Yezu ka suu laban na, a y’a ka kalandenw ladi ko u kana a ɲini ka kuntigiya kɛ u balimaw kun na. A ko: “Aw k’a lɔn ko siya wɛrɛ mɔgɔw ta masacɛw bɛ o mara fanga ra; fanga bɛ minw fɛ, olugu b’a fɛ jamanadenw ye olugu wele ko koɲumankɛbagaw. Nka a man kan ka kɛ ten aw cɛ ra.”—Luka 22:25, 26, Biblu Ala ta Kuma.

Yezu ye koɲumankɛbaga minw kofɔ, olu ye jɔnw lo ye? Grɛkiw ni Ɔrɔmukaw delinanko tun lo ka faamanw ni mɔgɔbaba dɔw weele ko Évergète walisa ka bonya la u kan. Sɛbɛri ni jaa minw sɔrɔla fɛɛn kɔrɔ dɔw kan, olu ni warimisɛnw ni gafe dɔw b’o lo yira. Évergète kɔrɔ ko koɲumankɛbaga. O bonyatɔgɔ tun lara o mɔgɔw kan sabu u ye koo nafaman dɔw kɛ u ka jamanadenw ye.

Masacɛ caaman weelela ko koɲumankɛbagaw. U dɔw tun ye Ezipiti masacɛw ye i n’a fɔ Ptolémée 3nan Évergète (saan 247-222 fan fɛ K.T.Ɲ.) ani Ptolémée 8nan Évergète 2nan (saan 147-117 fan fɛ K.T.Ɲ.). O masacɛ dɔw fana tun ye Ɔrɔmu masacɛw ye i n’a fɔ Jules César (saan 48-44 K.T.Ɲ.) ani Ogusiti (saan 31 K.T.Ɲ.–saan 14 K.T.L.). O bonyatɔgɔ lara Zude masacɛ Erɔdiba fana kan sabu a tun ye bile ni faniw di a ka jamanadenw ma, kɔngɔba dɔ wagati la.

Adolf Deissmann be bɔ Alemaɲi jamana na ani Bibulu sɛgɛsɛgɛrikɛla lo. Ale y’a fɔ ko o bonyatɔgɔ tun lara mɔgɔ caaman kan. A ko: “Wagati kunkurunin kɔnɔ, i be se k’o [bonyatɔgɔ] sɔrɔ fɛɛn kɔrɔkɔrɔ caaman kan, siɲɛ kɛmɛ ni kɔ.”

O la, Yezu tun b’a fɛ ka mun lo fɔ tuma min na a y’a fɔ a ka kalandenw ye ko: “A man kan ka kɛ ten aw cɛ ra”? Yala o kuma kɔrɔ ko u man ɲi k’u janto tɔɔw la wa? Ayi. Mɔgɔw be tɔɔw sɔn ni ŋaniya min ye, a be komi Yezu ka kuma ɲɛsinna o lo ma.

Yezu ka wagati la, waritigiw tun be wari di walisa mɔgɔw ka ɲɛnagwɛkow ni tulonko dɔw labɛn, ka zaradɛnw ni batosow lɔ ani a ɲɔgɔnnaw. Nka, u tun b’o kɛ walisa ka tɔgɔba ni tandoli sɔrɔ ani ka mɔgɔw lasun u k’u vote. Bibulu sɛgɛsɛgɛrikɛla dɔ y’a fɔ ko: “Koɲumankɛbaga dɔw tun be mɔgɔw sɔn ni ŋaniya ɲuman ye. Nka, u fanba tun b’o kɛ walisa ka nafa sɔrɔ o la politikiko ta fan fɛ.” O ɲɔgɔnnamɔgɔw be tɔgɔba n’u yɛrɛ nafa dɔrɔn lo ɲini. O lo kama Yezu y’a ka kalandenw lasɔmi o koo la.

Saan damanin o kɔ, ciden Pol fana y’a yira fɛɛn min kama a kɔrɔtanin lo an ka mɔgɔw sɔn ni ŋaniya ɲuman ye. A ye bataki sɛbɛ Korɛntikaw ma ko: “Mɔgɔ kelen kelen bɛɛ ka dili kɛ a yɛrɛ sago la, u kan’a kɛ ni nisɔngoya ye, a kana kɛ jagoyako ye, bari mɔgɔ min be sɔnni kɛ ni nisɔndiya ye, o tigi koo le ka di Ala ye.”—2 Kor. 9:7.