1. Ni mɔgɔw be sanga ni ɲɔgɔn ye, o nɔfɛkow be se ka kɛ mun lo ye?

BI, MƆGƆ caaman be miiri u yɛrɛ nafa dɔrɔn lo la ani u be sanga ni ɲɔgɔn ye. Misali la, jagokɛla dɔ be se ka nanbarakow kɛ walisa ka sanga sɔrɔ ka tɛmɛ tɔɔw kan. Mɔgɔ min be ɲɔgɔndanboli kɛ, ale be se fana ka tugu ka bolibaga dɔ ɲɔndi ka ben walisa ka bila ɲɛ. Wala lakɔliden min b’a fɛ ka taga inivɛrisiteba dɔ la, ale be se ka nanbara kɛ ɛkizamɛn tuma na. An kerecɛnw b’a lɔn ko o koow man ɲi sabu u ye “farisogo sago” lo ye (Gal. 5:19-21). Nka, a be se ka kɛ ko kafo kɔnɔ, Jehova sagokɛla dɔw be sanga ni ɲɔgɔn ye ani u be tɔɔw lasun k’o kɛ u ɲinɛ ma. An ka ɲi k’an janto o la sabu ni kafodenw be sanga ni ɲɔgɔn ye, o be kafo ka kelenya nagasi.

2. An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

² Barokun nin na, an bena jogo jugu dɔw lajɛ minw b’an lasun ka sanga n’an balimaw ye. An bena kuma mɔgɔ kantigi dɔw koo la fana minw kofɔra Bibulu kɔnɔ. O mɔgɔw m’a ɲini k’u yɛrɛ fisaya ni tɔɔw ye. An k’a filɛ fɔlɔ an be se k’an ka ŋaniyaw sɛgɛsɛgɛ cogo min na.

3. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun ni mun lo la?

³ Tuma kelen kelen, a ka ɲi an k’an ka ŋaniyaw sɛgɛsɛgɛ. An be se k’an yɛrɛ ɲininga ko: “Ni n’ b’a miiri ko n’ ka fisa ni tɔɔw ye, yala o lo b’a to n’ b’a jati ko nafa be n’ na wa? Yala n’ be jijalibaw kɛ kafo kɔnɔ sabu n’ b’a  fɛ ka kɛ fɔlɔ ye koo bɛɛ la wala ka n’ yɛrɛ fisaya ni balima tigitigi dɔ ye wa? Wala n’ b’a fɛ ka n’ seko bɛɛ kɛ Jehova ka baara la le?” Mun na an ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga o la? A kɔrɔsi Ala ka Kuma be min fɔ.

4. Ka kɛɲɛ ni Galatikaw 6:3, 4 ye, mun na an man ɲi k’an yɛrɛ suma ni tɔɔw ye?

⁴ Bibulu b’an jija ko an kana an yɛrɛ suma ni tɔɔw ye (Galatikaw 6:3, 4 kalan). Mun na do? A kuun dɔ ye ko n’an b’a miiri ko an ka fisa n’an balimaw ye, o be se k’a to an be kuncɛbaya kɛ. Faan wɛrɛ fɛ, n’an b’a jati ko tɔɔw ka fisa n’an ye, o ka teli k’an fari faga. O miiricogo fila bɛɛ bɛnnin tɛ (Ɔrɔm. 12:3). Balimamuso Katerina * be Gɛrɛsi jamana na. A ko: “Mɔgɔ minw cɛ ka ɲi ni n’ ye, u be sanga sɔrɔ waajuli la ani teri caaman b’u fɛ ka tɛmɛ n’ kan, n’ tun be to ka n’ yɛrɛ suma n’olu ye. O y’a to n’ tun b’a jati ko nafa foyi tɛ n’ na.” An k’a to an hakili la ko Jehova ma an dɛmɛ an y’ale lɔn sabu an cɛ ka ɲi, an be se kuma na ani an koo ka di mɔgɔ caaman ye. Nka, a y’o kɛ sabu an b’a kanu ani an be sɔn ka mɛnni kɛ a Dencɛ fɛ.—Zan 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. I ye mun lo faamu balimacɛ Hyun ka koo la?

⁵ An be se k’an yɛrɛ ɲininga fana ko: “Yala balimaw b’a jati ko n’ ye hɛɛrɛkɛla ye wa? Wala n’ ka teli k’a to bɛnbaliya ka kɛ ne ni tɔɔw cɛ?” An ka balimacɛ Hyun ka koo lajɛ. A be Kore worodugu fan fɛ. A tun be to ka sanga ni balimaw ye minw be ni kunkanbaaraw ye kafo kɔnɔ. A ko: “N’ tun be to k’o balimaw kɔrɔfɔ ani k’u sɔsɔ.” Mun lo sɔrɔla o la? Hyun ko: “N’ ka kɛwale nana ni bɛnbaliya ye kafo kɔnɔ.” A teri dɔw y’a dɛmɛ k’a faamu ko a ka kɛwale man ɲi. Hyun ye yɛlɛmaniw kɛ ani sisan a ye diinan mɔgɔkɔrɔ ɲuman ye. N’an y’a kɔrɔsi ko an ka teli ka sanga ni tɔɔw ye sanni ka hɛɛrɛ ɲini, an ka sin ka yɛlɛmaniw kɛ.

6. Ka kɛɲɛ ni Galatikaw 5:26 ye, jogo jugu jumanw lo be mɔgɔ lasun ka sanga ni tɔɔw ye?

⁶ Galatikaw 5:26 kalan. Jogo jugu jumanw lo be se ka mɔgɔ lasun ka sanga ni tɔɔw ye? U dɔ ye tɔgɔɲini ye. Tɔgɔɲinila be kuncɛbaya kɛ ani a b’a yɛrɛ nafa dɔrɔn lo ɲini. Jogo jugu wɛrɛ ye ka ɲɛbɔ tɔɔw fɛ. Mɔgɔ min be ɲɛbɔ mɔgɔ wɛrɛ fɛ, o tigi tɛ ɲɛbɔ a ka fɛɛn fɛ dɔrɔn, nka, a b’a fɛ k’o tigi jɛn o fɛɛn na fana. Tiɲɛn na, n’i be ɲɛbɔ mɔgɔ fɛ, a be komi i b’a tigi kɔniyara le. Siga t’a la, an t’a fɛ abada ka kɛ n’o jogo juguw ye!

7. Misali juman lo b’a yira ko ka kuncɛbaya kɛ ani ka ɲɛbɔ tɔɔw fɛ, o ye koo jugu ye?

⁷ Ka kuncɛbaya kɛ ani ka ɲɛbɔ tɔɔw fɛ, o be se ka suma ni bagabagaw ye minw be yiri dumu. O yiri be se ka to seen kan wagati dɔ la. Nka bagabagaw b’a dumu fɔɔ k’a barika dɔgɔya ani a be laban ka ben. O cogo kelen na, mɔgɔ be se ka Jehova sago kɛ wagati dɔ la. Nka ni kuncɛbaya b’a la ani a be ɲɛbɔ tɔɔw fɛ, a bena laban ka ben (Talenw 16:18). O kɔrɔ, a bena Jehova sago kɛli dabila. O bena koo jugu kɛ a yɛrɛ ani tɔɔw la. O la, an be se ka mun lo kɛ walisa an kana kuncɛbaya kɛ ani an kana ɲɛbɔ tɔɔw fɛ?

8. An be se ka mun lo kɛ walisa an kana kɛ kuncɛbaw ye?

⁸ An be se ka see sɔrɔ kuncɛbaya kan n’an be ciden Pol ka ladili nin sira  tagama, a y’o min di Filipikaw ma: “Aw kana foyi kɛ ni kɔnɔnajuguya ye, ani yɛrɛboɲa ye, nga aw k’aw yɛrɛ majigi k’aw tɔɲɔgɔn filɛ ko a ka fisa n’aw ye.” (Filip. 2:3). N’an b’a jati ko tɔɔw ka fisa n’an ye, mɔgɔ minw be ni setigiya ye ka tɛmɛ an kan, an tɛna a ɲini ka sanga n’u ye. Nka, an bena ninsɔn diya n’u ye. An bena ninsɔn diya kosɔbɛ sanko n’u be o setigiya kɛra ka baara kɛ Jehova ye walisa k’a tando. Faan wɛrɛ fɛ, setigiya be balima minw fɛ, n’u be Pol ka ladili sira tagama, u bena se k’an ka jogo ɲumanw ye. O la, an bɛɛ bena kafo ka hɛɛrɛ n’a ka kelenya sabati.

9. An be se ka mun lo kɛ walisa an kana ɲɛbɔ balima dɔ fɛ?

⁹ An tɛna ɲɛbɔ an balima dɔ fɛ, n’an be sɔn a ma ko an tɛ se koo bɛɛ la koɲuman. N’an b’an seko daan lɔn, an tɛna a ɲini k’a yira ko an be se koo dɔw la ka tɛmɛ tɔɔw kan. Nka, mɔgɔ minw be se koo dɔw la ka tɛmɛ an kan, an bena a ɲini ka kalan sɔrɔ u fɛ. Miiri k’a filɛ ko balima dɔ be kalan diimanw kɛ kafo kɔnɔ. An be se k’a ɲininga a b’a ka kalanw labɛn cogo min na. Ni balimamuso dɔ be se gwa la, an be se ka ladiliw ɲini a fɛ walisa an fana ka se gwa la koɲuman. N’a ka gwɛlɛ kanbele dɔ ma ka teriw sɔrɔ, a be se ka ladiliw ɲini balima wɛrɛ fɛ, a ka nɔgɔ min ma ka teriw sɔrɔ. N’an b’o koow kɛ, an tɛna ɲɛbɔ tɔɔw fɛ ani an bena dɔ fara an ka setigiya kan.

10. Zedeyɔn ye gwɛlɛya juman lo sɔrɔ?

¹⁰ Zedeyɔn tun ye Manase bɔnsɔn dɔ ye. Koo min kɛra ale ni Efarayimu bɔnsɔnw cɛ, an k’o lajɛ. Jehova ka dɛmɛ barika la, Zedeyɔn n’a ka kɛlɛden mɔgɔ 300 ye see sɔrɔ kɛlɛ la cogo kabakoman na. U tun be se ka kuncɛbaya kɛ o kosɔn, nka u m’o kɛ. Efarayimu bɔnsɔnw tagara bɔ Zedeyɔn ye. U ma taga a tando yɔrɔ dɛ, nka u  tagara a jalakiyɔrɔ le. U dimina sabu Zedeyɔn ma u weele kɛlɛ daminɛ tuma na u ka fara a kan ka taga Ala juguw kɛlɛ. U ɲɛnako fɔlɔ tun ye ko mɔgɔw ka bonya la Efarayimu bɔnsɔn kan. Nka u ɲinɛna ko min kɔrɔtanin lo kosɔbɛ, o ye ka bonya la Jehova tɔgɔ kan ani ka k’a jama latanga. Zedeyɔn do tun y’o lo kɛ.—Kirit. 8:1.

11. Zedeyɔn ye Efarayimu bɔnsɔnw jaabi cogo di?

¹¹ Zedeyɔn ye Efarayimu bɔnsɔnw jaabi ni majigilenya ye ko: “Ne ye mun le kɛ min be se ka suma ni aw ka kɛta ye?” O kɔ, a y’u hakili jigi koo tigitigi dɔ la, o min na Jehova ye u duga. U y’o kumaw mɛn tuma min na, “u dusu sumana.” (Kirit. 8:2, 3). Zedeyɔn sɔnna k’a yɛrɛ majigi walisa hɛɛrɛ ka to Ala ka jama cɛ.

12. An be kalan juman lo sɔrɔ Efarayimu bɔnsɔnw ni Zedeyɔn ka koo la?

¹² An be kalan juman lo sɔrɔ o maana na? Efarayimu bɔnsɔnw ka koo b’an dɛmɛ k’a faamu ko an ɲɛnako fɔlɔ man ɲi ka kɛ ka bonya la an yɛrɛ kan. Nka, an ka ɲi k’a ɲini ka bonya la Jehova lo kan. Sotigiw ni diinan mɔgɔkɔrɔw be se ka kalan sɔrɔ Zedeyɔn ka koo la. Ni dɔ dimina an ka kɛwale dɔ kosɔn, an ka ɲi k’a ɲini k’a tigi ka miiriya faamu. An be se k’a tando fana a ka kɛwale ɲumanw kosɔn. O tɛ ɲɛ majigilenya kɔ sanko ni joo t’o tigi fɛ. Nka, a ka fisa ka jɛnɲɔgɔnya ɲuman kɛ n’an balimaw ye sanni k’a yira ko joo b’an fɛ.

13. Gwɛlɛya juman lo tun be Anɛ kan ani a ye see sɔrɔ o kan cogo di?

¹³ Miiri Anɛ ka ɲɛyirali koo la fana. A tun furunin be Levite dɔ ma min tɔgɔ ko Ɛlikana. A cɛɛ tun b’a kanu kosɔbɛ, nka muso wɛrɛ tun b’a fɛ min tɔgɔ ko Penina. Ɛlikana tun be Anɛ kanu ka tɛmɛ Penina kan. “Penina tun ye deenw sɔrɔ, nga Annɛ ma foyi sɔrɔ.” O kama, a tun be to ka Anɛ darabɔ “janko a ka dimi.” O ye mun lo kɛ Anɛ na? O y’a dusu kasi kosɔbɛ. A tun be ‘kasi ka ban dumuni na.’ (1 Sam. 1:2, 6, 7). Nka Bibulu t’a fɔ ko Anɛ y’a ɲini k’a yɛrɛ mɔnɛ bɔ. A y’a dusukunnakow bɛɛ fɔ Jehova ye ani a tun lanin b’a la ko a bena ale dɛmɛ. Yala Penina y’a sɔɔn yɛlɛma wa? Bibulu t’o fɔ. Nka, an b’a lɔn ko Anɛ hakili sigira. “A ɲada yɛlɛmana.”—1 Sam. 1:10, 18.

14. An be kalan juman lo sɔrɔ Anɛ ka koo la?

¹⁴ An be kalan juman lo sɔrɔ Anɛ ka koo la? Ni mɔgɔ dɔ y’a ɲini ka sanga n’i ye, a to i hakili la ko koow be ele lo bolo. Kuun t’a la i fana k’a ɲini ka sanga n’a ye. Sanni ka koo jugu sara ni koo jugu  ye, a ɲini ka hɛɛrɛ kɛ n’a tigi ye (Ɔrɔm. 12:17-21). Hali ni a m’a sɔɔn yɛlɛma, i hakili bena sigi ani i ninsɔn bena diya.

15. Apolɔsi ni Pol ka koo tun bɔnin be ɲɔgɔn ma cogo di?

¹⁵ A laban, an k’a filɛ an be se ka kalan minw sɔrɔ Apolɔsi ni ciden Pol ka koo la. U fila bɛɛ tun be Ala ka Kuma lɔn koɲuman. U tun lɔnnin lo kosɔbɛ ani u tun ye kalanfa ɲumanw ye. U fila bɛɛ ye mɔgɔ caaman dɛmɛ fana u kɛra Yezu ka kalandenw ye. Nka, u si tun tɛ ɲɔgɔn ɲangoya.

16. Apolɔsi tun ye mɔgɔ sifa juman lo ye?

¹⁶ Apolɔsi “wolola Alɛkisandiri.” Saan kɛmɛkulu fɔlɔ la, o tun ye dugu yiriwanin ye mɔgɔw tun be taga kalan kɛ yɔrɔ min na. Apolɔsi tun be kalan diimanw kɛ ani “a tun be Ala ka kuma lɔn” ka ɲɛ (Kɛw. 18:24). Tuma min na a ye wagati damanin kɛ Korɛnti, kafomɔgɔ dɔw y’a yira ko a koo ka di olu ye ka tɛmɛ ciden Pol ani balima tɔɔw bɛɛ kan (1 Kor. 1:12, 13). O koo nana ni farali ye kafo kɔnɔ. Nka, yala Apolɔsi lo tun be mɔgɔw lasun u ka kɛ n’o miiriya ye wa? Ayi. An be se k’o fɔ sabu wagati damanin Apolɔsi bɔnin kɔ Korɛnti, Pol y’a jija ko a ka kɔsegi yen (1 Kor. 16:12). Pol tun tɛna o ɲini a fɛ abada, n’a tun b’a miiri ko ale lo nana ni farali ye kafo kɔnɔ. A gwɛnin lo ko Apolɔsi ye baara ɲuman kɛ n’a ka setigiya ye. A y’o kɛ ka kibaro diiman fɔ ani k’a balimaw barika bonya. An be se ka la a la fana ko Apolɔsi tun majiginin lo. Misali la, “a tun te min lɔn Ala ka sira koo la,” Akilasi ni Pirisili y’o ɲɛfɔ “a ye k’a gwɛ.” Nka, Bibulu t’a fɔ an ye ko a dimina o kosɔn.—Kɛw. 18:24-28.

17. Pol ye kafo ka hɛɛrɛ sabati cogo di?

 ¹⁷ Apolɔsi tun be baara ɲuman min kɛra, ciden Pol tun b’o kala ma. Nka, Pol ma siran ko mɔgɔw bena a miiri ko Apolɔsi ka fisa n’ale ye. Pol ye lɛtɛrɛ min sɛbɛ Korɛntikaw ma, o lɛtɛrɛ b’a yira ko a majiginin lo, a b’a seko daan lɔn ani a be koow kɛ k’a dama kɛɲɛ. Kafo kɔnɔ, dɔw tun b’a fɔ ko olu “ye Pɔli ka kalanden ye.” Nka, Pol ma sɔn o nɛgɛnɛgɛri kumaw ma. A ye nɔɔrɔ bɛɛ la Jehova Ala ni Yezu Krista lo kan.—1 Kor. 3:3-6.

18. Ka kɛɲɛ ni 1 Korɛntikaw 4:6, 7 ye, an be kalan jumanw lo sɔrɔ Apolɔsi ni Pol ka koo la?

¹⁸ An be kalan jumanw lo sɔrɔ Apolɔsi ni Pol ka koo la? N’a sɔrɔ an be jijalibaw kɛra Jehova ka baara la ani an ye mɔgɔ caaman dɛmɛ u ye ɲɛtaga kɛ ka batize. Nka, an b’a faamu ko an sera k’o kɛ Jehova ka dɛmɛ lo barika la. An be kalan wɛrɛ sɔrɔ Apolɔsi ni Pol ka koo la: Ni kunkanbaaraw b’an fɛ, o be sababu caaman di an ma ka hɛɛrɛ sabati kafo kɔnɔ. An dusu ka di kosɔbɛ ni diinan mɔgɔkɔrɔw ni kɔrɔsigi cidenw be hɛɛrɛ ni kelenya sabati kafo kɔnɔ. U b’o kɛ n’u b’u ka ladiliw basigi Ala ka Kuma kan, n’u t’u yɛrɛ yira ani n’u be kafomɔgɔw dɛmɛ u ka mɛnni kɛ Yezu fɛ ani k’a ladegi.—1 Korɛntikaw 4:6, 7 kalan.

19. An kelen kelen bɛɛ be se ka mun lo kɛ? (Koorilen nin lajɛ: “ An kana sanga ni ɲɔgɔn ye.”)

¹⁹ Ala ye setigiya dɔ di an kelen kelen bɛɛ ma. An be se ka baara kɛ n’o setigiya ye “ka tɔw mako ɲa.” (1 Piyɛri 4:10). An be se k’a miiri ko an be min kɛra, o tɛ bɛrɛ ye. Nka, i be koo dendennin minw kɛ walisa ka kelenya sabati, o be i n’a fɔ tayɛri be kalannɔ dendennin minw kɛ faniw kan walisa k’u nɔrɔ ɲɔgɔn na. An k’an seko bɛɛ kɛ walisa an kana sanga ni ɲɔgɔn ye abada! An k’an seko bɛɛ kɛ fana walisa ka hɛɛrɛ ni kelenya sabati kafo kɔnɔ.—Efɛz. 4:3.