1, 2. a) Yɛrɛminɛbaliya nɔfɛkow ye mun ni mun lo ye? b) Mun na an mako b’a la ka kuma yɛrɛminɛli koo la bi?

YƐRƐMINƐLI ye jogo ye Jehova be se k’an dɛmɛ ka kɛ ni min ye (Gal. 5:22, 23). Jehova b’a yɛrɛ minɛ cogo dafanin na. Nka, an adamaden dafabaliw be jijaliw lo kɛ ka se k’an yɛrɛ minɛ. Bi, yɛrɛminɛbaliya kɛra gwɛlɛya caaman sababu ye. O b’a to mɔgɔ dɔw b’u ka baara bila ka suma, dɔw tɛ baara kɛ koɲuman lakɔliso la wala baarakɛyɔrɔ la. O nɔfɛkow be se ka kɛ koo nunu ye fana: kumajugu fɔ, dɔlɔtɔya, fariyakow, ka jurubaw ta gwansan, ka kɛ fɛɛn dɔw ka jɔɔnw ye, furusa, kaso, dusukasi, cɛnimusoko bana, ka kɔnɔ ta i ma labɛn min kama ani a ɲɔgɔnnaw.—Zab. 34:12-15.

² Mɔgɔ minw t’u yɛrɛ minɛ, u be gwɛlɛya lase u yɛrɛ ani mɔgɔ wɛrɛw ma. Bi, mɔgɔ caaman t’u yɛrɛ minɛ. Saan 1940 wagati la, sɛgɛsɛgɛri dɔ y’a yira ko mɔgɔw tun tɛ u yɛrɛ minɛ. Sisan fana sɛgɛsɛgɛri wɛrɛ y’a yira ko koow be juguyara ka taga. Mɔgɔ minw be Ala ka Kuma kalan, o koo tɛ bari olu la sabu Bibulu kɔnna k’a fɔ ko “laban donw na,” mɔgɔw bena kɛ “yɛrɛminɛbaliw” ye.—2 Tim. 3:1-3, ABM.

3. Mun na kerecɛnw ka ɲi ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye?

³ Mun na an ka ɲi k’a ɲini ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye? An ka kuun jɔnjɔn fila lajɛ: Fɔlɔ, u y’a kɔrɔsi ko minw be se k’u yɛrɛ minɛ, olu ka kunkow man ca ka se tɔɔw ta ma. U hakili siginin lo ani a ka nɔgɔ u fɛ ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni tɔɔw ye. O  tigiw be se u dusu kɔrɔ, u tɛ hami joona ani hakili ɲagami bana man teli k’u minɛ i ko minw tɛ se k’u yɛrɛ minɛ. Filanan, n’an t’a fɛ an ni Ala ka teriya ka tiɲɛ, an man ɲi k’a to kɔrɔbɔli ani nege juguw ka see sɔrɔ an kan. Adama ni Awa ma se k’o lo kɛ (Zɛnɛzi 3:6). I ko Adama ni Awa, gwɛlɛyaba caaman be mɔgɔw kan bi sabu u t’u yɛrɛ minɛ.

4. Mɔgɔ minw bɛɛ be bondori kɛra walisa ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye, mun lo b’u jija?

⁴ Adamaden dafabali si tɛ se k’a yɛrɛ minɛ cogo dafanin na. Jehova b’a lɔn ko a man nɔgɔ a sagokɛlaw fɛ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. O kama, a b’a fɛ k’u dɛmɛ u ka see sɔrɔ u ka nege juguw kan (1 Mas. 8:46-50). Mɔgɔ kɔnɔgwɛ dɔw b’a fɛ ka Jehova bato, nka a ka gwɛlɛ u fɛ k’u yɛrɛ minɛ u ka ɲɛnamaya faan dɔw la. Jehova b’o tigiw bɛɛ jija ni kanuya ye i ko teri sɔbɛ b’a kɛ cogo min na. Jehova b’a yɛrɛ minɛ cogo dafanin na. Barokun nin na, an bena a filɛ an be se k’a ladegi cogo min na. O kɔ, an bena ɲɛyirali ɲumanw ni ɲɛyirali jugu dɔw lajɛ Bibulu kɔnɔ. An bena ladili nafaman dɔw lajɛ fana minw be se k’an dɛmɛ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye bɛrɛbɛrɛ.

5, 6. Jehova ye ɲɛyirali juman di yɛrɛminɛli koo la?

⁵ Jehova b’a yɛrɛ minɛ cogo dafanin na sabu a ka koow bɛɛ dafanin lo (Deter. 32:4). Hali n’an ye mɔgɔ dafabaliw ye, an ka Jehova ka ɲɛyirali lajɛ walisa ka se k’a ladegi koɲuman. O la, an bena a faamu yɛrɛminɛli kɔrɔ ye min ye. An ka koo dɔw lajɛ o minw na Jehova y’a yira ko a b’a yɛrɛ minɛ.

⁶ Miiri k’a filɛ Jehova y’a yɛrɛ minɛ cogo min na tuma min na Sutana murutira. O murutiliko tun ka kan ka ɲɛnabɔ. Mɛlɛkɛ minw be kantigiya kɛ Ala ye sankolo la, siga t’a la, o murutiliko ma diya olu ye. A yɛrɛ y’u tɔɔrɔ ani k’u dusu gwan. Sutana y’a to koo jugu caaman be kɛra. N’i miirila o la, n’a sɔrɔ o be ele fana tɔɔrɔ. Nka, Jehova ma kɔrɔtɔ ka koow kɛ. A ye koow kɛ k’a dama kɛɲɛ ani o tun bɛnnin lo. A ma dimi joona ani a ye koow kɛ cogo tilennin na Sutana ka murutiliko koo la (Ɛkiz. 34:6; Zɔbu 2:2-6). Mun na Jehova y’a to wagati dɔ ka tɛmɛ? A y’o kɛ sabu a t’a fɛ mɔgɔ si ka halaki, nka a b’a fɛ u “bɛɛ ka se ka nimisa.”—2 Piyɛri 3:9.

7. Jehova ka ɲɛyirali b’an dɛmɛ ka mun lo faamu?

⁷ Jehova ye ɲɛyirali ɲuman di an ma yɛrɛminɛli koo la. O b’an dɛmɛ k’a faamu ko an ka ɲi ka miiri koɲuman ka sɔrɔ ka kuma, ani an man ɲi ka kɔrɔtɔ ka koow kɛ. N’i ka ɲi ka desizɔnba dɔ ta, wagati ta ka miiri koɲuman. Ala deli a k’i dɛmɛ ka kuma ani ka koow kɛ ni hakilitigiya ye (Zab. 141:3). N’an dusu tiɲɛnin lo wala n’an diminin lo, an ka teli ka kɔrɔtɔ ka koow kɛ. O lo kama, mɔgɔ caaman tɛ miiri ka sɔrɔ ka koo dɔw fɔ wala ka koo dɔw kɛ ani kɔfɛ u be nimisa o la.—Talenw 14:29; 15:28; 19:2.

8. a) An be se ka ɲɛyirali ɲumanw sɔrɔ min yɛrɛminɛli koo la? b) Tuma min na Potifar muso tun be Yusufu kanbele tigɛra, mun lo ye Yusufu dɛmɛ ka see sɔrɔ o kɔrɔbɔli kan? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

⁸ Bibulu kɔnɔ, ɲɛyirali jumanw lo b’a yira ko nafa b’a la ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye? Siga t’a la, i hakili be mɔgɔ caaman na minw y’u yɛrɛ minɛ kɔrɔbɔli wagati la. U dɔ ye Yakuba dencɛ Yusufu ye. Tuma min na a tun be baara kɛ masacɛ ka  garadiw kuntigi Potifar ka soo, a y’a yira ko a b’a yɛrɛ minɛ. Potifar muso tun ɲɛɛ bɔra Yusufu fɛ ani a tun b’a kanbele tigɛ tuma o tuma sabu a “tun cɛ ka ɲi kosɔbɛ.” Mun lo ye Yusufu dɛmɛ ka see sɔrɔ o kɔrɔbɔli kan? N’a sɔrɔ a ye wagati ta ka miiri koɲuman a nɔfɛko tun bena kɛ min ye n’a tun sɔnna Potifar muso ta ma. Tuma min na Potifar muso nɔrɔla a la, a y’a yɛrɛ bɔsi a bolo ka boli. A y’a fɔ ko: “Mun na ne bena kojuguba kɛ ani ka Ala hakɛ ta?”—Zɛnɛzi 39:6, 9; Talenw 1:10 kalan.

9. I be se k’i yɛrɛ labɛn cogo di walisa ka see sɔrɔ kɔrɔbɔli kan?

⁹ An be kalan juman lo sɔrɔ Yusufu ka koo la? N’u b’an lasunna ka Ala ka sariya dɔ tiɲɛ, an man ɲi k’a to o kɔrɔbɔli ka see sɔrɔ an kan. Sanni an ka kɛ Jehova Seere ye, an caaman ye jijaliba kɛ walisa k’an mabɔ koo nunu na: nugubaya, dɔlɔtɔya, sigarɛtimin, dɔrɔgimin, kakalaya ani gwɛlɛya wɛrɛw. Hali an batizenin kɔ, o koow nege be se k’an minɛ tuma dɔw la. N’o lo, an ka wagati ta ka miiri nin na: N’an y’o koow kɛ, jɛnɲɔgɔnya min be an ni Jehova cɛ, o be se ka nagasi. Kɔrɔbɔli be se k’i sɔrɔ koo minw na, kɔn ka miiri olu la ani a filɛ i be se k’i yɛrɛ tanga u ma cogo min na (Zab. 26:4, 5; Talenw 22:3). O bɛɛ n’a ta ni kɔrɔbɔli y’i sɔrɔ, hakilitigiya ni yɛrɛminɛli deli Jehova fɛ walisa ka see sɔrɔ o kɔrɔbɔli kan.

10, 11. a) Mun lo be kanbelew ni sunguru caaman sɔrɔ lakɔliso la? b) Mun lo be se ka kerecɛn kanbelew ni sunguruw dɛmɛ, n’u filankuruw b’u lasunna ka koo jugu dɔ kɛ?

¹⁰ Kɔrɔbɔli min ye Yusufu sɔrɔ, o ɲɔgɔn lo be kanbelew ni sunguru caaman kan bi. An ka Kim ka koo lajɛ. A ka klasiden caaman tun be cɛnimusoko kɛ. Tuma caaman na, u tun be wasoya kɛ ko olu ye cɛnimusoko kɛ wikɛni na. Foyi tun tɛ Kim fɛ k’a lakali o koo la. A ko ale be dan na tɔɔw la minkɛ, o b’a to ale b’a miiri tuma dɔw la ko “mɔgɔw banna ale la k’a to a kelen.” A ka klasidenw tun b’a miiri ko a ye naloman ye sabu kanbele t’a fɛ. Nka, Kim ye hakilitigiya kɛ ani a ma kanbele tigɛ. A tun b’a lɔn ko n’i ye kanbele wala sunguru ye, i filankuruw ka teli k’i lasun ka cɛnimusoko kɛ (2 Tim. 2:22). Tuma caaman na, a ka klasidenw tun b’a ɲininga n’a bele ye npogotigi ye. O ye sababu di a ma k’a ɲɛfɔ fɛɛn min kama a t’a fɛ ka cɛnimusoko kɛ. Kerecɛn kanbelew ni sunguru minw jijanin lo ka ban ka cɛnimusoko kɛ, an dusu ka di u kɔrɔ ani Jehova fana dusu ka di u kɔrɔ!

¹¹ Mɔgɔ minw ma se k’u yɛrɛ minɛ cɛnimusoko ta fan fɛ, Bibulu b’u dɔw kofɔ walisa k’an lasɔmi. A fana b’a yira farati min b’a la, n’an t’an yɛrɛ minɛ. Kɔrɔbɔli min ye Kim sɔrɔ, o ɲɔgɔn be mɔgɔ o mɔgɔ kan, o tigi ka ɲi ka wagati ta ka miiri koɲuman kanbele hakilintan dɔ koo la min kofɔra Talenw sapitiri 7nan kɔnɔ. Miiri fana Amɔn ka koo la ani a ka kɛwale ye bɔnɛba min lase a ma (2 Sam. 13:1, 2, 10-15, 28-32). Ka ɲɛsin jarabikow ma, bangebagaw ka ɲi k’u deenw dɛmɛ u ka kɛ ni yɛrɛminɛli ni hakilitigiya ye. Vɛrise minw kofɔra dakun nin kɔnɔ, u be se ka basigi u kan ka baro kɛ o koo la gwa kɔnɔ batoli wagati la.

12. a) Yusufu ye mun lo kɛ walisa a kana kasi a balimaw ɲɛna? b) An ka ɲi k’an dusukunnakow kɔrɔsi koo jumanw na?

¹² Yɛrɛminɛli koo la, Yusufu ye ɲɛyirali ɲuman wɛrɛ di an ma. O kɛra tuma min na a balimaw nana dumuni sanyɔrɔ Ezipiti. Walisa k’a faamu fɛɛn min b’a balimaw dusukun na, Yusufu m’a fɔ u ye ko ale y’u balimacɛ ye. Tuma min na Yusufu ɲɛji tun be ɲini ka bɔ, a bɔra a  balimaw kɔrɔ ka taga kasi a kelen na (Zɛnɛzi 43:30, 31; 45:1). Ni balima dɔ donna i gasi la, Yusufu ladegi. N’i y’i yɛrɛ minɛ i ko Yusufu, o bena i bali ka kuma dɔ fɔ wala ka koo dɔ kɛ, i bena nimisa min na kɔfɛ (Talenw 16:32; 17:27). N’i somɔgɔ dɔ gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, i ka ɲi k’i dusukunnakow kɔrɔsi walisa i kana a ɲini ka jɛnɲɔgɔnya kɛ n’o tigi ye gwansan. A man nɔgɔ k’o kɛ. Nka, n’i b’a to i hakili la ko i be Jehova lo ladegira ani ko i b’a ka ladiliw lo sira tagamana, o bena i dɛmɛ.

13. An be se ka kalan juman lo sɔrɔ masacɛ Dawuda ka koo la?

¹³ An be se ka nafa sɔrɔ fana masacɛ Dawuda ka koo la. Tuma min na Sayuli ni Simeyi ye Dawuda darabɔ, a ma dimi ani a ma ta a ka setigiya ma k’u kɛlɛ (1 Sam. 26:9-11; 2 Sam. 16:5-10). Nka, o kɔrɔ tɛ ko Dawuda y’a yɛrɛ minɛ koo bɛɛ la dɛ! An b’o lo faamu n’an miirila koo nunu na: a ye jurumu min kɛ ni Batiseba ye ani a fana tun b’a fɛ ka min kɛ Nabali ka kɔnɔnajuguya kosɔn (1 Sam. 25:10-13; 2 Sam. 11:2-4). O bɛɛ n’a ta an be se ka kalan nafamanba sɔrɔ Dawuda fɛ. A fɔlɔ, minw be Ala sagokɛlaw ɲɛminɛ, olu ka ɲi k’u janto kosɔbɛ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye walisa u kana u fanga digi tɔɔw kan. A filanan, mɔgɔ si man ɲi ka la a yɛrɛ la kojugu ani k’a miiri ko kɔrɔbɔli tɛ se k’ale sɔrɔ.—1 Kor. 10:12.

14. Koo juman lo ye balimacɛ dɔ sɔrɔ? An bena min kɛ o koo ɲɔgɔn na, mun na o kɔrɔtanin lo?

¹⁴ I be se ka mun lo kɛ walisa ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye? An ka koo dɔ lajɛ min kɛra tiɲɛn tiɲɛn na. Mobili dɔ nana balimacɛ Luigi ka mobili kɔfɛla gosi. Hali k’a sɔrɔ tiɲɛn t’o mobilibolila fɛ, a tora ka Luigi nɛni ani k’a ɲini ka kɛlɛ kɛ n’a ye. Luigi ye Jehova deli a k’ale dɛmɛ walisa a ka se k’a yɛrɛ minɛ. Luigi y’a ɲini k’a nɛnibaga dusu mala, nka o cɛɛ bele tora ka sɔngɔ a kun na. Luigi ye kunnafoniw sɛbɛ o cɛɛ ka asiransi koo la ani a tagara k’o cɛɛ to yen a be sɔngɔra. Lɔgɔkun kelen o kɔ, Luigi tagara viziti kura kɛ muso dɔ fɛ ani a y’a ye ko cɛɛ min tun y’a ka mobili kɔfɛla gosi, o muso cɛɛ tun lo. O cɛɛ maloyara a ka kɛwale kosɔn ani a ye yafa deli. A y’a fɔ ko a bena kaan bɔ Luigi ka asiransi mɔgɔw ma walisa u ka Luigi ka mobili dilan joona joona. O cɛɛ farala a muso kan ka baro kɛ ni Luigi ye Bibulu koo la. A ye min mɛn, o diyara a ye kosɔbɛ! O koo kɛra sababu ye Luigi y’a faamu ko a tun kɔrɔtanin lo ale k’a yɛrɛ minɛ o kasara kɛnin kɔ. A y’a faamu fana ko n’a tun ma se k’a yɛrɛ minɛ, o nɔfɛko tun bena juguya.—2 Korɛntikaw 6:3, 4 kalan.

15, 16. Bibulu kalan be se ka ele n’i ka denbaya dɛmɛ cogo di ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye?

¹⁵ N’an be to ka Bibulu kalan ani k’a sɛgɛsɛgɛ koɲuman, o be se k’an dɛmɛ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. Ala ye min fɔ Zozuwe ye, an k’an hakili to o la. A ko: “I kana sariyasɛbɛ nin kalan dabila abada, i ka to ka miiri a kɔnɔnako la suu fara tile kan, janko i ka se ka taama ka kɛɲɛ ni sɛbɛ nin kɔnɔnakuma bɛɛ ye. Bari i bena see sɔrɔ o le barika la, i ka koo kɛtaw ka ɲa.” (Zozuwe 1:8). N’i be Bibulu kalan, o be se k’i dɛmɛ cogo di ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye?

¹⁶ Ɲɛyirali minw be Bibulu kɔnɔ, u dɔw y’a yira nafa min b’a la ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. Dɔw fana y’a yira a nɔfɛko ye min ye n’an ma se k’an yɛrɛ minɛ. Jehova y’a to u ye o koow sɛbɛ ka bila an ye kuun dɔ lo kama (Ɔrɔm. 15:4). N’an b’u kalan, ka miiri u la ani k’u sɛgɛsɛgɛ,  o ye hakilitigiyako ye dɛ! A ɲini k’a faamu cogo min na o ɲɛsinna ele n’i ka denbaya ma. Jehova deli a k’i dɛmɛ i k’a ka Kuma sira tagama. N’i y’a ye ko i tɛ se k’i yɛrɛ minɛ koo dɔw la, sɔn o ma. O kɔ, delili kɛ o koo la ani a ɲini k’a lɔn i be se k’i yɛrɛ minɛ bɛrɛbɛrɛ cogo min na (Zaki 1:5). Siga t’a la, n’i ye sɛgɛsɛgɛri kɛ an ka gafew kɔnɔ, i bena ladili ɲumanw sɔrɔ minw bena i dɛmɛ.

17. Bangebagaw be se k’u deenw dɛmɛ cogo di u ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye?

¹⁷ I be se k’i deenw dɛmɛ cogo di u ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye? Bangebagaw b’a lɔn k’u deenw tɛ wolo n’o jogo ye. U yɛrɛ ka ɲɛyirali fɛ, u ka ɲi k’u deenw dɛmɛ u ka kɛ n’o jogo ye i ko jogo tɔɔw (Efɛz. 6:4). O kama, n’i y’a ye ko i deen tɛ ni yɛrɛminɛli ye, i yɛrɛ ɲininga ni ele yɛrɛ be ɲɛyirali ɲuman di o koo la. I be se ka ɲɛyirali ɲuman di u ma, n’i be taga waajuli ni lajɛnw na tuma o tuma ani ka gwa kɔnɔ batoli kɛ. N’i deen ye fɛɛn dɔ deli i fɛ min bɛnnin tɛ, kana siran ka ban k’o d’a ma. Jehova tun ye sariya sigi Adama ni Awa ye. O sariya tun bena u dɛmɛ ka bonya la Jehova ka kuntigiya kan. O cogo kelen na, ni bangebagaw b’u deenw kolo ani n’u ye ɲɛyirali ɲuman ye u fɛ, o be se k’u deenw dɛmɛ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. I be se ka koo nafamanba minw kɛ i deenw ye, u dɔw ye k’u dɛmɛ walisa Jehova ka kuntigiya koo ka diya u ye ani u k’a ka sariyaw labato.—Talenw 1:5, 7, 8 kalan.

18. Mun na an ka ɲi k’an teriw sugandi ni hakilitigiya ye?

¹⁸ An ye bangebaga ye wo, an tɛ bangebaga ye wo, an ka ɲi k’an teriw sugandi ni hakilitigiya ye. N’i teriw be Jehova kanu, u bena i jija ka laɲinita ɲumanw latigɛ i yɛrɛ ye. O la, i bena i yɛrɛ tanga gwɛlɛyaw ma (Talenw 13:20). U ka ɲɛyirali ɲuman bena nɔɔ ɲuman to i kan ani k’i lasun k’u ka yɛrɛminɛli ladegi. Siga t’a la, i ka ɲɛyirali ɲuman bena i teriw fana jija. Yɛrɛminɛli lo bena a to an koo be diya Ala ye, an be ɲɛnamaya diyabɔ ani ka wagati ɲuman kɛ n’an ka mɔgɔ kanulenw ye.