Tiɲɛn lo ko Bibulu tɛ lɔnni gafe ye. Nka a be min fɔ lɔnnikow la, o ye tiɲɛn ye. An ka koo damanin lajɛ minw b’a yira ko Bibulu ni lɔnnikow tɛ ɲɔgɔn sɔsɔ. An ben’a ye fana ko lɔnniko dɔw be sɔrɔ Bibulu kɔnɔ mɔgɔ caaman tun lanin tɛ minw na u sɛbɛwagati la.

•   Daminɛ be duniɲa la (Zɛnɛzi 1:1). Nka, nsiirin kɔrɔ kɔrɔ dɔw b’a fɔ ko duniɲa ma dan le, ko a kɔnɔnafɛnw tun ɲagaminin lo nka kɔfɛ u labɛnna u yɛrɛ ma. Babilɔnikaw tun b’a miiri ko ala minw ye duniɲa labɛn, u bɔra baji fila lo la. Nsiirin wɛrɛw b’a fɔ ko duniɲa bɔra faan belebeleba dɔ lo la.

•   Sariya dɔ sigira duniɲa ka danfɛn kelen kelen bɛɛ kan a ka loon o loon kɛtaw la. Batofɛnw lo t’u ɲɛminɛna u sago la (Zɔbu 38:33; Zeremi 33:25). Duniɲa kuru bɛɛ kɔnɔ, nsiirin dɔw b’a fɔ ko batofɛnw be gwɛrɛgwɛrɛko minw lase adamadenw ma, wala u be koo jugu minw kɛ u la, u tɛ se k’u yɛrɛ tanga o ma cogo si la.

•   Dugukolo bilanin tɛ foyi kan (Zɔbu 26:7). Fɔlɔfɔlɔ la, mɔgɔ caaman tun b’a miiri ko dugukolo pɛtɛnin lo ani ko a bilanin be mɔgɔ jamanjanba dɔ kan wala ko a bilanin be kongosogo dɔ kan, i n’a fɔ kongomisi wala sirakɔgɔman belebeleba.

•   Jii min be kɔgɔjiw ani bajiw la, o be yɛlɛma ka kɛ sisi ani sankaba ye ani ka tila ka ben dugukolo kan sanji, sanbɛrɛ wala nɛzi cogo la walisa ka kɔjiw ni bununjiw fa (Zɔbu 36:27, 28; Waajulikɛla 1:7; Ezayi 55:10; Amɔsi 9:6). Fɔlɔfɔlɔ la, Grɛkiw tun b’a miiri ko jii min be kɔjiw ni bajiw la, o be bɔ kɔgɔji dɔ kɔnɔ min be dugukolo jukɔrɔ. O miiriya tora mɔgɔw kun na fɔɔ saan 1700 tɛmɛnin kɔ.

•   Kuluw be bɔ ani ka jigi. Kulu minw be yen bi, olu tun be kɔgɔji jukɔrɔ fɔlɔfɔlɔ la (Zaburuw 104:6, 8). Nka nsiirin caaman b’a fɔ ko kuluw be cogo min na bi, batofɛnw y’u dan ten le.

•   Kokɛcogo dɔw be se k’an tanga bana ma. Ala tun ye sariya di Israɛldenw ma k’a yira u la u ka ɲi ka min kɛ n’u magara suu dɔ la. O sariya tun b’a yira ko ni bana yɛlɛmata be mɔgɔ dɔ la, u ka ɲi k’o tigi bila dan na mɔgɔ tɔɔw la. O sariya tun b’a yira fana ko u ka ɲi k’u ka banakɔtaga kɛ dingɛ kɔnɔ dugu kɔfɛ ani k’a datugu (Levitiki 11:28; 13:1-5; Deteronɔmu 23:13). Nka Ala tun y’o sariyaw di tuma min na, Ezipitikaw tun be adamaden boo lo ɲagami ni fɛɛn dɔw ye walisa ka joliw furakɛ n’a ye.

 N’an ye Bibulu sɛgɛsɛgɛ ka ɲɛ, an b’a ye ko fili foyi t’a la. Nka mɔgɔ dɔw b’a miiri ko Bibulu ni lɔnnikow be ɲɔgɔn sɔsɔ. U be ni miiriya tilenbali minw ye Bibulu koo la, u dɔw filɛ nin ye:

 Mɔgɔw be min fɔ: Biblu b’a fɔ ko duniɲa kuru bɛɛ danna loon wɔɔrɔ lo kɔnɔ ani o loon kelen kelen bɛɛ be mɛɛn lɛri 24.

 Min ye tiɲɛn ye: Bibulu t’a fɔ ka gwɛ Ala ye duniɲa kuru bɛɛ dan wagati hakɛ min kɔnɔ (Zɛnɛzi 1:1). Ka fara o kan, loon minw kofɔra Zɛnɛzi sapitiri fɔlɔ kɔnɔ, u ɲɛsinna wagati dɔw lo ma minw janya ma fɔ. Dugukolo ani sankolo danna wagati min kɔnɔ, Zɛnɛzi ka kitabu b’o wagati kuru bɛɛ weele ko “loon.”—Zɛnɛzi 2:4, Traduction du monde nouveau.

 Mɔgɔw be min fɔ: Bibulu b’a fɔ ko yiriw ni biinw danna ka kɔn tile ɲɛ. An do b’a lɔn ko yiriw ni biinw tɛ se k’u ka balofɛnw ni karibonigazi sama ani ka ɔksizɛni bɔ ni tile yeelen tɛ yen.—Zɛnɛzi 1:11, 16.

 Min ye tiɲɛn ye: Bibulu b’a fɔ ko sankolo danna ka kɔn yiriw ni biinw ɲɛ. An do b’a lɔn ko tile ye lolo dɔ ye min be sankolo la (Zɛnɛzi 1:1). Danni “loon” fɔlɔ la le (wala wagati fɔlɔ la le), tile yeelen sera dugukolo kan. Komi kɛnɛ tora ka ci, tile yeelen fanga bonyana danni loon 3nan na walisa yiriw ni biinw ka se ka falen ani ka bonya (Zɛnɛzi 1:3-5, 12, 13). Kɔfɛ le tile bɔra ka ɲɛ sankolo la.—Zɛnɛzi 1:16.

 Mɔgɔw be min fɔ: Bibulu b’a fɔ ko tile be dugukolo munumunu.

 Min ye tiɲɛn ye: Waajulikɛla 1:5 b’a fɔ ko: “Tile be bɔ, ka taga ben. A mana ben, a be teliya ka segi ka ta’a bɔyɔrɔ la tugu.” Ayiwa, o vɛrise b’a yira mɔgɔ be tile munumutɔ ye cogo min na k’a to dugukolo kan. Hali bi, mɔgɔw ka teli k’a fɔ ko “tile be bɔ” ani ko tile be ben hali k’a sɔrɔ an b’a lɔn ko dugukolo lo be tile munumunu.

 Mɔgɔw be min fɔ: Bibulu b’a fɔ ko dugukolo pɛtɛnin lo.

 Min ye tiɲɛn ye: Ni Bibulu ko “dugukolo daan bɛɛ,” o kɔrɔ ko dugukolo “faan bɛɛ la.” (Kɛwaliw 1:8; Bible senuma). Bibulu b’a fɔ gwɛ Ezayi 40:22 la ko dugukolo kooronin lo.