Ŋɔŋlɔawo megblɔ nya aɖeke tsɔ tsi tre ɖe dzotɔtɔ ame kukuwo ŋu o.

Nuŋlɔɖiwo le Biblia me si ɖo kpe edzi be wotɔ dzo ame kuku aɖewo alo woƒe ƒuwo. (Yos. 7:25; 2 Kron. 34:4, 5) Ðewohĩ ema wɔwɔ ate ŋu afia be ame mawo medze be woaɖi wo bubutɔe o. Gake menye ɣesiaɣie dzotɔtɔ ame kukuwo fia be wonye ame siwo medze be woaɖi wo bubutɔe o.

Esia ƒe kpɔɖeŋu aɖe dze le nuŋlɔɖi si ku ɖe Fia Saul kple viaŋutsu etɔ̃awo ƒe ku ŋu la me. Wo ame eneawo katã ku esi wonɔ aʋa wɔm kple Filistitɔwo. Saul viŋutsuawo dometɔ ɖekae nye Yonatan, si nye David xɔlɔ̃ vevi kple ame si kpe ɖe eŋu nuteƒewɔwɔtɔe. Esi Israel kalẽtɔ siwo le Yabes-Gilead se nu si dzɔ ɖe wo dzi la, woyi ɖafɔ wo ame eneawo ƒe kukuawo, wotɔ dzɔ wo, eye eyome woɖi woƒe ƒuwo. Emegbe David kafu Israel vi mawo ɖe nu si wowɔ ta.—1 Sam. 31:2, 8-13; 2 Sam. 2:4-6.

Mɔkpɔkpɔ si le Ŋɔŋlɔawo me na ame kukuwoe nye tsitretsitsi. Esia fia be Mawu agagbɔ agbe amea. Ŋusẽ le Yehowa si be wòagbɔ agbe ame ana ŋutilã yeye eyama, eɖanye be ɖe wotɔ dzoe alo ɖe woɖii o. Hebrivi wɔnuteƒe etɔ̃ siwo Fia Nebukadnezar ɖe gbe be woatsɔ wo aƒu gbe ɖe kpodzo bibi la me mevɔ̃ be, ne yewofiã la, Mawu magate ŋu afɔ yewo ɖe tsitre o. (Dan. 3:16-18) Nenema kee Yehowa subɔla wɔnuteƒe siwo nɔ Nazitɔwo ƒe fuwɔamegaxɔwo me mevɔ̃ esime wodze ŋgɔ ku o, togbɔ be wonya be woatɔ dzo yewo ne wowu yewo hã. Dzo fiã Mawu subɔla wɔnuteƒe geɖewo woku alo woku le afɔku bubuwo aɖewo me eye woƒe akpa aɖeke mesusɔ o. Ke hã kakaɖedzi li be woafɔ wo ɖe tsitre.—Nyaɖ. 20:13.

Mehiã be Yehowa naƒo ŋutilã si nɔ ame si ku la si nu ƒu hafi ate ŋu agbɔ agbee o. Ale si Mawu fɔa Kristotɔ amesiaminawo ɖe tsitre be woayi aɖanɔ agbe le dziƒo la ɖo kpe esia dzi. Abe Yesu, ame si “wogbɔ agbee le gbɔgbɔ me” ene la, wofɔa Kristotɔ amesiaminawo wonyea ame mawo ke, gake wonaa gbɔgbɔŋutilã wo. Wometsɔa ŋutilã si nɔ wo ŋu tsã la ƒe akpa aɖeke yia dziƒo o.—1 Pet. 3:18; 1 Kor. 15:42-53; 1 Yoh. 3:2.

Ne míeku la, menye nu si wowɔ kple míaƒe kukua dzie míaƒe tsitretsitsi anɔ te ɖo o, ke boŋ anɔ te ɖe ale si míexɔ ŋusẽ si le Mawu si kple didi si le eme be wòawɔ eƒe ŋugbedodowo dzi se la dzi. (Dɔw. 24:15) Míese ale si Mawu fɔ ame aɖewo ɖe tsitre nukutɔe le blema, alo ale si wòawɔ esia le etsɔme la gɔme bliboe o. Ke hã míeka ɖe Yehowa dzi bliboe. Elabena ena tsitretsitsia ŋuti “kpeɖodzi” mí esi wòfɔ Yesu ɖe tsitre.—Dɔw. 17:31; Luka 24:2, 3.

Anyo be Kristotɔwo nabu nu si nutoa me tɔwo buna be esɔ, woabu amewo ƒe seselelãme, kple dziɖuɖua ƒe se siwo ku ɖe ame kukuwo ɖiɖi alo dzotɔtɔ wo ŋu la ŋuti. (2 Kor. 6:3, 4) Eya ta be woatɔ dzo ame kukua alo aɖii la nye ame ŋutɔ alo ƒometɔwo ƒe nyametsotso.