɔgɔ si k’u ka miiriya yɛlɛma. U b’a fɔ ko: “N’ t’a fɛ mɔgɔ k’a fɔ n’ ye n’ ka ɲi ka min kɛ.” N’a sɔrɔ u b’a fɔra le ko mɔgɔ si man ɲi ka koow latigɛ u ye, ko joo b’olu lo fɛ k’o kɛ. U t’a fɛ mɔgɔw k’u lasun ka miiri cogo dɔ la wala k’u waajibiya ka koow kɛ i ko tɔɔw. *

6. a) Jehova ye see juman lo di an ma? b) Yala o kɔrɔ ko an be se ka koo bɛɛ kɛ wa?

⁶ A ka ɲi an k’a lɔn ko n’an be tugu Jehova ka miiriya kɔ, o t’an bali ka kɛ n’an yɛrɛ ka miiriya ye. Bibulu b’a fɔ ko: “Matigi ka Nii Senuman be yɔrɔ min na, yɛrɛsɔrɔ le b’o yɔrɔ la.” (2 Kor. 3:17). Jehova ye see di an ma an k’a latigɛ an b’a fɛ ka kɛ mɔgɔ sifa min ye. An bɛɛ n’an diyanyekow lo ani an be se k’a latigɛ an bena min kɛ. Jehova y’an dan ten le. Nka, o kɔrɔ tɛ ko an be se ka koo bɛɛ kɛ (1 Piyɛri 2:16 kalan). Fɛɛn min ka ɲi wala min man ɲi, n’an b’a fɛ k’o lɔn, Jehova b’a fɛ an k’an janto ale ka Kuma na. Yala o b’an niin degun kojugu wala o b’an nafa le?

7, 8. N’an be koow jati i ko Jehova, mun na o t’an niin degun kojugu? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁷ An ka ɲɛyirali dɔ lajɛ. Bangebaga dɔw b’a ɲini k’u deenw kalan delinanko ɲumanw na. U be se k’u kalan u ka kɛ mɔgɔ hɔɔrɔnw ni baarakɛlaw ye ani u k’u janto tɔɔw la. O kɔni tɛ deenw niin degun kojugu. Bangebagaw b’u labɛnna le walisa u ka koow ka ɲɛ u bolo. N’u deenw bonyana ani ka bɔ soo, u bena se ka koow latigɛ u yɛrɛ ma. U kalanna koo minw na, u be se k’a latigɛ k’o sira tagama. N’u y’o kɛ, u bena se ka desizɔn ɲumanw ta u tɛna nimisa minw na. O la,  u bena u yɛrɛ tanga hami kojugu ani gwɛlɛya caaman ma.

⁸ Jehova be i ko bangebaga ɲuman. A b’a fɛ a deenw ka wasa kosɔbɛ u ka ɲɛnamaya kɔnɔ (Ezayi 48:17, 18). O kama, a b’an kalan sariyakolow la minw ɲɛsinna mɔgɔ minɛcogo ani an tagamacogo ma. A b’a ɲini an fɛ an ka koow jati i ko ale ani an ka ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ n’a sago ye. O kɔni t’an niin degun kojugu. Nka, o b’an dɛmɛ ka kɛ hakilitigiw ye ani ka desizɔn ɲumanw ta (Zab. 92:6; Talenw 2:1-5; Ezayi 55:9). N’an sɔnna Ala ta ma, o tɛna an bali ka wasa an ka ɲɛnamaya kɔnɔ. Nka, o bena an dɛmɛ ka ninsɔndiya sɔrɔ an ka koo kɛtaw la (Zab. 1:2, 3). Siga t’a la, ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye, o nafa ka bon yɛrɛ le!

9, 10. Mun lo b’a yira ko duniɲa ka miiriya tɛ se ka suma ni Jehova ta ye?

⁹ Jehova sagokɛlaw b’a ɲini ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye kuun wɛrɛ kama: duniɲa ka miiriya tɛ se ka suma hali dɔɔni n’ale ta ye. Duniɲa kɔnɔ, ladiliw be sɔrɔ tagamacogo, denbaya ka hɛɛrɛ sɔrɔcogo, baarako ani a ɲɔgɔnnaw koo la. Nka, o ladiliw fanba ni Jehova ka miiriya tɛ kelen ye fewu. Ɲɛyirali fɛ, duniɲamɔgɔw ka teli k’an jija an k’an yɛrɛ nafa dɔrɔn lo ɲini ani k’a jati ko kakalayakow daganin lo. Tuma dɔw la, u be furuɲɔgɔnw jija ko walisa u ka hɛɛrɛ sɔrɔ, u ka ɲi ka faran ɲɔgɔn na wala k’u ka furu sa hali ni kuun bɛrɛ t’o la. O ladili bɛnnin tɛ ni Bibulu ka fɔta ye. Nka miiriya juman lo ka fisa bi? Bibulu ka fɔtaw lo wa wala duniɲa ka miiriya lo?

¹⁰ Yezu ko: “Lɔnniya ka kɛtaw b’a ka tilenninya yira.” (Mat. 11:19). Duniɲamɔgɔw ye fɛɛn caaman dilan minw b’an nafa. Nka, u ma se ka gwɛlɛyabaw ɲɛnabɔ minw b’an ka ninsɔndiya nagasi. U dɔw ye marifakɛlɛ, siyawoloma ani fariyakow ye. Ka fara o kan, duniɲamɔgɔw b’a jati ko kakalayakow daganin lo. Nka, mɔgɔ caaman sɔnnin lo a ma k’o be denbayaw ka hɛɛrɛ nagasi. O be bana ni gwɛlɛya wɛrɛw lase mɔgɔ ma fana. Nka Kerecɛn minw be sɔn Jehova ka miiriya ma, olu be kɛnɛya la ani u ka denbaya be hɛɛrɛ la. U be jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ fana ni Jehova sagokɛla tɔɔw ye duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ (Ezayi 2:4; Kɛw. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11). O b’a yira ka gwɛ ko duniɲa ka miiriya tɛ se ka suma ni Jehova ta ye.

11. Musa tugura jɔn ka miiriya lo kɔ ani a ye nafa juman lo sɔrɔ o la?

¹¹ Galen, Jehova sagokɛla kantigiw tun b’a lɔn ko Jehova ka miiriya ɲɔgɔn tɛ yen. Ɲɛyirali fɛ, “lɔnniya min bɛɛ be Ezipiti, u ye Musa kalan n’o bɛɛ ye.” Nka, a tun b’a lɔn ko hakilitigiya sɔbɛ be bɔ Jehova lo yɔrɔ (Kɛw. 7:22; Zab. 90:12). O kama a y’a deli ko: “E k’i ka koo yira ne la.” (Ɛkiz. 33:13). Komi Musa tugura Jehova ka miiriya kɔ, Jehova tɛmɛna a fɛ k’a sago dafa cogo kabakoman na. A ye Musa tando Bibulu kɔnɔ ko a be ni limaniya barikaman ye.—Eburuw 11:24-27.

12. Pol y’a ka desizɔnw basigi mun lo kan?

¹² Ciden Pol tun kalannin lo koɲuman ani a hakili tun ka di kosɔbɛ. A tun be heburukan ni gɛrɛkikan fɔ (Kɛw. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3). Nka a tun tɛ basigi duniɲa ka hakilitigiya kan ka desizɔn ta. A tun be basigi Ala ta lo kan (Kɛwaliw 17:2; 1 Korɛntikaw 2:6, 7, 13 kalan).  O kama, a y’a ka cidenya baara dafa koɲuman ani a jigi tun b’a la ka duga banbali sɔrɔ.—2 Tim. 4:8.

13. Jɔn lo ka ɲi k’an ka miiriya yɛlɛma ka kɛɲɛ ni Jehova ta ye?

¹³ Siga t’a la, duniɲa ka miiriya tɛ suma ni Ala ta ye. N’an be Ala ka sariyakolow labato, an bena ninsɔndiya sɔrɔ ani an ka koow bena ɲɛ. Nka Jehova tɛna an waajibiya ka kɛ n’ale ka miiriya ye. “Jɔnkɛ dannamɔgɔ hakiliman” ni diinan mɔgɔkɔrɔw fana t’an waajibiya k’an ka miiriya yɛlɛma (Mat. 24:45, Bible senuma; 2 Kor. 1:24). Nka, an kelen kelen bɛɛ lo ka ɲi k’an ka miiriya yɛlɛma ka kɛɲɛ ni Jehova ta ye. An be se k’o kɛ cogo di?

14, 15. a) Walisa ka koow jati i ko Jehova, an ka ɲi ka miiri mun lo la? b) Ɔrɔmukaw 12:2 ka fɔta la, mun na an man ɲi k’a to duniɲa ka miiriya ka don an hakili la? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

¹⁴ A fɔra Ɔrɔmukaw 12:2 kɔnɔ ko: “Aw kana aw yɛrɛ kɛɲɛ ni bii diɲɛ ye, nga aw ye hakilikura min sɔrɔ, aw jogo ka yɛlɛma ka kɛɲɛ n’o ye, janko aw ka se ka Ala sago lɔn, o min ye koɲuman ye, min ka di Ala ye, n’a dafanin be.” Sanni an ka tiɲɛn lɔn, an tun be tugu miiriya dɔw kɔ. Nka, o vɛrise b’a yira ko an ka miiriyaw mana kɛ min o min ye, an be se k’u yɛlɛma k’u kɛɲɛ ni Ala ta ye. An ye sɔɔn min ta an bangebagaw fɛ ani koo minw y’an sɔrɔ, u be se ka nɔɔ to an ka miiriya kan. Nka, an bele be se ka to k’an ka miiriya yɛlɛma. An b’a latigɛ ka miiri fɛɛn minw na, an ka miiriya be yɛlɛma ka kɛɲɛ n’o lo ye. O kama, Jehova be koow jati cogo min na, an ka to ka miiri o la. O cogo la, an bena a ye tuma bɛɛ ko ale ka miiriya lo ka ɲi ani a bena diya an ye ka koow jati i ko ale.

¹⁵ Nka walisa k’an ka miiriya yɛlɛma ka kɛɲɛ ni Jehova ta ye, an man ɲi k’an “yɛrɛ kɛɲɛ ni bii diɲɛ ye.” O kɔrɔ ko fɛɛn o fɛɛn bɛnnin tɛ ni Jehova ka miiriya ye, an man ɲi k’u filɛ, k’u kalan wala k’u lamɛn. Walisa k’a faamu fɛɛn min kama o kɔrɔtanin lo, an ka miiri dumuni koo la. Dɔ be se k’a latigɛ ka dumuni nafamanw dumu walisa ka to kɛnɛya la. Nka, n’a be to ka dumuni kunntanw fana dumu, a ka jijali bena kɛ fuu ye! O cogo kelen na, an kana a to duniɲa ka miiriya ka don an hakili la. N’o tɛ, an be jijali minw bɛɛ kɛra walisa k’an ka miiriya kɛɲɛ ni Jehova ta ye, u bena kɛ fuu ye.

16. An ka ɲi k’an yɛrɛ tanga mun lo ma?

¹⁶ Yala an be se k’an mabɔ pewu duniɲa ka miiriya la wa? Ayi. Sabu an tɛ se ka bɔ duniɲa kɔnɔ (1 Kor. 5:9, 10). Hali waajuli la, an be duniɲa ka miiriya ni ngalon kalanw mɛn mɔgɔw daa la. Tiɲɛn lo ko an tɛ se k’an mabɔ pewu miiriya juguw la. Nka, waajibi tɛ an ka to ka miiri u la wala ka sɔn u ma. Sutana b’a fɛ an ka kɛ ni miiriya minw ye, an ka sin ka ban u la i ko Yezu. An ka ɲi fana k’an seko bɛɛ kɛ walisa duniɲa ka miiriya kana don an hakili la.—Talenw 4:23 kalan.

17. An be se ka mun ni mun lo kɛ walisa k’an yɛrɛ tanga duniɲa ka miiriya ma?

¹⁷ Ɲɛyirali fɛ, an ka ɲi k’an teriw sugandi koɲuman. Bibulu b’an lasɔmi ko n’an be jɛnɲɔgɔnya kɛ ni mɔgɔw ye minw tɛ Jehova bato, an bena a daminɛ ka miiri i ko olu (Talenw 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33). An ka ɲi k’an ka ɲɛnagwɛkow fana sugandi koɲuman. Fariyakow ni kakalayakow be kɛ ɲɛnagwɛko dɔw la. Dɔw b’an lasun ka miiri ko bɛgɛnw lo yɛlɛma yɛlɛmana  ka kɛ mɔgɔw ye. An ka ɲi ka ban o ɲɛnagwɛkow la. O la, an bena an yɛrɛ tanga miiriyaw ma minw bɛnnin tɛ “Ala sago ma.”—2 Kor. 10:5.

18, 19. a) A ka gwɛlɛ ka duniɲa ka miiriya minw lɔn, mun na an ka ɲi k’an yɛrɛ kɔrɔsi kosɔbɛ olu ma? b) An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun ni mun lo la ani mun na?

¹⁸ A ka gwɛlɛ ka duniɲa ka miiriya dɔw lɔn. Nka, a ka ɲi an k’a ɲini k’u lɔn ani ka ban u la. Ɲɛyirali fɛ, kunnafoni dɔw lakalicogo be politiki miiriya dɔw lafasa. Mɔgɔ minw ye sanga sɔrɔ duniɲa nin kɔnɔ, olu tɔgɔɲuman be fɔ. Filimuw ni gafe dɔw be mɔgɔw lasun u ka miiri u yɛrɛ ani u ka denbaya dɔrɔn lo koo la. O filimuw n’o gafew b’a yira k’o ye koo ɲuman ye ani a tilennin lo. Nka, o miiriyaw ɲɔgɔn bɛnnin tɛ ni Bibulu ka fɔta ye. Bibulu b’a fɔ ko an ka denbaya bena kɛ hɛɛrɛ la sɔbɛ la, n’an be Jehova kanu ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan (Mat. 22:36-39). Ka fara o kan, gafew, videwow ni desɛn anime dɔw ɲɛsinna denmisɛnw ma. Hali n’u fanba kɔnɔnakow ka ɲi, u dɔw be denmisɛnw lasun dɔɔni dɔɔni u ka sɔn kakalayakow ma.

¹⁹ O kɔrɔ tɛ ko an man ɲi ka ɲɛnagwɛko ɲumanw diyabɔ. Nka, an ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ be duniɲa ka miiriya faranfasi k’a lɔn hali n’a ma yira ka gwɛ wa? Yala n’ be n’ deenw ni n’ yɛrɛ tanga telewisɔn ka porogramuw ani gafe dɔw ma wa? Yala n’ be n’ deenw dɛmɛ u ka kɛ ni Jehova ka miiriya ye wa? Yala n’ b’o kɛ walisa u be min mɛn ani u be min filɛ, olu kana nɔɔ to u kan wa?” Faranfasi min be Ala ka miiriya ni duniɲa ka miiriya cɛ, n’an b’o lɔn, an tɛna an “yɛrɛ kɛɲɛ ni bii diɲɛ ye.”

20. N’an be tugu Ala ka miiriya wala Sutana ka duniɲa ta kɔ, mun lo b’o yira?

²⁰ An k’a to an hakili la ko n’an tɛ tugura Jehova ka miiriya kɔ, an be tugura Sutana ka duniɲa ta lo kɔ. E be tugura jɔn ka miiriya lo kɔ? I be kunnafoniw ɲini yɔrɔ min na, i bena tugu o miiriya lo kɔ. Duniɲa bena an ka miiricogo yɛlɛma, n’an sɔnna a ka koow filɛcogo ma. An bena to ka miiri an yɛrɛ dɔrɔn lo koo la ani an bena an yɛrɛ nafa dɔrɔn lo ɲini. O lo kama, an be miiri fɛɛn min na, an be min filɛ, an be min kalan ani an be min lamɛn, a kɔrɔtanin lo an k’o sugandi koɲuman.

21. An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

²¹ N’an b’a fɛ ka koow jati i ko Jehova, an ka ɲi k’an mabɔ duniɲa ka miiriya la. Nka, barokun nin y’an dɛmɛ k’a faamu k’o dama tɛ bɔri kɛ. Ala be koow jati cogo min na, a ka ɲi fana an ka miiri o la walisa ka se ka koow filɛ i ko ale. Barokun nata bena a yira an be se k’o kɛ bɛrɛbɛrɛ cogo min na.