Sanni n’ ka o koo tɔɔ lakali aw ye, a’ y’a to n’ ka fɔ aw ye n’ ye kudayi cidenya baara daminɛ cogo min na.

N’ wolola saan 1942, Karayibu mara la Kurasao guun cɛɲumanin kan. N’ facɛ be bɔ Surinami, nka a tagara sigi Kurasao guun kan a ka baara sen fɛ. A batizera saan damanin ka kɔn n’ wolotuma ɲɛ ani mɔgɔ fɔlɔ minw kɛra Jehova Seerew ye o guun kan, a tun y’u dɔ ye. a A tun be bibulukalan kɛ n’an ye lɔgɔkun o lɔgɔkun hali k’a sɔrɔ tuma dɔw la an tun t’a fɛ ka kalan kɛ. N’ saan 14, n’ facɛ y’a latigɛ ko an ka yɛlɛma Surinami jamana na walisa k’a bamuso ladon sabu a tun kɔrɔla kosɔbɛ.

Surinami jamana na, n’ y’a daminɛ ka teriya kɛ ni kanbele ni sunguru dɔw ye kafo kɔnɔ minw kisɛyanin lo Jehova ka baara la. U tun ka kɔrɔ ni n’ ye saan damanin dɔrɔn ani kudayi piyɔniyew tun lo. U tun ye wale diiman minw sɔrɔ waajuli la, n’u tun be kumana o koo la, u ɲɛda tun be manamana ninsɔndiya bolo. Lajɛnw bannin kɔ, ne ni n’ teriw tun be to ka baro kɛ Bibulu ka barokunw koo la. Tuma dɔw la, an tun b’o kɛ, k’an siginin to kɛnɛma n’an be lolow filɛra. O teriw ye n’ dɛmɛ k’a faamu n’ tun b’a fɛ ka min kɛ n’ ka ɲɛnamaya kɔnɔ. N’ tun b’a fɛ ka baara kɛ Jehova ye. O la n’ saan 16, n’ ye batɛmu ta. N’ saan 18, n’ kɛra kudayi piyɔniye ye.

N’ ye kalan caaman sɔrɔ piyɔniye baara la ani o ye n’ dɛmɛ n’ ka kudayi cidenya baara kuru bɛɛ la. Misali la, n’ ye kalan fɔlɔ min sɔrɔ, o ye ko a kɔrɔtanin lo ka fɔrɔmasɔn di tɔɔw ma. Tuma min na n’ ye n’ ka piyɔniye baara daminɛ, misɔnden dɔ min tɔgɔ ko  Willem van Seijl ye n’ dɛmɛ. b A ye koo caaman yira n’ na kunkanbaara kɛcogo la kafo kɔnɔ. O wagati la, n’ tun m’a faamu ko fɔrɔmasɔn kɔrɔtanin lo. Saan min tugura o kɔ, u ye n’ kɛ dan na piyɔniye ye ani o kɔ n’ y’a daminɛ ka jɛnkulu dɔw ɲɛminɛ minw tun be yɔrɔjanw na Surinami tuu kɔnɔ. N’ be balimacɛw waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu u ye fɔrɔmasɔn di n’ ma wagati bɛnnin na. Kabi o tuma, n’ be n’ seko bɛɛ kɛ k’u ladegi, n’ kɛtɔ ka wagati ta ka fɔrɔmasɔn di tɔɔw ma.

N’ ye kalan filanan min sɔrɔ, o ye ko nafa b’a la ka ɲɛnamaya kɛ cogo nɔgɔman ani cogo labɛnnin na. Kalo kelen kelen bɛɛ daminɛ na, ne ni n’ tagamaɲɔgɔn mako tun bena kɛ fɛɛn minw na lɔgɔkun nataw la, an tun b’o lisi kɛ. O kɔ, an dɔ tun be taga fɔɔ jamana faaba la walisa k’o fɛɛnw san. Wari min tun be di an ma kalo o kalo ani an tun b’an makoɲɛfɛn minw san, an tun be koow kɛ ni hakilitigiya ye walisa u ka se ka kalo ban n’an ye. N’an makoɲɛfɛn dɔ tun fɔnna an fɛ k’an to o tuuba kɔnɔ, mɔgɔ tun tɛ yen min be se k’an dɛmɛ. N’ y’a degi ka ɲɛnamaya kɛ cogo nɔgɔman ani cogo labɛnnin na kabi n’ kanbele tuma. Ne fɛ, o lo ye n’ dɛmɛ ka Jehova ka baara kɛ n’ ɲɛnako fɔlɔ ye n’ ka ɲɛnamaya kuru bɛɛ la.

N’ ye kalan sabanan min sɔrɔ, o ye ko nafa b’a la ka mɔgɔw waaju u ka kaan na. Kabi n’ denmisɛn tuma, n’ tun be nɛrlandɛkan, angilikan, papiamentokan ani sranantɔngokan lo fɔ. Sranantɔngokan be weele fana ko sranankan ani mɔgɔw fanba b’o kaan lo fɔ Surinami jamana na. Nka tuuba kɔnɔ yan, n’ y’a kɔrɔsi ko mɔgɔw ka teli ka sɔn ka kibaro diiman lamɛn u ka kaan lo la. O kaan dɔw fɔcogo gwɛlɛyara n’ ma i n’a fɔ saramakan, o min na u be kuma k’u kaan yɛlɛ wala k’u kaan jigi. Nka n’ ye jijali minw kɛ k’o kaan degi, o ma kɛ fuu ye. Saanw tɛmɛtɔ, n’ sera ka mɔgɔ caaman dɛmɛ u ye tiɲɛnkalanw faamu sabu n’ b’u ka kaan fɔ.

O kaan degitɔ, koo dɔw kɛra minw ye maloya bila n’ na. Misali la loon dɔ, n’ tun b’a fɛ ka n’ ka Bibulu kalanden dɔ ɲininga ko a fari be di sabu a kɔnɔ tun b’a dimi. A tun be saramakan lo fɔ ani n’ y’a ɲininga n’a kɔnɔman lo. Tiɲɛn fɔ ka di, o ɲiningali ma diya a ye. O filiw ɲɔgɔn bɛɛ n’a ta, n’ tora ka n’ jija ka kuma mɔgɔw fɛ u ka kaan na, n’ ka cidenya baara la.

Saan 1970, n’ kɛra kafokulu kɔrɔsibaga ye. O saan na, n’ ye forobakalan dɔ kɛ o min na jaaw tun be bɔ ekran kan ani o kalan kuun tun ye ko: “Une visite au siège mondial des Témoins de Jéhovah.” N’ y’o kalan kɛ balimaw jɛnkulu caaman ye minw tun be yɔrɔjanw na tuuba kɔnɔ. Walisa ka taga bɔ u ye, ne ni balima dɔw tun be don kurun jamajan dɔ kɔnɔ ani ka baji cɛtigɛ. An tun be minan nunu don kurun kɔnɔ: groupe électrogène, esansi bidɔnba, petrɔli lanpanw ani minan wɛrɛw walisa ka jaaw yira. An senin yen, an tun be o minanw bɛɛ  ta ka taga n’u ye tuuba kɔnɔ yɔrɔ min na o jaaw ka ɲi ka yira. Nka, balima minw tun be o tuuba la yɔrɔjanw na, o kalan tun ka di u ye cogo min na, o lo tora n’ hakili la. N’ ninsɔn tun ka di kosɔbɛ ka tɔɔw dɛmɛ u ka Jehova lɔn ani a ka ɔriganisasiyɔn faan min be dugukolo kan. Tiɲɛn lo ko n’ ye n’ yɛrɛ saraka Jehova ka baara la, nka n’ ye duga minw sɔrɔ, o tɛ suma n’u ye.

N’ tun ye cɛgwana ye minkɛ, a tun ka nɔgɔ n’ ma ka n’ ka cidenya baara kɛ. Nka, n’ tun b’a fɛ ka furu. O kama, n’ y’a daminɛ ka Jehova deli a ka n’ dɛmɛ ka muso dɔ sɔrɔ min bena se ka muɲuli kɛ ninsɔndiya la cidenya baara la tuuba kɔnɔ. Saan kelen ɲɔgɔn o kɔ, n’ y’a daminɛ ka teriya kɛ ni Ethel ye furu kama. Dan na piyɔniye tun lo ani a be ni yɛrɛsaraka hakili ye. Kabi a denmisɛn tuma, ciden Pol koo tun ka di a ye kosɔbɛ ani a tun b’a fɛ k’a yɛrɛ di waajuli baara la i ko Pol. An furula saan 1971, sɛtanburukalo la ani an ye kafokulu kɔrɔsili baara daminɛ ɲɔgɔn fɛ.

Ethel somɔgɔw tun tɛ ni fɛɛn bɛrɛ ye minkɛ, a sera ka deli koɲuman kafokulu kɔrɔsili baara la tuuba kɔnɔ. Misali la, n’an tun be an yɛrɛ labɛnna walisa ka taga bɔ kafow ye tuuba kɔnɔ, an tun tɛ fɛɛn caaman ta an kun. An tun be ko ani ka faniw ko kɔjiw la. An ka jatigiw tun mana dumuni o dumuni di an ma, an tun b’o dumu. Tuma dɔw la o tun be se ka kɛ jɛgɛ ye wala kagana sifa dɔ walima fɛɛn o fɛɛn min minɛna tuuba wala kɔjiw kɔnɔ. Ni tasa tun tɛ yen, an tun be dumuni kɛ baranda furaburuw kɔnɔ. Ni kuyɛri wala furusɛti tun tɛ yen, an tun be dumuni kɛ n’an bolo ye. Ne ni Ethel b’a jati ko an y’an yɛrɛ di Jehova ka baara la ɲɔgɔn fɛ minkɛ, o y’an ka jɛnɲɔgɔnya sabati i n’a fɔ jurukisɛ min danna ni gaari saba ye (Waaj. 4:12). An tɛna o falen ni fɛɛn si ye!

Loon dɔ, an tun tagara bɔ balima dɔw ye tuuba kɔnɔ ani an tun be kɔsegira. N’ ye  min lakali aw ye barokun daminɛ na, o kɛra o tuma lo la. Tuma min na kurun sera yɔrɔ min na jii fanga ka bon, a kuun cunna jii kɔnɔ ka bari ka bɔ. Komi an tun ye zilɛw don, an ninsɔn diyara k’a ye ko an si ma bɔ kurun kɔnɔ. Nka, an ka kurun fara jii la. An y’an ka dumuniw bɔn jii kɔnɔ ani u tun be minan minw kɔnɔ, an y’u kɛ ka jii bɔ kurun kɔnɔ.

Komi dumuni tun t’an fɛ tugun, an tagatɔ, an y’a daminɛ k’an ka dulenw fili jii la. Nka an ma jɛgɛ foyi sɔrɔ. O kama, an ye Jehova deli a ka o loon dumuni di an ma. O kɔ dɔrɔn, balimacɛ dɔ ye dulen fili jii la ani a ye jɛgɛ belebeleba dɔ minɛ. An mɔgɔ duuru bɛɛ y’o dumu o loon sufɛ fɔɔ ka fa.

Ne ni Ethel ye saan duuru kɛ kafokulu kɔrɔsili baara la. O kɔ, an ye duga dɔ sɔrɔ min barila an na: n’ muso ye kɔnɔ ta. O kibaro ye n’ ninsɔndiya, hali ni n’ tun t’a lɔn an ka koow tun bena kɛ cogo min na. Ne ni Ethel tun b’a fɛ sɔbɛ la ka to kudayi cidenya baara la n’o tun be se. An dencɛ Ethniël wolola saan 1976. Saan fila ni tilan o kɔ, an dencɛ Giovanni wolola.

Baara caaman bele tun be yen ka kɛ Surinami jamana na. O kama, Betɛli ye labɛnw kɛ walisa n’ ka to kafokulu kɔrɔsili baara la ani ka an deenw lamɔ. Tuma min na an dencɛw tun ka dɔgɔ dɔgɔ, labɛn kɛra walisa n’ ka to ka taga bɔ kafokuluw ye kafo damanin be minw kɔnɔ. O tun be sababu di n’ ma ka kafokulu kɔrɔsili baara kɛ lɔgɔkun fila kalo kɔnɔ. Ani lɔgɔkun tɔɔw la, n’ tun be piyɔniye baara kɛ an ka kafo kɔnɔ, u tun y’an ci ka taga yɔrɔ min na. Ni n’ tun be tagara bɔ kafow ye minw ka surun n’an ka soo ye, Ethel n’an dencɛw tun be tugu n’ kɔ. Nka ni n’ tun ka ɲi ka taga bɔ kafow ye tuuba kɔnɔ, n’ tun be taga n’ kelen.

N’ tun ka ɲi ka koow labɛn koɲuman walisa ka se ka n’ ka kunkanbaaraw bɛɛ dafa. N’ tun be n’ jija ka gwa kɔnɔ batoli kɛ ni n’ ka denbaya ye lɔgɔkun o lɔgɔkun. Ni n’ tun tagara bɔ kafow ye tuuba kɔnɔ, Ethel tun be gwa kɔnɔ batoli kɛ n’an dencɛw ye soo. Tuma o tuma n’an tun be se, an tun be koow kɛ ɲɔgɔn fɛ denbaya kɔnɔ. Ne ni Ethel tun ka teli ka ɲɛnagwɛkow kɛ n’an dencɛw ye. An tun be tulon dɔw kɛ wala ka taga yɔrɔ cɛɲumanin dɔw filɛ an ka soo gɛrɛfɛ. Tuma caaman na, n’ tun be to fɔɔ dugutilama walisa ka kalanw labɛn wala  ka kafo ka baara wɛrɛw kɛ. Ethel be i ko muso ɲuman min kofɔra Talenw 31:15 kɔnɔ. A tun be wuli sɔgɔma joona ka koow labɛn walisa an ka daraka ni tilerakalan kɛ ɲɔgɔn fɛ sanni an dencɛw ka taga lakɔli la. Ethel be ni yɛrɛsaraka hakili ye ani a be n’ dɛmɛ tuma bɛɛ ka n’ ka kunkanbaaraw dafa Alako ta fan fɛ. N’ ninsɔn ka di kosɔbɛ k’o muso ɲɔgɔn sɔrɔ!

An y’an jija kosɔbɛ ka an dencɛw dɛmɛ u ka Jehova kanu ani waajuli baara ka diya u ye. An tun b’a fɛ u k’a latigɛ ka kudayi cidenya baara kɛ. An tun t’a fɛ u k’o kɛ sabu an b’o lo fɛ, nka sabu olu yɛrɛ lo b’a fɛ k’o kɛ. Ninsɔndiya min be kudayi cidenya baara la, an tun b’o lakali u ye tuma o tuma. An ye gwɛlɛya minw sɔrɔ, an tun b’o lakali u ye fana. Nka Jehova y’an ka denbaya dɛmɛ ani k’a duga cogo min na, an tun be sinsin o lo kan. An tun b’an jija fana walisa an deenw ka wagati kɛ ni balimaw ye minw be Jehova sago kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye.

Jehova y’an ka denbaya makow bɛɛ wasa. Ne fana ye n’ seko bɛɛ kɛ. Tuma min na n’ tun ye cɛgwana ni dan na piyɔniye ye tuuba kɔnɔ, n’ y’a faamu wari be mara cogo min na n’ makoɲɛfɛnw kama sini ma. Nka hali n’an ka denbayamɔgɔw tun b’u seko bɛɛ kɛ, tuma dɔw la, an tun tɛ an makoɲɛfɛnw bɛɛ sɔrɔ. O wagatiw la, an tun b’a ye ka gwɛ ko Jehova b’an dɛmɛna. Misali la, saan 1986-1992, kɛlɛ dɔ wulila Surinami jamana na. O wagatiw la, a tun ka gwɛlɛ k’an makoɲɛfɛn jɔnjɔnw yɛrɛ sɔrɔ tuma dɔw la. O bɛɛ n’a ta, Jehova y’an mako wasa.—Mat. 6:32.

An ka ɲɛnamaya kuru bɛɛ la, Jehova y’a janto an na tuma bɛɛ. A y’an dɛmɛ fana ka ninsɔndiya sɔbɛ sɔrɔ ani ka wasa. An deenw y’a kɛ an ye ninsɔndiyaba sɔrɔ ani an be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu an sera k’u lamɔ u kɛra a sagokɛlaw ye. An ninsɔn ka di sabu u y’a latigɛ fana ka kudayi cidenya baara kɛ. Ethniël ni Giovanni fila bɛɛ ye Ala ka Mara lakɔliw kɛ ani sisan olu n’u musow be baara kɛra Surinami ka Betɛli la.

Ne ni Ethel kɔrɔnin lo kosɔbɛ sisan. Nka an ye dan na piyɔniyew ye minkɛ, an bele bolo degunnin lo Jehova ka baara la. An bolo degunnin lo kojugu fɔɔ n’ bele ma wagati sɔrɔ ka jii lɔn. Nka n’ tɛ nimisa o la. Ni n’ miirila, n’ b’a ye tiɲɛn na ko n’ kɛtɔ k’a latigɛ kabi n’ kanbele tuma ka kudayi cidenya baara kɛ, o kɛra n’ ka desizɔnw bɛɛ la fisaman ye.