1. Pol ye kerecɛnw hakili jigi mun lo la?

KERECƐNW be ɲɔgɔndanboli la ɲɛnamaya banbali kama. An y’o boli daminɛ a mɛɛnna wo, a ma mɛɛn wo, an ka ɲi k’an jija fɔɔ ka se a daan na. Ciden Pol ye ladili min di Filipikaw ma, o be se k’an fana jija an k’an ka boli kɛ fɔɔ a daan na. Tuma min na Pol ka lɛtɛrɛ sera Filipikaw ma, o y’a sɔrɔ u dɔw tun be Jehova batora kabi saan caaman. U tun be Jehova batora kantigiya la. Nka, Pol y’u hakili jigi ko u be boli min kɛra, u k’u jija o la. A tun b’a fɛ u ka to k’ale ladegi u kɛtɔ ka “boli fɔɔ ka se boli daan na.”—Filip. 3:14.

2. Mun na an be se k’a fɔ ko Filipikaw ye ciden Pol ka ladili sɔrɔ wagati bɛnnin na?

² Filipikaw ye ciden Pol ka ladili sɔrɔ wagati bɛnnin na. Kɔrɔbɔli tun b’u kan kabi u ka kafo jusigi tuma na. Saan 50 fan fɛ, Ala ye welekan lase Pol ni Silasi ma ko u ka taga “Maseduwani” (Kɛw. 16:9). U sɔnna o ma ani u tagara kibaru diiman fɔ Filipi dugu la. U ye muso dɔ kunbɛn yen min tɔgɔ ko Lidi. A tun b’u lamɛnna. Jehova y’a “jusukun dayɛlɛ” k’a to a sɔnna kibaro diiman ma (Kɛw. 16:14, Biblu Ala ta Kuma). A ma mɛɛn, ale n’a somɔgɔw bɛɛ batizera. Nka Sutana sinna ka wuli u kama. Dugumɔgɔw ye Pol ni Silasi minɛ ka taga n’u ye dugu ɲɛmɔgɔw fɛ ani k’u jalaki ko u be dugu ɲagamina. O kama, u ye Pol ni Silasi bugɔ ani k’u don kaso la. Kɔfɛ, u y’a fɔ u ye k’u ka dugu bila (Kɛw. 16:16-40). Yala o ye Pol ni Silasi fari faga wa? Ayi! Kafo kura balimaw fana fari ma faga! Siga t’a la, Pol ni Silasi ka ɲɛyirali ɲuman lo y’u jija kosɔbɛ.

3. Pol tun be mun lo kala ma? An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ?

 ³ Pol tun jijanin lo walisa a fari kana faga (2 Kor. 4:16). Nka a tun b’a kala ma ko walisa a ka se ka boli fɔɔ a laban na, a tun ka ɲi k’a to a hakili la kuun min kama a b’o boli kɛra. An be kalan juman lo sɔrɔ Pol ka koo la? Bi kerecɛn kantigi dɔw ka koo b’a yira cogo di ko an fana be se ka Jehova bato kantigiya la gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta? An be ni jigiya min ye siniɲasigi koo la, o be se k’an dɛmɛ cogo di walisa an fari kana faga ani ka boli dabila? An k’o ɲiningaliw lajɛ.

4. Pol tora ka Jehova ka baara kɛ cogo di hali k’a sɔrɔ a tun be kaso la?

⁴ An ka miiri k’a filɛ Pol tun be baaraba min kɛra tuma min na a ye lɛtɛrɛ sɛbɛ Filipikaw ma. A tun be kaso la Ɔrɔmu, boon dɔ kɔnɔ a tun ye min ta luwanse la. A tun tɛ se ka bɔ ka taga waajuli kɛ. Nka, a bolo tun degunnin lo kosɔbɛ. A tun be lɛtɛrɛw sɛbɛ k’u ci kafow ma yɔrɔjan. Minw tun be na bɔ a ye, a tun b’olu waaju. Bi fana, kerecɛn caaman tɛ se ka bɔ u ka soo, kɔrɔya wala bana kosɔn. Nka minw be na bɔ u ye, u b’u seko bɛɛ kɛ k’olu waaju. U be jijali kumaw sɛbɛ fana k’u ci mɔgɔw ma minw sɔrɔ man di u ka soo.

5. Ka kɛɲɛ ni Filipikaw 3:12-14 ka fɔta ye, mun lo ye Pol dɛmɛ a tora k’a jija Jehova ka baara la?

⁵ Pol tun ye ɲuman wala juguman minw kɛ ka tɛmɛ, a m’a to olu k’a bali ka Jehova sago kɛ. A yɛrɛ ko ale “tɛmɛna fɛɛn minw kan,” ale b’a “hakili bɔ olu bɛɛ la, ka jija ka taga ɲafɛ.” O kɔrɔ, ka boli fɔɔ ka se boli daan na (Filipikaw 3:12-14 kalan). Mun ni mun lo tun be se ka Pol bali k’o kɛ? A fɔlɔ, sanni a ka kɛ kerecɛn ye, a tun be ni lɔyɔrɔba ye Yahutu diinan na. Nka, a y’o bɛɛ jati “i n’a fɔ ɲamaɲama.” (Filip. 3:3-8). A filanan, a tun be se ka to k’a yɛrɛ jalaki ko ale ye kerecɛnw tɔɔrɔ. Nka, a m’a to o k’a bali ka Jehova sago kɛ. A sabanan, a tun be se k’a miiri ko ale ye min kɛ Jehova ka baara la, o be bɔri kɛ. Nka, a m’o miiri. Pol ye caaman kɛ cidenya baara la hali k’a sɔrɔ u y’a don kaso la, u y’a bugɔ, u y’a bon ni kabakuruw ye, kurun tiɲɛna n’a ye ani a ma dumuni ni fani sɔrɔ wagati dɔ la (2 Kor. 11:23-27). Pol ka gwɛlɛyaw n’a ka baaraba bɛɛ n’a ta, a tun b’a lɔn ko a bele tun ka ɲi ka to k’a jija Jehova ka baara la. An fana ka ɲi k’o lo kɛ.

6. An “tɛmɛna fɛɛn minw kan” ani an b’a fɛ ka ɲinɛ u kɔ, u la dɔw ye jumanw ye?

⁶ Pol ko ale “tɛmɛna fɛɛn minw kan,” ale b’a “hakili bɔ olu bɛɛ la.” An be se k’a ladegi cogo di? N’a sɔrɔ an dɔw bele b’an yɛrɛ jalaki an ka jurumu tɛmɛninw kosɔn. N’o lo, an be se ka kelenna kalan kɛ Yezu ka kunmabɔsara koo la. O be mɔgɔ jija kosɔbɛ. Kalan kɛtɔ, an ka miiri koɲuman ani an ka delili kɛ. O la, Jehova y’an ka jurumu minw yafa, an tɛna to k’an yɛrɛ jalaki gwansan u kosɔn. An be kalan wɛrɛ juman sɔrɔ Pol fɛ? N’a sɔrɔ an dɔw ye baara dɔ to yen min sara ka ca walisa k’an seen don bɛrɛbɛrɛ Jehova ka baara la. N’o lo, an tun be se ka nafolo ni fɛɛn minw bɛɛ sɔrɔ o baara sen fɛ, an kana a to o nege k’an minɛ tugun. O la, an “tɛmɛna fɛɛn minw kan,” an bena ɲinɛ olu kɔ (Nɔnb. 11:4-6; Waaj. 7:10). An ye min kɛ Jehova ka baara la ani an ye gwɛlɛya minw sɔrɔ, olu fana be jati fɛɛnw ye an tɛmɛna minw kan. An Faa Jehova y’an duga ani a y’an dɛmɛ cogo  min na, n’an be miiri o la, o b’a to an b’an magwɛrɛ a la kosɔbɛ. Nka, an man ɲi k’a miiri fewu ko an ye baara min kɛ a ye, o be bɔri kɛ.—1 Kor. 15:58.

7. Ka kɛɲɛ ni 1 Korɛntikaw 9:24-27 ka miiriya ye, walisa ka boli fɔɔ ka se boli daan na, an ka ɲi ka mun lo kɛ? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁷ Yezu ko: “Aw ye jija.” (Luka 13:23, 24). Pol y’o faamu koɲuman. I ko Yezu, a tun b’a lɔn ko ale ka ɲi k’a jija kosɔbɛ a sii bɛɛ la. O kama, a ye kerecɛnw ka ɲɛnamaya suma ni ɲɔgɔndanboli ye (1 Korɛntikaw 9:24-27 kalan). Min be ɲɔgɔndanboli kɛ, ale b’a ɲɛɛ lɔnnin to boli danyɔrɔ lo kan. A t’a to foyi k’a bali ka se yen. Bi, tuma dɔw la, ɲɔgɔndanboli be kɛ dugu kɔnɔ. Bolibagaw be tɛmɛ sira minw fɛ, feerekɛyɔrɔw ni fɛɛn wɛrɛw be yen minw be se k’a to u b’u seen sumaya. Yala bolibaga dɔ bena sɔn ka lɔ ka feerefɛnw filɛ wa? A tɛna sɔn k’o kɛ n’a b’a fɛ ka sara sɔrɔ! An be boli min kɛra ɲɛnamaya banbali kama, an fana man ɲi k’a to koo si k’an seen sumaya. N’an y’an ɲɛɛ lɔnnin to an ka laɲinita kan ani n’an y’an jija sɔbɛ la i ko Pol, an bena sara sɔrɔ!

8. An bena kuma gwɛlɛya saba jumanw lo koo la?

⁸ An ka gwɛlɛya saba lajɛ minw be se k’a to an b’an seen sumaya. A fɔlɔ, ni koow ma kɛ i ko an tun b’a miiri cogo min na. A filanan, ni kɔrɔya y’a to an barika be dɔgɔyara. A sabanan, n’an ka gwɛlɛyaw tɛ banna. Balima dɔw y’o koow muɲu. An be se ka kalan nafamanw sɔrɔ u fɛ.—Filip. 3:17.

9. Ni koow ma kɛ i ko an tun b’a miiri cogo min na, o be se ka nɔɔ juman to an kan?

⁹ Ni koow ma kɛ i ko an tun b’a miiri cogo min na. Jehova ye koo ɲuman minw layidu ta, an kɔrɔtɔnin lo u ka dafa. Kira Abakuki tun ko ale kɔrɔtɔnin lo Jehova ka koo jugu ban Zuda. Nka, Jehova ko a ka kɔnɔnin kɛ (Abak. 2:3). An be min makɔnɔna, n’o tɛ dafara joona, o be se k’a to an b’an seen sumaya wala k’an fari faga (Talenw 13:12). O ɲɔgɔn kɛra balima dɔw la saan 1914 fan fɛ. Kerecɛn  mɔlenw fanba tun b’a miiri ko u bena taga sankolo la o saan na. Nka, o ma kɛ. Balima kantigiw ye see sɔrɔ o jigitigɛ kan cogo di?

10. Furuɲɔgɔn dɔw ye mun lo kɛ tuma min na koow ma kɛ i ko u tun b’a miiri cogo min na?

¹⁰ An k’a filɛ balima kantigi fila dɔw ye see sɔrɔ o jigitigɛ kan cogo min na. Balimacɛ Royal Spatz batizera saan 1908, a saan 20. A tun lanin b’a la kosɔbɛ ko a bena taga sankolo la yanni dɔɔni. Tuma min na a ye Pearl bolo deli saan 1911, a y’a fɔ a ye ko: “Min bena kɛ saan 1914, i b’o lɔn. N’an ka ɲi ka furu, a ka fisa an k’o kɛ sisan!” Royal n’a muso Pearl ma taga sankolo la saan 1914. Nka yala u ye boli dabila wa? Ayi, sabu u ɲɛnako fɔlɔ tun ye ka Ala sago lo kɛ kantigiya la. U tun cɛsirinin lo ka boli fɔɔ ka se a laban na. U tora ka baara kɛ Jehova ye kantigiya la ni kisɛya ye saan caaman kɔnɔ fɔɔ ka taga se u saya ma. Siga t’a la, an kɔrɔtɔnin lo Jehova k’a tɔgɔ saniya, a k’a ka Masabaya lafasa ani k’a ka layiduw bɛɛ dafa. An ka la a la ko Jehova bena o koow bɛɛ kɛ a ka wagati latigɛnin na. Sanni o cɛ, an k’an jija Jehova ka baara la. Ni koow ma kɛ i ko an tun b’a miiri cogo min na, an kana a to o k’an fari faga abada wala k’a to an be boli dabila.

11-12. Hali ni fanga t’an na i ko fɔlɔ la, mun na an bele be se ka to ka baara kɛ Jehova ye kantigiya la? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

¹¹ Ni kɔrɔya y’a to an barika be dɔgɔyara. Bolibaga mako be fanga la walisa ka ɲɔgɔndanboli kɛ. Nka, an mako tɛ fanga la walisa k’an ka Alako sabati. Fanga bɛrɛ tɛ dɔw la. Nka, u caaman bele b’a fɛ ka to k’u seko bɛɛ kɛ Ala ka baara la (2 Kor. 4:16). Ɲɛyirali fɛ, balimacɛ Arthur Secord * tun be ni saan 88 ye ani a tun tɛ se ka tagama. A tun ye saan 55 kɛ Betɛli la. Loon dɔ, balimamuso min b’a furakɛ, ale gwɛrɛla a kɔrɔ walisa k’a dɛmɛ. A y’a filɛ ani k’a fɔ a ye ni kanuya ye ko: “Balimacɛ Secord, i ye baara caamanba kɛ Jehova ye.” Nka, balimacɛ tun ye min kɛ ka tɛmɛ, a ɲɛɛ lɔnin tun tɛ o kan. A y’o balimamuso filɛ ka yɛlɛmisɛn kɛ ani k’a fɔ a ye ko: “I ye min fɔ, tiɲɛn lo. Nka an ye min kɛ ka tɛmɛ, o lo kɔrɔtanin tɛ. Min kɔrɔtanin lo, o ye ka to kantigiya la sisan.”

¹² N’a sɔrɔ i be Jehova batora saan caaman kɔnɔ ani sisan i y’a kɔrɔsi ko i tɛ sera ka caaman kɛ tugun kɛnɛyako kosɔn. N’o lo, kana i fari faga. La a la ko  i ye baara min kɛ Jehova ye kantigiya la saan tɛmɛninw na, o diyara a ye ani a tɛna ɲinɛ o kɔ (Eburuw 6:10). A to i hakili la ko an be baara hakɛ min kɛ Jehova ye, o lo t’a yira ko an b’a kanu sɔbɛ la. Nka an b’a yira ko an be Jehova kanu sɔbɛ la, n’an be koow filɛ ni ɲɛɛ ɲuman ye ani n’an b’an seko kɛ a ka baara la (Kɔlɔs. 3:23). Jehova b’an seko daan lɔn ani a tɛna koo si ɲini an fɛ an tɛ se min na.—Mariki 12:43, 44.

13. Mun lo ye Anatoly n’a muso Lidiya sɔrɔ? U ka koo b’an jija cogo di an ka to ka baara kɛ Jehova ye kantigiya la ni gwɛlɛya caaman b’an kan?

¹³ N’an ka gwɛlɛyaw tɛ banna. U ye Jehova sagokɛla dɔw tɔɔrɔ saan caaman kɔnɔ. Ɲɛyirali fɛ, Anatoly Melnik * saan 12, polisiw y’a facɛ minɛ k’a don kaso la ani ka taga n’a ye fanga baarakɛyɔrɔ la Siberi. U tagara n’a ye k’a ka denbaya to Mɔldavi. Kilomɛtɛrɛ 7 000 ni kɔ lo be Siberi ni Mɔldavi cɛ. Saan kelen o kɔ, u ye Anatoly, a bamuso, a mamacɛ n’a mamamuso fana minɛ ka taga n’u ye Siberi. Wagati dɔ la, u tun be se ka taga lajɛn kɛ dugudennin dɔ la. Nka, u tun be kilomɛtɛrɛ 30 lo tagama nɛzi kɔnɔ ka sɔrɔ ka se yen. Kɔfɛ, balimacɛ Melnik ye saan saba kɛ kaso la k’a muso Lidiya n’u denmuso to yɔrɔjan. O y’a sɔrɔ a denmuso tun be ni saan kelen dɔrɔn lo ye. Balimacɛ Anatoly n’a ka denbaya ye gwɛlɛyaw sɔrɔ saan caaman kɔnɔ. O bɛɛ n’a ta, u tora ka baara kɛ Jehova ye kantigiya la. Sisan, a be ni saan 82 ye ani a ye tɔnbolo ka kɔmite mɔgɔ dɔ ye Azi mara cɛmancɛ la. An ka Anatoly ni Lidiya ladegi. An ka to k’an seko bɛɛ kɛ Jehova ka baara la ani ka gwɛlɛyaw muɲu i ko an tun b’a kɛ cogo min na.—Gal. 6:9.

14. Pol y’a faamu ko a ka ɲi ka mun lo kɛ walisa k’a ka sara sɔrɔ?

¹⁴ Pol tun lanin b’a la ko a bena se k’a ka ɲɔgɔndanboli kɛ fɔɔ a laban na ani k’a ka sara sɔrɔ. Komi kerecɛn mɔlen tun lo, a ka jigiya tun ye k’o “sara sɔrɔ” sankolo la. Nka, a tun y’a faamu ko walisa k’o sɔrɔ, a tun ka ɲi k’a jija ka “boli fɔɔ ka se boli daan na.” (Filip. 3:14). Pol tɛmɛna ɲɛyirali ɲuman dɔ fɛ walisa ka Filipikaw dɛmɛ u k’u ɲɛɛ lɔnin to u ka jigiya kan.

15. Pol tɛmɛna fasodenya fɛ cogo di ka Filipikaw jija u ka “boli fɔɔ ka se boli daan na”?

 ¹⁵ Pol ye Filipikaw hakili jigi k’u faso be sankolo la (Filip. 3:20). Mun na u tun ka ɲi k’u hakili to o la? O wagati la, mɔgɔw tun b’a fɛ ka Ɔrɔmu fasodenya sɔrɔ sabu a nafa tun ka bon kosɔbɛ. * Nka, kerecɛn mɔlenw ka fasodenya nafa tun ka bon ka tɛmɛ Ɔrɔmu ta kan fɔɔ ka taga ka na! O kama, Pol ye Filipikaw jija ko: “Aw ka taamacogo ka kan ka bɛn Krista ka koo ma.” (Filip. 1:27). Kumaden min bayɛlɛmana ko “taamacogo,” o kɔrɔ ko ka koow kɛ ka kɛɲɛ n’i ka fasodenya ye. Bi, kerecɛn mɔlenw ye ɲɛyirali ɲumanw ye. U jijanin lo kosɔbɛ walisa k’u ka sara sɔrɔ, o min ye ɲɛnamaya banbali ye sankolo la.

16. Ka kɛɲɛ ni Filipikaw 4:6, 7 ye, an ka jigiya mana kɛ min o min ye, an ka ɲi ka to ka mun lo kɛ?

¹⁶ An ka jigiya ye ka ɲɛnamaya banbali kɛ sankolo la wo wala dugukolo kan wo, an ka ɲi k’an jija k’o sɔrɔ. Koow mana kɛ cogo o cogo, an man ɲi ka miiri koo tɛmɛninw na. An man ɲi fana k’a to foyi k’an bali ka Jehova sago kɛ (Filip. 3:16). An be koo minw makɔnɔna, n’a sɔrɔ u tɛ dafara an ɲɛɛ na joona wala kɔrɔya y’a to an barika be dɔgɔyara. N’a sɔrɔ gwɛlɛyaw b’an kan fana kabi saan caaman. A mana kɛ min o min ye, ‘an hakili kana ɲagami koo si la.’ Nka, an ka Ala deli k’an makoyakow bɛɛ fɔ a ye. O la, Ala ka hɛɛrɛ min tɛmɛna mɔgɔw ka faamuyali ma, a bena o di an ma.—Filipikaw 4:6, 7 kalan.

17. An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

¹⁷ Ni bolibaga sera boli daan na ka ban, a be boli n’a fanga bɛɛ ye. O cogo kelen na, an k’an jija kosɔbɛ sabu an sera an ka boli daan na ka ban. An be fɛɛn ɲuman minw makɔnɔna, an k’an seko bɛɛ kɛ k’u sɔrɔ. Mun lo bena an dɛmɛ ka muɲuli kɛ ani ka boli fɔɔ a laban na? Barokun nata bena an dɛmɛ k’a faamu fɛɛn minw ka ɲi ka kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye ani “k’a filɛ fɛɛn minw kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.”—Filip. 1:9, 10, NW.