1-2. a) An bena ɲiningali jumanw lo jaabi? b) Mun lo b’a yira ko Jehova b’a fɛ sɔbɛ la k’an dɛmɛ?

 JEHOVA be se k’an dɛmɛ an k’an ka gwɛlɛyaw muɲu ani ka ninsɔn diya a ka baara la. A b’o kɛ cogo jumanw na? An be se ka nafa sɔrɔ bɛrɛbɛrɛ Jehova ka dɛmɛ na cogo di? An bena o ɲiningaliw jaabi barokun nin na. Nka yanni o cɛ, an ka ɲiningali nin jaabili ɲini fɔlɔ: Yala Jehova b’a fɛ sɔbɛ la k’an dɛmɛ wa?

² Ciden Pol ye kumaden dɔ fɔ a ka lɛtɛrɛ kɔnɔ Eburuw ma min b’an dɛmɛ k’o ɲiningali jaabili sɔrɔ. A ko: “Matigi [Jehova] ye ne dɛmɛbaga ye, ne tena siran foyi ɲa. Adamaden be se ka mun kɛ ne la?” (Eburuw 13:6). Lɔnni gafe minw ɲɛsinna Bibulu koo ma, olu dɔw ko kumaden min bayɛlɛmana ko “dɛmɛbaga,” o ɲɛsinna mɔgɔ dɔ ma min be boli ka taga kasibagatɔ dɔ dɛmɛ. Miiri k’a filɛ ko Jehova be teliyara ka taga mɔgɔ dɔ dɛmɛ min dusu kasinin lo. Siga t’a la, o b’a yira ko a b’a fɛ k’an dɛmɛ sɔbɛ la. A ka dɛmɛ barika la, an be se ka gwɛlɛyaw muɲu ni ninsɔndiya ye.

3. Jehova be tɛmɛ koo saba jumanw lo fɛ k’an dɛmɛ an ka gwɛlɛyaw muɲu ni ninsɔndiya ye?

³ Jehova b’an dɛmɛ cogo minw na ka gwɛlɛyaw muɲu ni ninsɔndiya ye, u dɔw ye jumanw ye? Walisa k’o jaabi, an ka Ezayi ka kitabu yɔrɔ dɔw lajɛ. Mun na do? Sabu Ezayi ye kiraya kuma minw sɛbɛ, u caaman ɲɛsinna Ala sagokɛlaw ma bi. Ka fara o kan, a tun ka teli ka kuma Jehova koo la cogo minw na, o faamu ka nɔgɔ. Misali la, an ka Ezayi sapitiri 30nan lajɛ. O sapitiri kɔnɔ, Ezayi be tɛmɛ ɲɛyirali ɲumanw fɛ k’a yira Jehova b’a sagokɛlaw  dɛmɛ cogo minw na. A ko Jehova b’an dɛmɛ a kɛtɔ 1) k’an ka deliliw lamɛn koɲuman ani k’u jaabi, 2) k’an ɲɛminɛ ani 3) k’an duga kabini sisan ani sini ma. An k’o koo saba lajɛ.

4. a) Yahutu minw tun be Ezayi ka wagati la, Jehova ye mun lo fɔ u koo la? A laban, a y’a to mun lo kɛra? b) Jehova ye jigiya juman lo di Yahutu kantigiw ma? (Ezayi 30:18, 19).

⁴ Ezayi sapitiri 30 daminɛ na, Jehova ko Yahutuw ye “mɔgɔmurutininw” ye minw be “kojugu fara kojugu kan.” A ko u ye “mɔgɔmurutininw le ye, . . . u tɛ sɔn Masaba ka ladili ma.” (Ezayi 30:1, 9). Komi u ma sɔn ka mɛnni kɛ Jehova fɛ, Ezayi ye kiraya kɛ ko Jehova bena a to balawo k’u sɔrɔ (Ezayi 30:5, 17; Zer. 25:8-11). Ani o lo kɛra tuma min na Babilɔnikaw tagara n’u ye jɔnya la. Nka Yahutu kantigi dɔw tun b’u cɛma ani Ezayi ye jigiya kuma fɔ olu ye. A ko loon dɔ, Jehova bena a kɛ u be kɔsegi Zeruzalɛmu (Ezayi 30:18, 19 kalan). O lo kɛra jaatika! Jehova y’u hɔɔrɔnya ka bɔ jɔnya la Babilɔni. Nka a ma sin k’u hɔɔrɔnya yɔrɔnin kelen. A fɔra ko: “Masaba be waati dɔ lo kɔnɔna k’aw dɛmɛ.” O b’a yira ko wagati dɔ tun bena tɛmɛ, Jehova be sɔrɔ ka Yahutu kantigiw hɔɔrɔnya. Tiɲɛn na, Israɛldenw ye saan 70 kɛ jɔnya la Babilɔni, Jehova sɔrɔla k’a to u dɔw kɔsegira Zeruzalɛmu (Ezayi 10:21; Zer. 29:10). U kɔseginin u faso la, u ka dusukasi yɛlɛmana ka kɛ ninsɔndiyaba ye.

5. Ezayi 30:19 b’an hakili sigi mun lo la?

⁵ Bi, an be se ka jijali sɔrɔ kuma nunu na: “N’aw kulera Masaba nɔfɛ, a bena aw dɛmɛ.” (Ezayi 30:19). Ezayi b’an hakili sigi ko n’an kulera Jehova nɔfɛ a bena a tulo malɔ k’an lamɛn ani a bena teliya k’an jaabi. Ezayi y’a fara a kan ko: “Aw kulekan mɛntɔ, aw jaabitɔ.” O kumaw be an hakili sigi ko minw be dɛmɛ ɲini an Faa fɛ, a b’a fɛ ani a kɔrɔtɔnin lo k’u dɛmɛ. O miiriya b’an dɛmɛ ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye.

6. Ezayi ka kumaw b’a yira cogo di ko Jehova be a sagokɛla kelen kelen bɛɛ ka deliliw lamɛn?

⁶ O vɛrise be koo wɛrɛ juman lo yira an ka deliliw koo la? Jehova be an kelen kelen bɛɛ ka deliliw lamɛn koɲuman. Mun na an b’o fɔ? Ezayi sapitiri 30 daminɛ na a fɔra ko “aw” sabu Jehova be kumana a ka jama lo fɛ. Nka eburukan na, vɛrise 19 kɔnɔ, a fɔra ko “i.” O b’a yira ko Jehova be kumana a sagokɛlaw kelen kelen lo fɛ. A fɔra yen ko: “I tena kasi tugu”; “a bena i dɛmɛ” ani “i kulekan mɛntɔ, i jaabitɔ.” Jehova ye Faa kanutigi ye minkɛ, n’a deen dɔ fari fagara, a tɛna a fɔ a ye ko: “I ka ɲi k’i jaa gwɛlɛya i ko i balima tɔɔw.” Nka, a b’a janto an na ani a b’a tulo malɔ k’an ka deliliw lamɛn.—Zab. 116:1; Ezayi 57:15.

7. Ezayi ani Yezu y’a yira cogo di ko a kɔrɔtanin lo an ka to ka delili kɛ tuma o tuma?

⁷ N’an ye Jehova deli an haminanko dɔ koo la, n’a sɔrɔ a bena koo fɔlɔ min kɛ, o ye ka fanga di an ma an ka se ka muɲuli kɛ. Nka, n’an ka gwɛlɛya ma ban wagati kunkurunin kɔnɔ i ko an tun b’a miiri cogo min na do? N’a sɔrɔ an ka ɲi ka Jehova deli siɲɛ caaman walisa a ka fanga di an ma an ka se k’a muɲu. Ale yɛrɛ b’o lo ɲini an fɛ. Ezayi ka kuma nunu b’o lo yira: “Aw kana a to [Jehova] ka i lafiya.” (Ezayi 62:7, Bible senuma). O kɔrɔ ko di? An ka ɲi ka to ka Jehova deli tuma o tuma fɔɔ a be kɛ i n’a fɔ an t’a  tora a ka lafiɲɛ. Ezayi ka kumaw b’an hakili jigi Yezu ka talenw na delili koo la Luka 11:8-10, 13 kɔnɔ. O yɔrɔ la, Yezu b’an jija ko an ka to ka Ala deli i n’a fɔ an b’a ɲɛɛ gwanna le ani an ka to ka hakili senu deli a fɛ. An be se ka Jehova deli fana a k’an ɲɛminɛ walisa an ka desizɔn ɲumanw ta.

8. Galen, Ezayi 30:20, 21 kɔnɔnakumaw dafara cogo di?

⁸ Ezayi 30:20, 21 kalan. b Babilɔnikaw ka sɔrɔdasiw ye Zeruzalɛmu lamini saan kelen ni tilan kɔnɔ. O wagati la, gwɛlɛyaw tun ka ca Yahutuw kan, fɔɔ Ezayi ye u sumana ni buru ni jii ye. Nka, ka kɛɲɛ ni vɛrise 20 ni 21nan ye, Jehova tun ye layidu ta Yahutuw ye ko n’u nimisara k’u ka kɛwale juguw dabila, a bena u kisi. Ezayi ko Jehova ye u ka “Karamɔgɔba” ye ani a ye layidu ta u ye ko Jehova bena u kalan u k’ale bato cogo bɛnnin na. O kumaw dafara tuma min na Yahutuw bɔra jɔnya la. Jehova y’a yira ko a ye u ka Karamɔgɔba ye ani a ye u dɛmɛ u ye batoli senuman sigi sen kan kokura. Bi fana, an ninsɔn ka di kosɔbɛ sabu Jehova lo y’an ka Karamɔgɔba ye.

9. Jehova be an ɲɛminɛ cogo minw na bi, u dɔ ye juman ye?

⁹ O vɛrisew kɔnɔ, Ezayi ko an be i ko kalandenw, Jehova be tɛmɛ fɛɛrɛ fila fɛ ka minw kalan. A fɔlɔ Ezayi ko: “I ɲɛɛ bena i ka Karamɔgɔba ye.” Ezayi ka fɔta la, a be komi karamɔgɔ lɔnin be kalandenw ɲɛɛ fɛ le. Nɛɛmaba lo an fɛ bi ka kalan sɔrɔ ka bɔ Jehova yɔrɔ. A b’an kalan cogo di? A b’o kɛ a ka ɔriganisasiyɔn lo sababu fɛ. An b’a waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu a be tɛmɛ a ka ɔriganisasiyɔn fɛ ka cikan gwɛninw di an ma! An be kalanw sɔrɔ lajɛnw ni lajɛnbaw sababu fɛ, an ka gafew, videwow ani cogo caaman wɛrɛw la. O kalanw b’an dɛmɛ ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye wagati gwɛlɛw na.

10. Cogo juman na an “bena mɛnni kɛ [an] kɔfɛ”?

¹⁰ Jehova b’an kalan cogo filanan min na, Ezayi y’o fɔ ko: “Aw bena mɛnni kɛ aw kɔfɛ.” Ezayi b’a ɲɛfɔra le ko Jehova be i ko karamɔgɔ min b’a janto a ka kalandenw na. A be tagamana u kɔfɛ ani  a be sira yirala u la. Bi, an be Ala kaan mɛn an kɔfɛ. Cogo di do? A y’a kɛ u y’a ka kuma sɛbɛ Bibulu kɔnɔ, a saan caaman ye nin ye. O la n’an be Bibulu kalanna, a be komi an be Ala kumakan lo mɛnna an kɔfɛ.—Ezayi 51:4.

11. Walisa ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye, an ka ɲi ka koo jumanw lo kɛ ani mun na?

¹¹ Jehova be tɛmɛ a ka ɔriganisasiyɔn n’a ka Kuma fɛ k’an ɲɛminɛ. An be se ka nafa sɔrɔ o la bɛrɛbɛrɛ cogo di? A to i hakili la ko Ezayi ye koo fila fɔ. A fɔlɔ, “sira ye nin ye.” A filanan, “aw k’a minɛ.” (Ezayi 30:21). Ka “sira” lɔn o dama tɛ bɔri kɛ, an ka ɲi “k’a minɛ” fana. Jehova ka Kuma ani a ka ɔriganisasiyɔn ka ɲɛfɔliw sababu fɛ, an be se k’a lɔn Jehova b’a fɛ an ka min kɛ. An be se k’a lɔn fana an be se ka Jehova ka kalanw sira tagama cogo min na. Walisa ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye Jehova ka baara la, an ka ɲi k’o koo fila lo kɛ. O dɔrɔn lo bena a to an be Jehova ka duga sɔrɔ.

12. Ka kɛɲɛ ni Ezayi 30:23-26 ka fɔta ye, Jehova tun bena a sagokɛlaw duga cogo di?

¹² Ezayi 30:23-26 kalan. Yahutu minw bɔra jɔnya la Babilɔni ka kɔsegi Israɛl jamana na, o kiraya kuma dafara cogo di olu koo la? Jehova ye u duga kosɔbɛ bololafɛnw ani Alako ta fan fɛ. A ye dumuni caaman di u ma. Nka min yɛrɛ kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ, o ye ko u mako tun be fɛɛn o fɛɛn na walisa k’u magwɛrɛ a la ani k’a bato cogo bɛnnin na kokura, a ye o di u ma. O wagati la, Ala sagokɛlaw ye fɛɛn ɲuman caaman minw sɔrɔ, u tun ma deli k’o ɲɔgɔn sɔrɔ ka ye. Vɛrise 26nan b’a yira ko Jehova ye yeelen bɔ u ye bɛrɛbɛrɛ, o kɔrɔ a y’u dɛmɛ k’a ka Kuma faamu (Ezayi 60:2). Jehova ka dugaw barika la, a sagokɛlaw tora k’a bato ninsɔndiya ni jagwɛlɛya la sabu u “dusu diyanin” lo.—Ezayi 65:14.

13. Kiraya kuma min b’a yira ko tiɲɛn batoli bena sigi kokura, o dafara cogo di an ka wagati la?

¹³ Kiraya kuma min b’a yira ko tiɲɛn batoli bena sigi kokura, yala o be dafara bi wa? Ɔnhɔn, o be dafara! Cogo di do? Kabi saan 1919, mɔgɔ miliyɔn caaman be hɔɔrɔnyara ka bɔ Babilonɛba la, o min ye duniɲa kuru bɛɛ ka ngalon diinanw jɛnkulu ye. Ala y’u ɲɛminɛ ka taga n’u ye yɔrɔ dɔ la min ka fisa ni Israɛldenw ka Layidu jamana ye. A tagara n’u ye alijɛnɛ kɔnɔ Alako ta fan fɛ (Ezayi 51:3; 66:8).  N’u ko alijɛnɛ Alako ta fan fɛ, o kɔrɔ ko di?

14. N’u ko alijɛnɛ Alako ta fan fɛ o kɔrɔ ko di? Bi, jɔnw lo be o alijɛnɛ kɔnɔ? (Kuma dɔ ɲɛfɔli lajɛ.)

¹⁴ Kabi saan 1919, kerecɛn mɔlenw ninsɔn ka di ka Jehova bato alijɛnɛ kɔnɔ Alako ta fan fɛ. c Dɔɔni dɔɔni, minw ka jigiya ye ka ɲɛnamaya banbali kɛ dugukolo kan ani u be weele ko “saga dɔ wɛrɛw,” olu fana donna o alijɛnɛ kɔnɔ. Jehova ye u duga kosɔbɛ.—Zan 10:16; Ezayi 25:6; 65:13.

15. An kumana alijɛnɛ min koo la, o be min?

¹⁵ An kumana alijɛnɛ min koo la Alako ta fan fɛ, o be sɔrɔ min bi? Jehova sagokɛlaw be duniɲa yɔrɔ bɛɛ la. O la, u be alijɛnɛ min na Alako ta fan fɛ, o fana be sɔrɔ duniɲa kuru bɛɛ la. O kama bi, an mana kɛ yɔrɔ o yɔrɔ dugukolo kan, n’an be dɛmɛ don bɛrɛbɛrɛ tiɲɛn batoli la, an be se ka kɛ o alijɛnɛ kɔnɔ.

16. An be alijɛnɛ min na Alako ta fan fɛ, mun lo bena an dɛmɛ ka to k’o cɛɲi ye?

¹⁶ Koo minw bena an dɛmɛ ka to o alijɛnɛ kɔnɔ, u dɔ ye juman ye? O ye ka to ka Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu an ye denbaya kelen mɔgɔw ye duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ. An be se k’o kɛ cogo di? An kɛtɔ ka sinsin an balimaw ka jogo ɲumanw kan, sanni ka sinsin u ka dafabaliyakow kan (Zan 17:20, 21). Mun na o kɔrɔtanin lo kosɔbɛ? A ka di an ye ka yiri sifa caaman ye zaradɛn dɔ kɔnɔ. O cogo kelen na, an ka kafow be i ko zaradɛn. Mɔgɔ sifa caaman lo be u kɔnɔ minw be i ko yiriw (Ezayi 44:4; 61:3). An ka ɲi ka to k’o zaradɛn cɛɲi lo filɛ sanni ka sinsin yiriw ka fiɲɛw kan, o kɔrɔ an balimaw ka dafabaliyaw. Bɛɛn ni ninsɔndiya min be kafow kɔnɔ duniɲa kuru bɛɛ la, an t’a fɛ anw wala mɔgɔ wɛrɛw ka dafabaliya k’an bali k’o diyabɔ.

17. An kelen kelen bɛɛ be se ka mun lo kɛ walisa ka kafo ka kelenya sabati?

¹⁷ An kelen kelen bɛɛ be se ka mun lo kɛ walisa kafodenw kaan bɛnnin ka to? An  ka kɛ hɛɛrɛkɛlaw ye (Mat. 5:9; Ɔrɔm. 12:18). Tuma o tuma n’an y’a latigɛ ka to hɛɛrɛ la ni tɔɔw ye kafo kɔnɔ, an be dɔ fara an ka alijɛnɛ cɛɲi kan Alako ta fan fɛ. An b’a to an hakili la ko mɔgɔ minw bɛɛ be o alijɛnɛ kɔnɔ, Jehova ka dɛmɛ lo sababu la, u kelen kelen bɛɛ nana tiɲɛn batoli la (Zan 6:44). Miiri k’a filɛ Jehova dusu ka di cogo min na k’a ye ko an b’an seko bɛɛ kɛra ka hɛɛrɛ ni kelenya sabati a sagokɛlaw cɛma, u minw koo ka gwɛlɛ a ma!—Ezayi 26:3; Aze 2:7.

18. An ka ɲi ka to ka miiri mun lo la ani mun na?

¹⁸ Jehova be duga caaman lase a sagokɛlaw ma. An be se ka mun lo kɛ walisa ka nafa sɔrɔ o la bɛrɛbɛrɛ? An be min kalan Ala ka Kuma ani an ka gafew kɔnɔ, an ka miiri o la koɲuman. O bena an dɛmɛ ka kɛ ni kerecɛn jogow ye, o minw bena an lasun ka ɲɔgɔn kanu balimaya la (Ɔrɔm. 12:10). Jehova be koo ɲuman minw kɛra an ye sisan, n’an be miiri o la, o bena an ka jɛnɲɔgɔnya sabati n’a ye. Ani a y’a daa di ko a bena duga minw lase an ma sini ma, n’an tora ka miiri o la, o bena a to an be la a la kosɔbɛ ko an bena se k’a sago kɛ fɔɔ abada! O bɛɛ bena a to an be ninsɔndiya sɔrɔ Jehova sago kɛli la kabi sisan yɛrɛ.

19. a) Ka kɛɲɛ ni Ezayi 30:18 ye, an be se ka la mun lo la? b) Mun lo bena an dɛmɛ ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye?

¹⁹ Jehova bena “wili” k’an dɛmɛ, tuma min na a bena daan sigi duniɲa juguman nin na (Ezayi 30:18). Jehova “Ala tilennin lo.” O kama, a y’a latigɛ ka duniɲa juguman nin halaki wagati min na, an lanin b’a la ko a tɛna a to o wagati ka tɛmɛ n’a m’o kɛ (Ezayi 25:9). An be muɲuna k’o kisili loon makɔnɔ. Yanni o cɛ, nɛɛma min dira an ma ka delili kɛ, an cɛsirinin lo k’o ta sɔbɛ la. An cɛsirinin lo fana ka Ala ka Kuma sɛgɛsɛgɛ, k’a sira tagama ani ka miiri an ka dugaw koo la. N’an b’o kɛ, Jehova bena an dɛmɛ ka muɲuli kɛ ni ninsɔndiya ye a ka baara la.