1. Ka kɛɲɛ ni 1 Tesalonikaw 5:​11 ye, an kelen kelen bɛɛ niin be baara juman lo la?

 AW KA kafo delila ka Masaya Boon dɔ lɔ wala k’a lakuraya wa? N’o lo, i ye lajɛn fɔlɔ min kɛ yen, siga t’a la i hakili be o la. I ye Jehova waleɲuman lɔn kosɔbɛ. N’a sɔrɔ i tun b’a fɛ ka kasi ninsɔndiya bolo, fɔɔ a gwɛlɛyara i ma ka dɔnkili fɔlɔ la. An ka Masaya Boon cɛɲumaninw be nɔɔrɔ la Jehova kan. Nka n’an be ɲɔgɔn barika bonya, o yɛrɛ lo be nɔɔrɔ la Jehova kan kosɔbɛ. O baara nafa ka bon ka tɛmɛ Masaya Boonw lɔli baara kan. An be se ka ɲɔgɔn barika bonya cogo di? O kɛcogo dɔ ye ka mɔgɔw jija minw be na o batoli kɛyɔrɔw la. 1 Tesalonikaw 5:​11 lo ye an ka barokun ka vɛrise jɔnjɔn ye (a kalan). O vɛrise kɔnɔ, ciden Pol ko an ka ɲɔgɔn dɛmɛ. A ye kumaden min fɔ, o be se ka ɲɛsin fana lɔli baara ma.

2. An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

² Ciden Pol tun b’a lɔn a be se k’a balimaw jija cogo min na. A tun be makari u la. A ye ɲɛyirali ɲuman ye an fɛ yɛrɛ le! Barokun nin na, an bena a ye cogo min na a ye a balimaw dɛmɛ 1) u k’u ka gwɛlɛyaw muɲu, 2) u ka to hɛɛrɛ la ni ɲɔgɔn ye ani 3) u k’u ka limaniya sabati Jehova koo la. An k’a filɛ an be se ka Pol ladegi cogo min na bi an kɛtɔ k’an balimaw jija.​—1 Kor. 11:1.

3. Pol tun be koow jati ka dama kɛɲɛ cogo di?

³ Pol tun b’a balimaw kanu kosɔbɛ. Ale yɛrɛ tun ye gwɛlɛyaw muɲu. O kama, gwɛlɛyaw tun be a balima minw kan, a tun be olu faamu ani a tun be makari u la. Wagati dɔ la, wari foyi tun t’a fɛ ani a tun ka ɲi ka  baara ɲini walisa k’a yɛrɛ n’a tagamaɲɔgɔnw mako wasa (Kɛw. 20:34). Fanibugu dilanbaga tun lo. A senin Korɛnti dugu la, a daminɛ na a ye baara kɛ ni Akilasi ni Pirisili ye. Olu fana tun ye fanibugu dilanbagaw ye. Nka “lafiɲɛlon o lafiɲɛlon,” Pol tun be Yahutuw ni Grɛkiw waaju. Tuma min na Silasi ni Timote nana, Pol y’a ka “baara bɛɛ kɛ Yezu koo fɔli dama ye.” (Kɛw. 18:​2-5). A ka laɲinita fɔlɔ tun ye ka Jehova sago kɛ ani a ma ɲinɛ o kɔ abada! Pol ye ɲɛyirali ɲuman ye sabu a tun be baara gwɛlɛ kɛ waajuli la ani a tun b’a yɛrɛ mako wasa bololafɛnw ta fan fɛ. O kama, a tun be se k’a balimaw jija. Pol tun b’a lɔn ko gwɛlɛyaw b’a balimaw kan ani ko u ka ɲi k’u ka denbayaw mako wasa. A ye u hakili jigi ko u kana a to o koow k’u bali ka Jehova batoli kɛ u ɲɛnako fɔlɔ ye sabu o lo “kɔrɔtanin lo kosɔbɛ.”​—Filip. 1:​10.

4. Pol ni Timote ye u kerecɛnɲɔgɔnw dɛmɛ cogo di u ye kɔrɔbɔliw muɲu?

⁴ Dɔɔni Tesaloniki kafo juu siginin kɔ, o balima kuraw ye kɔrɔbɔlibaw sɔrɔ. U kɛlɛbagaw jamaba ma Pol ni Silasi sɔrɔ minkɛ, u ye “balima dɔw minɛ ka taga n’u ye u ka ɲamɔgɔw fɛ.” U tora ka kule k’a fɔ ko: “Mɔgɔ nunu si te an ka Ɔrɔmu masacɛba ka sariyaw fɛ.” (Kɛw. 17:​6, 7). Miiri k’a filɛ o balima kuraw siranna cogo min na, tuma min na dugumɔgɔw wulila u kama! O tun be se k’a to u b’u seen sumaya Jehova ka baara la. Nka, Pol tun t’a fɛ o ka kɛ. Hali ni ale ni Silasi tun ka ɲi ka dugu bila, u ye labɛnw kɛ walisa o kafo kura balimaw mako be dɛmɛ min na, u ka se k’o sɔrɔ. Pol ye Tesalonikaw hakili jigi ko: “An ye an balimacɛ Timote ci aw fɛ, . . . waasa ale ka taga aw dɛmɛ, ani k’aw ladi aw jigi koo la, waasa aw, mɔgɔ si fari kana faga tɔɔrɔ kosɔn minw y’aw sɔrɔ sisan.” (1 Tes. 3:​2, 3). A be komi Timote yɛrɛ ye kɔrɔbɔliw sɔrɔ a wolodugu la Lisitɔrɔ. A y’a ye Pol ye a balimaw jija cogo min na yen ani Jehova fana ye u dɛmɛ cogo min na. O kama, a tun be se ka Tesaloniki balima kuraw hakili sigi ko olu fana bena se k’u ka gwɛlɛyaw muɲu.​—Kɛw. 14:​8, 19-22; Eburuw 12:2.

5. Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ ka dɛmɛ ye balimacɛ Bryant nafa cogo di?

⁵ Pol ye a kerecɛnɲɔgɔnw barika bonya cogo wɛrɛ juman na? Tuma min na ale ni Barinabasi kɔsegira ka taga bɔ balimaw ye Lisitɔrɔ, Ikoniyɔmu ani Antiyɔsi, u ye diinan mɔgɔkɔrɔw sigi kafo kelen kelen bɛɛ kɔnɔ o duguw la (Kɛw.14:21-​23). O diinan mɔgɔkɔrɔw sigiko ɲɛna sabu u ye dɛmɛ lase o kafow ma i ko diinan mɔgɔkɔrɔw b’a kɛ cogo min na bi. A kɔrɔsi balimacɛ Bryant ye min fɔ. A ko: “N’ saan 15, n’ facɛ tagara ka an to yen ani n’ bamuso gwɛnna ka bɔ kafo kɔnɔ. A tun be n’ ɲɛɛ na ko mɔgɔ tɛ n’ na ani n’ fari tun fagara.” Mun lo ye Bryant dɛmɛ k’o gwɛlɛya muɲu? A ko: “Diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ min tɔgɔ ko Tony, ale tun be to ka baro kɛ ni n’ ye lajɛnw na ani wagati wɛrɛw la. Balima minw ninsɔn tun ka di gwɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, Tony tun be to ka baro kɛ ni n’ ye olu koo la. A ye Zaburuw 27:10 kɔnɔnakumaw fɔ n’ ye ani a tun ka teli ka kuma n’ fɛ Ezekiyasi koo la. Ale tora kantigiya la, hali k’a sɔrɔ a facɛ tun tɛ ɲɛyirali ɲuman ye.” O dɛmɛ nafaman ye nɔɔ juman lo to Bryant kan? A ko: “Tony ka jijaliw barika la, n’ ye kudayi cidenya baara  daminɛ ani n’ wasanin lo o baara la.” Diinan mɔgɔkɔrɔw, balima minw mako be “kumaɲuman” na i ko Bryant, aw labɛnnin ka to k’u dɛmɛ.​—Talenw 12:25.

6. Minw ye Ala sago kɛ galen, Pol tɛmɛna olu ka ɲɛyirali fɛ cogo di k’a balimaw jija?

⁶ Pol ye a kerecɛnɲɔgɔnw hakili jigi ko “seere caaman” ye gwɛlɛya sifa bɛɛ muɲu sabu Jehova ye barika don u la (Eburuw 12:1). Pol tun b’a lɔn ko o Ala sagokɛlaw ka koo tun bena balimaw jija ani k’u dɛmɛ u k’u ɲɛɛ lɔnin to “Nitigi Ala ka dugu” kan (Eburuw 12:22). O kelen lo bi fana. Jehova ye Zedeyɔn, Baraki, Dawuda, Samuyɛli ani mɔgɔ caaman wɛrɛw dɛmɛ cogo min na, siga t’a la n’an y’o kalan, o b’an jija (Eburuw 11:32-​35). Nka an ka wagati mɔgɔ limaniyaninw do? An ka sigiyɔrɔsoba la, an be to ka lɛtɛrɛw sɔrɔ ka bɔ an balimaw fɛ. U b’a ɲɛfɔ cogo min na an ka wagati balima kantigi dɔw ka maana ye u ka limaniya barika bonya.

7. Pol ka ladili min be sɔrɔ Ɔrɔmukaw 14:19-​21 kɔnɔ, i be kalan juman lo sɔrɔ o la?

⁷ An b’an balimaw jija, n’an b’an seko bɛɛ kɛ walisa hɛɛrɛ ka to kafo kɔnɔ. An ka miiriyaw tɛ kelen ye, nka an t’a to o be na ni bɛnbaliya ye an ni ɲɔgɔn cɛ. Ni koo dɔ tɛ Bibulu ka sariya si tiɲɛ, an tɛ ja kelen kan. An ka misali dɔ lajɛ. Ɔrɔmu kafo kɔnɔ, Yahutuw ni siya wɛrɛ mɔgɔw tun be yen. Musa ka sariya tun be dumuni sifa dɔw haramuya. Nka tuma min na o sariya tun tɛ sen kan tugun, o dumuniw tun haramuyanin tɛ tugun (Mariki 7:​19). Kabi o wagati, Yahutu minw tun ye kerecɛnw ye, olu dɔw tun tɛ sigasiga ka dumuni sifa bɛɛ dumu. Nka, u dɔw tun b’a jati k’o bɛnnin tɛ. O koo nana ni faranfaranli ye kafo kɔnɔ. O lo kama, Pol y’a yira ka gwɛ ko a kɔrɔtanin lo hɛɛrɛ ka to kafo kɔnɔ. A ko: “Min ka fisa, i kana josɔnsogo ɲimi, i kana dɔrɔ min, fɛɛn o fɛɛn min be se ka kɛ sababu ye k’i balima kunnacɛn, i kana o kɛ.” (Ɔrɔmukaw 14:19-​21 kalan). O cogo la, Pol ye a balimaw dɛmɛ u k’a faamu o bɛnbaliyakow be se ka min kɛ kafoden dɔw la ani o be se ka kafo kuru bɛɛ ka hɛɛrɛ nagasi cogo min na. A tun labɛnnin lo k’a ka delinanko dɔw to yen walisa a kana tɔɔw kunnatiɲɛ (1 Kor. 9:​19-​22). An fana be se ka tɔɔw jija ani ka hɛɛrɛ sabati an ni ɲɔgɔn cɛ, n’an t’u waajibiya u k’an diyanyekow kɛ.

8. Tuma min na gwɛlɛyaba dɔ tun be ɲini ka kafo ka hɛɛrɛ nagasi, Pol ye mun lo kɛ do?

⁸ Ni kafoden dɔw bɛnnin tɛ kelen ma koo kɔrɔtaninba dɔw la, an ka ɲi ka mun lo kɛ do? Pol ye ɲɛyirali ɲuman to an ye o koo la fana. Misali la saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, siya wɛrɛ mɔgɔ dɔw tun tuubira ka kɛ kerecɛnw ye. N’a sɔrɔ kafoden dɔw tun t’a fɛ Yahutuw k’o balimaw kɔrɔfɔ. O kama, u ko fɔɔ o balimaw ka kɛnɛkɛnɛ (Gal. 6:12). Pol tun sɔnnin tɛ u ta ma fewu. Nka sanni a ka ja kelen kan walisa tɔɔw ka sɔn ale ta ma, a y’a yɛrɛ majigi ka ladiliw ɲini cidenw ni cɛkɔrɔbaw fɛ Zeruzalɛmu (Kɛw. 15:1, 2). Pol ye o koo ɲɛnabɔ cogo min na, o y’a to kafodenw ninsɔn diyanin tora ani kafo ka hɛɛrɛ ma nagasi.​—Kɛw. 15:30, 31.

9. An be se ka Pol ladegi cogo di?

⁹ Ni sɔsɔliba wulila an n’an balimaw cɛ, an be se k’an jija cogo di walisa hɛɛrɛ  ka kɛ? Jehova ye minw sigi janko u k’u janto kafo la, an be ladiliw ɲini olu fɛ. An ka ɲi ka basigi Bibulu ka sariyakolo minw kan ka koow kɛ, an ka teli k’o sɔrɔ an ka gafew ani ɔriganisasiyɔn ka cikanw kɔnɔ. An k’an jija ka o cikanw labato sanni k’a ɲini mɔgɔw ka tugu an ka miiriyaw kɔ. O la, an bena hɛɛrɛ sabati kafo kɔnɔ.

10. Pol ye koo wɛrɛ juman lo kɛ walisa ka kafo ka hɛɛrɛ sabati?

¹⁰ Pol tun be kafo ka hɛɛrɛ sabati, a kɛtɔ ka sinsin a balimaw ka jogo ɲumanw kan sanni ka sinsin u ka dafabaliyakow kan. Misali la, a ye lɛtɛrɛ min ci Ɔrɔmukaw ma, tuma min na a tun be a kuncɛra, a ye balima caaman weele u tɔgɔ la. A ye u fanba tɔgɔ ɲuman fɔ wala ka koo tigitigi dɔw fɔ u koo la. An be se ka Pol ladegi, n’an tɛ sigasiga k’an balimaw ka jogo ɲumanw kofɔ. O la, u bena jɛnɲɔgɔnya teriman kɛ ni ɲɔgɔn ye ani u bena ɲɔgɔn kanu kosɔbɛ.

11. Ni bɛnbaliya donna balimaw ni ɲɔgɔn cɛ, an be se ka mun lo kɛ walisa hɛɛrɛ ka kɛ kafo kɔnɔ kokura?

¹¹ A be se ka kɛ ko balima kolɔnbagaw tɛ bɛn kelen ma koo dɔ la ani u be ɲɔgɔn sɔsɔ. O koo ɲɔgɔn lo ye Pol n’a teri sɔbɛ Barinabasi sɔrɔ. Barinabasi tun b’a fɛ Mariki k’u bila sira u ka voyazi dɔ la u ka misɔndenya baara sen fɛ, nka Pol banna. O kama, u ye “ɲɔgɔn sɔsɔ kosɔbɛ. A laban, u faranna ɲɔgɔn na.” (Kɛw. 15:37-​39). Nka Pol, Barinabasi ani Mariki ye hɛɛrɛ sigi u ni ɲɔgɔn cɛ. O cogo la, u y’a yira ko a kɔrɔtanin lo u fɛ bɛɛn ka kɛ kafo kɔnɔ. Kɔfɛ, Pol ye kuma ɲuman fɔ Barinabasi ni Mariki koo la (1 Kor. 9:6; Kɔlɔs. 4:​10 ). I ko Pol, Barinabasi ani Mariki, bɛnbaliya o bɛnbaliya be an ni ɲɔgɔn cɛ kafo kɔnɔ, an ka ɲi k’o ɲɛnabɔ. An ka ɲi ka sinsin fana tɔɔw ka jogo ɲumanw kan. O la, an bena kafo ka hɛɛrɛ n’a ka kelenya sabati.​—Efɛz. 4:3.

12. Gwɛlɛya minw b’an balimaw kan, u la dɔw ye jumanw ye?

¹² An b’an balimaw jija n’an b’u ka limaniya sabati Jehova koo la. U dɔw somɔgɔ dannabaliw, u baarakɛɲɔgɔnw wala u ka lakɔli filankuruw b’u lɔgɔbɔ. Bana jugu be dɔw la wala u donna dɔw gasi la ani u be bondori kɛra walisa ka see sɔrɔ u ka jigitigɛ kan. Dɔ wɛrɛw batizera a saan caaman ye nin ye ani u be kɔnɔni kɛra kabi wagatijan walisa Ala ka daan sigi duniɲa juguman nin na. O koow be se ka kerecɛn ka limaniya kɔrɔbɔ bi. O gwɛlɛyaw ɲɔgɔn tun be kerecɛn fɔlɔw kan. Pol ye mun lo kɛ walisa k’a balimaw jija?

13. U tun be balima minw lɔgɔbɔ u ka lannakow kosɔn, Pol ye mun lo kɛ walisa k’u dɛmɛ?

¹³ Pol tɛmɛna Ala ka Kuma fɛ k’a balimaw ka limaniya barika bonya. Misali la, Yahutu minw ye kerecɛnw ye, olu somɔgɔw tun be to k’u lɔgɔbɔ ko Yahutu diinan ka fisa ni kerecɛn diinan ye. N’a sɔrɔ o kerecɛnw tun t’a lɔn u ka ɲi k’u jaabi cogo min na. Siga t’a la, Pol ye lɛtɛrɛ min ci Eburu kerecɛnw ma, a ye u jija yɛrɛ le! (Eburuw 1:​5, 6; 2:​2, 3; 9:​24, 25). Pol ye hakilijagabɔ barikaman min kɛ o lɛtɛrɛ kɔnɔ, o balimaw tun be se ka basigi o kan walisa k’u somɔgɔ dannabaliw jaabi. Bi fana, u be an balima dɔw lɔgɔbɔ u ka lannakow kosɔn. An be se k’o balimaw dɛmɛ u ka basigi an ka gafew kan k’u ka lannakow ɲɛfɔ. N’u be kanbelew ni sunguruw lɔgɔbɔ sabu u  lanin b’a la ko Danbaga be yen, an be se k’u dɛmɛ ka kunnafoni nafamanw sɔrɔ kitabunin nunu kɔnɔ: La vie a-t-elle été créée ? ani Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie. U be se ka basigi o kitabuninw kan k’u ka lannakow ɲɛfɔ.

14. Pol ye mun lo kɛ hali n’a bolo tun degunnin lo ka waajuli kɛ ani ka mɔgɔw kalan?

¹⁴ Pol y’a balimaw jija ko u k’a yira k’u be ɲɔgɔn kanu u kɛtɔ “ka koɲuman kɛ” ɲɔgɔn ye (Eburuw 10:24). A ye u dɛmɛ a ka kumaw n’a ka kɛwalew fɛ. Misali la, tuma min na kɔngɔba donna Zude mara la, Pol ye dɛmɛ don walisa balimaw k’u makoɲɛfɛnw sɔrɔ (Kɛw. 11:27-​30). Tiɲɛn lo ko Pol bolo tun degunnin lo ka waajuli kɛ ani ka mɔgɔw kalan. Nka, a tun be sababuw ɲini tuma bɛɛ walisa k’a balima dɛsɛbagatɔw dɛmɛ (Gal. 2:​10). O cogo la, a ye a balimaw dɛmɛ u ka la a la ko Jehova bena a janto u la. Bi fana, an k’an ka wagati, an fanga ani an ka setigiya kɛ k’an balimaw dɛmɛ balawo wagati la. O la, u bena la a la ko Jehova b’a janto u la. An be se fana ka niliw kɛ duniɲa kuru bɛɛ waajuli baara kama. N’an b’o koow ni koo wɛrɛw kɛ, o b’a to an balimaw be la a la ko Jehova tɛna u to yen abada!

15-16. Minw ka limaniya barika dɔgɔyara, an ka ɲi k’olu minɛ cogo di?

¹⁵ Minw ka limaniya barika dɔgɔyara, Pol tora k’olu dɛmɛ. A tun b’a yira ko a be makari u la ani a tun be kuma u fɛ cogo ɲuman na ni kanuya ye (Eburuw 6:9; 10:39). Misali la, a ye lɛtɛrɛ min ci Eburuw ma, o lɛtɛrɛ kɔnɔ a y’a fɔ siɲɛ caaman ko “an.” O cogo la, a y’a yira ko ale fana ka ɲi k’a ka ladiliw sira tagama (Eburuw 2:​1, 3). I ko Pol, an t’an fari faga an balimaw kɔrɔ minw ka limaniya barika dɔgɔyara. Nka, an b’an mako don  u la sɔbɛ la walisa k’u jija. O cogo la, an b’a yira u la ko an bele b’u kanu. N’an be kuma u fɛ ni kanuya ani dususuman ye, o be u jija ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan.

¹⁶ Pol ye a balimaw hakili sigi ko u be baara ɲuman minw bɛɛ kɛra, Jehova ɲɛɛ b’o la (Eburuw 10:32-​34). N’an balima dɔ ka limaniya barika dɔgɔyara, an be se ka Pol ladegi n’an b’a dɛmɛna. An be se k’a ɲini a fɛ a k’a fɔ an ye a ye tiɲɛn lɔn cogo min na. Wala an be se k’a jija a ka miiri koo dɔw la, o minw na a y’a ye ko Jehova y’a dɛmɛ. An be se ka tɛmɛ o sababu fɛ k’a hakili sigi ko Jehova ma ɲinɛ a ka kanuya walew kɔ ani ko a tɛna a to yen abada! (Eburuw 6:​10; 13:5, 6). N’a sɔrɔ o barow ɲɔgɔn bena an balima kanulenw jija u ka to ka baara kɛ Jehova ye.

17. An b’a fɛ ka se mun lo la koɲuman?

¹⁷ Saanw tɛmɛtɔ, bonlɔbaga be to k’a ka boon lɔcogo fisaya. O cogo kelen na, an be min kɛ walisa ka ɲɔgɔn jija, an be se ka to k’o fisaya. Minw ye gwɛlɛyaw muɲu galen, an ka olu ka koo lakali tɔɔw ye. O la, an b’u dɛmɛ u ka fanga sɔrɔ walisa k’u ka gwɛlɛyaw muɲu. An be se ka kafo ka hɛɛrɛ sabati n’an be an balimaw ka jogo ɲumanw kofɔ. Ni kafo ka hɛɛrɛ be farati la, an be se k’an jija a kana nagasi. Ani ni bɛnbaliyakow ye kafo ka hɛɛrɛ nagasi, an be banba hɛɛrɛ ka kɛ kafo kɔnɔ kokura. An be se ka to ka an balimaw ka limaniya barika bonya fana n’an b’u dɛmɛ ka kunnafoni nafamanw sɔrɔ Bibulu kɔnɔ ani k’u dɛmɛ cogo tigitigi dɔw la. Ani minw ka limaniya barika dɔgɔyara, an b’olu dɛmɛ.

18. I cɛsirinin lo ka mun lo kɛ?

¹⁸ Minw be dɛmɛ don Masaya Boonw n’a ɲɔgɔnnaw lɔli baara la, olu ninsɔn ka di ani u wasanin lo. N’an be to ka an balimaw barika bonya Alako ta fan fɛ, an be se ka ninsɔndiya sɔrɔ ani ka wasa. Boon be laban ka tiɲɛ. Nka n’an be tɔɔw barika bonya, nafa min be sɔrɔ o la, o be mɛɛn fɔɔ abada! O la, an k’an cɛsiri ka to ka “ɲɔgɔn jigi tugu, ani ka ɲɔgɔn dɛmɛ.”​—1 Tes. 5:​11.