1921: A saan kɛmɛ ye nin ye

A LAMƐN KAAN NIN NA

SAAN 1921, zanwiyekalo tile fɔlɔ ka Kɔrɔsili Sangaso kɔnɔ, u tun ye Bibulu Kalandenw ɲininga ko: “An ka ɲi ka baara kɛrɛnkɛrɛnnin juman lo kɛ ɲina?” Walisa k’o ɲiningali jaabi, u ye Ezayi 61:1, 2 kofɔ. O bibulusen b’an hakili jigi an ka kunkanbaara la, o min ye ka waajuli kɛ. A fɔra yen ko: “[Jehova] ye ne woloma ka n ci ka kibaru diman fɔ fantanw ye, . . . ka Masaba ka ɲumanya saan koo fɔ, k’an ka Ala ka mɔnɛ bɔlon koo wango la.”

WAAJULIKƐLA JAGWƐLƐW

Walisa ka waajuli kɛ, fɔɔ Bibulu Kalandenw tun k’u jaa gwɛlɛya. U tun ka ɲi ka “kibaru diman fɔ” mɔgɔ majigininw ye ani ka “Ala ka mɔnɛ bɔlon koo wango la” mɔgɔ juguw ye.

Balimacɛ John Henry Hoskin be Kanada jamana na ani a ye waajuli kɛ ni jagwɛlɛya ye kɔrɔbɔliw bɛɛ n’a ta. Saan 1921 daminɛ na, a ye metodisi pastɛri dɔ kunbɛn. A ye baro daminɛ n’a ye ko: “An ka ɲi ka baro kɛ hɛɛrɛ la Bibulu kan, ani n’an ka miiriya tɛ kelen ye koo dɔ la, an ka dan o ma ani ka faran ɲɔgɔn na hɛɛrɛ la.” Nka, koow ma kɛ ten. Balimacɛ Hoskin ko: “An kumana miniti damanin dɔrɔn kɔnɔ. O kɔ, [o pastɛri] ye daa sama k’a tugu ni fanga ye, fɔɔ n’ tun b’a miiri ko a ka vitiriw bena ci.”

Pastɛricɛ kulera ko: “Mun na i tɛ taga kuma kafiriw fɛ?” Balimacɛ Hoskin m’a jaabi. Nka a tagatɔ, a y’a fɔ a yɛrɛ kɔnɔ ko: “Ne fɛ, ele yɛrɛ y’u dɔ lo ye!”

O loon dugusagwɛ, o pastɛri ye kalan kɛ a ka legilizi la ani a ye kumajuguw fɔ balimacɛ Hoskin koo la. Balimacɛ ko: “A y’a fɔ a ka legilizidenw ye ko ne ɲɔgɔn ngalontigɛla tɛ sɔrɔ dugu nin kɔnɔ ani ko n’ ka kan ka faga.” Nka o ma siranya bila balimacɛ la. A tora ka waajuli kɛ ani mɔgɔ caaman y’a lamɛn. A ko: “A diyara n’ ye kosɔbɛ ka waajuli kɛ o yɔrɔ la. Dɔw yɛrɛ tun b’a fɔ n’ ye ko: ‘N’ b’a lɔn ko i ye Alamɔgɔ ye!’ U tun b’a fɔ n’ ye fana ko ni n’ mako be fɛɛn o fɛɛn na, n’ ka kaan bɔ u ma.”

KELENNA KALAN ANI GWA KƆNƆ BATOLI

Bibulu Kalandenw tun be to ka porogramu dɔw bɔ zurunali dɔ kɔnɔ walisa ka mɔgɔw dɛmɛ u ka Bibulu faamu bɛrɛbɛrɛ. O zurunali lo be weele sisan ko “Réveillez-vous !” O porogramuw kɔnɔ, u tun be ɲiningali dɔw kɛ Bibulu koo la ani k’u jaabiliw di. O porogramuw dɔ tun labɛnna denmisɛnw kama ani bangebagaw tun be se ka basigi u kan ka baro kɛ n’u deenw ye. U tun b’o “ɲiningaliw kɛ u deenw ye ani k’u dɛmɛ k’u jaabiliw sɔrɔ Bibulu kɔnɔ.” O ɲiningaliw dɔ tun ye ko: “Kitabunin joli lo be Bibulu kɔnɔ?” O kuun tun ye ka denmisɛnw dɛmɛ u ka koo jɔnjɔn dɔw faamu Bibulu koo la. Ɲiningali wɛrɛw kuun tun ye ka kanbelew ni sunguruw dɛmɛ u ka kɛ waajulikɛla jagwɛlɛw ye. O ɲiningaliw dɔ ye ko: “Yala kɔrɔbɔli be se ka kerecɛn sɔbɛ kelen kelen bɛɛ sɔrɔ wa?”

Minw be ni lɔnniya dɔ ye Bibulu koo la, porogramu wɛrɛ tun labɛnna olu kama. Ɲiningali minw be mɔgɔ lasun ka miiri, olu lo tun be sɔrɔ a kɔnɔ ani a tun basiginin lo Études des Écritures gafe fɔlɔ kan. O porogramuw ye mɔgɔ waa caaman nafa. Nka, a tun fɔra saan 1921, desanburu tile 21nan ka Réveillez-vous ! kɔnɔ k’o porogramuw tɛna to ka bɔ tugun. Mun na do?

GAFE KURA DƆ!

Gafe La Harpe de Dieu

Gafe yɔrɔ min ka ɲi ka kalan, u y’o sɛbɛ karti dɔ kan

Kartiw, ɲiningaliw sɛbɛnin be minw kan

Balima minw tun b’an ka baara ɲɛminɛna, olu y’a faamu ko mɔgɔw mako b’a la ka Bibulu ka kalan jɔnjɔnw sɛgɛsɛgɛ ka tugu tugu ɲɔgɔn kɔ. O lo kama, saan 1921 novanburukalo la, u ye gafe nin bɔ: La Harpe de Dieu. Minw tun be sɔn o gafe la, a tun be jati ko u ye Bibulu kalan daminɛ. U tun b’o kalan kɛ u yɛrɛ ma ani a tun b’u dɛmɛ k’a faamu “Ala ye labɛn min kɛ walisa ka adamadenw duga janko u ka ɲɛnamaya banbali sɔrɔ.” O kalan tun be kɛ cogo di?

Balimaw tun mana o gafe di mɔgɔ dɔ ma, u tun be karti dennin dɔ di a ma fana. O karti tun b’a yira a ka ɲi ka yɔrɔ min kalan. Lɔgɔkun min be tugu o kɔ, u tun be karti wɛrɛ ci o tigi ma ɲiningaliw be min kan. A tigi ye yɔrɔ min kalan, o ɲiningaliw ɲɛsinna o lo ma. O karti jukɔrɔyɔrɔ la, u tun b’a sɛbɛ a tigi ka ɲi ka yɔrɔ min kalan lɔgɔkun nɔfɛta la.

Kafo min tun b’o tigi ka mara la, o tun be karti kura ci a ma lɔgɔkun o lɔgɔkun fɔɔ lɔgɔkun 12 kɔnɔ. Kafo mɔgɔkɔrɔbaw ani farikolodɛsɛ be minw na, tuma caaman na, olu lo tun b’o kartiw ci. Misali la, balimamuso Anna Katherine Gardner be Millvale dugu la, Pɛnnsilvani mara la, Etazini. A ko: “N’ kɔrɔmuso Thayle ye nanbara ye. Tuma min na gafe La Harpe de Dieu bɔra, u ko a ka to ka kartiw ci mɔgɔw ma lɔgɔkun bɛɛ. A bolo tun degunnin lo yɛrɛ le!” Ni kalanden tun tilara o gafe kalan na, balima dɔ tun be taga bɔ a ye k’a dɛmɛ a ka dɔ lɔn tugun Bibulu koo la.

Thayle Gardner b’a ka nanbara wotoro kɔnɔ

BAARA MIN B’AN KƆNƆNA

Saan 1921 laban wagati la, balimacɛ Joseph Rutherford ye lɛtɛrɛ ci kafow bɛɛ ma. A tun y’a fɔ o lɛtɛrɛ kɔnɔ ko: “Kabi sumantigɛ baara daminɛ na, an ye Masaya kibaro lase mɔgɔ caamanba ma ani k’u dɛmɛ ɲina, ka tɛmɛ saan tɔɔw bɛɛ kan.” Rutherford y’a fɔ saan nataw koo la ko: “Baaraba bele be yen k’a kɛ. An ka tɔɔw jija walisa u ka fara an kan o baara nafamanba la.” A gwɛnin lo ko Bibulu Kalandenw y’o ladilikan sira tagama. Saan 1922, u y’u jaa gwɛlɛya ka waajuli kɛ ka tɛmɛ saan tɛmɛninw bɛɛ kan.

Bibulu Kalandenw ye u ka balimaya kanuya yira u kɛtɔ ka ɲɔgɔn dɛmɛ. U kɛra teri jagwɛlɛw ye “waatigwɛlɛnw tuma” na i ko wale nɔfɛta b’a yira cogo min na.—Talenw 17:17.

Saan 1921 talatalon, mɛkalo tile 31, kɛlɛ dɔ wulila Tulsa dugu la, Oklahoma mara la Etazini. O kɛlɛ nana weele ko Tulsa ka fagariba. O kɛlɛ wulila sabu u tun ye farafincɛ dɔ jalaki ani u y’a minɛ k’a don kaso la ko a ye koo jugu kɛ tubabumuso dɔ la. Tubabucɛw jamaba mɔgɔ 1 000 ni kɔ sɔgɔra ɲɔgɔn na kɛlɛ la ni farafincɛw jɛnkulu dennin dɔ ye. Kɛlɛ jɛnsɛnna joona joona farafinw ka kiin na min be weele ko Grenwud. O yɔrɔ la, kɛlɛkɛlaw ye boonw ni jagokɛyɔrɔ 1 400 ni kɔ ka minanw sonya ani k’u jɛni. Faamanw ko mɔgɔ 36 lo fagara o kɛlɛ sen fɛ. Nka tiɲɛn na, mɔgɔ minw fagara, n’a sɔrɔ bɛrɛ m’u jɛn mɔgɔ 300 la.

Balimacɛ Richard Joseph Hill ye farafin ye. O wagati la, a tun ye Bibulu Kalanden ye ani a tun be Grenwud kiin na. Min kɛra a y’o lakali ko: “Loon min na o kɛlɛ kɛra, o loon sufɛ, an ka kafo ye lajɛn kɛ i ko an tun be deli k’a kɛ cogo min na. Lajɛn bannin kɔ, an ye marifa cikanw mɛn dugu kɔnɔ. U tora ka ciri kɛ fɔɔ dugutilama.” Arabalon sɔgɔma, zuwɛnkalo tile fɔlɔ, koow juguyara. Balimacɛ Richard ko: “Mɔgɔ dɔw nana ani u ko n’an b’a fɛ an latanganin ka to, a ka fisa an ka taga dugu ka ɲɔgɔnkunbɛn boonba la.” O la, Richard n’a muso ani u ka denmisɛn duuru bolila ka taga yen. Farafinw mɔgɔ 3 000 ɲɔgɔn tun be yen ani sɔrɔdasiw tun b’u latangara. Faamanw lo tun y’o sɔrɔdasiw ci u ka na dɛmɛ don walisa o kɛlɛ ka dabila.

O wagati kelen na, balimacɛ Arthur Claus y’a jaa gwɛlɛya ka desizɔn dɔ ta. Tubabu tun lo ani a ko: “Tuma min na n’ y’a mɛn k’u be mɔgɔw ka fɛɛnw sonyana ani k’u ka boonw jɛni Grenwud kiin na, n’ y’a latigɛ ka taga balimacɛ Richard filɛ, ale min ye n’ teri gwɛlɛ ye.”

Balimacɛ Arthur Claus ye baara kɛ ni gafe La Harpe de Dieu ye ka denmisɛn 14 kalan Bibulu koo la

A senin, a ye Richard sigiɲɔgɔn dɔ ye min tun ye tubabu ye ani marifa tun b’a bolo. O cɛɛ fana tun ye Richard teri dɔ ye ani a tun b’a miiri ko balimacɛ Arthur tun ye kɛlɛbagaw dɔ lo ye. A kulera k’a fɔ ko: “I nana mun lo kɛ yan?”

Arthur ko: “Ni n’ ka jaabili tun ma diya a ye, a tun bena n’ ci. N’ y’a hakili sigi ko n’ ye balimacɛ Richard teri dɔ ye ani ko n’ be deli ka na a ka soo.” Athur n’o cɛɛ ye Richard ka soo latanga soonw ni tiɲɛnikɛlaw ma.

Dɔɔni o kɔ, Arthur y’a mɛn ko balimacɛ Richard n’a somɔgɔw be ɲɔgɔnkunbɛn boonba kɔnɔ. Zenerali Barrett lo tun b’o yɔrɔ latangali koo kun na. A fɔra Arthur ye ko farafinw tɛ se ka bɔ o boonba kɔnɔ, n’o cɛɛ m’a bolonɔ bila papiye dɔ kan k’a yira ko a ye sira di. Arthur ko: “Zenerali yeko ma kɛ kɔlɔkɔlɔko ye. N’ y’a fɔ a ye minkɛ ko n’ b’a fɛ Richard n’a somɔgɔw ka bɔ boonba nin kɔnɔ, a ye n’ ɲininga ko: ‘Yala i bena o denbaya mɔgɔw latanga ani k’i janto u la wa?’ N’ y’a jaabi ni dusudiya ye ko ɔnhɔn.”

Arthur teliyara ka taga ɲɔgɔnkunbɛn boonba kɔnɔ n’o papiye ye. A y’a yira sɔrɔdasi dɔ la, min kabakoyara ko: “Zenerali yɛrɛ lo y’a bolonɔ bila o papiye kan! I b’a lɔn wa, ele lo kɛra mɔgɔ fɔlɔ ye ka bɔ ni mɔgɔw ye yan!” Dɔɔni o kɔ, o cɛɛ ni Arthur ye balimacɛ Richard n’a somɔgɔw ye. U donna Arthur ka mobili kɔnɔ ani u tagara a ka soo.

Balimacɛ Arthur y’a janto walisa Richard n’a somɔgɔw latanganin ka to. Arthur y’a yira ko a jaa ka gwɛlɛ ani ko a b’a balimaw kanu sɔbɛ la. O ye nɔɔ ɲuman to tɔɔw kan. Arthur ko: “Balimacɛ Richard sigiɲɔgɔn min tun b’a ka soo latangara, ale tora ka bonya la Jehova Seerew kan ka tɛmɛ fɔlɔ kan. Mɔgɔ caaman fana y’u mako don Masaya kibaro diiman na sabu u y’a kɔrɔsi ko an tɛ siya woloma, ko Ala sagokɛlaw cɛma, mɔgɔ si t’a jati ko a ka fisa ni tɔɔw ye.”

KƆRƆSILI SANGASO—KALAN