SAAN caaman kɔnɔ, Israɛldenw tun be to ka wari di tiɲɛn batoli kama. Nka Yezu ka wagati la, u tun ka ɲi ka lanpo sifa caaman sara ani o tun be koow gwɛlɛya u ma.

Walisa ka dɛmɛ don ɲɔgɔnkunbɛn fanibugu ani kɔfɛ Alabatosoba ka koow la, Yahutucɛ kelen kelen bɛɛ tun ka ɲi ka warigwɛ (drachmes) deen fila lo di. Yezu ka wagati la, o wari tun be kɛ ka bɛgɛnw san saraka kama ani ka Alabatosoba ladon. Erɔdi lo tun y’o batoso lɔ. Yahutu dɔw ye Piyɛri ɲininga ni Yezu b’o lanpo sara ani Yezu y’a fɔ a ye ko basi t’o la. A yɛrɛ y’a yira Piyɛri la a be se ka wari sɔrɔ yɔrɔ min na walisa k’o lanpo sara.—Mat. 17:24-27.

Ala sagokɛlaw tun ka ɲi ka jaka fana bɔ, o kɔrɔ, u tun ka ɲi k’u ka sumanw wala u ka sɔrɔ tilanyɔrɔ tannan di (Lev. 27:30-32; Nɔnb. 18:26-28). Diinan kuntigiw tun be ja kelen kan ko fɔɔ nanfɛnw bɛɛ jaka ka bɔ, hali “nanaye, ani nanfuraburu sifa bɛɛ.” Yezu m’a fɔ ko jakabɔ ye koo jugu ye. Nka, a ye Fariziɲɛw ka filankafoya lo bɔ kɛnɛ kan.—Mat. 23:23.

Nka o wagati la, Ɔrɔmukaw lo tun be kuntigiya la ani Yahutuw tun ka ɲi ka lanpo caaman sara u ye. Ɲɛyirali fɛ, foro tun be mɔgɔ minw fɛ, olu tun ka ɲi ka wari wala suman di walisa ka lanpo dɔ sara. U tun ye min sɔrɔ u ka foro kɔnɔ, o tilanyɔrɔ kɛmɛ kɛmɛ kan, u tun ka ɲi ka 20 wala 25 ɲɔgɔn lo di. Yahutu kelen kelen bɛɛ tun ka ɲi ka ninsɔngɔ sara fana. Fariziɲɛw ye Yezu ɲininga o lanpo lo koo la. Yezu y’a yira an ka ɲi ka lanposara jati cogo min na. A ko: “Fɛɛn min ye masacɛ ta ye, aw k’o di masacɛ ma, ka Ala ta di Ala ma.”—Mat. 22:15-22.

Minan minw tun be don wala ka bɔ jamana kɔnɔ, lanpo dɔ tun ka ɲi ka sara fana o kosɔn. O lanpo tun be minɛ bato lɔyɔrɔw, pɔɔnw, sirafaranw na ani duguw wala lɔgɔfiyɛw dondaw la.

Mɔgɔw tun ka ɲi ka lanpo minw bɛɛ sara Ɔrɔmukaw ka kuntigiya kɔrɔ, o tun ka ca kojugu. Ɔrɔmukaw ka tariki sɛbɛbaga dɔ tɔgɔ ko Tacitus. Ale ko masacɛ Tiberius ka mara wagati la, “Siri ani Zuda mara mɔgɔw ye masacɛ deli kosɔbɛ ko a ka dɔ bɔ lanpow la sabu a tun ka gwɛlɛ kojugu k’u sara.” O tuma na, Yezu tun be dugukolo kan.

O lanpow minɛcogo tun be koow tɔɔ juguya. Minw tun b’a fɛ ka kɛ lanpominɛlaw ye, olu tun ka ɲi ka wari caaman di fɔlɔ. Minw tun b’a fɛ ka to ka lanpow minɛ, olu tun ka ɲi ka wari caaman di. Lanpo minɛlababaw tun be wari caaman sɔrɔ o la. U tun be mɔgɔ wɛrɛw ta walisa u ka to ka lanpow minɛ u ye ani u tun be tɔnɔ caaman sɔrɔ. A be komi Zase tun ye mɔgɔ caaman ta baara la walisa u ka to ka lanpow minɛ (Luka 19:1, 2). A be faamu k’o kɛwalew tun man di mɔgɔw ye ani minw tun be na lanpow minɛ u fɛ, o mɔgɔw koo tun ka gwo u ye.