1. Mun lo b’a yira ko mɔgɔ dɔ ye lannamɔgɔ ye?

 LANNAMƆGƆ b’a jija k’a ka layiduw dafa ani a be tiɲɛn fɔ tuma bɛɛ (Zab. 15:4). Mɔgɔw b’a lɔn ko u be se k’u jigi la a kan. An b’a fɛ an balimaw k’an jati o cogo lo la. An be se ka mun lo kɛ walisa u ka la an na?

2. An be se k’a yira cogo di ko an ye lannamɔgɔ ye?

² An tɛ se ka tɔɔw waajibiya u ka la an na. An ka ɲi k’a yira u la an ka kɛwalew fɛ le ko an ye lannamɔgɔ ye. A be fɔ ko lanaya be i ko wari. A sɔrɔ ka gwɛlɛ ani a ka nɔgɔ ka bɔnɛ a la. Siga t’a la, an lanin lo Jehova la ani a tɛna an jigi tigɛ abada sabu “a ka kɛwaliw bɛɛ be kɛ ka ɲa ni kantigiya ye.” (Zab. 33:4). Jehova b’a fɛ an k’ale ladegi (Efɛz. 5:1). An k’a sagokɛla dɔw ka ɲɛyirali lajɛ. U ye u sankolola Faa ladegi ani u y’a yira k’u ye lannamɔgɔw ye. An bena jogo duuru fana lajɛ, minw bena an dɛmɛ ka kɛ lannamɔgɔw ye.

3-4. Kira Daniyɛli y’a yira cogo di ko a ye lannamɔgɔ ye? A ka koo ka ɲi k’an lasun k’an yɛrɛ ɲininga mun ni mun lo la?

³ Kira Daniyɛli tun ye lannamɔgɔ ye ani a ye ɲɛyirali ɲuman ye an fɛ o koo la. U tun y’a minɛ ka taga jɔnya la Babilɔni. O bɛɛ n’a ta, a y’a yira ko mɔgɔ be se k’a jigi la a kan ani ko a ye lannamɔgɔ ye. Mɔgɔw lara a la kosɔbɛ tugun, tuma min na Jehova y’a dɛmɛ a ye Babilɔni masacɛ Nabukodonozɔri ka sikow kɔrɔ fɔ a ye. Loon dɔ, Daniyɛli tun ka ɲi k’a fɔ masacɛ  ye ko Jehova dusu man di a kɔrɔ. O tun tɛ kibaro ye masacɛ tun b’a fɛ ka min mɛɛn. Daniyɛli tun ka ɲi k’a jaa gwɛlɛya le walisa k’o kibaro fɔ a ye sabu Nabukodonozɔri tun ka teli ka fariya mɔgɔw ma (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Saan caaman o kɔ, Daniyɛli y’a yira tugun ko a ye lannamɔgɔ ye. Loon dɔ, bolo dɔ ye sɛbɛri kabakoman dɔ kɛ Babilɔni masaso kogo kan ani Daniyɛli y’o kɔrɔ ɲɛfɔ ka ɲɛ (Dan. 5:5, 25-29). Kɔfɛ, Mɛdicɛ Dariyusi n’a ka marakuntigiw fana y’a kɔrɔsi ko “hakili tun be [Daniyɛli] fɛ kosɔbɛ.” U sɔnna a ma ko Daniyɛli ye “mɔgɔtilennin ye . . . O la, u ma se ka filiyɔrɔ sɔrɔ a la, u ma se k’a jalaki.” (Dan. 6:4, 5). O cogo la, hali kuntigi minw tɛ Ala sagokɛlaw ye, olu sɔnna a ma ko Jehova sagokɛla Daniyɛli ye lannamɔgɔ ye!

⁴ N’an miirila Daniyɛli ka ɲɛyirali la, a ka ɲi an k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Minw tɛ Jehova Seerew ye, olu be n’ jati cogo di? Yala a lɔnnin lo ko n’ be n’ ka kunkanbaaraw dafa ani ko n’ ye lannamɔgɔ ye wa?” Mun na a kɔrɔtanin lo an k’an yɛrɛ ɲininga o la? Sabu n’an ye lannamɔgɔ ye, an be nɔɔrɔ la Jehova kan.

5. Mun na Ananiya tun be jati lannamɔgɔ ye?

⁵ Gofɛrɛnɛrɛ Neemi ye Zeruzalɛmu kogow lɔ kokura ka ban saan 455 ka kɔn Krista tile ɲɛ. O kɔ, a ye lannamɔgɔw ɲini walisa u k’u janto o dugu la koɲuman. A ye mɔgɔ minw sugandi, u dɔ  ye masadugu kuntigi Ananiya ye. Bibulu b’a fɔ ko Ananiya ye “mɔgɔtilennin [wala lannamɔgɔ] ye, n’a be siran Ala ɲa ka tɛmɛ mɔgɔ caman kan.” (Neemi 7:2). Kunkanbaara o kunkanbaara tun mana kalifa Ananiya ma, a tun b’a sɔbɛ don k’o kɛ. Mun na do? Sabu a tun be Jehova kanu ani a tun be siran ka koo dɔ kɛ min bena a dusu tiɲɛ. N’an fana be n’o jogow ye, o bena an dɛmɛ ka kɛ lannamɔgɔw ye Jehova ka baara la.

6. Tisiki y’a yira cogo di ko a ye teri lannamɔgɔ ye ciden Pol fɛ?

⁶ Miiri Tisiki koo la. Ale tun ye ciden Pol tagamaɲɔgɔn dɔ ye, a tun lanin be min na. Tuma min na Pol tun be kaso la, a y’a jigi la Tisiki kan ani a y’a fɔ ko “Matigi ka baarakɛlasɔbɛ” lo (Efɛz. 6:21, 22). Pol tun lanin be a la minkɛ, o kama a tun b’a ɲini a fɛ a k’ale ka lɛtɛrɛw lase Efɛzi ni Kɔlɔsi balimaw ma. A tun b’a ɲini a fɛ fana a k’u jija ani k’u dusu saalo. Cɛɛ kantigiw ani lannamɔgɔ minw b’u janto an na bi Alako ta fan fɛ, Tisiki b’an hakili jigi olu la.—Kɔlɔs. 4:7-9.

7. Diinan mɔgɔkɔrɔw ni kɔrɔsigi ciden minw b’i ka kafo kɔnɔ, olu b’i dɛmɛ ka mun lo faamu lannamɔgɔya koo la?

⁷ Diinan mɔgɔkɔrɔw ni kɔrɔsigi cidenw koo ka di an ye kosɔbɛ sabu lannamɔgɔw lo. I ko Daniyɛli, Ananiya ani Tisiki, u b’u ka kunkanbaaraw ta sɔbɛ la. Misali la, lajɛn min be kɛ lɔgɔkun kɔnɔ, n’an tagara o la, an lanin b’a la ko o lajɛn kalan kelen kelen bɛɛ dira mɔgɔw ma. Kalan dira balima minw ma, n’olu b’u yɛrɛ labɛn k’o kalanw kɛ, o ka di diinan mɔgɔkɔrɔw ye kosɔbɛ! Misali la, lajɛn min be kɛ wikɛni na, n’an y’an ka Bibulu kalandenw weele ka na o la, an t’an yɛrɛ ɲininga ni mɔgɔ dɔ bena sɔrɔ ka forobakalan kɛ. Ka fara o kan, an lanin b’a la ko an mako be sɛbɛ minw na waajuli baara kama, an bena u sɔrɔ. O cɛɛ kantigiw b’u janto an na kosɔbɛ ani an be Jehova waleɲuman lɔn u kosɔn! Nka, anw yɛrɛ be se k’a yira cogo di ko an ye lannamɔgɔ ye?

8. N’an be an mako donna tɔɔw la, mun na an ka ɲi ka koow kɛ ka dama kɛɲɛ? (Talenw 11:13).

⁸ An b’an balimaw kanu ani an b’an mako don u la. Nka, an ka ɲi ka koow kɛ ka dama kɛɲɛ ani an man ɲi k’u ka gundokow jɛnsɛn. Bibulu b’a fɔ saan kɛmɛkulu fɔlɔ kerecɛn dɔw koo la ko “u daa ka ca, u daa be don mɔgɔ ka koow la, u man kan k’u daa don minw na.” (1 Tim. 5:13). Siga t’a la, an t’a fɛ ka kɛ i ko olu. A be se ka kɛ ko mɔgɔ dɔ b’a kɔnɔko fɔ an ye ani a b’a ɲini an fɛ ko an kana o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. Misali la, balimamuso dɔ be se k’a ka kɛnɛyako wala a ka gwɛlɛya wɛrɛ kofɔ an ye ani a b’a ɲini an fɛ an kana o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. A ye min ɲini an fɛ, an ka ɲi k’o kɛ * (Talenw 11:13 kalan). Sisan, an ka koo wɛrɛw lajɛ o minw na a kɔrɔtanin lo an kana gundokow jɛnsɛn.

9. Denbayamɔgɔw be se k’a yira cogo di ko u ye lannamɔgɔw ye?

⁹ Denbaya kɔnɔ. Denbayamɔgɔ kelen kelen bɛɛ ka ɲi k’a faamu ko u man ɲi k’u ka denbaya ka koo dɔw jɛnsɛn. Misali la, balimamuso dɔ cɛɛ be se k’a ye ko a ka koo dɔ be yɛlɛ bila ale la. Yala a bena o koo lakali tɔɔw ye ani ka maloya  bila a muso la wa? Ayi a tɛna o kɛ! A b’a muso kanu minkɛ, a t’a fɛ ka koo si kɛ min bena digi a la (Efɛz. 5:33). A kɔrɔtanin lo bangebagaw k’a to u hakili la ko kanbelew ni sunguruw b’a fɛ u ka danbe la u kan. U man ɲi ka maloya bila u deenw na u kɛtɔ k’u ka filiw kofɔ tɔɔw ye (Kɔlɔs. 3:21). Denmisɛnw fana ka ɲi ka kɛ hakilitigiw ye. U man ɲi ka koo dɔ fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye min bena maloya bila u somɔgɔ tɔɔw la (Deter. 5:16). Ni denbayamɔgɔw kelen kelen bɛɛ b’u jija kosɔbɛ walisa u kana denbaya ka gundokow walaka, o be denbaya ka jɛnɲɔgɔnya sabati.

10. Ka kɛ teri sɔbɛ ye, o kɔrɔ ko di? (Talenw 17:17).

¹⁰ Teriya la. Tuma dɔw la, an mako b’a la k’an dusukunnakow fɔ an teri sɔbɛ dɔ ye. Nka, a be se ka gwɛlɛya an ma k’o kɛ. N’a sɔrɔ a man nɔgɔ an ma k’an dusukunnakow fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. Nka n’an y’o fɔ an teri dɔ ye ani kɔfɛ an y’a mɛn ko a y’o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye, o b’an dusu tiɲɛ yɛrɛ le! Faan wɛrɛ fɛ, a ka di an ye kosɔbɛ ka kɛ ni teri dɔ ye min be gundo mara! O tigilamɔgɔ ye “teri sɛbɛ” lo ye.—Talenw 17:17 kalan *.

11. a) Diinan mɔgɔkɔrɔw n’u musow b’a yira cogo di k’u ye lannamɔgɔw ye b) An be kalan juman lo sɔrɔ diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ fɛ min be gundokow ɲɛnabɔ kafo kɔnɔ ani a t’o lakali a somɔgɔw ye? (Jaa lajɛ.)

¹¹ Kafo kɔnɔ. Diinan mɔgɔkɔrɔ minw be gundo mara, olu balimaw b’u jati “i ko dogoyɔrɔ, min be mɔgɔ tanga fɔɲɔ ma.” (Ezayi 32:2). An tɛ siran k’an ka koow lakali u ye sabu an b’a lɔn k’u tɛna o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. An t’u waajibiya u ka gundokow fɔ an ye. Diinan mɔgɔkɔrɔw musow koo fana ka di an ye sabu u t’u cɛɛw daa wɔgɔbi walisa u ka gundokow lakali u ye. Tiɲɛn na, ni diinan mɔgɔkɔrɔw tɛ balimaw ka gundokow fɔ u musow ye, u be u musow latangara le. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ muso ko: “N’ be  n’ cɛɛ waleɲuman lɔn sabu a be taga bɔ minw ye walisa k’u jija wala minw mako be dɛmɛ na Alako ta fan fɛ, a tɛ olu ka gundokow lakali n’ ye. A yɛrɛ tɛ u tɔgɔ fɔ n’ ye. N’ b’a waleɲuman lɔn sabu a tɛ doni dɔ la n’ kuun na n’ tɛ se min kɔrɔ. O b’a to n’ be se ka kumaɲɔgɔnya kɛ ni kafodenw bɛɛ ye cogo nɔgɔman na. N’ lanin b’a la fana ko ni n’ ye n’ dusukunnakow wala n’ ka gwɛlɛyaw lakali n’ cɛɛ ye, a tɛna o fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye.” Tiɲɛn na, an bɛɛ b’a fɛ tɔɔw k’a ye ko an ye lannamɔgɔw ye. Jogo jumanw lo bena an dɛmɛ ka kɛ lannamɔgɔw ye? An k’u la duuru lajɛ.

12. Mun na an be se k’a fɔ ko lanaya basiginin lo kanuya lo kan? Misali dɔ fɔ.

¹² Lanaya basiginin be kanuya lo kan. Yezu y’a fɔ ko cikan fila minw kɔrɔtanin lo ka tɛmɛ tɔɔw bɛɛ kan, o ye ka Jehova kanu ani k’an mɔgɔɲɔgɔn kanu (Mat. 22:37-39). An be Jehova kanu minkɛ, o b’an lasun k’a ladegi, ale min ka lannamɔgɔya ɲɔgɔn tɛ yen. Misali la, komi an b’an balimaw kanu, o b’a to an tɛ u ka gundokow fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye. An t’a fɛ ka koo si fɔ u koo la min be digi u la, ka maloya bila u la wala k’u tɔɔrɔ.—Zan 15:12.

13. Majigilenya b’an dɛmɛ cogo di ka kɛ lannamɔgɔ ye?

¹³ Majigilenya b’an dɛmɛ ka kɛ lannamɔgɔ ye. Kerecɛn min majiginin lo, ale t’a yɛrɛ yira a kɛtɔ k’a ɲini ka kɛ fɔlɔ ye ka koo dɔ lakali tɔɔw ye (Filip. 2:3). A t’a to tɔɔw k’a miiri ko a be gundoko dɔw lɔn a man ɲi ka minw lakali. Majigilenya b’an bali k’an ka miiriyaw jɛnsɛn koo dɔw la Bibulu wala an ka gafew tɛ kuma minw koo la.

14. Hakilitigiya b’an dɛmɛ cogo di ka kɛ lannamɔgɔ ye?

¹⁴ Hakilitigiya be kerecɛn dɛmɛ ka “jewaati” ni “kumawaati” lɔn (Waaj. 3:7). Jamana dɔw la an ka teli k’a mɛn ko “kuma ye wari ye, ka je o ye sanu ye.” O kɔrɔ ko wagati dɔ la, a ka fisa ka je sanni ka kuma. O lo kama, Talenw 11:12 b’a fɔ ko: “Kolɔnbaga be je.” An ka misali dɔ lajɛ. U ka teli k’a ɲini diinan mɔgɔkɔrɔ kolɔnbaga dɔ fɛ a ka kafo wɛrɛw dɛmɛ ka gwɛlɛyaba dɔw ɲɛnabɔ. Diinan mɔgɔkɔrɔ wɛrɛ y’a fɔ o diinan mɔgɔkɔrɔ koo la ko: “A b’a janto tuma bɛɛ walisa a kana kafo wɛrɛw ka gundokow jɛnsɛn.” O diinan mɔgɔkɔrɔ ka hakilitigiya y’a to a ka kafo ka diinan mɔgɔkɔrɔw be bonya la a kan. U lanin b’a la ko a tɛna u ka gundokow fɔ tɔɔw ye.

15. Misali dɔ fɔ min b’a yira ko n’an ye hɔɔrɔn ye, o b’a to tɔɔw be la an na.

¹⁵ An ka ɲi ka kɛ hɔɔrɔn ye fana n’an b’a fɛ ka kɛ lannamɔgɔ ye. An lanin be mɔgɔ hɔɔrɔn na sabu an b’a lɔn ko a bena tiɲɛn fɔ tuma bɛɛ (Efɛz. 4:25; Eburuw 13:18). Misali la, n’i b’a fɛ k’i ka kalankɛcogo fisaya, i b’a ɲini mɔgɔ dɔ fɛ a ka i ka kalan lamɛn ani ka ladiliw di i ma. Ele fɛ, jɔn lo bena a kɔnɔ gwɛ ka ladili ɲumanw di i ma? Mɔgɔ min be i diyanyeko fɔ i ye waa, wala mɔgɔ min be tiɲɛn fɔ i ye ni ɲumanya ye? O jaabili gwɛnin lo. Bibulu ko: “Jalaki min be kɛ ni kɔnɔgwɛ ye, o ka fisa ni teriya ye min te ye. Teri ka ladiligwɛlɛnw le b’a ka tilenninya yira.” (Talenw 27:5, 6). Teri b’a kɔnɔ gwɛ ka ladili minw di, u be ɲɛɛ wulen, nka u be mɔgɔ nafa fɔɔ abada!

16. Talenw 10:19 b’a yira ka gwɛ cogo di ko a kɔrɔtanin lo an ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye?

 ¹⁶ N’an b’a fɛ tɔɔw ka la an na, a kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. N’an b’a fɛ ka gundoko dɔ fɔ mɔgɔ dɔ ye, o jogo b’an dɛmɛ an ka se an daa kɔrɔ (Talenw 10:19 kalan). N’an be rezo sosiyow kan, a be se ka gwɛlɛya an ma ka kɛ ni yɛrɛminɛli ye. N’an m’an janto, an be se ka gundoko dɔ fɔ mɔgɔ caaman ye an ɲina ma. O kunnafoni jɛnsɛnnin kɔ rezo sosiyo kan, an t’a lɔn tɔɔw bena baara min kɛ n’a ye wala a bena bɔnɛba minw lase mɔgɔ wɛrɛw ma. Kunnafoni minw be se k’an balimaw niin bila farati la, an juguw be se k’an daa wɔgɔbi walisa an k’o fɔ u ye. N’o lo, yɛrɛminɛli bena a to an be je. Jamana minw na bali sigira an ka baara wala a faan dɔw kan, polisiw ka teli ka balimaw daa wɔgɔbi. O koo ɲɔgɔn ani koo wɛrɛw la, an be se ka Bibulu ka sariyakolo nin sira tagama: “Ne bɛna karafe le don ne da ra.” (Zab. 39:2, Biblu Ala ta Kuma). An be ni an somɔgɔw, an teriw wala mɔgɔ wɛrɛw ye wo, an ka ɲi ka kɛ lannamɔgɔw ye. Ani walisa ka kɛ lannamɔgɔ ye, an mako be yɛrɛminɛli la.

17. An be se ka mun lo kɛ walisa ka lannamɔgɔya sabati kafo kɔnɔ?

¹⁷ An be Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ sabu a y’an dɛmɛ an kɛra denbaya dɔ kɔnɔ, o min mɔgɔw be ɲɔgɔn kanu ani lannamɔgɔw lo. An bɛɛ ka ɲi k’an seko bɛɛ kɛ walisa balimaw ka la an na. An kelen kelen bɛɛ k’an jija sɔbɛ la ka ɲɔgɔn kanu, k’an yɛrɛ majigi, k’a yira ko an ye hakilitigiw ni hɔɔrɔnw ye ani ko an be ni yɛrɛminɛli ye. O la, an bɛɛ bena la ɲɔgɔn na kafo kɔnɔ. An ka to k’an jija tuma o tuma ani ka Jehova Ala ladegi walisa k’a yira ko an ye lannamɔgɔw ye.