Taga a kɔnɔkow lajɛ

Taga a kɔnɔnakow lajɛ

Joseph Rutherford ani balimacɛ wɛrɛw, tuma min na u tun tagara Erɔpu

1920: A saan kɛmɛ ye nin ye

1920: A saan kɛmɛ ye nin ye

K’A TA saan 1920 daminɛ na, Jehova sagokɛlaw ye barika sɔrɔ waajuli baara nata kama. O saan ka kalankun tun ye ko: “Matigi Ala le bɛ baraka di ne ma, ne bɛ dɔnkiri la ale le ye.”—Zab. 118:14, Biblu Ala ta Kuma

O waajulikɛlaw tun kisɛyanin lo u ka baara la ani Jehova ye barika don u la. O saan na, dɔ farala piyɔniyew hakɛ kan. U tun ye mɔgɔ 225 ye ani u kɛra mɔgɔ 350 ye. Weleweledala 8 000 ni kɔ y’u ka waajuli rapɔɔri ci sigiyɔrɔsoba ma fana. O tun y’a siɲɛ fɔlɔ lo ye. Jehova y’u duga. O kama, mɔgɔ caaman ye mɛnni kɛ u fɛ.

U Y’A YIRA K’U KISƐYANIN LO KOSƆBƐ

Saan 1920, marisikalo tile 21, Joseph Rutherford ye forobakalan dɔ kɛ min kuun tun ko: “Mɔgɔ miliyɔn caaman minw be ɲɛnamaya la bi, u caaman tɛna sa.” O wagati la, ale lo tun be Bibulu Kalandenw ka baara ɲɛminɛna. Bibulu Kalandenw y’u seko bɛɛ kɛ walisa ka mɔgɔw weele ka na o kalan lamɛn. U ye Niyɔriki ka teyatiri boonba dɔ luwe ani ka welelisɛbɛ 320 000 ɲɔgɔn tilantilan mɔgɔw ye.

Zurunali dɔ be forobakalan nin kofɔra: “Mɔgɔ miliyɔn caaman minw be ɲɛnamaya la bi, u caaman

Bibulu Kalandenw jigi tun b’a la ko mɔgɔ hakɛ min bena na, mɔgɔw cayara ka tɛmɛ o kan. Komi mɔgɔ 5 000 lo tun be se ka don o teyatiribon kɔnɔ, mɔgɔ 7 000 kɔsegira. A tun fɔra Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ ko “Bibulu Kalandenw ye sanga sɔrɔ lajɛn minw na, o lajɛn ye u la dɔ ye.”

Bibulu Kalandenw tun be waajuli kɛ ko “mɔgɔ miliyɔn caaman minw be ɲɛnamaya la bi, u caaman tɛna sa.” Mɔgɔw tun be u lɔn kosɔbɛ o kosɔn. O wagati la, u tun m’a faamu ko Masaya kibaro diiman tun ka ɲi ka fɔ yɔrɔ caaman wɛrɛw la. O bɛɛ n’a ta, u tun kisɛyanin lo kosɔbɛ. Ida Olmstead ye lajɛntaga daminɛ saan 1902. A ko: “An tun b’a lɔn ko adamadenw bena dugabaw sɔrɔ sinima ani an tun tɛ sigasiga k’o fɔ mɔgɔw ye waajuli la.”

AN Y’A DAMINƐ K’AN KA GAFEW DILAN AN YƐRƐ MA

Walisa ka Bibulu Kalandenw dɛmɛ Alako ta fan fɛ, Betɛli balimaw y’a daminɛ k’an ka gafe dɔw bɔ papiye kan u yɛrɛ ma. U ye ɛnprimɛri san ani ka boon luwe k’a bila a kɔnɔ. O boon tun be Niyɔrki, Buruklini dugu la, 35 Myrtle Avenue kan ani a tun man jan ni Betɛli ye.

Saan 1920 zanwiyekalo la, u ye Leo Pelle ani Walter Kessler weele Betɛli baara la. Walter ko: “An senin, balimacɛ min tun be ɛnprimɛri kun na, ale y’an filɛ ani k’a fɔ ko: ‘Lɛri kelen ni tilan lo tora aw fɛ yanni tilera cɛ.’ A ko an ka kartɔn dɔw ta etazi duguma ka yɛlɛ n’u ye.”

Leo hakili b’a la min kɛra o loon dugusagwɛ. A ko: “Boon min tun be etazi duguma, an ka baara tun ye k’o boon kogow ko. N’ ma deli ka baara si kɛ min be mɔgɔ nɔgɔ ka se o baara ma. Nka Matigi ka baara tun lo, o kama kuun tun b’a la an k’o kɛ.”

U tun be Kɔrɔsili Sangaso bɔ papiye kan ɛnprimɛri min na

Lɔgɔkun damanin dɔrɔn kɔnɔ, balima minw y’u yɛrɛ di ka baara kɛ ni kisɛya ye, olu ye Kɔrɔsili Sangaso bɔ papiye kan. U ye saan 1920, feburukalo tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso deen waa 60 bɔ papiye kan etazi fɔlɔ yɔrɔ la. O wagati kelen na, balimaw ye ɛnprimɛri wɛrɛ sigi etazi duguma. U y’a daminɛ ka L’Âge d’Or fana bɔ papiye kan. A fɔlɔ kɛra saan 1920, awirilikalo tile 14nan ta ye. Siga t’a la, Jehova y’o balimaw duga u ka jijaliw kosɔn.

“Matigi ka baara tun lo, o kama kuun tun b’a la an k’o kɛ”

“AN KA TO ƝƆGƆN FƐ HƐƐRƐ LA”

Jehova sagokɛla kantigiw tun b’u ka balimaya diyabɔra ani u ka baara tun lakurayara. Bibulu Kalanden dɔw bɔra Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ kɔrɔbɔli wagati la saan 1917-1919. Mun lo tun be se ka kɛ k’u dɛmɛ?

Barokun nin bɔra saan 1920, awirili tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ: “An ka to ɲɔgɔn fɛ hɛɛrɛ la.” U ye jijali kuma nin lase ni kanuya ye o barokun kɔnɔ ko: An lanin b’a la ko minw bɛɛ b’a fɛ ka mɛnni kɛ Jehova fɛ, olu bena ɲinɛ u ka fili tɛmɛninw kɔ ani u bena fara Ala sagokɛlaw kan k’a ka baara kɛ.

Mɔgɔ caaman sɔnna o welekan ma. Furuɲɔgɔn dɔw ko: “An y’a faamu ko saan tɛmɛninw na, an tun filila le k’a miiri ko an be se k’an bolo kuru ka sigi, k’a sɔrɔ tɔɔw be waajuli kɛra. A diyara an ye k’o faamu. . . . An jigi b’a la ko an tɛna o fili ɲɔgɔn kɛ tugun abada.” O balima minw segira ka waajuli baara daminɛ, baaraba tun b’u kɔnɔna.

U Y’A DAMINƐ KA “ZG” TILANTILAN

Saan 1920 zuwɛn tile 21, Bibulu Kalandenw ye kanpaɲiba dɔ daminɛ walisa ka “ZG” tilantilan. O tun ye gafe Le mystère accompli ye min dilanna i ko kitabunin. * O gafe caaman tun maranin be magazɛn na tuma min na bali sigira a kan saan 1918.

A tun ɲinina weleweledalaw bɛɛ lo fɛ ko u k’o kitabunin tilantilan, piyɔniyew dɔrɔn tɛ. A tun fɔra ko: “Kafow kɔnɔ, minw bɛɛ batizera ani u be se k’u seen don o baara la, u ka ɲi k’o kɛ ni ninsɔndiya ye. An kelen kelen bɛɛ ka laɲinita ka ɲi ka kɛ fɛɛn kelen dama ye: O ye ka kitabunin ZG tilantilan.” Edmund Hooper ko mɔgɔ caaman ye waajuli kɛ soo ni soo u siɲɛ fɔlɔ la o kanpaɲi lo sen fɛ. A y’a fɔ fana ko: “An y’a daminɛ k’a faamu bɛrɛbɛrɛ min tun ka ɲi ka kɛ waajuli la walisa a ka se yɔrɔ bɛɛ la hali an jigi tun tɛ yɔrɔ minw na.”

AN KA BAARA LABƐNNA KOKURA ERƆPU

Kɛlɛba fɔlɔ wagati la, a tun ka gwɛlɛ ka kumaɲɔgɔnya kɛ ni Bibulu Kalandenw ye jamana wɛrɛw la. Balimacɛ Rutherford tun b’a fɛ k’o balimaw jija ani ka waajuli baara labɛn kokura. O kama, saan 1920 utikalo tile 12, ale ni balimacɛ naani tagara Angletɛri ani jamana caaman wɛrɛw la.

Balimacɛ Rutherford be Ezipiti

Tuma min na balimacɛ Rutherford tagara Angletɛri, Bibulu Kalandenw ye lajɛnba saba kɛ ani forobakalan 12. Mɔgɔ hakɛ min nana, u bɛɛ lajɛnnin tun ye mɔgɔ 50 000 ɲɔgɔn ye. Kɔrɔsili Sangaso y’a fɔ Rutherford nali koo la ko: “An teriw ye barika kura sɔrɔ. U ye jɛnɲɔgɔnya kɛ ani ka baara kɛ ɲɔgɔn fɛ minkɛ, u ninsɔn diyara kosɔbɛ.” Rutherford ye forobakalan nin kɛ fana Pari: “Mɔgɔ miliyɔn caaman minw be ɲɛnamaya la bi, u caaman tɛna sa.” Kalan daminɛ tuma na, boon tun fanin lo. Mɔgɔ kɛmɛ saba y’a ɲini ka kunnafoni wɛrɛw sɔrɔ.

Forobakalan min kɛra Royal Albert boon kɔnɔ Lɔnduru dugu la, sɛbɛ dɔ b’o kofɔra

Lɔgɔkun minw tugura o kɔ, balimacɛ dɔw tagara Atɛni, Kɛri ani Zeruzalɛmu. Walisa ka makodonmɔgɔw dɛmɛ yen, Rutherford ye an ka gafew bilayɔrɔ dɔ yɛlɛ Ramala dugu la, Zeruzalɛmu gɛrɛfɛ. O kɔ, a kɔsegira Erɔpu walisa k’an ka biro dɔ yɛlɛ ani ka labɛnw kɛ janko an ka gafew ka to ka bɔ papiye kan yen.

U YE TILENBALIYAKO DƆ BƆ KƐNƐ KAN

Saan 1920 sɛtanburu la, Bibulu Kalandenw ye L’Âge d’Or nimɔrɔ 27nan bɔ. O tun ye L’Âge d’Or kɛrɛnkɛrɛnnin ye. A tun yirala ka gwɛ a kɔnɔ Bibulu Kalandenw ye kɔrɔbɔli min sɔrɔ saan 1918. Ɛnprimɛri min tun be etazi duguma, u ye baara kɛ n’ale ye suu ni tile walisa k’o zurunali miliyɔn 4 ni kɔ bɔ papiye kan.

Emma Martin ka foto, polisiso la

Mɔgɔ minw y’o zurunali kalan, u y’a faamu ko min kɛra balimamuso Emma Martin na, o ye tilenbaliyako lo ye. Balimamuso Martin tun ye piyɔniye ye San Bɛrnardino, Kalifɔrni mara la. Saan 1918 marisi tile 17, ale ni Edward Hamm, Edward Sonnenburg ani Stevens tagara Bibulu Kalandenw ka lajɛn dennin dɔ la.

Cɛɛ dɔ tun b’o lajɛn na min tun ma na walisa ka Bibulu faamu. Kɔfɛ, a ko: “N’ tagara o lajɛn na . . . sabu faamanw lo y’o ɲini n’ fɛ. N’ tagara yen walisa ka daliluw sɔrɔ.” A tun be dalilu min ɲinina, a y’o sɔrɔ: O ye gafe Le mystère accompli ye. Tile damanin o kɔ, faamanw ye balimamuso Martin ni balimacɛ saba nunu minɛ. U ye u jalaki ko u ye sariya tiɲɛ, u kɛtɔ k’o gafe tilantilan k’a sɔrɔ bali sigira a kan.

U ye jalaki ben Emma n’o balimacɛw kan ani ko u bena saan saba kɛ kaso la. Saan 1920, mɛkalo tile 17, o balimaw tun tɛ se ka taga n’o koo ye kititigɛso wɛrɛ la tugun. O kama, u ye u datugu kaso la. Nka a mɛɛn, koow yɛlɛmana balimaw nafa kosɔn.

Saan 1920 zuwɛn tile 20, balimacɛ Rutherford y’o balimaw ka koo lakali lajɛnba dɔ la San Fransisko dugu la. Min kɛra o balimaw na, o ye jama kɔnɔ gwan. O kama, u ye lɛtɛrɛ dɔ ci Etazini peresidan ma. U y’a sɛbɛ ko faamanw ye u fanga digi balimamuso Martin kan janko k’a minɛ u ka jaan kɔnɔ ani ka jalaki ben a kan walisa k’a don kaso la.

O loon dugusagwɛ yɛrɛ, jalaki min tun benna balimamuso Martin, balimacɛ Hamm, Sonnenburg ani Stevens kan, peresidan Woodrow Wilson ye o yɛlɛma. U y’u bɔ kaso la.

Saan 1920 laban wagati la, balimaw y’a ye ko ninsɔndiyako caaman kɛra. Dɔ bele tora ka fara baara kan an ka sigiyɔrɔsoba la. Kerecɛn sɔbɛw tora ka waajuli kɛ ni kisɛya ye ka tɛmɛ sanga ni wagati bɛɛ kan. U tora k’a fɔ ko Ala ka Masaya lo bena adamadenw ka gwɛlɛyaw ɲɛnabɔ (Mat. 24:14). Saan min tugura, o kɔrɔ saan 1921, waajuli tun bena kɛ kosɔbɛ Masaya koo la.

^ dakun 18 Gafe Le mystère accompli tun ye kitabu Études des Écritures wolonfilanan ye. Kitabunin “ZG” bɔra papiye kan saan 1918, ka kɛ marisi tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso ye. “Z” tun ɲɛsinna Zion’s Watch Tower lo ma ani “G” ye sigininden wolonfilanan ye angilikan na min b’a yira k’o kitabunin tun ye wolonfilanan ye.