1. Kerecɛn kanbelew ka ɲi ka mun lo kɛ walisa u ka koow ka ɲɛ u bolo?

 MASACƐ Dawuda y’a fɔ Solomani ye ko: “Barika don i yɛrɛ la, k’i yɛrɛ kɛ cɛɛ ye.” (1 Mas. 2:1-3). Bi, a ka ɲi balimacɛw bɛɛ k’o ladili sira tagama. Walisa u ka koow ka ɲɛ u bolo, u ka ɲi k’a ɲini ka Ala ka sariyaw ni Bibulu ka sariyakolow labato u ka ɲɛnamaya faan bɛɛ la (Luka 2:52). Mun na a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ balima kanbelew ka kɛ kerecɛn kolɔnbagaw ye?

2-3. Mun na a kɔrɔtanin lo balima kanbelew ka kɛ kerecɛn kolɔnbagaw ye?

² Balimacɛw lɔyɔrɔ ka bon denbaya ani kafo kɔnɔ. N’i ye balima kanbele ye, i bena kunkanbaara minw dafa sini ma, siga t’a la, i be miirila o la. N’a sɔrɔ i ka laɲinita ye ka kɛ kudayi cidenya baarakɛla, kɔrɔsigi ciden ani kɔfɛ diinan mɔgɔkɔrɔ ye. N’a sɔrɔ i b’a fɛ ka muso furu fana ani ka deenw sɔrɔ (Efɛz. 6:4; 1 Tim. 3:1). Walisa k’o laɲinitaw dafa ani i ka koow ka ɲɛ i bolo, i ka ɲi ka kɛ kerecɛn kolɔnbaga ye. b

³ Mun lo be se k’i dɛmɛ ka kɛ kerecɛn kolɔnbaga ye? A kɔrɔtanin lo i ka koo tigitigi dɔw degi. N’o lo, i bena kunkanbaara minw sɔrɔ sini ma, i be se ka mun lo kɛ kabi sisan walisa k’i yɛrɛ labɛn u kama ani k’u dafa koɲuman?

4. I be se ka ɲɛyirali ɲumanw sɔrɔ min k’u ladegi? (jaa lajɛ fana).

⁴ Ɲɛyirali ɲumanw ladegi. Ɲɛyirali ɲumanw ka ca Bibulu kɔnɔ, balima kanbelew be se ka minw ladegi. O  cɛɛ minw ye ɲɛnamaya kɛ galen, u tun be Ala kanu ani u tun be u janto Ala ka jama na cogo caaman na. Balimacɛ kolɔnbaga minw ye ɲɛyirali ɲumanw ye, i be se k’u sɔrɔ fana i somɔgɔw ani kafodenw cɛma (Eburuw 13:7). I be se ka Yezu ladegi fana sabu ale ye koow kɛ cogo dafanin na (1 Piyɛri 2:21). N’i b’o cɛɛw ka ɲɛyiraliw sɛgɛsɛgɛra, u ka jogo minw ka di i ye kosɔbɛ, miiri o la (Eburuw 12:1, 2). O kɔ, a filɛ i bena u ladegi cogo min na.

5. I be se k’i yɛrɛ degi cogo di ka jatiminɛ kɛ ani mun na o kɔrɔtanin lo? (Zaburuw 119:9).

⁵ “To ka . . . jatiminɛ kɛ dɛ! Kana i yɔrɔ jaɲa o la.” (Talenw 3:21). Cɛɛ min be jatiminɛ kɛ, a be miiri koɲuman ka sɔrɔ ka koow kɛ. O la, i jija kosɔbɛ ka kɛ n’o setigiya ye ani k’a mara. Mun na do? Sabu bi duniɲa kɔnɔ, kanbelew fanba be basigi u yɛrɛ ka miiriya n’u dusukunnakow lo kan ka desizɔnw ta (Talenw 7:7; 29:11). Telewisɔn, ɛntɛrɛnɛti ani rezo sosiyow n’a ɲɔgɔnnaw fana be se ka nɔɔ to i ka miiriyaw n’i ka kɛwalew kan. Nka, mun lo bena i dɛmɛ ka se jatiminɛ na? A daminɛ ka Bibulu ka sariyakolow lajɛ ani miiri k’a filɛ u be se k’i nafa cogo min na. O kɔ, basigi o sariyakolow kan ka desizɔnw ta minw bena diya Jehova ye (Zaburuw 119:9 kalan). N’i y’o setigiya sɔrɔ, o bena i dɛmɛ kosɔbɛ ka kɛ balimacɛ kolɔnbaga ye (Talenw 2:11, 12; Eburuw 5:14). An ka koo fila lajɛ minw na jatiminɛ bena i nafa: 1) I be balimamusow minɛ cogo min na ani 2) i be desizɔn minw ta i sawura koo la.

6. Jatiminɛ bena i lasun ka balimamusow minɛ cogo di?

⁶ Jatiminɛ bena i lasun ka bonya la balimamusow kan. Tiɲɛn lo ko koo jugu tɛ balima kanbele dɔ k’a ɲini ka balimamuso dɔ lɔn ka ɲɛ furu kama. Nka n’a t’a fɛ k’a furu, jatiminɛ bena a lasun a kana fɛɛn dɔ fɔ, ka fɛɛn dɔ sɛbɛ wala ka koo dɔ kɛ min bena a to o balimamuso b’a miiri ko a b’a fɛ ka teriya kɛ n’a ye furu kama le (1 Tim. 5:1, 2). N’a be teriya kɛra ni balimamuso dɔ ye  furu kama, a bena o balimamuso latanga tɔgɔtiɲɛ ma. O la, a tɛna a ɲini ka kɛ n’a ye u fila dama ni bilasirabaga t’u la.—1 Kor. 6:18.

7. Jatiminɛ bena balima kanbele dɛmɛ cogo di n’a be desizɔnw tara a sawura koo la?

⁷ Cogo wɛrɛ juman na balima kanbele b’a yira ko a be jatiminɛ kɛ? O ye ka desizɔn ɲumanw ta a ka fanidoncogo ani a kuun dilancogo koo la. Tuma caaman na minw be fani modɛliw bɔ, olu be kakalayakow kɛ ani u t’u janto Jehova ka sariyaw la. O la, u be fani modɛli minw bɔ, u ka teli ka mɔgɔ dɛrɛ kojugu ani ni cɛɛw ye u don, u be kɛ i n’a fɔ musow. Balimacɛ min be ɲɛtaga kɛra walisa ka kɛ kerecɛn kolɔnbaga ye, n’ale b’a latigɛra a bena fani min don, a b’a to Bibulu ka sariyakolow k’a ɲɛminɛ. A be miiri fana ɲɛyirali ɲumanw koo la kafo kɔnɔ. A be se k’a yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ ka desizɔnw b’a yira ko n’ be jatiminɛ kɛ ani ko n’ be bonya la tɔɔw kan wa? Yala n’ ka fanidoncogo b’a to tɔɔw b’a ye ko n’ ye Ala batobaga ye wa?” (1 Kor. 10:31-33; Titi 2:6). Balima kanbele min be jatiminɛ kɛ, a balimaw bena bonya la a kan ani a bena a sankolola Faa dusu diya.

8. Balima kanbele be se ka mun lo kɛ walisa tɔɔw k’a jati lannamɔgɔ ye?

⁸ Kɛ lannamɔgɔ ye. Balima kanbele min ye lannamɔgɔ ye, u mana baara o baara kalifa a ma, a b’a sɔbɛ don k’o kɛ (Luka 16:10). Miiri Yezu ka ɲɛyirali dafanin koo la. A tun tɛ tulon kɛ n’a ka kunkanbaaraw ye. Jehova ye kunkanbaara minw kalifa a ma, a y’u bɛɛ dafa hali n’o tun man nɔgɔ a ma. A tun be mɔgɔw kanu sanko a ka kalandenw. O kama, a sɔnna k’a niin di u kosɔn (Zan 13:1). Walisa ka Yezu ladegi, u mana baara o baara kalifa i ma, i jija kosɔbɛ k’o kɛ. N’i t’o baara kɛcogo lɔn, i yɛrɛ majigi ka dɛmɛ ɲini balima kolɔnbagaw fɛ. Kana a ɲini ka dɔɔni dɔrɔn kɛ o baara la, nka a kɛ ka dafa (Ɔrɔm. 12:11). I be baara o baara kɛ, o kɛ ‘i n’a fɔ Matigi ka baara lo, kan’a kɛ i n’a fɔ mɔgɔ ta lo.’ (Kɔlɔs. 3:23). Kana ɲinɛ ko i tɛ mɔgɔ dafanin ye. O la, i seko daan lɔn ani sɔn i ka filiw ma.—Talenw 11:2.

9. Mun na balima kanbele ka ɲi ka koo tigitigi dɔw degi?

⁹ I ka ɲi ka koo tigitigi dɔw degi walisa ka kɛ balimacɛ kolɔnbaga ye. O bena i dɛmɛ ka kunkanbaaraw dafa kafo kɔnɔ, ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ ni tɔɔw ye ani ka baara sɔrɔ o min bena a to i b’i yɛrɛ n’i ka denbaya mako wasa. An k’o koo jɔnjɔn damanin lajɛ.

10-11. Ni balima kanbele be kalangwɛ ni sɛbɛri degi koɲuman, o b’ale yɛrɛ ni kafodenw nafa cogo di? (Zaburuw 1:1-3; jaa lajɛ fana).

¹⁰ Kalangwɛ ni sɛbɛri degi koɲuman. Bibulu b’a yira ko mɔgɔ min be wagati ta  loon o loon ka Ala ka Kuma kalan ani ka miiri a kan, o tigi dagamunin lo ani a ka koow be ɲɛ a bolo (Zaburuw 1:1-3 kalan). Bibulu kalantɔ loon o loon, o tigi bena Jehova ka miiriya lɔn. O bena a dɛmɛ ka miiri ani ka jatiminɛ kɛ koɲuman (Talenw 1:3, 4). An mako be o cɛɛw ɲɔgɔn na kafo kɔnɔ. Mun na do?

¹¹ Balimaw mako be balimacɛw la minw be se ka basigi Bibulu kan k’u kalan ani ka ladiliw di u ma (Titi 1:9). N’i be se kalangwɛ ni sɛbɛri la koɲuman, i bena se ka kalanw ni lakalita ɲumanw labɛn minw bena i balimaw ka limaniya barika bonya. I bena se ka kunnafoni nafamanw sɛbɛ fana i ka kelenna kalan tuma na ani kalanw lamɛntɔ kafo ka lajɛnw ni lajɛnbaw la. O kunnafoniw bena i dɛmɛ k’i ka limaniya barika bonya ani ka tɔɔw jija.

12. Mun lo bena i dɛmɛ i ka se lamɛnni na koɲuman ani ka kuma ni ɲumanya ye?

¹² I yɛrɛ degi ka lamɛnni kɛ koɲuman ani ka kuma ni ɲumanya ye. Balimacɛ ka ɲi ka se o la. A ka ɲi ka se ka tɔɔw lamɛn koɲuman ani k’a ɲini k’u ka miiriya n’u dusukunnakow faamu (Talenw 20:5). I be kumana ni mɔgɔ min ye, i janto o tigi ɲɛda cogo, a kumakan ani a fari lamagacogo la. I tɛna se k’o kɛ n’i tɛ wagati kɛ ni mɔgɔw ye. N’i ka teli ka baro kɛ ni mɔgɔw ye e-mail, mesazi n’a ɲɔgɔnnaw sababu fɛ, a tɛna nɔgɔya i ma ka baro kɛ n’u ye ɲɛda ni ɲɛda. O la, to ka sababuw ɲini ka baro kɛ ni mɔgɔw ye ɲɛda ni ɲɛda.—2 Zan 12.

13. Balima kanbele ka ɲi ka koo wɛrɛ juman lo degi? (1 Timote 5:8; jaa lajɛ fana).

¹³ A degi ka koow kɛ i yɛrɛ ma. Balimacɛ kolɔnbaga ka ɲi ka se k’a yɛrɛ n’a ka denbaya mako wasa (1 Timote 5:8 kalan). Jamana dɔw la, balima kanbelew facɛ wala u somɔgɔ wɛrɛ lo b’u degi bololabaara dɔ la. Yɔrɔ wɛrɛw la, kanbelew be bololabaara wala baara wɛrɛw degi lise la le. A mana kɛ min o min ye, a ka ɲi i ka baara kɛcogo dɔw degi minw bena i dɛmɛ ka baara sɔrɔ (Kɛw. 18:2, 3; 20:34; Efɛz. 4:28). I sɔbɛ don i ka baara la ani n’i ye baara dɔ daminɛ, i jija k’a laban. N’i b’o kɛ, mɔgɔ wɛrɛw bena o kɔrɔsi ani u bena bonya la i kan. O la, i ka teli ka baara sɔrɔ ani k’a mara. An kumana jogow ani setigiya minw koo la, u bena balima kanbelew dɛmɛ fana k’u ka kunkanbaara nataw dafa. An k’o kunkanbaara dɔw lajɛ.

14. Balima kanbele be se k’a yɛrɛ labɛn cogo di ka kɛ kudayi cidenya baarakɛla ye?

¹⁴ Kudayi cidenya baarakɛla. Balimacɛ kolɔnbaga caaman ye kudayi cidenya baara daminɛ u kanbele tuma. Piyɔniye baara bena i dɛmɛ k’a lɔn i be se ka koow kɛ ni mɔgɔ sifa caaman ye cogo min na. A bena i dɛmɛ fana ka baara kɛ n’i ka wari ye hakilitigiya la walisa i ka musakaw kana caya n’i ka sɔrɔ ye (Filip. 4:11-13). N’i b’a fɛ ka kɛ kudayi cidenya baarakɛla ye, fɛɛrɛ ɲuman dɔ ye ka kɛ kɔrɔsigi piyɔniye ye. Balima caaman b’a latigɛ ka kɛ kɔrɔsigi piyɔniyew ye wagati dɔ la. U b’u yɛrɛ labɛn o cogo la ka kɛ kudayi piyɔniyew ye. N’i kɛra kudayi piyɔniye ye, i be se ka sababu sɔrɔ ka kudayi cidenya baara sifa wɛrɛw kɛ i n’a fɔ Masaya Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔli ani Betɛli baara.

15-16. Balima kanbele be se ka saratiw dafa cogo di walisa ka kɛ kɔrɔsigi ciden wala diinan mɔgɔkɔrɔ ye?

¹⁵ Kɔrɔsigi ciden wala diinan mɔgɔkɔrɔ. Balimacɛw ka ɲi k’a ɲini ka saratiw dafa ka kɛ diinan mɔgɔkɔrɔw ye walisa k’u balimaw dɛmɛ. Bibulu b’a fɔ ko balimacɛ minw b’a ɲini k’o kunkanbaara dafa, u “ye baaraɲuman le woloma.” (1 Tim. 3:1). Sanni ka kɛ diinan mɔgɔkɔrɔ ye, balimacɛ ka ɲi ka saratiw dafa walisa ka kɛ kɔrɔsigi ciden ye fɔlɔ. Kɔrɔsigi cidenw be diinan mɔgɔkɔrɔw dɛmɛ cogo tigitigi caaman na. Diinan mɔgɔkɔrɔw wo, kɔrɔsigi cidenw wo, u bɛɛ b’u yɛrɛ majigi k’u balimaw dɛmɛ ani u be waajuli kɛ ni kisɛya ye. Balima kanbelew be se ka saratiw dafa ka kɛ kɔrɔsigi cidenw ye hali n’u sii be saan 17 ni 19 cɛ. Ani kɔrɔsigi ciden kolɔnbaga be se ka kɛ diinan mɔgɔkɔrɔ ye hali k’a sii to saan 20.

¹⁶ I be se ka saratiw dafa cogo di o kunkanbaaraw kama? Bibulu be jogo dɔw lo kofɔ i ka ɲi k’a ɲini ka kɛ ni minw ye. Nka, a to i hakili la ko i be ni kanuya min ye Jehova, i somɔgɔw ani kafodenw koo la, o lo ka ɲi k’i lasun i b’a ɲini ka kɛ n’o jogow ye (1 Tim. 3:1-13; Titi 1:6-9; 1 Piyɛri 5:2, 3). I jija k’o jogo kelen kelen bɛɛ sɛgɛsɛgɛ koɲuman ani Jehova deli a k’i dɛmɛ ka kɛ n’o ye. c

17. Balima kanbele be se k’a yɛrɛ labɛn cogo di ka kɛ furucɛ ani denbaya kuntigi ye? (jaa lajɛ fana).

¹⁷ Furucɛ ani denbaya kuntigi. I ko Yezu  y’a fɔ cogo min na, balimacɛ kolɔnbaga dɔw be to cɛgwanaya la (Mat. 19:12). Nka, n’i y’a latigɛ ka muso furu, i bena kunkanbaara wɛrɛw sɔrɔ o minw ye ka kɛ furucɛ ani denbaya kuntigi ye (1 Kor. 11:3). Jehova b’a ɲini cɛɛ fɛ a k’a muso kanu ani k’a janto a la farikolo, dusukunnako ani Alako ta fan fɛ (Efɛz. 5:28, 29). An ye jogow ani setigiya minw kofɔ i n’a fɔ ka se jatiminɛ na, ka bonya la musow kan ani ka kɛ lannamɔgɔ ye, olu bena i dɛmɛ ka kɛ furucɛ ɲuman ye. I labɛnnin bena to k’i ka kunkanbaaraw dafa, o minw ye ka kɛ furucɛ ani denbaya kuntigi ye.

18. Balima kanbele be se k’a yɛrɛ labɛn cogo di ka kɛ denfa ye?

¹⁸ Denfa. I furunin kɔ, i be se ka kɛ denfa ye. I be se ka kalan caaman sɔrɔ Jehova fɛ denfa ɲuman koo la (Efɛz. 6:4). Misali la, Jehova y’a fɔ a Dencɛ Yezu ye ka gwɛ ko a koo ka di ale ye (Mat. 3:17). N’i kɛra denfa ye, to k’i deenw hakili sigi ko u koo ka di i ye. U mana koo ɲuman kɛ, i kɔnɔ gwɛ k’u tando. Denfa minw be Jehova ladegi, olu be u deenw dɛmɛ u be kɔrɔbaya ka kɛ balimacɛ ni balimamuso kolɔnbagaw ye. I be se k’i yɛrɛ labɛn kabi sisan o kama. O la, to k’i janto i somɔgɔw ni kafodenw na ani k’a yira u la ko i b’u kanu ani ko u koo ka gwɛlɛ i ma (Zan 15:9). O bena i dɛmɛ ka kɛ furucɛ ani denfa ɲuman ye sini ma. Yanni o cɛ, i koo bena diya Jehova ye ani i bena kɛ dɛmɛbaga ɲuman ye i somɔgɔw ani kafodenw fɛ.

19-20. Mun lo bena balima kanbelew dɛmɛ u ka kɛ kerecɛn kolɔnbagaw ye? (jaa lajɛ ɲɛɛ fɔlɔ kan).

¹⁹ Balima kanbele, walisa ka kɛ kerecɛn kolɔnbaga ye, o tɛ ɲɛ jijali kɔ. I ka ɲi ka ɲɛyirali ɲumanw ladegi, ka se jatiminɛ na, ka kɛ lannamɔgɔ ye, ka koo tigitigi dɔw degi ani k’i yɛrɛ labɛn kunkanbaara nataw kama.

²⁰ I ka ɲi ka koo minw bɛɛ kɛ, i mana miiri u la, a be se ka kɛ i ɲɛɛ na ko u ka ca kojugu. Nka, i be se k’u kɛ. Kana ɲinɛ ko Jehova labɛnnin lo k’i dɛmɛ (Ezayi 41:10, 13). Kafodenw fana bena i dɛmɛ. N’i y’i seko bɛɛ kɛ ka kɛ balimacɛ kolɔnbaga ye, i bena ninsɔndiya kosɔbɛ i ka ɲɛnamaya kɔnɔ. Balima kanbelew, aw koo ka di an ye yɛrɛ le! Aw be jijali minw kɛra walisa ka kɛ kerecɛn kolɔnbagaw ye, Jehova k’aw duga kosɔbɛ o kosɔn.—Talenw 22:4.