1-2. a) Mun na a man ɲi ka bari an na n’u ye bali sigi an ka baara kan wala a faan dɔw kan? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

JAMANA dɔw la, faamanw ye bali sigi an ka baara kan wala a faan dɔw kan. Saan 2018 la, weleweledala 223 000 ni kɔ lo tun b’o jamanaw na. O koo tɛ bari an na sabu i ko an y’a ye barokun tɛmɛnin na cogo min na, kerecɛn sɔbɛw b’a lɔn k’u bena kɔrɔbɔli sɔrɔ (2 Tim. 3:12). An mana kɛ yɔrɔ o yɔrɔ, faamanw be se ka sin ka bali sigi an ka baara kan walisa an kana se ka kanutigi Ala Jehova bato.

² N’i ka jamana faamanw y’a latigɛ ka bali sigi an ka batoli kan, n’a sɔrɔ i bena i yɛrɛ ɲininga ko: “Kɔrɔbɔli b’a yira ko Ala dimina an kɔrɔ wa? Bali bena a to an tɛ Jehova bato tugun wa? N’ ka ɲi ka taga jamana wɛrɛ la, yɔrɔ min na bali ma sigi an ka baara kan wa?” An bena o ɲiningaliw lajɛ barokun nin na. An bena a ye an be se ka to ka Jehova bato cogo min na hali ni bali sigira an ka baara kan. An bena a ye fana an ka ɲi k’an yɛrɛ tanga jaan minw ma.

3. Ka kɛɲɛ ni 2 Korɛntikaw 11:23-27 ye, ciden kantigi Pol ye kɔrɔbɔli jumanw lo sɔrɔ? Pol ka koo be mun lo yira an na?

³ Ni faamanw ye bali sigi an ka baara kan, an be se k’a miiri ko Ala dimina an kɔrɔ. Nka, an k’a to an hakili la ko kɔrɔbɔli kɔrɔ t’o ye. An ka ciden Pol ka koo lajɛ. Siga t’a la, a tun koo ka di Ala ye. A ye nɛɛma sɔrɔ ka bataki 14 sɛbɛ Gɛrɛkikan sɛbɛninw kɔnɔ ani a cira ka taga kibaro diiman lase siya wɛrɛw ma. O n’a ta bɛɛ, a ye kɔrɔbɔlibaw sɔrɔ (2 Korɛntikaw 11:23-27 kalan). Pol ka koo b’a yira  an na ko tuma dɔw la, Jehova b’a to kɔrɔbɔli k’a sagokɛla kantigiw sɔrɔ.

4. Mun na mɔgɔw b’an kɔniya?

⁴ Yezu y’a ɲɛfɔ ko mɔgɔw bena an kɔniya sabu an tɛ duniɲa ta ye (Zan 15:18, 19). Kɔrɔbɔli kɔrɔ tɛ ko Jehova dimina an kɔrɔ. Nka, a b’a yira ko an be koo tilennin lo kɛra!

5. Yala see be adamadenw ye ka mɔgɔw bali pewu u ka Jehova bato wa? A ɲɛfɔ.

⁵ Adamaden si tɛ se ka mɔgɔw bali pewu u ka Sebagayabɛɛtigi Ala Jehova bato. Mɔgɔ caaman y’a ɲini k’o kɛ, nka u ma se. An k’a filɛ min kɛra kɛlɛba filanan tuma na. O wagati la, faamanw ye kɔrɔbɔli gwan Ala sagokɛlaw kan jamana caaman na. Naziw ye bali sigi Jehova Seerew ka baara kan Alemaɲi. Faamanw y’o ɲɔgɔn kɛ fana Ɔsitarali, Kanada ani jamana wɛrɛw la. O bɛɛ n’a ta, a filɛ min kɛra: Kɛlɛ daminɛ na saan 1939, weleweledala 72 475 lo tun be duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ. Rapɔɔriw y’a yira ko kɛlɛ bantuma na saan 1945, Jehova ka dɛmɛ barika la, weleweledalaw hakɛ cayara fɔɔ ka se mɔgɔ 156 299 ma. U cayara fɔɔ ka tɛmɛ u hakɛ sigiyɔrɔma fila kan!

6. Nafa jumanw be se ka sɔrɔ kɔrɔbɔli la? Ɲɛyirali dɔ fɔ.

⁶ Sanni kɔrɔbɔli ka siranya bila an na, a be se k’an lasun an k’an cɛsiri ka baara kɛ Jehova ye. Ɲɛyirali fɛ, furuɲɔgɔnma dɔw tun be jamana dɔ la, yɔrɔ min na u ye bali sigi an ka baara kan. Deen fitinin tun b’u fɛ fana. Sanni u k’a to siranya k’u bali ka baara kɛ Jehova ye bɛrɛbɛrɛ, u kɛra kudayi piyɔniyew ye. Musoman yɛrɛ y’a ka baara to yen k’a sɔrɔ a sara tun ka ca. Cɛɛ y’a fɔ k’o bali y’a to mɔgɔ caaman tun b’a fɛ ka dɔ lɔn Jehova Seerew koo la. O kama, a tun ka nɔgɔ a fɛ ka bibulukalanw daminɛ. Nafa wɛrɛ sɔrɔla o bali la. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ y’a fɔ ko minw tun ye Jehova sago kɛli dabila, u caaman y’a daminɛ ka na lajɛnw na ani ka waajuli kɛ.

7. a) Levitiki 26:36, 37 b’an dɛmɛ ka mun lo faamu? b) Ni bali sigira an ka baara kan, i bena mun lo kɛ?

⁷ N’an juguw ye bali sigi an ka baara kan, u b’a fɛ an ka siran le ani an kana Jehova sago kɛ. U be se fana ka ngalon kumaw jɛnsɛn an koo la, ka polisiw ci  ka na an ka boonw fuye, k’an waajibiya ka taga kititigɛso la wala k’an don kaso la yɛrɛ. U b’a miiri ko n’u y’an dɔw minɛ ka don kaso la, u bena se ka siranya bila an na. N’an y’a to u ye siranya bila an na, an fari be se ka faga ani an yɛrɛ be se ka Jehova sago kɛli dabila. Mɔgɔ minw koo lakalila Levitiki 26:36, 37 kɔnɔ, an t’a fɛ ka kɛ olu ɲɔgɔn ye. (O vɛrisew kalan.) An tɛna a to siranya k’a kɛ an be sumaya Jehova ka baara la wala k’a dabila. An jigi bɛɛ lanin lo Jehova kan ani an tɛ siran (Zab. 27:1). An be dɛmɛ ɲini Jehova fɛ delili la. An b’a lɔn ko a ka dɛmɛ sababu la, adamadenw ka gofɛrɛnɛman setigi si tɛ se k’an bali k’an ka Ala bato kantigiya la.—Eburuw 13:6.

8-9. a) Kerecɛn kelen kelen bɛɛ ka ɲi ka mun lo latigɛ a yɛrɛ wala a ka denbaya ye? b) Mun lo bena kerecɛn dɛmɛ ka desizɔn ɲuman ta o koo la?

⁸ I be jamana min na, n’u ye bali sigi an ka baara kan yen, i be se k’i yɛrɛ ɲininga n’i ka ɲi ka taga jamana wɛrɛ la, yɔrɔ min na i bena se ka Jehova bato bɛrɛbɛrɛ. Bɛɛ lo ka ɲi k’a latigɛ a yɛrɛ ma a bena min kɛ o koo la. Kerecɛn fɔlɔw ye min kɛ kɔrɔbɔli tuma na, an be se ka sɛgɛsɛgɛri kɛ o koo la ka sɔrɔ ka desizɔn ta. Tuma min na u juguw ye Etiyɛni bon k’a faga, minw tun be Zeruzalɛmu, olu ye dugu bila ka taga Zude ani Samari mara la. Dɔw yɛrɛ tagara fɔɔ Fenisi, Sipɔrɔ ani Antiyɔsi dugu la (Mat. 10:23; Kɛw. 8:1; 11:19). Kɔrɔbɔli wɛrɛ tuma na, ciden Pol ye min kɛ, an be se k’a latigɛ ka sɛgɛsɛgɛri kɛ o koo la fana. Yɔrɔ minw na jama tun wulila kerecɛnw kama u ka waajuli baara kosɔn, Pol y’a latigɛ ka to yen hali k’a sɔrɔ a niin tun be farati la. A y’o kɛ sabu a tun b’a fɛ ka kibaro diiman jɛnsɛn ani k’o yɔrɔ balimaw jija.—Kɛw. 14:19-23.

⁹ O koow b’an dɛmɛ ka mun lo faamu? An b’a faamu ko sotigi kelen kelen bɛɛ lo ka ɲi k’a latigɛ n’ale n’a somɔgɔw bena taga jamana wɛrɛ la wala n’u tɛna taga. A ka ɲi ka delili kɛ ani ka miiri koɲuman a somɔgɔw koo la. A ka ɲi ka jatiminɛ kɛ k’a filɛ u bena nafa wala gwɛlɛya minw sɔrɔ n’u tagara jamana wɛrɛ la. O kɔ le, a be sɔrɔ k’a latigɛ u bena min kɛ. O koo ɲɔgɔn na, kerecɛn kelen kelen bɛɛ lo ka ɲi ka “lɔ n’a yɛrɛ kunko ye.” (Gal. 6:5). Mɔgɔ mana min latigɛ, an man ɲi k’a kɔrɔfɔ o kosɔn.

10. Tɔnbolo ni diinan mɔgɔkɔrɔw bena cikanw di mun ni mun lo koo la?

¹⁰ Bali tuma na, i be se ka to ka Jehova bato cogo di? Tɔnbolo bena cikanw ni ladili nafamanw di diinan mɔgɔkɔrɔw ma. U bena a yira cogo min na i be se k’an ka gafew ni fɛɛn wɛrɛw sɔrɔ, ka lajɛnw kɛ n’i balimaw ye ani ka waajuli kɛ. A be se ka kɛ ko tɔnbolo tɛ se ka kaan bɔ diinan mɔgɔkɔrɔw ma. N’o lo, diinan mɔgɔkɔrɔw bena ele ni kafo mɔgɔw bɛɛ dɛmɛ walisa aw ka to ka Jehova bato. U bena basigi Bibulu ani an ka gafew kan k’a yira aw ka ɲi ka min kɛ.—Mat. 28:19, 20; Kɛw. 5:29; Eburuw 10:24, 25.

11. I mako be fɛɛn o fɛɛn na walisa i ka limaniya sabatinin ka to, mun na i be se ka la a la ko i bena o sɔrɔ? I be se ka mun lo kɛ walisa mɔgɔw kana i ka Bibulu n’i ka gafew ye?

¹¹ Jehova ye layidu ta ko a sagokɛlaw mako be fɛɛn o fɛɛn na walisa u ka limaniya sabatinin ka to, u bena o sɔrɔ (Ezayi 65:13, 14; Luka 12:42-44). O la,  i be se ka la a la ko a ka ɔriganisasiyɔn bena a seko bɛɛ kɛ walisa i mako be jijali min na Alako ta fan fɛ, i k’o sɔrɔ. Ele be se ka mun lo kɛ do? Bali tuma na, i ka Bibulu n’i ka gafew dogo yɔrɔ ɲuman dɔ la. O fɛɛnw mana kɛ papiyelamanw ye wala tablɛti n’a ɲɔgɔnnaw kɔnɔ, u dogo yɔrɔ min na a bena gwɛlɛya mɔgɔw fɛ k’u ye. An kelen kelen bɛɛ ka ɲi k’an seko kɛ walisa an ka limaniya sabatinin ka to.

12. Diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka lajɛnw labɛn cogo di walisa mɔgɔw kana bɔ a kala ma?

¹² Nka lajɛnw do? Diinan mɔgɔkɔrɔw bena u labɛn cogo dɔ la walisa mɔgɔ wɛrɛw kana bɔ o kala ma. U be se k’a ɲini i fɛ i ka lajɛn kɛ ni jɛnkulu den-denninw ye. N’a sɔrɔ u bena lajɛnw kɛyɔrɔ ani u wagati yɛlɛma tuma o tuma. I be se k’i balimaw latanga i kɛtɔ k’i kaan jigi ka kuma i setɔ lajɛn na ani i kɔsegitɔ. I ka ɲi ka fani don cogo dɔ la fana walisa mɔgɔw kana a lɔn ko i be tagara lajɛnw na.

13. An balima minw tun be Soviyetiki mara la, an be kalan juman lo sɔrɔ u ka koo la?

¹³ Waajuli koo la, koow tɛ kelen ye yɔrɔ bɛɛ bali tuma na. An be Jehova kanu ani a ka di an ye k’a ka Masaya kofɔ mɔgɔw ye. O kama, a mana kɛ cogo o cogo, an be fɛɛrɛw ɲini walisa ka waajuli kɛ (Luka 8:1; Kɛw. 4:29). Jehova Seerew tun be waajuli kɛ cogo min na Soviyetiki mara la galen, tariki sɛbɛbaga Emily B. Baran y’a fɔ o koo la ko: “Tuma min na faamanw y’a fɔ ko Jehova Seerew kana waajuli kɛ, u tora ka baro kɛ n’u sigiɲɔgɔnw, u baarakɛɲɔgɔnw n’u teriw ye. U y’u minɛ k’u don kaso la minkɛ, u tora k’u kasodenɲɔgɔnw waaju.” Hali k’a sɔrɔ u tun ye bali sigi an ka baara kan Soviyetiki mara la, an balimaw ma waajuli dabila. Ele fana k’o ɲɔgɔn kɛ n’u ye bali sigi an ka baara kan i ka jamana na!

14. Zaburuw 39:2 b’an jija an ka mun lo kɛ?

¹⁴ An k’an janto an ka kumaw na. Ni bali sigira an ka baara kan, an ka ɲi k’a lɔn wagati min na an ka ɲi ka je (Waaj. 3:7). An man ɲi ka gundow jɛnsɛn. U dɔw ɲɛsinna koo nunu ma: an balimaw tɔgɔ, lajɛnw kɛyɔrɔ, waajuli kɛcogo ani gafew sɔrɔcogo. An man ɲi k’o koow fɔ faamanw ye. An man ɲi k’o fɔ an teriw wala an somɔgɔw yɛrɛ ye an ka jamana wala jamana wɛrɛw la. N’o tɛ, an bena an balimaw niin bila farati la.—Zaburuw 39:2 kalan.

15. Sutana bena a ɲini ka mun lo kɛ? An be se k’an yɛrɛ tanga o jaan ma cogo di?

¹⁵ An kana a to koo den-denninw ka bɛnbaliya don an ni ɲɔgɔn cɛ. Sutana  b’a lɔn ko bɛnbaliya be soo ci (Mariki 3:24, 25). O kama, a bena a ɲini tuma bɛɛ ka bɛnbaliya don an ni ɲɔgɔn cɛ. A b’o kɛ walisa an ka to ka ɲɔgɔn kɛlɛ sanni an ka jɛn k’ale kɛlɛ.

16. Balimamuso Gertrud Poetzinger ye ɲɛyirali ɲuman juman lo to an ye?

¹⁶ Hali kerecɛn kolɔnbagaw ka ɲi k’u yɛrɛ kɔrɔsi walisa u kana ben o jaan kɔnɔ. An ka balimamuso Gertrud Poetzinger ani Elfriede Löhr ka koo lajɛ. U fila bɛɛ tun ye kerecɛn mɔlenw ye ani u tun be Naziw ka kaso dɔ la ni balimamuso wɛrɛw ye. Elfriede ɲangoya ye Gertrud minɛ sabu a ye kalan dɔw kɛ ka balimamusow jija kaso la. Kɔfɛ, o maloya ye Gertrud minɛ ani a ye dɛmɛ ɲini Jehova fɛ. A y’a sɛbɛ ko: “Ni see wala kunkanbaaraw be tɔɔw fɛ ka tɛmɛ an kan, an ka ɲi ka sɔn o ma.” Gertrud ye see sɔrɔ a ka ɲangoya kan cogo di? Mɔgɔw koo tun ka di Elfriede ye ani jogo ɲumanw tun b’a la. Gertrud sinsinna o lo kan walisa ka see sɔrɔ a ka ɲangoya kan. O y’a dɛmɛ ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Elfriede ye tugun. U fila bɛɛ bɔra kaso la ani u ye baara kɛ Jehova ye kantigiya la fɔɔ ka taga se u ka ɲɛnamaya laban na dugukolo kan. Ni gwɛlɛya be an n’an balimaw cɛ, an k’an jija sɔbɛ la k’o ɲɛnabɔ. O la, an tɛna a to bɛnbaliya ka don an n’an balimaw cɛ.—Kɔlɔs. 3:13, 14.

17. Mun na an ka ɲi ka cikanw labato tuma bɛɛ?

¹⁷ An ka cikanw labato tuma bɛɛ. Kunkanbaara kalifara balima kantigi minw ma, an k’u ka cikanw sira tagama. N’an b’o kɛ, an bena an yɛrɛ tanga gwɛlɛyaw ma (1 Piyɛri 5:5). Ɲɛyirali fɛ, bali tun sigira an ka baara kan jamana dɔ la ani kunkanbaara kalifara minw ma, olu ye cii dɔ di balimaw ma. U ko u kana sɛbɛw di mɔgɔw ma waajuli la. Nka o yɔrɔ balimacɛ dɔ min ye piyɔniye ye, ale m’o cikan sira tagama. Mun lo sɔrɔla o la do? Ale ni balima dɔw tun be seereya kɛra sababu dɔ sen fɛ. U tilanin kɔ dɔrɔn, polisiw y’u minɛ k’u ɲininga. A be komi polisiw tun be tugura u kɔ. U tun ye sɛbɛ minw to mɔgɔw fɛ, polisiw y’o minɛ. An be kalan juman lo sɔrɔ o koo la? An ka ɲi ka cikanw sira tagama hali n’u ma bɛn an ma. Jehova ye kunkanbaara kalifa mɔgɔ minw ma, n’an be mɛnni kɛ olu fɛ, a bena to k’an duga.—Eburuw 13:7, 17.

18. Mun na an man ɲi ka sariyaw sigi kuun tɛ minw na?

¹⁸ An kana sariyaw sigi kuun tɛ minw na. Ni diinan mɔgɔkɔrɔw be sariyaw sigi k’a sɔrɔ kuun t’o la, u bena koow gwɛlɛya balimaw ma. Jamana min tun be weele  ko Cɛkɔslovaki, tuma min na u ye bali sigi an ka baara kan yen, balimacɛ Juraj Kaminský hakili b’a la ko: “Faamanw tun ye diinan mɔgɔkɔrɔ caaman minɛ. O kɔ, minw tun be kafow ani kafokuluw ɲɛminɛna, olu y’a daminɛ ka sariyaw sigi k’a yira balimaw ka ɲi ka min kɛ ani u man ɲi ka min kɛ.” A daganin tɛ Jehova ɲɛɛ kɔrɔ an ka sariyaw sigi an balimaw ye k’a sɔrɔ kuun t’o la. Mɔgɔ minw b’o kɛ, olu b’u balimaw niin bila farati la. U b’a ɲinina ka kuntigiya kɛ u balimaw kan le.—2 Kor. 1:24.

19. Ka kɛɲɛ ni 2 Tilew Kibaru 32:7, 8 ye, Sutana mana an kɛlɛ cogo o cogo, mun na an be se ka koow kɛ ni jagwɛlɛya ye?

¹⁹ An juguba Sutana bena to k’a ɲini tuma bɛɛ ka Jehova sagokɛla kantigiw kɔrɔbɔ (1 Piyɛri 5:8; Yir. 2:10). Sutana n’a kɔmɔgɔw bena a ɲini ka bali sigi an ka batoli kan. Tiɲɛn lo k’o be se ka siranya bila an na. Nka, an tɛna Jehova batoli dabila abada! (Deter. 7:21). Jehova be n’an ye, hali ni bali sigira an ka baara kan, a bena to k’an dɛmɛ.—2 Tilew Kibaru 32:7, 8 kalan.

20. I cɛsirinin lo ka mun lo kɛ?

²⁰ Kerecɛn fɔlɔw tun y’a fɔ faamanw ye ko: “Jumɛn ka di Ala ye koo fila nunu na: k’a ka fɔta bato, walima k’aw ka fɔta bato? Aw yɛrɛ k’o jaabi ɲini aw yɛrɛ ma. ‘Anw kɔni fɛ, anw ye min ye, ka min mɛn, anw te se ka to o fɔbali ye.’ ” (Kɛw. 4:19, 20). An k’an cɛsiri k’o kerecɛn fɔlɔw ladegi!