1-2. a) Pol ye Efɛzikaw ka bataki sɛbɛ tuma juman lo la ani mun na? b) An bena ɲiningali jumanw lo lajɛ?

 CIDEN POL tun b’a fɛ k’a balimaw jija tuma min na a tun be kaso la Ɔrɔmu. A tun tɛ se ka taga bɔ u ye. O kama, a ye lɛtɛrɛw ci u ma. A y’o lɛtɛrɛw dɔ ci Efɛzikaw ma saan 60 wala 61 fan fɛ Krista tile la.—Efɛz. 1:1; 4:1.

² Saan tan ɲɔgɔn ka kɔn o ɲɛ, Pol tun ye wagati dɔ kɛ Efɛzi dugu la walisa ka mɔgɔw waaju ani k’u kalan kibaro diiman na (Kɛw. 19:1, 8-10; 20:20, 21). A tun b’a balimaw kanu kosɔbɛ ani a tun b’a fɛ k’u dɛmɛ u ka to kantigiya la Jehova ye. Nka, mun na Pol ye yeelen ni dibi kofɔ kerecɛn mɔlenw ye a ka bataki kɔnɔ? Kerecɛnw bɛɛ be se ka kalan jumanw lo sɔrɔ a ka ladiliw la? An k’o ɲiningaliw jaabiliw lajɛ.

KA BƆ DIBI LA KA NA YEELEN NA

3. Pol ye mun lo fɔ Efɛzikaw ka bataki kɔnɔ?

³ Pol y’a fɔ Efɛzi kerecɛnw ye ko: “Fɔlɔfɔlɔ aw tun bɛ dibi ra, nka sisan aw bɛ yeelen na.” (Efɛz. 5:8, Biblu Ala ta Kuma). O vɛrise kɔnɔ, Pol kumana yeelen ni dibi koo la k’a yira ko Efɛzikaw ka koow cogoya yɛlɛmana pewu! An k’a filɛ fɛɛn min kama Pol y’a fɔ ko “fɔlɔfɔlɔ [Efɛzikaw] tun bɛ dibi ra.”

4. Kɔrɔ juman na Efɛzikaw tun be dibi la Alako ta fan fɛ?

 ⁴ Dibi, Alako ta fan fɛ. Sanni Efɛzikaw ka kɛ kerecɛnw ye, u tun ye ngalon diinanw ni jinamoriyakow ka jɔɔnw ye. Grɛkiw ka batofɛn Aritemi ka batoso tun be Efɛzi dugu lo la. Mɔgɔw tun be fɛɛn wolonfila minw jati fɛɛn cɛɲumanbaw ye duniɲa kɔnɔ, o batoso tun y’u dɔ ye. Josɔnlaw lo tun be taga o batoso kɔnɔ. Minw tun be batofɛn Aritemi n’a ka batoso jaa dilan k’o feere, olu tun be wari caaman sɔrɔ (Kɛw. 19:23-27). Ka fara o kan, jinamoriyakow tun fanin lo o dugu kɔnɔ.—Kɛw. 19:19.

5. Kɔrɔ juman na Efɛzikaw tun be dibi la cɛnimusoko ta fan fɛ?

⁵ Dibi, cɛnimusoko ta fan fɛ. Efɛzikaw tun be kakalayakow kɛ ani u tun tɛ maloya u ka kɛwale juguw kosɔn. U tun ka teli ka kuma nɔgɔninw fɔ u ka ɲɛnagwɛkow n’u ka diinan fɛtiw la (Efɛz. 5:3). “Maloya yɔrɔ [tun] ka jan” Efɛzika caaman na, o kɔrɔ, “u tun tɛ malo fewu!” (Efɛz. 4:17-19). Sanni u ka Jehova ka sariyaw lɔn ɲuman ni juguman koo la, u dusukun tun tɛ u kɛlɛ. U yɛrɛ tun t’a miiri ko Jehova bena u ɲininga u ka kɛwalew la. O lo kama, Pol ko “u be dibi la, Ala be hɛrɛ min kɛ, u te o lɔn.”

6. Mun na Pol y’a fɔ Efɛzikaw ye ko ‘sisan u bɛ yeelen na’?

⁶ Nka, Efɛzika dɔw ma to dibi la. Pol ko ‘sisan u bɛ yeelen na, Matigi ta jɛnɲɔgɔnya ra.’ (Efɛz. 5:8). O kɔrɔ, u tun be ɲɛnamaya kɛra ka kɛɲɛ ni Ala ka Kuma ye min be i ko yeelen (Zab. 119:105). U bɔra ngalon diinan na ani u ye kakalayakow dabila. U y’a daminɛ “ka Ala ladege” ani k’u seko bɛɛ kɛ k’a bato ani k’a dusu diya.—Efɛz. 5:1.

7. Cogo juman na an ka koo bɔnin be Efɛzi kerecɛn caaman ta ma?

⁷ I ko Efɛzikaw, sanni an ka tiɲɛn lɔn, an tun be dibi la Alako ani cɛnimusoko ta fan fɛ. An dɔw tun be ngalon diinan ka fɛtiw kɛ ani an dɔw fana tun  be kakalayakow kɛ. Nka tuma min na an ye Jehova ka sariyaw lɔn ɲuman ni juguman koo la, an ye yɛlɛmaniw kɛ. An y’a daminɛ k’o sariya tilenninw labato ani an ye duga caaman sɔrɔ o la (Ezayi 48:17). Nka an bɔra dibi min na, a man nɔgɔ tuma bɛɛ k’an yɔrɔ janya o la ani ka to ka “tagama i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na.” An be se k’o kɛ cogo di?

I YƐRƐ TANGA DIBI MA

8. Ka kɛɲɛ ni Efɛzikaw 5:3-5 ye, Efɛzikaw tun ka ɲi k’u yɛrɛ tanga mun lo ma?

⁸ Efɛzikaw 5:3-5 kalan. Koo minw man di Jehova ye, Efɛzi kerecɛnw tun ka ɲi ka to ka ban u la walisa k’u yɔrɔ janya dibi ma cɛnimusoko ta fan fɛ. O tun tɛ dan kakalayakow dama ma, nka o tun ɲɛsinna kuma nɔgɔninw ma fana. Pol ye Efɛzikaw hakili jigi ko u ka ɲi ka ban o fɛɛnw na n’u b’a fɛ ka “don Krista ni Ala ka masaya la.”

9. Fɛɛn o fɛɛn be se k’an lasun ka kakalaya kɛ, mun na an ka ɲi k’an yɛrɛ tanga kosɔbɛ o ma?

⁹ An fana ka ɲi ka to k’an janto walisa an “kana dibidibiko kɛ” sabu “tɔnɔ te o la.” (Efɛz. 5:11). A yirala ka gwɛ ko ni mɔgɔ be to ka koo nɔgɔninw ni kakalayakow filɛ, k’u lamɛn wala ka kuma u koo la, o ka teli k’a lasun ka koo jugu kɛ (Zɛnɛzi 3:6; Zaki 1:14, 15). Jamana dɔ la, balima caaman ye jɛnkulu dɔ sigi rezo sosiyo kan ani u y’a daminɛ ka mesaziw ci ɲɔgɔn ma. A daminɛ na, u caaman tun be kuma Alakow lo la. Nka dɔɔni dɔɔni, u y’a daminɛ ka baro kɛ koo kolonw kan. U ka baro fanba tun ɲɛsinna cɛnimusoko lo ma. Kɔfɛ, o balima caaman ko o kuma nɔgɔninw y’u lasun ka kakalayakow kɛ.

10. Sutana b’a fɛ an ka miiri mun lo la? (Efɛzikaw 5:6).

¹⁰ Duniɲamɔgɔw b’a ɲini k’an lafili walisa an k’a miiri ko Jehova be koo minw jati kakalayakow ni koo nɔgɔninw ye, o tɛ koo jugu ye fewu! (2 Piyɛri 2:19). O tɛ bari an na! Kabi sanga ni wagati bɛɛ, Sutana b’a ɲini ka mɔgɔw lafili walisa u kana se ka ɲuman ni juguman lɔn ka bɔ ɲɔgɔn na (Ezayi 5:20; 2 Kor. 4:4). O lo kama telewisɔn na, filimu caaman kɔnɔ ani ɛntɛrɛnɛti kan, mɔgɔw be miiriyaw jɛnsɛn minw bɛnnin tɛ ni Jehova ka sariya tilenninw ye. Sutana b’a fɛ an k’a miiri ko n’an be kakalayakow ni koo nɔgɔninw kɛ, o tɛ koo jugu ye, nka o b’an ninsɔndiya ani farati t’o la.—Efɛzikaw 5:6 kalan.

11. Cogo juman na Angela ka ɲɛyirali b’a yira ko an ka ɲi ka tugu Efɛzikaw 5:7 ka ladili kɔ? (jaa lajɛ fana).

¹¹ Sutana b’a fɛ an ka jɛn ni mɔgɔw ye minw b’a to a be gwɛlɛya an ma ka Jehova ka sariyaw labato. O lo kama Pol ye Efɛzikaw jija ko Ala be min jati koo jugu ye, minw b’o kɛ, u “kana jɛn n’u ye fewu”! (Efɛz. 5:7). Nka bi, farati b’an seen kɔrɔ ka tɛmɛ Efɛzikaw kan. An tɛ jɛnɲɔgɔnya kɛ ni mɔgɔw ye yɛrɛyɛrɛ la dɔrɔn, nka an b’o kɛ rezo sosiyow kan fana. Angela a be Azi mara la ani ale y’a faamu ko faratiba be rezo sosiyow kan. A ko: “Dɔɔni dɔɔni, n’ ka miiriya yɛlɛmana. A tun tɛ foyi kɛ n’ na ka kɛ ni teriw ye minw tɛ Bibulu ka sariyakolow labato. N’ y’a daminɛ k’a miiri ko ka ɲɛnamaya kɛ cogo dɔ la min man di Jehova ye, o tɛ koo jugu ye.” Nka, diinan mɔgɔkɔrɔ kanutigiw ye Angela  dɛmɛ a ye yɛlɛmani bɛnninw kɛ. A ko: “Sisan, n’ be n’ hakili fa ni Alakow lo ye sanni k’a to rezo sosiyow ka n’ kuun bɛɛ ta.”

12. Mun lo bena an dɛmɛ an ka to ka Jehova ka sariyaw labato ɲuman ni juguman koo la?

¹² Duniɲa kɔnɔ, mɔgɔw b’a miiri ko kakalayakow daganin lo. An ka ɲi ka bondori kɛ k’an yɛrɛ tanga o miiriya ma sabu an b’a lɔn k’o ye koo jugu lo ye (Efɛz. 4:19, 20). A ka ɲi an k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ be n’ janto walisa n’ kana jɛnɲɔgɔnya kɛ ni mɔgɔ nunu ye ni waajibiko tɛ wa: n’ baarakɛɲɔgɔnw, lakɔli filankuruw wala mɔgɔ wɛrɛ minw tɛ Jehova ka sariya tilenninw labato? Yala n’ be n’ jaa gwɛlɛya ka Jehova ka sariyaw labato hali ni dɔw b’a miiri ko n’ ka koo ka gwɛlɛ kojugu wa?” Ka kɛɲɛ ni 2 Timote 2:20-22 ye, an ka ɲi ka kɔrɔsili kɛ fana n’an b’an teriw sugandira kafo kɔnɔ. An b’a to an hakili la ko dɔw tɛna an dɛmɛ ka to kantigiya la Jehova ye.

“TAGAMA I KO MƆGƆ MINW BƐ YEELEN NA”

13. Ka “tagama i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na,” o kɔrɔ ko di? (Efɛzikaw 5:7-9).

¹³ Pol ye Efɛzi kerecɛnw jija ko u k’u yɛrɛ tanga dibi ma. Nka a y’a fɔ u ye fana ko u ka to ka “tagama i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na.” (Efɛzikaw 5:7-9 kalan). b O kɔrɔ ko an ka ɲi ka koow kɛ tuma bɛɛ i ko kerecɛn sɔbɛw. An be se k’o kɛ cogo minw na, o ye ka Bibulu n’an ka gafew kalan koɲuman ani k’u sɛgɛsɛgɛ. Min yɛrɛ kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye k’an janto Yezu Krista ka ɲɛyirali n’a ka kalanw na, ale min ye “diɲɛ ka yeelen ye.”—Zan 8:12; Talenw 6:23.

14. Hakili senu be se k’an dɛmɛ cogo di?

¹⁴ Walisa ka to ka koow kɛ “i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na,” an mako be Ala ka hakili senu na. Mun na do? Sabu a man nɔgɔ an saniyanin ka to duniɲa nin kɔnɔ,  o min na kakalayakow ka ca (1 Tes. 4:3-5, 7, 8). Duniɲamɔgɔw tɛ koow jati i ko Jehova. Hakili senu be se k’an dɛmɛ an kana kɛ n’u ka miiriya ɲɔgɔn ye. A be se k’an dɛmɛ fana ka koow kɛ ni “ɲumanya” ni “tilenninya” ye.—Efɛz. 5:9.

15. Cogo jumanw lo la an be se ka hakili senu sɔrɔ? (Efɛzikaw 5:19, 20).

¹⁵ An be se ka hakili senu sɔrɔ cogo minw na, u dɔ ye k’a deli Jehova fɛ. Yezu ko Jehova bena “Nii Senuman di a daalibagaw ma.” (Luka 11:13). An be se ka hakili senu sɔrɔ fana n’an be Jehova tando ɲɔgɔn fɛ lajɛnw na (Efɛzikaw 5:19, 20 kalan). Hakili senu be nɔɔ ɲuman min to an kan, o b’an dɛmɛ ka ɲɛnamaya kɛ ka kɛɲɛ ni Ala sago ye.

16. Mun lo bena an dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta? (Efɛzikaw 5:10, 17).

¹⁶ N’an ka ɲi ka desizɔnba dɔw ta, an ka ɲi ‘ka Matigi sago ɲini k’a lɔn’ ani ka koow kɛ ka kɛɲɛ n’o ye (Efɛzikaw 5:10, 17 kalan). N’an b’a ɲini k’a lɔn Bibulu ka sariyakolo minw ɲɛsinna an ka koo ma, an b’a ɲinina le ka Jehova ka miiriya lɔn o koo la. O kɔ, n’an y’o sariyakolow sira tagama, an ka teli ka desizɔn ɲumanw ta.

17. An be se ka baara ɲuman kɛ n’an ka wagati ye cogo di? (Efɛzikaw 5:15, 16; jaa lajɛ fana).

¹⁷ Pol ye Efɛzi kerecɛnw ladi fana ko u ka baara ɲuman kɛ n’u ka wagati ye (Efɛzikaw 5:15, 16 kalan). An jugu Sutana b’a fɛ an ka to ka boli boli duniɲa nin ka koow nɔfɛ fɔɔ an tɛ wagati sɔrɔ tugun ka Ala sago kɛ (1 Zan 5:19). Sanni kerecɛn ka sababuw ɲini ka baara kɛ Jehova ye, a ka nɔgɔ a ma ka koo nunu lo kɛ a ɲɛnako fɔlɔ ye: bololafɛnw, lakɔli kalan wala baloɲini baara. N’o kɛra, o b’a yira ko duniɲamɔgɔw ka miiricogo ye nɔɔ to a kan. Tiɲɛn lo ko o koow  tɛ koo jugu ye, nka u man kan ka kɛ an ɲɛnako fɔlɔ ye abada! Walisa ka “tagama i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na,” ‘waati min b’an bolo, an ka banba ka koɲuman kɛ’ n’o ye. O kɔrɔ ko an ka sinsin koo kɔrɔtaninbaw lo kan.

18. Donald ye mun ni mun lo kɛ walisa ka baara ɲuman kɛ n’a ka wagati ye?

¹⁸ Sababuw ɲini ka baara kɛ Jehova ye bɛrɛbɛrɛ. Donald y’o lo kɛ. A be Afirikidisidi ani a ko: “N’ ye n’ ka koow cogoya sɛgɛsɛgɛ ani n’ ye Jehova deli kosɔbɛ a ka n’ dɛmɛ n’ ka se ka caaman kɛ waajuli la. N’ ko a ka n’ dɛmɛ ka baara dɔ sɔrɔ min bena a to n’ be wagati caaman kɛ waajuli la. Jehova ka dɛmɛ barika la, n’ y’o baara ɲɔgɔn sɔrɔ. O kɔ, ne ni n’ muso ye kudayi cidenya baara daminɛ ɲɔgɔn fɛ.”

19. Cogo juman na an be se ka to ka “tagama i ko mɔgɔ minw bɛ yeelen na”?

¹⁹ Siga t’a la, Pol ka bataki ye Efɛzikaw dɛmɛ u tora ka Jehova sago kɛ kantigiya la. A ka ladiliw be se ka an fana nafa bi. I ko an y’a ye cogo min na, u be se k’an dɛmɛ ka an teriw n’an ka ɲɛnagwɛkow sugandi koɲuman. O be se k’an lasun an ka to ka Bibulu sɛgɛsɛgɛ tuma o tuma. O la i ko yeelen, Bibulu ka tiɲɛnkalanw bena to k’an ɲɛminɛ an ka kokɛtaw bɛɛ la. Pol ka ladiliw b’a yira ka gwɛ ko hakili senu nafa ka bon. A b’an dɛmɛ ka kɛ ni jogo ɲumanw ye. N’an b’o ladiliw sira tagama, o be se k’an dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta, minw bɛnnin lo ni Jehova ka miiriya ye. N’an b’o koow kɛ, an bena se k’an yɛrɛ tanga duniɲa ka dibi ma ani ka to yeelen na!