1. Bi, mɔgɔ caaman be Bibulu ka hakilitigiya kumaw ta cogo di? (Talenw 1:20, 21).

 JAMANA caaman na, jama ka ca sira minw kan, an ka teli k’an balimaw ye u be an ka sɛbɛw kofɔra tɛmɛbagaw ye ni ninsɔndiya ye. N’a sɔrɔ ele yɛrɛ delila k’o kɛ. N’o lo, n’a sɔrɔ i miirila Talenw ka vɛrise dɔ la min b’a fɔ ko hakilitigiya pɛrɛnkan be bɔra fɛrɛkɛnɛw na walisa mɔgɔ ka a ka ladiliw lamɛn (Talenw 1:20, 21 kalan). b “Hakiritigiya” sɔbɛ, o min ye Jehova ka hakilitigiya ye, o be sɔrɔ Bibulu n’an ka gafew kɔnɔ. Mɔgɔw mako be o yɛrɛ lo la tigitigi walisa ka ɲɛnamaya banbali sɔrɔ. Mɔgɔ mana sɔn an ka gafe dɔ la, o ka di an ye kosɔbɛ. Nka bɛɛ lo tɛ sɔn u la. Dɔw tɛ u mako don Bibulu kɔnɔkow la. Dɔ wɛrɛw be yɛlɛ an na. U b’a miiri ko Bibulu tɛ sanga la tugun. Bibulu be min fɔ tagamacogo koo la, dɔ wɛrɛw b’o sɔsɔ ani u yɛrɛ b’a fɔ ko minw be Bibulu ka fɔtaw labato, u ka koo ka gwɛlɛ ani u b’u yɛrɛ fisaya ni tɔɔw ye. Nka kanuya kosɔn, Jehova bele b’a ka hakilitigiya labila bɛɛ ye. A b’o kɛ cogo di do?

2. Bi, an be se ka hakilitigiya sɔbɛ sɔrɔ min? Mɔgɔw fanba b’a latigɛ ka mun lo kɛ?

² Jehova be hakilitigiya sɔbɛ labila mɔgɔw ye cogo minw na, u dɔ ye a ka Kuma sababu fɛ, o min ye Bibulu ye. Mɔgɔw fanba be ni o kitabu ye. An ka gafew do? U basiginin lo Bibulu kan. Jehova ka dɛmɛ barika la, u be sɔrɔ kaan 1000 ni kɔ bɛɛ la. Minw be o gafew kɔnɔnakumaw lamɛn, o kɔrɔ, minw be u kalan ani k’u sira  tagama, olu be nafa sɔrɔ o la. Nka, mɔgɔ caaman tɛ sɔn ka mɛnni kɛ Jehova fɛ. Wala n’u y’a latigɛ k’o kɛ, u b’u jigi la u yɛrɛ kan wala u mɔgɔɲɔgɔn kan. O mɔgɔw b’an mafiɲɛya yɛrɛ sabu an y’a latigɛ ka Bibulu ka fɔtaw labato. Barokun nin na, an bena a ye fɛɛn min kama mɔgɔw be koow ta o cogo la. Nka hakilitigiya min be bɔ Jehova yɔrɔ, an be se k’o sɔrɔ cogo di? An k’o ɲiningali jaabili ɲini fɔlɔ.

3. An ka ɲi ka mun lo kɛ walisa ka hakilitigiya sɔbɛ sɔrɔ?

³ Setigiya min b’a to mɔgɔ be baara kɛ n’a ka lɔnniya ye walisa ka desizɔn ɲumanw ta, o lo ye hakilitigiya ye. Nka o dɔrɔn tɛ. Bibulu b’a fɔ ko: “Masaba ɲasiran le ye lɔnniya daminɛyɔrɔ ye. Ka Ala lɔn, o le ye hakilitgiya ye.” (Talenw 9:10). O la, n’an ka ɲi ka desizɔnba dɔ ta, an k’a ɲini k’a lɔn Jehova be min miiri o koo la, an kɛtɔ ka Bibulu n’an ka gafew sɛgɛsɛgɛ. N’an b’o kɛ, an b’a yira ko an be ni hakilitigiya sɔbɛ ye.—Talenw 2:5-7.

4. Mun na Jehova kelenpe lo be se ka hakilitigiya sɔbɛ di an ma?

⁴ Jehova Ala kelenpe lo be se ka hakilitigiya sɔbɛ di an ma (Ɔrɔm. 16:27). Mun na an b’o fɔ? A fɔlɔ, ale lo ye Danbaga ye ani a be fɛɛn bɛɛ lɔn a ka danfɛnw koo la (Zab. 104:24). A filanan, a ka kɛtaw bɛɛ b’a yira ko a ye hakilitigi ye (Ɔrɔm. 11:33). A sabanan, minw be Jehova ka ladiliw sira tagama, olu be nafa sɔrɔ o la (Talenw 2:10-12). N’an b’a fɛ ka hakilitigiya sɔbɛ sɔrɔ, an ka ɲi ka sɔn o tiɲɛnko jɔnjɔnw ma ani k’an ka desizɔnw n’an ka kokɛtaw basigi u kan.

5. Mɔgɔw ma sɔn a ma ko Jehova kelenpe lo be se ka hakilitigiya sɔbɛ di minkɛ, o nɔfɛkow ye mun lo ye?

⁵ Duniɲa kɔnɔ, mɔgɔ caaman b’a fɔ ko duniɲa kɔnɔfɛnw cɛ ka ɲi ani u labɛnnin lo koɲuman. Nka, u b’a fɔ ko Danbaga tɛ yen. Olu fɛ, fɛɛnw yɛlɛma yɛlɛmana ka kɛ u yɛrɛ ma le. Dɔ wɛrɛw b’a fɔ ko u lanin be Ala la, nka u b’a jati ko Bibulu ka sariyaw sanga benna ani u b’a latigɛ ka koow kɛ u yɛrɛ sago la. Mun lo sɔrɔla o la? Yala duniɲa cogo fisayara sabu mɔgɔw b’u jigi la u yɛrɛ ka hakilitigiya kan sanni k’u jigi la Ala kan wa? Yala mɔgɔw ye ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ wa? Wala u be ni jigiya sɔbɛ ye siniɲasigi koo la wa? Koow b’a yira ko kuma nin ye tiɲɛn ye: “Adamaden ka lɔnniya, a ka hakilitigiya, walima a ka miiriya te yɛlɛmani don Masaba sago la.” (Talenw 21:30). O b’an lasun an ka to ka Jehova deli walisa a ka hakilitigiya sɔbɛ di an ma! A fɔ man di, nka mɔgɔ caaman t’o kɛ. Mun na do?

6. Ka kɛɲɛ ni Talenw 1:22-25 ka fɔta ye, mɔgɔ sugu jumanw lo be ban ka Jehova ka hakilitigiya lamɛn?

⁶ Ni hakilitigiya sɔbɛ be “pɛrɛnna siradaw” la, mɔgɔ caaman tɛ sɔn k’a lamɛn. Bibulu ka fɔta la, mɔgɔ sugu saba lo be ban k’o kɛ: “kolɔnbaliw,” “mɔgɔjagabɔbagaw” ani “nalomanw” (Talenw 1:22-25 kalan). An k’a filɛ min b’o mɔgɔw lasun ka ban Ala ka hakilitigiya ma ani an be se k’an yɛrɛ tanga o ma cogo min na.

7. Mun na dɔw b’a latigɛ ka to u ka ‘kolɔnbaliya’ la?

⁷ “Kolɔnbaliw” be la koo bɛɛ la ani a ka nɔgɔ k’u lafili (Talenw 14:15). An ka teli k’o mɔgɔ suguw kunbɛn waajuli la. Miiri k’a filɛ diinan kuntigiw ani politiki  ɲɛmɔgɔw ye mɔgɔ miliyɔn caaman minw lafili. Dɔw dusu be gwan kosɔbɛ n’u bɔra o mɔgɔw ka ngalon kala ma. Nka mɔgɔ minw kofɔra Talenw 1:22 la, olu b’a latigɛ ka to u ka kolɔnbaliya la sabu o lo ka di u ye (Zer. 5:31). U b’a fɛ k’u diyanyekow lo kɛ ani u t’a fɛ ka Bibulu kɔnɔnakow lɔn wala k’a ka sariyaw sira tagama. Muso dɔ be Kanada, Kebɛki dugu la ani a jijanin lo a ka diinankow la. Jehova Seere dɔ tagara bɔ a ye ani o muso y’a fɔ a ye ko: “N’an ka mɔnpɛriw y’an lafili, olu kunko lo, an ka mun b’o la!” Mɔgɔ caaman fana b’o lo miiri. Minw b’a latigɛ k’u ɲɛɛ tugu tiɲɛn kan, an t’a fɛ k’olu ladegi fewu!—Talenw 1:32; 27:12.

8. Mun lo bena an dɛmɛ ka hakilitigiya sɔbɛ sɔrɔ?

⁸ Bibulu b’an jija ko an kana to kolɔnbaliya la, nka ‘hakili ta fan fɛ, an ka kɛ mɔgɔ ɲɛnatigɛlenw ye.’ (1 Kor. 14:20, Bible senuma). An be hakilitigiya sɔbɛ sɔrɔ n’an be Bibulu ka sariyakolow sira tagama. Dɔɔni dɔɔni, an b’a faamu o sariyakolow b’an dɛmɛ cogo min na k’an yɛrɛ tanga gwɛlɛyaw ma ani ka desizɔn ɲumanw ta. A ka ɲi an ka to k’an yɛrɛ sɛgɛsɛgɛ k’a filɛ n’an b’o lo kɛra. N’a sɔrɔ an be bibulukalan kɛra ani an y’a daminɛ ka taga lajɛnw na a wagati damanin ye nin ye. N’o lo, an be se k’an yɛrɛ ɲininga fɛɛn min kama an bele m’an yɛrɛkun di Jehova ma ani ka batize. N’an ye batɛmu ta ka ban, yala an be an ka waajuli kɛcogo ani mɔgɔw kalancogo fisayara wa? Yala an ka desizɔnw b’a yira ko an b’a to Bibulu ka sariyakolow k’an ɲɛminɛ wa? An be tɔɔw minɛ cogo min na, yala o b’a yira ko an be ni kerecɛn jogow ye wa? N’an y’a ye ko an ka ɲi ka yɛlɛmaniw kɛ, an ka miiri Jehova ka ladiliw la koɲuman sabu o lo be “lɔnniya di kolɔnbali ma.”—Zab. 19:8.

9. “Mɔgɔjagabɔbagaw,” wala mɔgɔ lɔgɔbɔlaw b’a yira cogo di ko u banna hakilitigiya la?

⁹ “Mɔgɔjagabɔbagaw” lo ye mɔgɔ sugu filanan ye minw be ban Ala ka hakilitigiya la. An ka teli k’o mɔgɔ suguw kunbɛn n’an be waajuli kɛra. Mɔgɔ lɔgɔbɔ ka di u ye (Zab. 123:4). Bibulu b’an lasɔmi ko mɔgɔ lɔgɔbɔlaw bena caya laban loonw na (2 Piyɛri 3:3, 4). I ko cɛɛ kantigi Lɔti burancɛw, bi fana mɔgɔ dɔw t’u janto Ala ka lasɔmini kumaw na (Zɛnɛzi 19:14). Minw be Bibulu ka sariyakolow labato, mɔgɔ caaman be olu lɔgɔbɔ. U b’o kɛ sabu u be “taama ka kɛɲɛ n’u ka nigɛjugu ye.” (Zude 7, 17, 18). Bibulu be min fɔ o mɔgɔ lɔgɔbɔlaw koo la, kerecɛn murutininw ani mɔgɔ wɛrɛ minw banna Jehova la, olu fana ka koo be ten le jaatika!

10. Ka kɛɲɛ ni Zaburuw 1:1 ye, mun lo be se k’an dɛmɛ an kana kɛ mɔgɔ lɔgɔbɔlaw ye?

¹⁰ Mun lo be se k’an dɛmɛ an kana kɛ mɔgɔ lɔgɔbɔlaw ye? Koo minw be se k’an dɛmɛ, u la dɔ ye ka ban ka jɛn n’o mɔgɔ suguw ye (Zaburuw 1:1 kalan). O kɔrɔ ko an tɛ kerecɛn murutininw ka fɛɛn si lamɛn wala an t’u ka sɛbɛ si kalan. An b’a faamu ko n’an m’an yɛrɛ kɔrɔsi, an ka teli k’a daminɛ ka mɔgɔw kɔrɔfɔ ani ka sigasiga Jehova koo la. A be cikan minw di an ma a ka ɔriganisasiyɔn sababu fɛ, an ka teli ka sigasiga u la fana. Walisa k’an yɛrɛ tanga o ma, an be se k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Ni n’ ye cikanw wala ɲɛfɔli kuraw sɔrɔ, yala n’ ka teli ka ŋunuŋunu wa? Minw be an ka baara ɲɛminɛna, yala n’ ka teli ka fiɲɛ sɔrɔ u la wa?” N’an be sin k’o koow dabila, an koo bena diya Jehova ye.—Talenw 3:34, 35.

11. Jehova ye sariya minw sigi tagamacogo koo la, “nalomanw” b’u jati cogo di?

 ¹¹ Mɔgɔ sugu sabanan minw be ban Ala ka hakilitigiya la, o ye “nalomanw” lo ye. Nalomanw lo sabu Ala ye sariya minw sigi tagamacogo ta fan fɛ, u t’u ka ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ n’o ye. Olu be koo minw jati koo ɲumanw ye, u b’o lo kɛ (Talenw 12:15). O mɔgɔ suguw be ban Jehova la, ale min ye hakilitigiya Bɔyɔrɔ ye (Zab. 53:2). Tuma caaman na n’an y’u kunbɛn waajuli la, u ka teli k’an kɔrɔfɔ sabu an be Bibulu ka sariyaw sira tagama. K’a sɔrɔ u tɛ se k’a fɔ an ye an be se k’an ka ɲɛnamaya kɛ cogo fisaman min na. Bibulu b’a fɔ ko: “Naloman te se ka hakilitigi ka kuma faamu. A man kan k’a daa yɛlɛ dugu koo ɲɛnabɔyɔrɔ la.” (Talenw 24:7). Ladili ɲuman si tɛ naloman fɛ k’a di mɔgɔ ma. O lo kama Jehova b’an lasɔmi ko an “kana to naloman kɔrɔ”!—Talenw 14:7.

12. Mun lo bena an dɛmɛ an kana koow kɛ i ko nalomanw b’a kɛ cogo min na?

¹² Ala ka sariyaw koo ka gwo mɔgɔ minw ye, an tɛ komi olu. Ala ka koow jaticogo ani a ka sariyaw bɛɛ ka di an ye haali! An be se k’o kanuya barika bonya an kɛtɔ ka kanminɛli ani kanminɛbaliya nɔfɛkow suman ni ɲɔgɔn ye. Kɔrɔsili kɛ k’a filɛ mɔgɔw be kunko minw lase u yɛrɛ ma sabu u be ban Ala ka ladili ɲumanw na. O kɔ, miiri k’a filɛ i ka ɲɛnama ka fisa cogo min na sabu i be mɛnni kɛ Ala fɛ.—Zab. 32:8, 10.

13. Yala Jehova b’an waajibiya an ka sɔn a ka ladiliw ma wa?

¹³ Jehova b’a ka hakilitigiya labila bɛɛ ye, nka a tɛ mɔgɔ si waajibiya ka sɔn a la. A kɔni b’a ɲɛfɔ an ye an be bɔnɛ minw lase an yɛrɛ ma, n’an banna a ka ladiliw ma (Talenw 1:29-32). Minw tɛ sɔn ka mɛnni kɛ Jehova fɛ, olu bena u “yɛrɛ taamacogo sara sɔrɔ.” A mɛɛn o mɛɛn, u bena tɔɔrɔ ni dusukasi sɔrɔ u ka ɲɛnamaya kɛcogo kosɔn, ani a laban, Jehova bena u halaki. K’a sɔrɔ minw be sɔn ka Jehova ka ladiliw lamɛn ani u be u sira tagama, layidu nin bena dafa u koo la: “Mɔgɔ min b’a tulo malɔ, o tigi bena to hakilisigi la. A bena to lafiya la, sigɛn yɔrɔ bena jaɲa a la.”—Talenw 1:33.

14-15. An be ladili juman lo sɔrɔ Talenw 4:23 kɔnɔ?

¹⁴ N’an be Ala ka ladiliw sira tagama, o b’an nafa tuma bɛɛ. I ko an y’a ye barokun nin na cogo min na, Jehova ka ladiliw labilanin lo bɛɛ ye. Misali la, Talenw ka kitabu kuru bɛɛ kɔnɔ, Jehova be ladiliw di an ma minw b’an nafa tuma bɛɛ n’an b’u sira tagama. An k’u la naani dɔrɔn lajɛ.

¹⁵ I dusukun latanga. Bibulu b’an jija ko: “I janto i jusukun le ra ka tɛmɛ fɛn  tɔw bɛɛ kan, sabu i ta ɲanamanya kow bɛ bɔ yi le.” (Talenw 4:23, Biblu Ala ta Kuma). Miiri k’a filɛ an ka ɲi ka min kɛ walisa an dusukun yɛrɛ yɛrɛ ka to kɛnɛya la. An ka ɲi ka dumuni ɲuman kɛ, k’an farikolo ɲɛnagwɛ koɲuman ani k’an yɛrɛ tanga delinanko juguw ma. An b’o ɲɔgɔn lo kɛ fana walisa k’an dusukun latanga Alako ta fan fɛ. An be Ala ka Kuma kalan loon o loon. An b’an yɛrɛ labɛn lajɛnw kama, an be taga u la ani an be lakalitaw kɛ. An b’an seen don bɛrɛbɛrɛ waajuli baara la walisa an kisɛyanin ka to. An b’an yɛrɛ tanga delinanko juguw ma fana. Cogo di do? Koo o koo be se k’a to an be kɛ ni miiriya juguw ye, an b’an mabɔ u la pewu. O koo dɔw ye jɛnɲɔgɔn juguw ye ani kakalayakow be ɲɛnagwɛko minw na.

16. Mun na Talenw 23:4, 5 b’an nafa koɲuman bi?

¹⁶ Min b’i bolo, o ka i wasa. Bibulu b’a fɔ ko: “Kana i yɛrɛ sigɛn ka nafolo ɲini . . . I ɲaa latɔ a kan, a tunutɔ lo. A be i ko gaman b’a fɛ, i n’a fɔ sɛgɛn, ka van sankolo kɔnɔ.” (Talenw 23:4, 5). Mɔgɔ ka teli ka bɔnɛ a ka nafolo n’a bololafɛnw na. Bi, wariko do ye nafolotigiw ni fantan caaman kuun bɛɛ ta. O lo kama, u ka teli ka koo dɔw kɛ minw b’u tɔgɔ tiɲɛ, k’u ka jɛnɲɔgɔnya nagasi ni tɔɔw ye ani k’u ka kɛnɛyako fana nagasi (Talenw 28:20; 1 Tim. 6:9, 10). K’a sɔrɔ hakilitigiya b’an dɛmɛ ka wariko jati ka dama kɛɲɛ. O b’an tanga wasabaliya ma ani an ninsɔn ka di sabu min b’an bolo, o b’an wasa.—Waaj. 7:12.

17. Ka kɛɲɛ ni Talenw 12:18 ye, mun lo be se k’an dɛmɛ ka hakilitigiya kumaw fɔ?

¹⁷ Miiri ka sɔrɔ ka kuma. N’an m’an yɛrɛ kɔrɔsi, an ka kumaw be se ka digi tɔɔw la. Bibulu ko: “Mɔgɔ min be kuma a kunfɛ, a be digi mɔgɔ la i ko murujan. Nga, lɔnnikɛla [wala hakilitigi] ka kuma be mɔgɔ dusu suma.” (Talenw 12:18). An be jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni tɔɔw ye n’an tɛ nafigiya kɛ u ka filiw koo la (Talenw 20:19). An t’a fɛ an ka kuma ka digi tɔɔw la, nka an b’a fɛ a k’u dusu  suma le. O kama, an ka ɲi ka Ala ka Kuma kalan tuma o tuma ani ka miiri a kan (Luka 6:45). N’an be miiri Bibulu kɔnɔnakumaw kan, an ka kumaw bena kɛ i ko “lɔnniya wala hakilitigiya bɔyɔrɔ” min be tɔɔw jija.—Talenw 18:4.

18. N’an be Talenw 24:6 sira tagama, o b’an dɛmɛ cogo di waajuli la?

¹⁸ Cikanw labato. Bibulu be ladili nafaman nin di an ma: “Kɛlɛdenw be kɛlɛ kɛ ni jatiminɛ le ye, u be see sɔrɔ ladilikɛbagaw caya kosɔn.” (Talenw 24:6). O sariyakolo b’an dɛmɛ cogo di ka kɛ waajulikɛla ɲumanw ni kalanfa ɲumanw ye? An tɛ waajuli kɛ ani ka mɔgɔ kalan i ko an b’a fɛ cogo min na. Nka cikan minw be di an ma, an b’a ɲini k’u labato. An be ladili ɲumanw sɔrɔ lajɛnw na. Kalankɛlaw b’a yira an na, an be se ka basigi Bibulu kan ka tɔɔw kalan cogo ɲuman min na. Ani Jehova ka ɔriganisasiyɔn be gafew ni videwo nafamanw di an ma, an be tɛmɛ minw fɛ ka mɔgɔw dɛmɛ u ka Bibulu faamu. Yala i b’i yɛrɛ degira walisa ka se baara kɛcogo la koɲuman n’o minanw ye wa?

19. Jehova be hakilitigiya min di an ma, i be mun lo miiri o koo la? (Talenw 3:13-18).

¹⁹ Talenw 3:13-18 kalan. Jehova be ladili ɲuman minw di an ma Bibulu kɔnɔ, an b’a waleɲuman lɔn kosɔbɛ o kosɔn! N’o ladiliw tun tɛ yen, kuun tun tɛna kɛ an ka ɲɛnamaya la. Barokun nin na, an ye ladili nafaman dɔw lajɛ minw be Talenw ka kitabu kɔnɔ. Nka, Bibulu kuturu bɛɛ fanin be Jehova ka ladili ɲumanw lo la. An k’an jija ka to ka koow kɛ tuma bɛɛ ka kɛɲɛ ni Jehova ka hakilitigiya ye. Mɔgɔ caaman t’o jati fɛɛn nafaman ye. Nka, an kɔni lanin b’a la ko Ala ka hakilitigiya “sɔrɔbagaw dagamunin lo.”