1. U be se k’an ɲininga mun lo la baarakɛyɔrɔ wala lakɔliso la?

 N’I BAARAKƐƝƆGƆN wala i ka lakɔli filankuru dɔ ye ɲiningali dɔ kɛ i ka lannakow koo la, o be mun lo kɛ i la do? Yala o be siranya bila i la wa? O be siranya bila an fanba la. O ɲiningali be se k’an dɛmɛ k’o tigi ka miiriya wala a ka lannakow lɔn. Ani o be sababu di an ma ka kibaro diiman fɔ a ye. Nka tuma dɔw la, mɔgɔ dɔ be se ka ɲiningali dɔ kɛ walisa k’an sɔsɔ an ka lannako dɔ la. O man ɲi ka bari an na sabu dɔw ye miiriya bɛnbaliw mɛn an koo la (Kɛw. 28:22). Ka fara o kan, an be “laban tuma na” le ani “mɔgɔ kogwɛlɛnw” ni “mɔgɔ farimanw” ka ca.—2 Tim. 3:1, 3.

2. Mun na an b’a fɛ ka kɛ ni dususuman ye?

² I be se k’i yɛrɛ ɲininga ko: “Ni dɔ ye n’ ka lannakow sɔsɔ, n’ be se k’a minɛ ni ɲumanya ye cogo di ani k’a jaabi nɛmɛnɛmɛ?” Dususuman lo bena i dɛmɛ k’o kɛ. Mɔgɔ min dusu sumanin lo, a b’a hakili sigi hali ni dɔ b’a darabɔra wala n’a t’a lɔn a bena min fɔ (Talenw 16:32). Nka i be se k’a miiri ko: “A fɔ ka nɔgɔ, nka a kɛ man di.” Mun lo be se k’i dɛmɛ ka kɛ n’o jogo ye? Ni dɔ b’i ka lannakow sɔsɔra, i be se k’a tigi jaabi ni dususuman ye cogo di? N’i ye bangebaga ye, i be se k’i deenw dɛmɛ cogo di walisa u ka se k’u ka limaniya lafasa ni dususuman ye? An k’o ɲiningaliw jaabi.

3. Mun na an be se k’a fɔ ko dususuman tɛ fagobagatɔya ye, nka setigiya lo? (2 Timote 2:24, 25).

³ Dususuman tɛ fagobagatɔya ye, nka setigiya lo. Walisa  i dusu sumanin ka to gwɛlɛyaw wagati la, fɔɔ i ka se i dusu kɔrɔ le. Dususuman ye “Nii Senuman” deen faan dɔ lo ye (Gal. 5:22, 23). Gɛrɛkikan kumaden min bayɛlɛmana Bibulu kɔnɔ ko “dususuman,” o ɲɛsinna kongokɔnɔso ma u ye min kolo. Miiri kongokɔnɔso dɔ koo la min kolola koɲuman. Hali k’a sɔrɔ u y’a kolo, fanga bele b’a la. An adamadenw be se ka kɛ mɔgɔ dususumaninw ye cogo di ani o wagati kelen na fanga ka kɛ an na? An tɛ se k’o kɛ n’an yɛrɛ ka setigiya ye. An ka ɲi ka hakili senu deli Ala fɛ ani k’a ɲini a fɛ a k’an dɛmɛ ka kɛ n’o jogo ɲuman ye. Mɔgɔ caaman ka koo b’a yira ko an be se ka kɛ n’o jogo ye. Misali la, an balima caaman ye koow kɛ ni dususuman ye tuma min na mɔgɔw tun b’u darabɔra. Ani o ye mɔgɔ wɛrɛw dɛmɛ ka kɛ ni miiriya ɲuman ye Jehova Seerew koo la (2 Timote 2:24, 25 kalan). I be se ka mun lo kɛ walisa dususuman ka kɛ i ka setigiya dɔ ye?

4. Isiyaka ka koo b’an dɛmɛ ka mun lo faamu dususuman koo la?

⁴ Bibulu ka maana caaman b’a yira ko dususuman nafa ka bon kosɔbɛ! An ka Isiyaka ka koo lajɛ. Tuma min na a tun be Gerari Filisitikaw ka mara la, a sigiɲɔgɔnw tun b’a ɲangoya. A facɛ ka baaradenw tun ye kɔlɔn minw sogi, u ye u fa bɔgɔ la. Sanni Isiyaka ka kɛlɛ kɛ o kosɔn, ale n’a somɔgɔw tagara sigi yɔrɔjan ani ka kɔlɔn wɛrɛw sogi (Zɛnɛzi 26:12-18). Nka, Filisitikaw y’a fɔ ko o jii fana ye olu ta ye. O bɛɛ n’a t’a, Isiyaka y’a jija ka to hɛɛrɛ la n’u ye (Zɛnɛzi 26:19-25). Mun lo y’a dɛmɛ a tora ka koow kɛ ni dususuman ye, hali k’a sɔrɔ a sigiɲɔgɔnw tun be koo bɛɛ kɛra k’a darabɔ? Siga t’a la, a ye kalan sɔrɔ a bangebagaw fɛ. Ibrayima tun ye hɛɛrɛmɔgɔ ye, Sara “hakili [tun] siginin” lo ani a “ka koo [tun] ka nɔgɔ.”—1 Piyɛri 3:4-6; Zɛnɛzi 21:22-34.

5. Misali juman lo b’a yira ko bangebagaw be se k’u deenw dɛmɛ u ka dususuman nafa lɔn?

⁵ Kerecɛn bangebagaw, aw k’a lɔn ko aw fana be se k’aw deenw dɛmɛ u ka dususuman nafa lɔn. Maxence be ni saan 17 ye. An k’a ka koo lajɛ. A tun ka teli ka mɔgɔ dusubatigiw kunbɛn lakɔliso ani waajuli la. A bangebagaw muɲuna a kɔrɔ k’a dɛmɛ a kɛra ni dususuman ye. U ko: “Sisan, Maxence b’a faamu ko n’u be i darabɔra, a ka nɔgɔ ka koow kɛ ni dusu ye wala ka fariyakow kɛ. Nka, walisa k’i yɛrɛ minɛ, fɔɔ i ka jijalibaw lo kɛ.” Ninsɔndiya lo k’a lɔn ko Maxence kɛra mɔgɔ dususumanin ye.

6. Delili be se k’an dɛmɛ cogo di an ka to ka koow kɛ ni dususuman ye bɛrɛbɛrɛ?

⁶ An be se ka mun lo kɛ ni dɔ y’an darabɔ i n’a fɔ ka Ala tɔgɔ tiɲɛ wala ka Bibulu mafiɲɛya? An ka ɲi ka Jehova deli a k’an sɔn hakili senu ani hakilitigiya la walisa an k’a tigi jaabi ni dususuman ye. Nka n’an nana a ye ko an m’a tigi jaabi cogo ɲuman na do? An be se ka Jehova deli tugun o koo la ani ka miiri k’a filɛ cogo min na an be se ka koow kɛ cogo fisaman na siɲɛ wɛrɛ. O la, Jehova bena a ka hakili senu di an ma walisa an ka se an dusu kɔrɔ ani ka koow kɛ ni dususuman ye.

7. N’an be vɛrise dɔw to an hakili la, cogo juman na o be se k’an dɛmɛ k’an kumacogo n’an ka kokɛcogo kɔrɔsi? (Talenw 15:1, 18).

⁷ N’a ka gwɛlɛ an ma ka kuma ni dususuman ye, vɛrise dɔw be se k’an dɛmɛ. Ala ka hakili senu be se k’an hakili jigi o vɛrisew la (Zan 14:26). Misali la,  sariyakolo minw be Talenw ka kitabu kɔnɔ, u be se k’an dɛmɛ ka koow kɛ ni dususuman ye (Talenw 15:1, 18 kalan). O kitabu b’a yira fana nafa minw b’a la ka se an dusu kɔrɔ n’u y’an darabɔ.—Talenw 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

8. Mun na an ka ɲi k’a ɲini k’a lɔn fɛɛn min ye mɔgɔ dɔ lasun k’an ka lannakow sɔsɔ?

⁸ Hakilitigiya be se k’an dɛmɛ fana (Talenw 19:11). Mɔgɔ hakilitigi b’a yɛrɛ minɛ n’u y’a ka lannakow sɔsɔ. Tuma caaman na, mɔgɔw t’a fɔ an ye fɛɛn min kama u ye ɲiningali dɔw kɛ. O kama, yanni an ka mɔgɔ dɔ ka ɲiningali jaabi, a ka ɲi an k’a ɲini k’a lɔn fɔlɔ kuun min kama a tigi y’o ɲiningali kɛ.—Talenw 16:23.

9. Tuma min na Zedeyɔn tun be kumana ni Efarayimukaw ye, a ye koow kɛ ni hakilitigiya ani dususuman ye cogo di?

⁹ An k’a filɛ Zedeyɔn ye Efarayimukaw jaabi cogo min na. U dimininba tun y’a ɲininga fɛɛn min kama a ma kɔn k’olu weele u ka na fara a kan ka Israɛl juguw kɛlɛ. U dimikun tun ye mun lo ye? Kɔni kuncɛbaya tun tɛ? A mana kɛ min o min ye, Zedeyɔn ye koow kɛ ni hakilitigiya ye. A y’a janto u dusukunnakow la ani a y’u jaabi ni dususuman ye. Mun lo sɔrɔla o  la? Bibulu b’a fɔ ko “u dusu sumana.”—Kirit. 8:1-3.

10. Minw b’an ka lannakow sɔsɔ, mun lo bena an dɛmɛ k’a lɔn an ka ɲi k’u jaabi cogo min na? (1 Piyɛri 3:15).

¹⁰ An bena mun lo kɛ n’an baarakɛɲɔgɔn wala an ka lakɔli filankuru dɔ y’a fɔ an ye ko a bɛnnin tɛ an ka Bibulu ka sariyaw labato tagamacogo ta fan fɛ? An bena an seko kɛ k’an ka lannakow ɲɛfɔ a tigi ye ani k’a yira ko an be bonya la a kan (1 Piyɛri 3:15 kalan). An kana a miiri k’o ɲiningali kuun ye k’an darabɔ le. Tuma caaman na, a ka fisa an k’a jati ko o ɲiningali b’an dɛmɛ k’a faamu fɛɛn min kɔrɔtanin lo a tigi fɛ. Koo o koo mana mɔgɔ lasun ka ɲiningali dɔ kɛ, a ka ɲi an k’a jaabi ni dususuman ani ɲumanya ye. An ka jaabili be se k’a tigi lasun k’a ka miiriya yɛlɛma. Hali n’a be kuma gwɛlɛw fɔra an ma wala n’a b’an lɔgɔbɔra, an ka ɲi k’a jaabi ni ɲumanya ye.—Ɔrɔm. 12:17.

11-12. a) An ka ɲi k’an janto mun lo la ka sɔrɔ ka ɲiningali gwɛlɛ dɔ jaabi? (Jaa lajɛ fana.) b) Misali dɔ fɔ k’a yira ko mɔgɔ dɔ ka ɲiningali be se k’a to aw be baro kɛ teriya la.

¹¹ Misali la, n’i baarakɛɲɔgɔn dɔ y’i ɲininga fɛɛn min kama an tɛ wololon sanyɛlɛma fɛti kɛ, i be se k’i yɛrɛ ɲininga ko: “Yala a b’a miiri le ko a daganin tɛ an fɛ ka ɲɛnagwɛ wa? Wala a b’a miiri ko an t’o fɛti kɛ minkɛ, o bena farali don baarakɛɲɔgɔnw cɛ?” I be se k’a daminɛ k’i baarakɛɲɔgɔn tando sabu a b’a mako don tɔɔw la. O kɔ, i be se k’a hakili sigi ko ele fana b’a fɛ baarakɛyɔrɔ ka kɛ ninsɔndiya yɔrɔ ye. O be se ka kɛ sababu ye i be baro kɛ n’a ye teriya la k’a yira a la Bibulu be min fɔ wololon sanyɛlɛma fɛti koo la.

¹² An be se k’o ɲɔgɔn kɛ ni mɔgɔ dɔ ye ɲiningali gwɛlɛ wɛrɛ kɛ an ye. An ka lakɔli filankuru dɔ be se k’a fɔ ko Jehova Seerew ka ɲi k’u miiricogo yɛlɛma cɛɲɔgɔnɲinilaw ni musoɲɔgɔnɲinilaw koo la. Yala a y’o fɔ sabu Jehova Seerew be min miiri o mɔgɔw koo la, a t’o faamu bɛrɛbɛrɛ wa? Kɔni a teri wala a somɔgɔ dɔ tɛ cɛɲɔgɔnɲinila wala musoɲɔgɔnɲinila ye? Yala a b’a miiri le ko an t’o mɔgɔw kanu wa? N’a sɔrɔ an ka ɲi k’a hakili sigi ko an be mɔgɔ bɛɛ kanu ani ko an sɔnnin b’a ma ko joo be mɔgɔ kelen kelen bɛɛ fɛ k’a latigɛ a bena min kɛ b (1 Piyɛri 2:17). O kɔ, an be se k’a yira a la Bibulu be min fɔ o koo la ani nafa min b’a la k’o labato.

13. Ni dɔ b’a jati ko hakilintanyako lo ka la Ala la, i be se k’a dɛmɛ cogo di?

¹³ Ni dɔ y’an ka lannakow sɔsɔ kosɔbɛ, an man ɲi ka sin k’a miiri ko an b’a ka miiriya lɔn (Titi 3:2). Misali la, n’i ka klasiden dɔ y’a fɔ ko hakilintanyako lo ka la Ala la do? Yala i ka ɲi k’a miiri ko a lanin b’a la kosɔbɛ ko bɛgɛnw lo yɛlɛma yɛlɛmana ka kɛ mɔgɔw ye ani ko a be koo caaman lɔn o koo la wa? N’a sɔrɔ a ye min mɛn, a b’o lo fɔra dɔrɔn. Sanni i k’a ɲini k’a yira a la ko bɛgɛnw lo ma yɛlɛma yɛlɛma ka kɛ mɔgɔw ye, mun na i tɛ sababu di a ma a ka miiri o koo la kɔfɛ? Misali la, jw.org ka barokunw wala videwo minw be kuma danfɛnw koo la, i be se k’olu dɔ sɔrɔyɔrɔ ci a ma. N’a sɔrɔ a bena sɔn ka baro kɛ n’i ye o koo la kɔfɛ. Tiɲɛn na, n’i ye bonya la a kan o cogo la, n’a sɔrɔ a bena a ɲini k’a lɔn Bibulu be min fɔ o koo la.

14. Niall ye baara ɲuman kɛ ni jw.org ye cogo di k’a ka klasiden dɔ dɛmɛ min tun be ni miiriya bɛnbaliw ye Jehova Seerew koo la?

¹⁴ Minw be ni miiriya bɛnbaliw ye  Jehova Seerew koo la, kanbele dɔ min tɔgɔ ko Niall, ale ye baara kɛ ni jw.org ye k’u dɔ dɛmɛ. A ko: “N’ ka klasiden dɔ tun be to k’a fɔ ne ye ko ne lanin tɛ lɔnnikow la sabu n’ lanin be Bibulu la ani ko nsiirinw lo fanin b’a kɔnɔ.” O klasiden m’a to a k’a ka lannakow ɲɛfɔ. O kama, Niall y’a ɲɛsin yɔrɔ nin ma jw.org kan: “La Bible et la science.” Kɔfɛ, Niall y’a faamu ko o klasiden ye o barokun kalan ani u sera ka baro kɛ ɲɛnamaya daminɛcogo koo la. E fana be se k’o ɲɔgɔn kɛ.

15. Bangebagaw be se k’u deenw dɛmɛ cogo di u ka koow kɛ ni dususuman ye n’u ka lakɔli filankuruw be u ka lannakow sɔsɔra?

¹⁵ Bangebagaw be se k’u deenw kalan koɲuman walisa u ka koow kɛ ni dususuman ye ni mɔgɔw be u ka lannakow sɔsɔra (Zaki 3:13). Bangebaga dɔw be o koo ɲɔgɔn kɛ k’a filɛ n’u deenw ye gwa kɔnɔ batoli tuma na. Lakɔlidenw ka teli ka baro kɛ koo minw kan, u be u dɔw sugandi. U be baro kɛ n’u deenw ye u kan ani k’a yira u la u be se k’u jaabi cogo min na. U b’o kɛ walisa k’u deenw dɛmɛ u ka koow kɛ ni dususuman ye ani ka kuma diimanw fɔ.—Koorilen nin lajɛ: “ Nafa b’a la ka koow ɲɛyira denbaya kɔnɔ.”

16-17. N’aw be koow ɲɛyira denbaya kɔnɔ, o be se ka kanbelew ni sunguruw dɛmɛ cogo di?

¹⁶ N’aw be koow ɲɛyira denbaya kɔnɔ, o be kanbelew ni sunguruw nafa kosɔbɛ. O b’a to u be la a la kosɔbɛ ko u ka lannakow ye tiɲɛn ye ani u bena se k’u ɲɛfɔ tɔɔw ye. Barokun dɔw labɛnna jw.org kan minw kuun ko: “Kanbelew ni sunguruw ka ɲiningaliw.” Fɛɛn wɛrɛw be yen fana minw be weele ko “fiches de réflexion.” O barokunw n’o ɲiningaliw  labɛnna walisa ka kanbelew ni sunguruw ka limaniya barika bonya ani k’u dɛmɛ k’u ka jaabiliw labɛn u yɛrɛ kumacogo la. N’aw be baara kɛ n’o fɛɛnw ye denbaya kɔnɔ, o bena bɛɛ dɛmɛ k’a lɔn a be se k’a ka limaniya lafasa cogo min na ni dususuman ye ani ka kuma diimanw fɔ.

¹⁷ Kanbele dɔ tɔgɔ ko Matthew ani a bangebagaw tun be koow ɲɛyira denbaya kɔnɔ. An k’a filɛ o y’a dɛmɛ cogo min na. Baro tun ka teli ka kɛ koo minw kan a ka klasi kɔnɔ, ale n’a bangebagaw tun ka teli ka sɛgɛsɛgɛri kɛ o kan gwa kɔnɔ batoli la. Matthew ko: “Kalanfa ni klasidenw tun ka teli ka ɲiningali minw kɛ, an tun be miiri o la. O kɔ, an tun ye sɛgɛsɛgɛri minw kɛ, an be basigi o kan k’a filɛ an be se k’o ɲiningaliw jaabi cogo min na. Kuun minw kama n’ lanin lo kalan dɔw la, n’o gwɛnin lo n’ hakili la, o b’a to n’ hakili be sigi ani a ka nɔgɔ n’ ma ka koow kɛ ni dususuman ye.”

18. Kɔlɔsikaw 4:6 b’a yira ko nafa be mun lo la?

¹⁸ Hali n’an be koow ɲɛfɔ ka gwɛ, bɛɛ lo tɛna sɔn an ka fɔta ma. Nka n’an b’o kɛ nɛmɛnɛmɛ ni dususuman ye, o be se ka nɔɔ to u kan (Kɔlɔsikaw 4:6 kalan). N’an b’an ka lannakow fɔ tɔɔw ye, a be komi ka balɔn fili ka di mɔgɔ dɔ ma. An be se k’a fili dɔɔni dɔɔni wala k’a fili fanga la. N’an b’a fili dɔɔni dɔɔni, a tigi ka teli k’a minɛ ani k’a fili ka di an ma. O cogo kelen na, n’an be kuma nɛmɛnɛmɛ ni dususuman ye, mɔgɔw ka teli k’an lamɛn ani ka baro kɛ n’an ye. Nka, ni mɔgɔ dɔ b’a fɛ ka sɔsɔli lo kɛ wala k’an lɔgɔbɔ, waajibi tɛ an k’o tigi jaabi (Talenw 26:4). Nka, o tigilamɔgɔw man ca. Mɔgɔ dɔw wala mɔgɔw fanba yɛrɛ bena an lamɛn.

19. N’an b’an ka lannakow lafasara, mun lo ka ɲi k’an lasun ka koow kɛ ni dususuman ye?

¹⁹ Tiɲɛn na, n’an b’a ɲini ka kɛ mɔgɔ dususumaninw ye, nafaba b’o la. Ni dɔ ye i ka lannakow sɔsɔ wala ka miiriya bɛnbaliw fɔ u koo la, i mako be fanga min na walisa k’a tigi jaabi ni dususuman ye, Jehova deli a k’o di i ma. A to i hakili la ko n’i be koow kɛ ni dususuman ni bonya ye, o be se k’a to baro tɛ yɛlɛma ka kɛ sɔsɔli ye. O be se fana k’i lamɛnbaga dɔw lasun u k’u ka miiriya yɛlɛma anw ani Bibulu ka tiɲɛnkalanw koo la. I “labɛnnin ka sɔrɔ tuma bɛɛ” k’i ka lannakow lafasa “ni dususuma, ni boɲa ye.” (1 Piyɛri 3:15). Tiɲɛn na, dususuman tɛ fagobagatɔya ye, nka setigiya lo!