1. Yirali ka kitabu be mun lo fɔ Ala sagokɛlaw koo la?

 YIRALI ka kitabu b’a yira ko Ala ka Masaya sigira sen kan sankolo la ani ko Sutana gwɛnna ka jigi dugukolo kan (Yir. 12:1-9). O kɛra hɛɛrɛko ye sankolo la, nka o ye gwɛlɛyabaw lase an ma dugukolo kan. Mun na do? Sabu Sutana diminin lo ani a wulila Jehova sagokɛla kantigiw kama.—Yir. 12:12, 15, 17.

2. Mun lo bena an dɛmɛ ka to kantigiya la Jehova ye?

² An be se ka to kantigiya la cogo di hali k’a sɔrɔ Sutana b’an kɛlɛla? (Yir. 13:10). Koo min be se k’an dɛmɛ, o ye k’a lɔn min bena kɛ sini ma. Misali la, an bena duga minw sɔrɔ yanni dɔɔni, ciden Zan b’u dɔw lakali Yirali ka kitabu kɔnɔ. O dugaw dɔ ye ko Ala juguw bena halaki. Sisan, an k’a filɛ Yirali ka kitabu be min fɔ Ala juguw koo la ani min bena u sɔrɔ.

3. Yirali ka tagamasiɲɛ dɔw kofɔ.

³ Yirali ka vɛrise fɔlɔ b’a fɔ k’o kitabu kɔnɔkumaw ye “tagamasiɲɛw” lo ye (Yir. 1:1, NW). Ala juguw kofɔra ni tagamasiɲɛw ye. Sogo dɔw kofɔra yen. Misali la, ciden Zan ye “sogo dɔ bɔtɔ ye kɔgɔji la, a kungolo ye wolonwula ye, a gɔɔn ye tan ye.” (Yir. 13:1). O kɔ, a ye “sogo wɛrɛ ye min be bɔra dugukolo la.” O sogo be kuma i n’a fɔ dragɔn ani a ye “tasuma yɛrɛ jigi ka bɔ sankolo la.” (Yir. 13:11-13). O kɔ, Zan ye “sogo wuleman dɔ” ye ani kakalamuso dɔ tun siginin b’a kan. O sogo saba ye Ala juguw tagamasiɲɛ lo ye. U be Jehova Ala n’a ka Masaya kɛlɛla kabi saan caaman. O kama, a kɔrɔtanin lo an k’a lɔn fɛɛn minw lo.—Yir. 17:1, 3.

4-5. Min fɔra Daniyɛli 7:15-17 kɔnɔ, o b’an dɛmɛ cogo di ka Yirali ka tagamasiɲɛw kɔrɔ faamu?

 ⁴ Ala jugu minw kofɔra walisa k’a lɔn u ye minw ye, an ka ɲi k’a lɔn fɔlɔ u ka tagamasiɲɛw kɔrɔ ye min ye. Walisa k’o faamu bɛrɛbɛrɛ, an k’a to Bibulu yɛrɛ k’o ɲɛfɔ an ye. Tagamasiɲɛ minw kofɔra Yirali ka kitabu kɔnɔ, u fanba ɲɛfɔra Bibulu ka kitabu wɛrɛw kɔnɔ. Misali la, kira Daniyɛli ka siko dɔ la, a y’a ye ko “sogobaba naani bɔra kɔgɔji kɔnɔ.” (Dan. 7:1-3). Daniyɛli b’a ɲɛfɔ an ye u ye fɛɛn minw tagamasiɲɛ ye. O sogobabaw ye “masa” wala gofɛrɛnɛman naani tagamasiɲɛ lo ye (Daniyɛli 7:15-17 kalan). O ɲɛfɔli b’an dɛmɛ k’a faamu koɲuman ko sogo minw kofɔra Yirali ka kitabu kɔnɔ, siga t’a la gofɛrɛnɛmanw tagamasiɲɛ lo fana.

⁵ Tagamasiɲɛ minw kofɔra Yirali ka kitabu kɔnɔ, an k’u dɔw lajɛ sisan. U lajɛtɔ, an bena a ye cogo min na Bibulu b’an dɛmɛ k’o tagamasiɲɛw kɔrɔ lɔn. An ye sogo saba minw kofɔ ka tɛmɛ, an bena kuma olu lo koo la sisan. A fɔlɔ, an bena a filɛ fɛɛn minw lo. O kɔ, an bena a ye min bena u sɔrɔ. A laban, an bena a filɛ o koow ɲɛsinna an ma cogo min na.

6. Sogo min kofɔra Yirali 13:1-4 kɔnɔ ani a be ni kungolo wolonfila ye, ale ye mun lo ye?

⁶ Sogo min be ni kungolo wolonfila ye, ale ye mun lo ye? (Yirali 13:1-4 kalan). O sogo bɔnin be waraninkala fɛ. Nka, a seenw be i n’a fɔ surukuwulen ta, a dakala be i n’a fɔ jara ta ani a be ni gɔɔn tan ye. Sogo naani minw kofɔra Daniyɛli sapitiri 7nan kɔnɔ, olu fana be o cogo lo la. Nka, o sogo naani cogoyaw be sɔrɔ sogo kelen lo la Yirali ka kitabu kɔnɔ. O sogo tɛ gofɛrɛnɛman wala duniɲa ka masaya kelen dɔrɔn lo tagamasiɲɛ ye. A fɔra ko “fanga dir’a ma waasa ka siyaw bɛɛ mara, ni jamanaw bɛɛ.” O kama, a lɔyɔrɔ ka bon ka tɛmɛ gofɛrɛnɛman kelen kelen bɛɛ ta kan (Yirali 13:7). O la, o sogo ye gofɛrɛnɛmanw bɛɛ lajɛnnin lo ye minw ye adamadenw mara fɔɔ ka na se bi ma. *—Waaj. 8:9.

7. Sogo min be ni kungolo wolonfila ye, a kungolo kelen kelen bɛɛ ye mun lo tagamasiɲɛ ye?

⁷ Kungolo wolonfila kelen kelen bɛɛ ye mun lo tagamasiɲɛ ye? An b’o jaabili sɔrɔ Yirali sapitiri 17nan kɔnɔ. O yɔrɔ la, ɲɛfɔli dira an ma ka ɲɛsin sogo min kofɔra Yirali sapitiri 13nan kɔnɔ. Yirali 17:10 b’a fɔ ko: “O masa nunu na, duuru benna, wɔɔrɔnan b’a ka masaya la, wolonwulanan ma sigi fɔlɔ. Nga n’ale sigira tuma min na, a tena mɛn a ka masaya la.” Sutana ye baara kɛ ni gofɛrɛnɛman minw bɛɛ ye, u la wolonfila tara ka suma ni ‘kungolow’ ye sabu u barika tun ka bon kosɔbɛ. O gofɛrɛnɛmanw ye nɔɔba to Ala sagokɛlaw kan. Ciden Zan ka wagati la, u la duuru tun ye mara kɛ ka ban: Ezipiti, Asiri, Babilɔni, Mɛdi ni Pɛrɛsi ani Gɛrɛsi. U la wɔɔrɔnan tun ye Ɔrɔmu masaya lo ye. O masaya bele tun be mara kɛra tuma min na Zan tun be Yirali ka kitabu sɛbɛra. Nka, gofɛrɛnɛman juman lo tun bena kɛ a laban wala kungolo wolonfilanan ye?

8. Sogo ka kungolo wolonfilanan ye mun lo tagamasiɲɛ ye?

 ⁸ I ko an bena ye cogo min na, kiraya kuma minw be Daniyɛli ka kitabu kɔnɔ, u b’an dɛmɛ k’a lɔn sogo ka kungolo laban wala wolonfilanan ye min ye. An be laban wagati lo la, o min be weele ko “Matigi ka loon.” Gofɛrɛnɛman juman lo ka fangatigiya ka bon ni tɔɔw ta ye? (Yir. 1:10). O ye gofɛrɛnɛman fila lo ye minw be baara kɛ ɲɔgɔn fɛ: Angletɛri ni Ameriki ka fangatigiya. O la, an be se k’a fɔ ko o fangatigiya lo ye sogo kungolo wolonfilanan ye min kofɔra Yirali 13:1-4 kɔnɔ.

9. Zan ye sogo min ye ani “gɔɔn fila tun b’a la i n’a fɔ saga ta,” o ye mun lo tagamasiɲɛ ye?

⁹ An y’a ye ko sogo kungolo wolonfilanan ye Angletɛri ni Ameriki ka fangatigiya lo ye. A fɔra Yirali sapitiri 13nan kɔnɔ k’o fangatigiya be koow kɛ i n’a fɔ sogo dɔ. A fɔra o sogo koo la ko “gɔɔn fila tun b’a la i n’a fɔ saga ta. A be kuma i n’a fɔ sogojugu [wala dragɔn].” O Sogo ye “kabakobabaw kɛ, a ye tasuma yɛrɛ jigi ka bɔ sankolo la mɔgɔ bɛɛ ɲana.” (Yir. 13:11-15). Yirali sapitiri 16 ani 19nan be o sogo weele ko “kira galontigɛla.” (Yir. 16:13; 19:20). Daniyɛli be o koo ɲɔgɔn fɔ fana. A y’a yira ko Angletɛri ni Ameriki ka fangatigiya bena na ni “cɛnniba ye.” (Dan. 8:19, 23, 24). O lo kɛra jaatika kɛlɛba filanan wagati la. Bɔnbu nikilɛri fila minw filila o kɛlɛ wagati la, o lo y’a to o kɛlɛ banna Pasifiki mara la. Angletɛri ni Ameriki ka lɔnnikɛlaw lo tun y’o bɔnbuw dilan. O cogo la, an be se k’a fɔ ko Angletɛri ni Ameriki ka fangatigiya ye “tasuma yɛrɛ jigi ka bɔ sankolo la.”

10. Sogo “jaa” min kofɔra, o ye mun lo tagamasiɲɛ ye? (Yirali 13:14, 15; 17:3, 8, 11).

¹⁰ O kɔ, Zan ye sogo wɛrɛ ye. O sogo bɔnin be sogo kungolo wolonfila ma. Nka, o sogo ye wulenman ye. A weelela ko sogo “jaa” ani “masa nunu seeginan.” * (Yirali 13:14, 15; 17:3, 8, 11 kalan). A fɔra o “masa” koo la ko a tun be yen fɔlɔ la, nka sisan a tɛ yen tugun ani kɔfɛ, a bena segi ka na. O ɲɛfɔli bɛnnin lo Nasiyɔn Zini ma jaatika! A daminɛ na, a tun be weele ko Société des Nations. O kɔ, kɛlɛba filanan tuma na, a tun tɛ yen tugun. Kɔfɛ, a segira ka na ka kɛ Nasiyɔn Zini ye.

11. Sogo minw kofɔra, olu be mun lo kɛ ani mun na an man ɲi ka siran u ɲɛ?

¹¹ Sogow wala gofɛrɛnɛmanw be mɔgɔw lasun u ka wuli Jehova n’a sagokɛlaw kama. Zan ko a be komi u ye “masaw lajɛn ɲɔgɔn kan” Arimagedɔn kɛlɛ kama, o min ye “Setigi Ala ka lonba loon” ye (Yir. 16:13, 14, 16). Nka, an man ɲi ka siran foyi ɲɛ. Minw bɛɛ sɔnnin be an ka Ala kɔrɔtaninba Jehova ka kuntigiya ma, a bena sin ka dɔ kɛ dɔ ye walisa k’olu kisi.—Ezek. 38:21-23.

12. Sogo minw kofɔra, mun lo bena u bɛɛ sɔrɔ?

¹² Sogo minw kofɔra, mun lo bena u bɛɛ sɔrɔ? Yirali 19:20 b’a fɔ ko: “O kɔnna ka wara yɛrɛ mina fɔlɔ; cira faninyafɔbaga min tun bɛ kabakow kɛra wara ɲa na, ale fana minana ni a ye. Mɔgɔ minw tun sɔnna ko wara tagamasiyɛn ye kɛ o kan, ani minw tun ka wara ja bato, ale  le tun ka olugu lafiri. O fla bɛɛ minana ka o ɲanaman firi dingaba tasumaman ni kiribi cɛ ra.” (Biblu Ala ta Kuma). An y’a ye ko o sogow ye gofɛrɛnɛmanw tagamasiɲɛ lo ye. K’o gofɛrɛnɛmanw to kuntigiya la, u bena halaki pewu pewu sabu u ye Ala juguw ye!

13. Gofɛrɛnɛman dɔw be gwɛlɛya jumanw lo lase kerecɛnw ma?

¹³ O ɲɛsinna an ma cogo di? An ye kerecɛnw ye minkɛ, an ka ɲi ka kantigiya kɛ Ala n’a ka Masaya lo ye (Zan 18:36). Walisa k’o kɛ, an man ɲi k’an seen don fewu duniɲa ka politikikow la. O be se ka gwɛlɛya an ma kosɔbɛ. Mun na do? Sabu gofɛrɛnɛmanw b’a fɛ an ka dɛmɛ don bɛrɛbɛrɛ u ka koow la, an ka kumaw n’an ka kɛwalew fɛ. Minw bena sɔn u ta ma, sogo nin ka tagamasiɲɛ bena la olu kan (Yir. 13:16, 17). O tagamasiɲɛ bena kɛ mɔgɔ o mɔgɔ teen na, Jehova bena ban a la ani a tɛna ɲɛnamaya banbali sɔrɔ (Yir. 14:9, 10; 20:4). O la, a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an kana an seen don cogo si la duniɲa ka koow la, hali n’u b’an waajibiyara k’o kɛ.

14. Ka kɛɲɛ ni Yirali 17:3-5 ka fɔta ye, ciden Zan ye koo kabakoman juman lo ye?

¹⁴ Ciden Zan ko ale ye koo wɛrɛ ye min y’a “kabakoya fɔɔ ka tɛmɛ.” A ye mun lo ye? A ye muso dɔ ye min tun siginin lo sogojugu dɔ kan (Yir. 17:1, 2, 6). O muso ye kakalamuso ye ani a be weele ko “Babilɔni duguba” wala Babilonɛba. A be “kakalaya kɛ” ni duniɲa “masaw” ye.—Yirali 17:3-5 kalan.

15-16. Babilonɛba ye mun lo ye? An b’o lɔn cogo di?

¹⁵ Babilonɛba ye mun lo ye? O muso tɛ se ka kɛ gofɛrɛnɛman dɔ ye sabu Yirali ka kitabu b’a fɔ ko a be kakalaya kɛ ni duniɲa masaw ye (Yir. 18:9). A b’a ɲini o masaw fɛ u k’ale sago lo kɛ sabu a yirala ko a siginin be u kan. O muso tɛ se ka kɛ Sutana ka duniɲa jagokow tagamasiɲɛ ye fana. Olu kofɔra vɛrise wɛrɛw kɔnɔ ani u weelela ko “jagokɛlaw.”—Yir. 18:11, 15, 16.

¹⁶ Bibulu kɔnɔ n’a fɔra ko “kakala,” tuma dɔw la o ɲɛsinna mɔgɔ o mɔgɔ ma min b’a fɔ a daa la dɔrɔn ko a be Ala bato. Nka, a be joow sɔn wala a b’a yira cogo wɛrɛw la ko a ye duniɲa teri ye (1 Til. Kib. 5:25; Zaki 4:4). K’a sɔrɔ min be Ala bato kantigiya la, ale be weele ko “sungurusɔbɛ” wala npogotigi (2 Kor. 11:2; Yir. 14:4). Galen, Babilɔni dugu tun fanin be ngalon diinanw na. O la, Babilonɛba ye ngalon diinanw sifa bɛɛ lo ye. Tiɲɛn na, duniɲa kuru bɛɛ ka ngalon diinanw jɛnkulu lo.—Yir. 17:5, 18; barokun nin lajɛ jw.org kan: “Qu’est-​ce que Babylone la Grande ?”

17. Mun lo bena Babilonɛba sɔrɔ?

¹⁷ Mun lo bena Babilonɛba sɔrɔ? Yirali 17:16, 17 b’o ɲiningali jaabi ko: “Sogo nin, ani a gɔɔn tan nunu bena wili kakalamuso nin kama k’a kɔniya. U ben’a walaka k’a to lakolon, u ben’a sogo ɲimi. A tɔɔ min bena to, u bena o jɛni. Bari, Ala le ye ŋaniya kelen d’u ma.” An tun y’a ye ko sogo wulenman ye Nasiyɔn Zini lo ye. Jehova bena jamanaw lasun u ka tɛmɛ o sogo wulenman fɛ ka duniɲa ka ngalon diinanw bɛɛ halaki pewu!—Yir. 18:21-24.

18. An be se k’an jija cogo di walisa an kana an seen don Babilonɛba ka koo si la?

 ¹⁸ O ɲɛsinna an ma cogo di? “Alasira taamacogo min tilennin be, ni fiɲɛ t’a la an Faa Ala ɲakɔrɔ,” an b’a fɛ ka to ka tagama ka kɛɲɛ n’o lo ye (Zaki 1:27). An man ɲi k’a to Babilonɛba ka koo nunu ka nɔɔ to an kan abada: ngalon kalanw, kafiri fɛtiw, tagamacogo jugu ani jinamoriyako n’a ɲɔgɔnnaw. An be to ka mɔgɔw lasɔmi fana ko ‘u ka bɔ’ Babilonɛba kɔnɔ walisa Ala kana u jalaki a ka jurumuw kosɔn.—Yir. 18:4.

19. Jɔn lo ye “sogojugu wuleman piyanpiyan belebeleba” ye?

¹⁹ Yirali ka kitabu be kuma “sogojugu wuleman piyanpiyan belebeleba” dɔ koo la fana (Yir. 12:3). O sogojugu wala dragɔn be Yezu n’a ka mɛlɛkɛw kɛlɛ (Yir. 12:7-9). A be Ala ka mɔgɔw fana kɛlɛ ani k’a ka fanga di sogow ma, o minw ye adamadenw ka gofɛrɛnɛmanw ye (Yir. 12:17; 13:4). O dragɔn ye jɔn lo ye? O ye “sakɔrɔ, jinaw kuntigi, Sutana” lo ye (Yir. 12:9; 20:2). Ale lo be Jehova jugu tɔɔw bɛɛ lasunna ka koow kɛ.

20. Mun lo bena dragɔn sɔrɔ?

²⁰ Mun lo bena dragɔn sɔrɔ? Yirali 20:1-3 b’a ɲɛfɔ ko mɛlɛkɛ dɔ bena Sutana fili dingɛ dunba dɔ kɔnɔ. A bena kɛ i n’a fɔ a be kaso lo kɔnɔ. Ka Sutana to yen, a tɛna se ka “mɔgɔ si lafili ni saan waa kelen nin ma tɛmɛ.” A laban, Sutana n’a ka jinaw bena fili “dingaba tasumaman ni kiribi cɛ ra.” O kɔrɔ ko u bena halaki pewu pewu! (Yir. 20:10, Biblu Ala ta Kuma). Miiri duniɲa dɔ koo la, o min na Sutana n’a ka jinaw tɛ yen. O bena kɛ wagati diiman ye yɛrɛ le!

21. An ye min kalan Yirali ka kitabu kɔnɔ, mun na an be se ka ninsɔndiya o kosɔn?

²¹ Tagamasiɲɛ minw be Yirali ka kitabu kɔnɔ, ka se k’u kɔrɔ faamu, o b’an jija yɛrɛ le! Jehova jugu minw kofɔra, an sera k’olu lɔn. Nka o dɔrɔn tɛ, an y’a ye fana min bena u sɔrɔ. Tiɲɛn na, “sɛbɛ nin kalanbaga, walima a kɔnɔna kirayakuma lamɛnbaga . . . dagamunin lo”! (Yir. 1:3). Nka Ala juguw halakinin kɔ, mɔgɔ kantigiw bena duga jumanw lo sɔrɔ? An bena o lo lajɛ barokun saba nunu ka barokun laban na.