1. An caaman be bondori juman lo kɛra?

 YALA i delila ka laɲinita dɔ latigɛ Alako ta fan fɛ, nka a tun man nɔgɔ i ma k’o dafa wa? b N’o lo i kelen tɛ. Misali la, Philip tun b’a fɛ k’a ka delili kɛcogo fisaya ani ka delili kɛ tuma o tuma. Nka, a tun man nɔgɔ a ma ka wagati sɔrɔ ka delili kɛ. Erika ka laɲinita tun ye ka na lɛri la waajuli baara lajɛn na tuma o tuma. Nka a bele tun be to ka na lajɛnw fanba daminɛnin kɔ. Tomáš y’a ɲini siɲɛ caaman ka Bibulu kuturu bɛɛ kalan. A ko: “Bibulu kalan tun man di n’ ye dɔrɔn le. N’ y’a ɲini siɲɛ saba k’o kɛ, nka tuma o tuma, n’ tun be dan dɔrɔn Levitiki ka kitabu lo ma.”

2. N’an ma se k’an ka laɲinita dɔ dafa fɔlɔ Alako ta fan fɛ, mun na an man ɲi k’an fari faga?

² Ni laɲinita dɔ b’i fɛ i ma se ka min dafa fɔlɔ, kana i fari faga. Walisa ka laɲinita dɔ dafa hali ni laɲinita nɔgɔman lo, o be wagati ta ani o tɛ ɲɛ jijaliba kɔ. I bele b’a fɛ minkɛ k’i ka laɲinita dafa, o b’a yira ko i be jɛnɲɔgɔnya min kɛra ni Jehova ye, o kɔrɔtanin lo kosɔbɛ i fɛ. O b’a yira fana ko i b’a fɛ k’i seko bɛɛ kɛ a ka baara la. I be jijali minw kɛra, o ka di Jehova ye kosɔbɛ. Tiɲɛn na, a tɛ koo dɔ ɲini i fɛ i tɛ se ka min kɛ (Zab. 103:14; Mise 6:8). O la, i be se ka laɲinita minw dafa, o latigɛ. O kɔ, i be se ka mun lo kɛ k’i ka laɲinita dafa? An ka ladili dɔw lajɛ o koo la.

3. Mun na a kɔrɔtanin lo i k’a ɲini n’i dusu bɛɛ ye k’i ka laɲinitaw dafa?

³ A kɔrɔtanin lo kosɔbɛ i k’a ɲini n’i dusu bɛɛ ye k’i ka laɲinitaw dafa Alako ta fan fɛ. N’i b’a fɛ sɔbɛ la k’i ka laɲinitaw dafa, i bena jijalibaw kɛ o kama. A be komi fɔɲɔ min be kurun ɲɔti ka se n’a ye a tagayɔrɔ la. Ni fɔɲɔ be yen siga t’a la, kurunbolila bena se a tagayɔrɔ la. Ani ni fɔɲɔ barika ka bon, n’a sɔrɔ a yɛrɛ bena se joona joona. O cogo kelen na, n’an b’a fɛ n’an dusu bɛɛ ye k’an ka laɲinitaw dafa, an ka teli ka se k’u dafa. David be bɔ Salvadɔr jamana na ani a ko: “Ni koo dɔ b’i dusu la, i b’i seko bɛɛ kɛ k’o dafa. I b’i jija walisa foyi kana i bali k’i ka laɲinita dafa.” O la, i be se ka mun lo kɛ walisa a nege ka kɛ i la k’i ka laɲinitaw dafa?

4. An be se ka delili kɛ mun lo koo la? (Filipikaw 2:13). (Jaa lajɛ fana.)

⁴ Jehova deli a k’o nege don i la. Hakili senu barika la, Jehova be se k’a to a nege be kɛ i la k’i ka laɲinita dafa (Filipikaw 2:13 kalan). Tuma dɔw la, an be laɲinita dɔ latigɛ sabu an b’a lɔn ko an ka ɲi k’o lo kɛ ani o ye koo ɲuman ye. Nka, n’a sɔrɔ a nege t’an na ten k’o dafa. O ɲɔgɔn lo ye balimamuso Norina sɔrɔ Uganda. A ka laɲinita tun ye ka bibulukalan kelen sɔrɔ. Nka o kɛlɔgɔ tun t’a la sabu a tun b’a miiri ko ale tɛ se mɔgɔw kalancogo la. Mun lo y’a dɛmɛ do? A ko: “N’ y’a daminɛ ka Jehova deli loon o loon a ka n’ dɛmɛ walisa a nege ka kɛ n’ na kosɔbɛ ka bibulukalan kɛ ni mɔgɔw ye. N’ ye koow kɛ ka kɛɲɛ ni n’ ka deliliw ye n’ kɛtɔ ka n’ jija ka mɔgɔw kalancogo fisaya. Kalo damanin o kɔ, n’ y’a kɔrɔsi ko a nege tun be n’ na kosɔbɛ ka bibulukalan kɛ ni mɔgɔw ye. O saan nin bɛɛ la, n’ ye bibulukalan fila daminɛ.”

5. An be se ka miiri mun lo la walisa a nege ka kɛ an na kosɔbɛ k’an ka laɲinitaw dafa?

⁵ Jehova ye min kɛ i ye, miiri o la (Zab. 143:5). Ciden Pol tora ka miiri Jehova ka ɲumanya la ale fan fɛ ani o y’a lasun ka baaraba kɛ a ye (1 Kor. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14). Jehova ye min kɛ i ye n’ele fana tora ka miiri o la, a nege bena kɛ i la kosɔbɛ k’i ka laɲinita dafa (Zab. 116:12). Balimamuso dɔ be Hɔndirasi jamana na, ani a ka laɲinita tun ye ka kɛ kudayi piyɔniye ye. A kɔrɔsi fɛɛn min y’a dɛmɛ k’o dafa. A ko: “Jehova be n’ kanu kosɔbɛ cogo min na, n’ miirila o la. A ye n’ dɛmɛ ka kɛ a sagokɛla dɔ ye. A b’a janto n’ na ani a be n’ latanga. N’ kɛtɔ ka miiri o la, o ye n’ ka kanuya barika bonya Jehova koo la ani ka piyɔniye baara nege don n’ na kosɔbɛ.”

6. Koo wɛrɛ juman lo be se k’an dɛmɛ walisa a nege ka kɛ an na kosɔbɛ k’an ka laɲinita dafa?

⁶ I bena nafa minw sɔrɔ n’i sera k’i ka laɲinita dafa, to ka miiri o la. I ko an y’a ye ka tɛmɛ cogo min na, Erika ka laɲinita tun ye ka na lɛri la waajuli baara lajɛn na. A kɔrɔsi min y’a dɛmɛ. A ko: “N’ y’a kɔrɔsi ko ni n’ sera retari la waajuli  la, n’ be fɔn fɛɛn caaman lo la. Nka ni n’ nana joona, n’ be se ka balimaw fo ani ka wagati kɛ n’u ye. N’ be se fana ka ladili nafamanw sɔrɔ minw bena n’ dɛmɛ ka ninsɔndiya waajuli baara la ani ka n’ ka waajuli kɛcogo fisaya.” Nafa minw b’a la ka se lɛri la, Erika tora ka miiri o la ani o y’a dɛmɛ a sera k’a ka laɲinita dafa. Nafa jumanw lo b’a la k’i ka laɲinita dafa? N’i ka laɲinita ye k’i ka Bibulu kalan wala i ka deliliw kɛcogo fisaya, miiri k’a filɛ ele ni Jehova ka jɛnɲɔgɔnya bena sabati cogo min na n’i sera k’o kɛ (Zab. 145:18, 19). N’i ka laɲinita ye ka kɛ ni kerecɛn jogo dɔ ye, miiri k’a filɛ o bena ele ni tɔɔw ka jɛnɲɔgɔnya fisaya cogo min na (Kɔlɔs. 3:14). I be se k’a sɛbɛ lisi dɔ kan fɛɛn minw bɛɛ kama i b’a fɛ k’i ka laɲinita dafa. To k’o lisi filɛ tuma o tuma. An kumana Tomáš min koo la ka tɛmɛ, ale ko: “Ni n’ b’a fɛ ka laɲinita dɔ dafa kuun caaman kosɔn, o be n’ lasun ka jijalibaw kɛ walisa k’a dafa.”

7. Mun lo ye Julio n’a muso dɛmɛ u sera k’u ka laɲinita dafa?

⁷ Mɔgɔ minw bena i jija i k’i ka laɲinita dafa, to ka wagati kɛ n’olu ye (Talenw 13:20). Julio n’a muso tun b’a fɛ ka dɔ fara u ka waajuli baara kan. A kɔrɔsi fɛɛn min y’u dɛmɛ k’u ka laɲinita dafa. Julio ko: “An ye teriw sugandi minw y’an jija walisa an k’an ka laɲinita dafa ani an tun be to ka baro kɛ n’u ye o koo la. U caaman tun ye o laɲinita ɲɔgɔnw dafa ka ban. O la, u ye ladili nafamanw di an ma. An teriw tun be to k’an ɲininga an ka labɛnw be bolo min kan ani n’an mako tun be jijali la u tun b’an jija.”

8. Tuma min na a nege b’an na k’an ka laɲinita dafa, n’an tun b’an jija o wagati dɔrɔn lo la k’o kɛ, mun lo tun bena kɛ do? (Jaa lajɛ fana.)

⁸ Nka tiɲɛn fɔ ka di, wagati dɔw la, a nege t’an na k’an ka laɲinita dafa. Yala o kɔrɔ ko an tɛ se k’a dafa wa? Ayi. Misali la, fɔɲɔ be se ka kurun ɲɔndi ka taga n’a ye a seyɔrɔ la. Tuma dɔw la fɔɲɔ barika ka bon ani tuma dɔw la a barika ka dɔgɔ. Nka wagati wɛrɛw la, a tɛ yen yɛrɛ le pewu. Yala o kɔrɔ ko kurun tɛ se ka to ka taga ɲɛ wa? A be se. Misali la, kurun dɔw be ni mɔtɛri ye ani dɔ wɛrɛw be ni kurunbolinan ye. Kurunbolila be tɛmɛ o fɛ walisa ka se a seyɔrɔ la. Tuma dɔw la fɔɲɔ barika ka bon nka tuma dɔw la a barika ka dɔgɔ. O cogo kelen na, wagati dɔw la a nege b’an na k’an ka laɲinita dafa, nka wagati dɔw la a nege t’an na. O la, tuma min na a nege b’an na k’an ka laɲinita dafa, n’an b’an jija o wagati dɔrɔn lo la, an tɛna se k’a dafa abada. Ni fɔɲɔ tɛ yen, kurunbolila be fɛɛrɛ wɛrɛw ɲini ka se a seyɔrɔ la. O cogo kelen na, hali n’a nege t’an na k’an ka laɲinita dafa, an be se k’an jija o la. Tiɲɛn lo ko o tɛ kɔlɔkɔlɔko ye. Nka n’i ye i jija k’i ka laɲinita dafa, o bena i ninsɔn diya. Sanni an k’a filɛ an be  se ka min kɛ walisa k’an ka laɲinita dafa, an ka kɔn ka ɲiningali dɔ lajɛ.

9. N’a nege t’an na ka laɲinita dɔ dafa, yala koo jugu lo an bele ka jijaliw kɛ walisa k’o dafa wa? A ɲɛfɔ.

⁹ Jehova b’a fɛ an k’ale sago kɛ ni ninsɔndiya ani diyanye ye (Zab. 100:2; 2 Kor. 9:7). O la, n’a nege t’an na ka laɲinita dɔ dafa Alako ta fan fɛ, yala an bele ka ɲi ka to ka jijaliw kɛ o kama wa? An ka ciden Pol ka koo lajɛ. A ko: “Ne be sɔn ka n yɛrɛ farikolo tɔɔrɔ ani ka n yɛrɛ minɛ.” (1 Kor. 9:25-27). Pol tun b’a yɛrɛ waajibiya ka koo ɲuman kɛ, hali ni tuma dɔw la a tun t’a fɛ k’o kɛ. Yala Jehova tun be sɔn Pol ka batoli la wa? Fɔɔ ka ɲɛ! Ani Jehova y’a duga a ka jijaliw kosɔn.—2 Tim. 4:7, 8.

10. Hali n’a nege t’an na ka laɲinita dɔ dafa, n’an be jijaliw kɛ o kama, an bena nafa jumanw lo sɔrɔ?

¹⁰ Hali ni a nege t’an na k’an ka laɲinita dafa, ni Jehova y’a ye ko an be jijaliw kɛra o kama, o b’a dusu diya. A dusu ka di sabu a b’a lɔn ko hali ni tuma bɛɛ tɛ o baara ka di an ye, an b’o kɛra sabu an b’ale kanu. I ko Jehova ye Pol duga cogo min na, a bena an fana duga an ka jijaliw kosɔn (Zab. 126:5). N’an y’a ye ko Jehova b’an dugara, n’a sɔrɔ a nege bena kɛ an na k’an ka laɲinita dafa. Balimamuso Lucyna be Polɔɲi jamana na ani a ko: “Tuma dɔw la, n’ t’a fɛ ka taga waajuli la, sanko ni n’ sɛgɛnnin lo. Nka n’ be ninsɔndiyaba min sɔrɔ ni n’ bɔra, o tɛ se ka fɔ.” O la, an k’a filɛ an be se ka min kɛ n’a y’a sɔrɔ ko a nege t’an na k’an ka laɲinita dafa.

11. Jehova be se k’an dɛmɛ cogo di walisa an ka se k’an yɛrɛ minɛ kosɔbɛ?

¹¹ Jehova deli a k’i dɛmɛ i ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. Yɛrɛminɛli kɔrɔ ko k’an dusukunnakow n’an ka kɛwalew kɔrɔsi. Tuma caaman na, o kɔrɔ ko k’an yɛrɛ tanga koo jugu ma. Nka, an mako be yɛrɛminɛli la fana walisa ka koo ɲuman kɛ, sanko ni baara dɔ ka gwɛlɛ wala n’a kɛlɔgɔ t’an na. A to i hakili la ko yɛrɛminɛli ye hakili senu deen faan dɔ lo ye. O la, Jehova deli a ka hakili senu di i ma walisa i ka kɛ n’o jogo kɔrɔtanin ye (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23). An kumana David min koo la, ale y’a ɲɛfɔ delili y’ale dɛmɛ cogo min na. A tun b’a fɛ ka to k’a ka kelenna kalan kɛ tuma o tuma. A ko: “N’ tun be to ka Jehova deli a ka n’ dɛmɛ n’ ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. A ka dɛmɛ barika la, n’ sera ka porogramu ɲuman sigi kelenna kalan kama ani n’ tora k’o labato.”

12. Sariyakolo min be sɔrɔ Waajulikɛla 11:4 kɔnɔ, o b’an dɛmɛ cogo di k’an ka laɲinitaw dafa?

¹² Kana a fɔ ko i be wagati ɲuman lo kɔnɔna. Duniɲa nin kɔnɔ, n’a sɔrɔ an tɛna wagati ɲuman sɔrɔ ka ye. N’an be wagati ɲuman lo kɔnɔna, n’a sɔrɔ an tɛna se k’an ka laɲinita dafa ka ye (Waajulikɛla 11:4 kalan). Balimacɛ Dayniel ko: “Wagati ɲuman tɛ yen. O la, an man ɲi ka kɔnɔni kɛ, an ka ɲi k’a daminɛ le dɔrɔn.” Balimacɛ Paul be Uganda jamana na. Ale y’a yira kuun wɛrɛ min kama an man ɲi ka koow bila ka suma. A ko: “N’an be koow daminɛ gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, an be sababu di Jehova ma a k’an duga.”—Mal. 3:10.

13. Nafa jumanw lo b’a la k’a daminɛ ni laɲinita denninw ye?

¹³ A daminɛ ni laɲinita denninw ye. N’a ka gwɛlɛ an ma kojugu k’an ka laɲinita dafa, n’a sɔrɔ a nege tɛna kɛ an na k’o kɛ. N’a b’i ɲɛɛ na ko a ka gwɛlɛ i ma kojugu k’i ka laɲinita dafa, i be se k’a daminɛ ka laɲinita den-denninw latigɛ i yɛrɛ ye. N’i ka laɲinita ye ka kɛ ni jogo dɔ ye, i be se k’a ɲini k’o jogo yira koo den-denninw na fɔlɔ. N’i ka laɲinita ye ka Bibulu kuturu bɛɛ kalan, i be se k’a daminɛ ka wagati  kunkurunin dɔw latigɛ a kalan kama. An kumana Tomáš min koo la a daminɛ na, ale tun be bondori kɛra walisa ka se ka Bibulu kuturu bɛɛ kalan saan kelen kɔnɔ. A ko: “N’ tun y’a latigɛ ka bibulusen caaman kalan tile kelen kɔnɔ. O la, n’ ye n’ ka porogramu yɛlɛma. Nin sen fɛ, n’ y’a latigɛ ka sapitiri yɔrɔ dɔ kalan loon o loon ani ka miiri a kan. O kama, n’ y’a daminɛ ka n’ ka Bibulu kalan diyabɔ.” Bibulu kalan tora ka diya Tomáš ye kosɔbɛ minkɛ, a y’a daminɛ k’a kalan wagatijan kɔnɔ. A laban, a sera ka Bibulu kuturu bɛɛ kalan. c

14. Mun lo be se k’a to a be gwɛlɛya an ma k’an ka laɲinita dafa?

¹⁴ A fɔ man di nka hali n’an b’a fɛ sɔbɛ la k’an ka laɲinita dafa ani an jijanin lo cogo o cogo, koo dɔw be se k’a kɛ a be gwɛlɛya an ma k’o dafa. “Barinako” dɔ be se k’an sɔrɔ fɔɔ wagati bɛrɛ tɛ kɛ an fɛ tugun k’an ka laɲinita dafa (Waaj. 9:11). Gwɛlɛya dɔ be se k’a to an fari be faga ani an barika be dɔgɔya (Talenw 24:10). An ka dafabaliya kosɔn, an be se ka fili dɔw kɛ fana minw b’a to a be gwɛlɛya an ma kosɔbɛ k’an ka laɲinita dafa (Ɔrɔm. 7:23). Wala n’a sɔrɔ an sɛgɛnnin lo dɔrɔn le (Mat. 26:43). Mun lo be se k’an dɛmɛ ka see sɔrɔ jigitigɛko dɔ kan?

15. Ni jigitigɛko dɔ y’i sɔrɔ, yala o kɔrɔ ko i tɛna se k’i ka laɲinita dafa wa? A ɲɛfɔ. (Zaburuw 145:14).

¹⁵ A to i hakili la ko hali ni jigitigɛko dɔ y’i sɔrɔ, o kɔrɔ tɛ ko i tɛna se k’i ka laɲinita dafa. Bibulu b’a fɔ ko an be se ka gwɛlɛyaw sɔrɔ siɲɛ caaman na. Nka, a b’a yira ka gwɛ fana ko an be se ka see sɔrɔ u kan Jehova ka dɛmɛ barika la (Zaburuw 145:14 kalan). Philip min kofɔra ka tɛmɛ ale ko: “Siɲɛ daa min na n’ ma se ka n’ ka laɲinita dafa, n’ tɛ sinsin o kan. Nka siɲɛ daa minw na n’ y’a daminɛ kokura k’a ɲini k’o laɲinita dafa, n’ be  sinsin o lo kan.” An kumana David min koo la, ale ko: “N’ be n’ jija walisa n’ kana jigitigɛkow jati baliw ye. Nka, n’ b’u jati sababu ɲumanw ye o minw fɛ n’ b’a yira Jehova la ko n’ b’a kanu kosɔbɛ.” Tiɲɛn na, n’i be to k’a ɲini k’i ka laɲinita dafa gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, i b’a yira Jehova la ko i b’a fɛ k’i koo diya a ye. A mana a ye ko i be tora k’i jija kosɔbɛ k’i ka laɲinita dafa, o b’a dusu diya yɛrɛ le!

16. Ni jigitigɛko dɔ y’i bali k’i ka laɲinita dafa, i be se ka kalan juman lo sɔrɔ o la?

¹⁶ Kalan sɔrɔ jigitigɛkow la. Miiri k’a filɛ fɛɛn min y’a to o koo kɛra ani i yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ be se ka koo dɔ yɛlɛma walisa jigitigɛko wɛrɛ kana n’ sɔrɔ wa?” (Talenw 27:12). Nka tuma dɔw la n’a ka gwɛlɛ i ma kojugu k’i ka laɲinita dafa, n’a sɔrɔ o b’a yira ko i tɛ se k’a dafa. O la, miiri i ka laɲinita koo la tugun k’a filɛ n’i bele be se k’a dafa. d N’i ma se ka laɲinita dɔ dafa sabu a tun ka gwɛlɛ i ma kojugu k’o kɛ, Jehova tɛna a miiri ko i dɛsɛra le.—2 Kor. 8:12.

17. An sera ka min kɛ ka ban, mun na an ka ɲi k’o to an hakili la?

¹⁷ I sera ka min kɛ ka ban, o to i hakili la. Bibulu b’a fɔ ko: “Aw ye baara min kɛ, . . . Ala ka ɲi, a tena ɲinɛ o si kɔ.” (Eburuw 6:10). I ye min kɛ ka tɛmɛ, ele fana man ɲi ka ɲinɛ o kɔ. I ye laɲinita minw dafa ka ban, miiri o la. N’a sɔrɔ i ye jɛnɲɔgɔnya teriman sigi ni Jehova ye, i b’a kofɔ tɔɔw ye wala i batizera. I sera ka ɲɛtaga kɛ ani k’i ka laɲinitaw dafa Alako ta fan fɛ. O cogo kelen na, i be se ka to ka ɲɛtaga kɛ walisa k’i ka laɲinitaw dafa sisan.—Filip. 3:16.

18. N’an b’an jijara k’an ka laɲinita dafa, an man ɲi ka ɲinɛ ka mun lo kɛ? (Jaa lajɛ fana.)

¹⁸ I ko kurunbolila ninsɔndiyaninba be se a seyɔrɔ la cogo min na, o cogo kelen na, Jehova ka dɛmɛ barika la, ele fana be se k’i ka laɲinita dafa. Nka, a to i hakili la ko kurunbolila caaman be wagati ta k’u ka voyazi diyabɔ. N’ele fana b’i jijara k’i ka laɲinita dafa Alako ta fan fɛ, a kɔrɔsi cogo min na Jehova b’i dɛmɛ ani k’i duga (2 Kor. 4:7). N’i m’i fari faga, i bena dugabaw sɔrɔ ka tɛmɛ o kan.—Gal. 6:9.