1-2. Faranfasi juman lo be Akabu ni Manase cɛ? An bena ɲiningali jumanw lo jaabi?

AN KA masacɛ fila ka koo lajɛ minw ye ɲɛnamaya kɛ galen. Kelen ye masaya kɛ Israɛl siya tan kun na ani tɔɔ kelen ye masaya kɛ siya fila kun na Zuda mara la. Hali n’u ma ɲɛnamaya kɛ wagati kelen na, u ka koo caaman bɔnin be ɲɔgɔn ma. U fila bɛɛ murutira Jehova ma ani u y’a ka jama lasun ka jurumu kɛ. U ye ngalon alaw bato ani u ye mɔgɔw faga. Nka faranfasi tun be u fila cɛ. Kelen tora ka koo jugu kɛ fɔɔ ka taga se a saya ma. Nka, tɔɔ kelen nimisara a ka kojugubaw bɛɛ la ani Jehova yafara a ma. O masacɛw ye jɔnw lo ye?

² Kelen tɔgɔ ko Akabu, Israɛl masacɛ tun lo. Tɔɔ kelen tɔgɔ ko Manase ani Zuda masacɛ tun lo. Faranfasi minw b’u fila cɛ, o b’an dɛmɛ ka koo caaman faamu koo kɔrɔtaninba dɔ koo la, o min ye nimisali ye (Kɛw. 17:30; Ɔrɔm. 3:23). Nimisali kɔrɔ ko di ani an b’a yira cogo di ko an nimisanin lo? An ka ɲi k’o lɔn sabu an b’a fɛ Jehova k’an ka jurumuw yafa. Walisa k’o ɲiningaliw jaabiliw sɔrɔ, an bena o masacɛ fila ka koo lajɛ k’a filɛ an be se ka kalan minw sɔrɔ u ka koo la. O kɔ, an bena a ye Yezu y’an kalan min na nimisali koo la.

3. Akabu tun ye masacɛ sifa juman lo ye?

³ Akabu tun ye Israɛl siya tan masacɛ wolonfilanan ye. A ye Sidɔn masacɛ denmuso Zezabɛli furu. Sidɔn tun ye dugu yiriwanin ye Israɛl jamana saheli yanfan fɛ. N’a sɔrɔ o furu kɛra sababu ye Israɛl jamana yiriwara. Nka, o  y’a to fana Israɛldenw ye Jehova hakɛ ta fɔɔ ka juguya. Zezabɛli tun be Baali lo bato ani a ye Akabu lasun ka o batoli jɛnsɛn Israɛl jamana na. O batoli sen fɛ, u tun be koo nɔgɔninw kɛ i n’a fɔ jatɔya ani ka denmisɛnw saraka yɛrɛ! Tuma min na Zezabɛli tun ye masamuso ye, Jehova ka kiraw bɛɛ niin tun be farati la. A y’a kɛ u ye u caaman faga (1 Mas. 18:13). Masacɛ minw kɔnna “Akabu ɲa, a ye kojugu kɛ Masaba ɲakɔrɔ ka tɛmɛ olu bɛɛ kan.” (1 Mas. 16:30). Akabu ni Zezabɛli tun be min kɛra, Jehova m’a ɲɛɛ tugu o kan. A tun b’o kala ma bɛrɛbɛrɛ. Jehova ka makari kosɔn, a ye kira Eli ci walisa a k’a ka jama jija u k’u ka kɛwale juguw dabila sanni a k’u ɲangi. Nka Akabu ni Zezabɛli ma mɛnni kɛ.

4. Jehova tun ko ale bena Akabu ɲangi cogo di? Akabu y’o koo ta cogo di?

⁴ A laban, Jehova ka muɲuli sera a daan ma. A ye kira Eli ci a ka taga a fɔ Akabu ni Zezabɛli ye ale bena u ɲangi cogo min na. U somɔgɔw bɛɛ tun ka kan ka faga. Eli ka kumaw ye Akabu dusu kasi kosɔbɛ! A tun ye kuncɛba ye, nka a “y’a yɛrɛ majigi.” O ye kabako yɛrɛ lo ye!—1 Mas. 21:19-29.

5-6. An b’a lɔn cogo di ko Akabu ma nimisa sɔbɛ la?

⁵ Tiɲɛn lo ko Akabu y’a yɛrɛ majigi o wagati la. Nka a ye min kɛ o kɔ, o b’a yira ko a tun ma nimisa sɔbɛ la. A m’a ɲini ka Baali batoli bɔ Israɛl jamana na. Ani, a ma tɔɔw jija u ka Jehova bato. Akabu ye koo wɛrɛw kɛ minw b’a yira ko a tun nimisanin tɛ sɔbɛ la.

⁶ Kɔfɛ, Akabu y’a ɲini Zuda masacɛ ɲuman Zozafati fɛ a ka na fara ale kan walisa ka Sirikaw kɛlɛ. Zozafati ko u ka Jehova ka kira dɔ ɲininga fɔlɔ. A daminɛ na, Akabu banna. A ko: “Cɛɛ kelen be yen, an be se ka Masaba ɲininga min barika la. Nga o cɛɛ nin koo man di ne ye, bari a te koɲuman fɔ ka ye ne ka koo la, fɔɔ kojugu.” O bɛɛ n’a ta, u ye kira Mise ɲininga. I ko Akabu tun y’a fɔ cogo min na, Mise ye kibaro gomanw lo fɔ a koo la! Sanni a ka nimisa ani ka yafa deli Jehova fɛ, o masacɛ jugu y’a kɛ u ye kira Mise don kaso la (1 Mas. 22:7-9, 23, 27). Hali ni masacɛ Akabu y’a kɛ u ye Mise don kaso la, a tun tɛ se ka Ala ka kiraya kuma bali a ka dafa. Kɛlɛ min kɛra o kɔ, u ye Akabu faga.—1 Mas. 22:34-38.

7. Akabu sanin kɔ, Jehova ye mun lo fɔ a koo la?

⁷ Akabu sanin kɔ, Jehova y’a yira ale tun be min miiri a koo la. Tuma min na masacɛ ɲuman Zozafati kɔsegira soo hɛɛrɛ la, Jehova ye kira Zewu ci k’a ladi. A ko a ye Akabu dɛmɛ minkɛ, o ye koo jugu lo ye. Jehova ka kira ko: “I ka kan ka mɔgɔjugu dɛmɛ wa? Masaba koo man di mɔgɔ minw ye, i ka kan ka olu kanu wa?” (2 Til. Kib. 19:1, 2). Sisan, miiri k’a filɛ: Ni Akabu tun nimisanin lo sɔbɛ la, siga t’a la, Jehova ka kira tun tɛna a weele ko mɔgɔ jugu, Jehova koo man di min ye. Tiɲɛn na, hali ni Akabu dusu kasira a ka koo juguw kosɔn, a ma nimisa sɔbɛ la abada!

8. Akabu ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu nimisali koo la?

⁸ Akabu ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu? Tuma min na Eli y’a fɔ Akabu ye ko a somɔgɔw bena ɲangi, a daminɛ na, a y’a yɛrɛ majigi. O tun ye koo ɲuman lo ye. Nka a ye koo minw kɛ o kɔ, o b’a yira ko a tun ma nimisa sɔbɛ la. O la, ka nimisa, o tɛ dan k’a fɔ dɔrɔn ko an dusu kasinin lo an ka jurumu kosɔn. An ka  mɔgɔ wɛrɛ ka koo lajɛ sisan. O bena an dɛmɛ k’a faamu nimisali sɔbɛ kɔrɔ ye min ye.

9. Manase tun ye masacɛ sifa juman lo ye?

⁹ Saan kɛmɛ fila ɲɔgɔn Akabu sanin kɔ, Manase kɛra Zuda masacɛ ye. A ye koo jugu minw kɛ, n’a sɔrɔ u yɛrɛ tɛmɛna Akabu taw kan! Bibulu b’a fɔ ko: “A ye kojugu caaman kɛ Masaba ɲakɔrɔ k’a dimi.” (2 Til. Kib. 33:1-9). Manase ye sarakabɔlanw lɔ ngalon alaw ye ani a yɛrɛ ye ngalon ala dɔ jaa dilan k’a bila Jehova batosoba kɔnɔ! N’a sɔrɔ o jaa tun ye cɛnimusoko tagamasiɲɛ lo ye, u tun be min kɛ u ka batoli sen fɛ. Masaba tun be subagaya kɛ ani a tun be taga lagwɛrikɛlaw fɛ. A “ye mɔgɔ caaman faga gwansan” fana. A yɛrɛ y’a “dencɛw jɛni” k’u kɛ saraka ye ngalon alaw ye.—2 Mas. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Jehova ye Manase kolo cogo di? Manase ye o koo ta cogo di?

¹⁰ I ko Akabu, Manase ye tulogwɛlɛya kɛ, a ma Jehova ka kiraw ka lasɔmini kumaw lamɛn. A laban, Jehova “y’a kɛ Asiri masacɛ ka kɛlɛkuntigiw nana [Zuda] kama. U ye Manase minɛ ka nigɛ don a nuun na, k’a siri ni zirajɔrɔkɔw ye ka taga n’a ye Babilɔni.” Ka Manase to kaso la Babilɔni, a be komi a tora ka miiri kosɔbɛ a ka kɛtaw la. A tora “k’a yɛrɛ majigi a faaw ka Ala ɲa kosɔbɛ.” A yɛrɛ ma dan o ma, a ye Jehova “a ka Ala daali” kosɔbɛ walisa a ka yafa ale ma. Manase tora ka Ala “daali.” O masacɛ jugu tun b’a sɔɔn yɛlɛmana. A y’a daminɛ ka Jehova jati “a ka Ala” ye ani a tora k’a deli kosɔbɛ.—2 Til. Kib. 33:10-13.

11. Ka kɛɲɛ ni 2 Tilew Kibaru 33:15, 16 ye, Manase y’a yira cogo di ko a nimisara sɔbɛ la?

¹¹ A laban, Jehova ye Manase ka deliliw jaabi. Manase ka deliliw fɛ, Jehova y’a ye ko a y’a sɔɔn yɛlɛma tiɲɛn na. A ye Jehova deli ko a ka yafa ale ma minkɛ, Jehova yafara a ma ani a y’a sigi masaya la kokura. Manase y’a seko bɛɛ kɛ k’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la. Akabu ma min kɛ, Manase y’o lo kɛ: Manase y’a ka kɛwalew yɛlɛma. A wulila ngalon diinanw kama ani a ye jama jija u ka Jehova bato (2 Tilew Kibaru 33:15, 16 kalan). Walisa k’o kɛ, Manase tun ka ɲi k’a jaa gwɛlɛya ani ka kɛ ni limaniya ye. Mun na do? Sabu saan caaman kɔnɔ, a kɛra ɲɛyirali jugu ye a somɔgɔw, a ka jamana ɲɛmɔgɔw ani a ka jamanadenw fɛ. Nka a kɔrɔla tuma min na, a tun ye koo jugu minw kɛ, a y’a ɲini k’u dɔw lalaga. A be komi a kɛra ɲɛyirali ɲuman ye a mamaden Zoziyasi fɛ, o min nana kɛ masacɛ ɲuman ye.—2 Mas. 22:1, 2.

12. Manase ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu nimisali koo la?

 ¹² Manase ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu? Manase y’a yɛrɛ majigi, nka a ma dan o ma. A ye Jehova deli kosɔbɛ a ka yafa ale ma. Ani, a y’a ka kɛwalew yɛlɛma. A tun ye koo jugu minw kɛ, a y’a jija kosɔbɛ k’u lalaga ani a y’a seko bɛɛ kɛ ka Jehova bato ani ka tɔɔw dɛmɛ k’o kɛ. Minw ye jurumubaw kɛ, Manase ka koo be se k’olu dɛmɛ. A ka koo b’a yira ka gwɛ ko Jehova ‘ka ɲi, a be yafa.’ (Zab. 86:5). Minw be nimisa sɔbɛ la, Jehova be yafa olu ma.

13. Misali dɔ fɔ min b’an dɛmɛ ka koo kɔrɔtanin dɔ faamu nimisali koo la.

¹³ Manase dusu kasira a ka jurumuw kosɔn, nka a ma dan o ma. O b’an dɛmɛ ka koo kɔrɔtanin dɔ faamu nimisali koo la. An ka misali dɔ lajɛ. Miiri k’a filɛ ko i tagara buru dilanyɔrɔ la walisa ka buru san. Nka feerelikɛla ye farinimugu lo di i ma. Yala i dusu bena diya wa? Ayi! I dusu tɛna diya, hali n’a y’a ɲɛfɔ ko buru be dilan ni fɛɛn jɔnjɔn minw ye, farinimugu y’u la dɔ ye. O cogo kelen na, Jehova b’a ɲini jurumukɛla fɛ a ka nimisa sɔbɛ la. Ni jurumukɛla dusu kasinin lo a ka jurumuw kosɔn, o ye koo ɲuman lo ye. Walisa ka nimisa, a kɔrɔtanin lo a dusu ka kasi. Nka, o tɛ bɔri kɛ. A ka ɲi ka koo wɛrɛ juman lo kɛ? An bena koo caaman faamu o koo la Yezu ka talen dɔ la min be mɔgɔ dusu sɔrɔ kosɔbɛ.

14. Yezu ka talen na, deen tununin y’a daminɛ ka nimisa cogo di?

¹⁴ Luka 15:11-32 kɔnɔ, Yezu ye talen dɔ la deen tununin dɔ koo la. O talen b’an dusu sɔrɔ kosɔbɛ. Kanbele dɔ murutira a faa ma ani a bɔra soo ka taga “jamanajan dɔ la.” O yɔrɔ la, a tora ka kakalayakow kɛ. Nka tuma min na gwɛlɛyabaw y’a sɔrɔ, a miirila koɲuman a ka kɛtaw la. A y’a faamu ko koow tun ka fisa a ma kosɔbɛ tuma min na a tun b’a faa ka soo. Yezu ko o kanbele “miirila o tuma na.” A y’a latigɛ ka kɔsegi soo ani ka yafa deli a faa fɛ. A tun kɔrɔtanin lo o kanbele k’a faamu ko a ye desizɔn jugu caaman ta. Nka, o tun tɛ bɔri kɛ. A tun ka ɲi ka dɔ kɛ dɔ ye!

15. Yezu ye deen tununin min kofɔ, ale y’a yira cogo di ko a nimisanin lo sɔbɛ la?

¹⁵ Yezu ye deen tununin min kofɔ, ale y’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la. A ye tagamajan kɛ walisa ka kɔsegi soo. A senin, a y’a fɔ a facɛ ye ko: “N faa, ne ye Ala hakɛ ta k’i fana hakɛ ta. Ne man kan ka wele ko i deen tugu.” (Luka 15:21). A y’a kɔnɔ gwɛ ka koow ɲɛfɔ minkɛ, o b’a yira ko a tun b’a fɛ ka segi ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye. A sɔnna a ma fana ko a y’a facɛ  hakɛ ta. A tun labɛnnin lo ka jijalibaw kɛ walisa ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ n’a facɛ ye kokura. A yɛrɛ tun labilanin lo ka kɛ a facɛ ka baaraden dɔ ye! (Luka 15:19). O talen be diinan mɔgɔkɔrɔw dɛmɛ kosɔbɛ. A b’u dɛmɛ n’u b’a ɲinina k’a lɔn ni mɔgɔ dɔ nimisara sɔbɛ la a ka kojuguba la.

16. Mun na a be se ka gwɛlɛya diinan mɔgɔkɔrɔw ma k’a lɔn ni mɔgɔ dɔ nimisanin lo sɔbɛ la?

¹⁶ Mɔgɔ min ye jurumuba kɛ, a man nɔgɔ diinan mɔgɔkɔrɔw fɛ k’a lɔn n’a tigi nimisanin lo sɔbɛ la. Mun na do? Sabu diinan mɔgɔkɔrɔw tɛ se k’a lɔn min be mɔgɔ dusukun na. O kama, u b’u jija ka daliluw ɲini minw b’a yira ko jurumukɛla ye koo jugu min kɛ, a b’o kɔniya sisan. Tuma dɔw la, mɔgɔ dɔ be se ka jurumuba dɔ kɛ fɔɔ a be gwɛlɛya diinan mɔgɔkɔrɔw ma ka la a la ko a tigi nimisanin lo sɔbɛ la.

17. a) Misali dɔ fɔ min b’a yira ko mɔgɔ dusu be se ka tiɲɛ a ka jurumu kosɔn, nka n’a sɔrɔ a nimisanin tɛ sɔbɛ la? b) Ka kɛɲɛ ni 2 Korɛntikaw 7:11 ye, mɔgɔ min nimisanin lo sɔbɛ la, o tigi ka ɲi ka mun lo kɛ?

¹⁷ An ka misali dɔ lajɛ. Balimacɛ dɔ tora ka ɲamɔgɔya kɛ saan caaman kɔnɔ. Sanni a ka dɛmɛ ɲini, a y’o koo dogo a muso, a teriw ani diinan mɔgɔkɔrɔw la. A laban, diinan mɔgɔkɔrɔw bɔra o koo kala ma. Tuma min na diinan mɔgɔkɔrɔw y’a fɔ a ye ko u be ni daliluw ye minw b’a yira ko a ye ɲamɔgɔya kɛ, a sɔnna o ma. A yɛrɛ kɛra komi a ka kɛtaw y’a dusu tiɲɛ. Nka, yala o b’a yira ko a nimisanin lo wa? Ayi! Siga t’a la, diinan mɔgɔkɔrɔw tɛna a ka dusukasi dama lo filɛ. O cɛɛ ma jurumu kɛ siɲɛ kelen dɔrɔn le sabu a ye desizɔn jugu dɔ ta. Nka, a tora ka jurumuba kɛ saan caaman kɔnɔ. Ka fara o kan, ale lo m’a latigɛ k’a ka jurumu kofɔ, nka diinan mɔgɔkɔrɔw bɔra o kala ma le. O la, diinan mɔgɔkɔrɔw mako be daliluw la minw b’a yira ko jurumukɛla ye yɛlɛmani don a miiricogo, a dusukunnakow ani a ka kokɛcogow la (2 Korɛntikaw 7:11 kalan). Walisa o tigi k’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la, o be se ka wagati ta. O kama, n’a sɔrɔ diinan mɔgɔkɔrɔw bena o tigi gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ wagati dɔ la.—1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Mɔgɔ min gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, o tigi be se k’a yira cogo di ko a nimisanin lo sɔbɛ la? Nafa jumanw lo be sɔrɔ o la?

¹⁸ Mɔgɔ min gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ, o tigi b’a yira ko a nimisanin lo sɔbɛ la n’a be na lajɛnw na tuma o tuma. A fana be diinan mɔgɔkɔrɔw ka ladiliw sira tagama a kɛtɔ ka delili kɛ ani ka kelenna kalan kɛ tuma o tuma. Koo o koo be se k’a lasun ka jurumu kɛ tugun, a ka ɲi k’a jija kosɔbɛ k’a yɔrɔ janya o la. N’a  b’a jija sɔbɛ la ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye kokura, a be se ka la a la ko Jehova bena yafa a ma kosɔbɛ. Diinan mɔgɔkɔrɔw bena a kɛ kafoden dɔ ye tugun. Diinan mɔgɔkɔrɔw be kiti tigɛ jurumukɛla kelen kelen bɛɛ kan ka kɛɲɛ n’a ka koow cogoya lo ye ani u tɛ fariya o tigi ma.

19. Nimisali sɔbɛ kɔrɔ ko di? (Ezekiyɛli 33:14-16).

¹⁹ I ko an y’a ye cogo min na, nimisali sɔbɛ tɛ dan k’a yira ko an dusu kasinin lo an ka jurumu dɔ kosɔn. Jurumukɛla ka ɲi ka yɛlɛmani don a miiricogo n’a dusukunnakow la ani ka to ka koo ɲuman kɛ. O kɔrɔ ko a ka ɲi k’a ka kɛwale juguw dabila ani ka Jehova ka sariyaw labato kokura (Ezekiyɛli 33:14-16 kalan). Jurumukɛla ɲɛnako fɔlɔ ka ɲi ka kɛ min ye, o ye ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni Jehova ye kokura.

20-21. An be se ka mun lo kɛ walisa ka mɔgɔ dɔ dɛmɛ min ye jurumuba dɔ kɛ?

²⁰ Yezu y’a ka cidenya baara faan jɔnjɔn dɔ ɲɛfɔ ko: “Ne nana hakɛkɛlaw le wele waasa u ka nimisa.” (Luka 5:32). An fana ka laɲinita ka ɲi ka kɛ o lo ye. O la, an ka ɲi ka mun lo kɛ n’an bɔra a kala ma ko an teri sɔbɛ dɔ ye jurumuba kɛ?

²¹ N’an y’a ɲini k’o jurumu dogo diinan mɔgɔkɔrɔw la, an be koo jugu lo kɛra an teri la. An tɛna se k’o jurumu dogo sabu Jehova b’o kala ma ka ban (Talenw 5:21, 22; 28:13). I be se k’i teri dɛmɛ i kɛtɔ k’a fɔ a ye ko diinan mɔgɔkɔrɔw bena a dɛmɛ le. N’a banna k’a ka jurumu fɔ diinan mɔgɔkɔrɔw ye, ele ka ɲi k’o fɔ u ye. O bena a yira ko i b’a fɛ k’i teri dɛmɛ sɔbɛ la. O kɔrɔtanin lo sabu a be teriya min kɛra ni Jehova ye o be se ka tiɲɛ!

22. An bena mun lo ye barokun nata la?

²² Nka, ni dɔ tora ka jurumubaw kɛ wagatijan kɔnɔ ani diinan mɔgɔkɔrɔw y’a latigɛ ko a ka ɲi ka gwɛn ka bɔ kafo kɔnɔ do? Yala o kɔrɔ ko u ma makari a la wa? Barokun nata la, an bena a ye ko Jehova be jurumukɛla kolo ni makari ye. An bena a ye fana an be se k’a ladegi cogo min na.